malopolskie_ii-kwart.. - Instytut na rzecz Ekorozwoju

INSTYTUT NA RZECZ EKOROZWOJU
INSTITUTE FOR SUSTAINABLE DEVELOPMENT
W interesie przyszłych pokoleń / In the interest of the future generations
PROGRAM AKTYWNEJ EDUKACJI NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
EKO-HERKULES
ul. Nabielaka 15 lok. 1
00-743 Warszawa/Warsaw
POLAND
www.ine-isd.org.pl
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Tel./Phone:
Fax.:
E-mail:
(48-22) 851-04-02
(48-22) 851-04-03
(48-22) 851-04-04
(48-22) 851-04-00
[email protected]
Monitoring postępów zrównoważonego rozwoju
Doniesienia uczestnika Sieci Informacyjno-Rozpowszechniającej
województwo małopolskie – II kwartał 2008 r.
Małgorzata Małochleb
Polska Zielona Sieć
Część I
1. Pozarządowe organizacje ekologiczne
Na terenie województwa małopolskiego zidentyfikowano prawie 100 pozarządowych
organizacji, których celami statutowymi są działania na rzecz ochrony środowiska,
zrównoważonego rozwoju, ekologii, zachowania bioróżnorodności. Część z tych organizacji
działa bardzo prężenie, zarówno w miejscu gdzie znajduje się siedziba organizacji jak i na
terenie całego regionu. Część organizacji poza wpisem w statucie o działaniach
prośrodowiskowych, tą tematyką się nie zajmuje.
Organizacje działające poza Krakowem zajmują się zarówno edukacja ekologiczną (w
przedszkolach i szkołach) jak i organizacją wydarzeń dla społeczności lokalnych. W części
ośrodków prowadzą działania bardzo prężnie.
2. Rola regionalnych mediów w budowaniu świadomości ekologicznej społeczeństwa
Zagadnienia związane ze zrównoważonym rozwojem ochroną środowiska, ekologią
poruszane są przez małopolskie masmedia. Wątpliwości jednak dostarczają pytania, czy
wystarczająco tematy są omawiane i opisywane, oraz czy stosowane słownictwo wyraża
faktyczny stan. Niestety, samo określenie „zrównoważony rozwój” pojawia się stosunkowo
rzadko. Może to wynikać z wciąż niedostatecznej wiedzy środowiska dziennikarskiego w
zakresie polityk ekologicznych państwa, województwa czy też wytycznych gminnych.
Pomocnymi dla dziennikarzy w relacjonowaniu tematów zrównoważonego bądź nie, rozwoju
województw małopolskiego są środowiska naukowe oraz środowiska pozarządowych
organizacji ekologicznych. Z punktu widzenia tych dwóch grup, najkorzystniej jest w
momencie potrzeby kontaktu z masmediami, zgłaszać się do określonych dziennikarzy,
SPONSORZY:
PATRONAT
MEDIALNY:
którzy w tematykę ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju zostali wprowadzeni. Z
mojej wiedzy i doświadczenia wynika, że na pewno część małopolskich dziennikarzy wie, do
kogo w organizacjach ekologicznych zgłaszać się w sprawie komentarzy do wydarzeń, co
widać pojawiających się artykułach i audycjach. Tak samo jak, działacze i pracownicy
organizacji znając nazwiska dziennikarzy przychylnych tematom środowiska, do nich kierują
się w celu edukacji społeczeństwa.
3. Regionalny Komitet Monitorujący
W skład Regionalnego Komitetu Monitorującego Województwa Małopolskiego
powołane zostały dwie osoby z pozarządowych organizacji ekologicznych z województwa
małopolskiego. Są to Piotr Rymarowicz z Fundacji Wspierania Inicjatyw
Ekologicznych/Towarzystwa na rzecz Ziemi – członek Komitetu oraz Anna Dworakowska z
Instytutu Ekonomii Środowiska/CEE Bankwatch Network - zastępca. Piotr Rymarowicz
bierze udział w posiedzeniach Komitetu, przed posiedzeniem (najbliższe odbędzie się 25
czerwca 2008). Z własnej inicjatywy umieścił w internecie materiały przygotowane przez
Urząd Wojewódzki na posiedzenie RKM Małopolski Regionalny Program Operacyjny.
Część II
1. Transport
1.1 Edukacja w zakresie transportu
W dalszym ciągu prowadzony jest program Civitas Caravel. Projekt CARAVEL jest
jednym z czterech, obok CARAVEL, SUCCESS, MOBILIS i SMILE, projektów
organizowanych w ramach programu unijnego CIVITAS II. Inicjatywa CIVITAS adresowana
jest do miast, które złożyły najlepszą ofertę na działania związane z realizacją
zrównoważonego rozwoju transportu. Jego celem jest pomoc miastom w osiągnięciu
zrównoważonego, czystego i efektywnego miejskiego systemu transportu poprzez
wprowadzenie i ocenę działań bazujących na polityce transportowej i nowoczesnych,
zintegrowanych rozwiązaniach technologicznych.1
Oprócz Krakowa w projekcie biorą udział następujące miasta: Genova, Burgos,
Stuttgard. Civitas Caravel jest programem dążącym do popularyzacji idei zrównoważonego
transportu w Krakowie, mający za zadanie, m.in. przekonanie mieszkańców do odstąpienia od
korzystania samochodów na rzecz transportu zbiorowego, rowerów oraz wdrażanie w
działaniu idei carpooling (carsharing). Szczególnie idea carpooling jest dla wielu mało znana.
Jest to forma podróżowania, która polega na udostępnianiu wolnego miejsca we własnym
samochodzie lub korzystania z wolnego miejsca w samochodzie innego użytkownika.
Carpooling może funkcjonować przy dojazdach do pracy, uczelni, miejsc rozrywki, ale może
też mieć charakter regularnych lub zupełnie sporadycznych dojazdów, w gronie tych samych
lub nieznajomych osób. Wszystkie osoby korzystające z podróżowania w systemie carpooling
są zarejestrowane w bazie danych, co jest gwarantem bezpieczeństwa i pewności sprawnego
1 Za: http://www.caravel-krakow.pl Strona internetowa programu
2
korzystania z systemu. Wszyscy pasażerowie korzystając z samochodu partycypują w
kosztach przejazdu. Partycypacja w kosztach przejazdu powinna zostać ustalona w
porozumieniu z kierowcą. Inną możliwością rozliczenia jest wymienne użytkowanie
samochodu przez uczestników podróży. W ramach projektu CARAVEL (program CIVITAS)
realizowane jest zadanie polegające na wdrożeniu systemu carpooling dla pracowników i
studentów Politechniki Krakowskiej, który będzie się nazywał "Jedźmy razem". Korzystając
ze strony internetowej systemu "Jedźmy razem" osoba, która chce udostępnić miejsce w
swoim samochodzie (kierowca) zgłasza skąd, dokąd i o której godzinie ma zamiar jechać.
Osoba, która szuka wolnego miejsca (pasażer) musi również określić skąd i dokąd chce
jechać oraz o której godzinie. Jeśli zostanie znalezione odpowiednie połączenie pasażerowi
(kierowcy) zostanie podany numer telefonu i adres e-mail kierowcy (pasażera) w celu
ustalenia szczegółów podróży. W ten sposób dokonane zostanie skojarzenie kierowcy z
pasażerem. Więcej informacji o bieżących działaniach w ramach Civitas Caravel:
http://www.caravel-krakow.pl.
W ramach Civitas Caravel organizowane są spotkania pod nazwą Forum Mobilności.
Zbierają się na nich zainteresowani transportem. Forum zostało pomyślane i zaakceptowane
jako cykl otwartych spotkań, podczas których poruszane są ważne tematy związane z polityką
transportową i komunikacją miejską Krakowa. Pierwsze w 2008 roku spotkanie Forum miało
miejsce 5 marca i dotyczyło nocnej komunikacji miejskiej. Kolejne, drugie w tym roku,
odbyło się 24 kwietnia i dotyczyło „Bezpieczeństwa w publicznym transporcie zbiorowym”.
Podobnie jak wcześniejsze Forum i to zgromadziło razem zebrało się wielu
zainteresowanych, szczególnie fachowców zajmujących się bezpieczeństwem w transporcie
zbiorowym, zarówno ze strony MPK, Politechniki Krakowskiej, jak i przedstawicieli Urzędu
Miasta.
1.2 Komunikacja miejska
W celu zapobiegania monopolowi Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego
S.A. (MPK) w Krakowie na terenie miasta, od 1 maja 2008r. decyzją Rady Miasta Krakowa
dopuszczony został drugi przewoźnik, firma Moblis Sp. z o.o. Jest to podwarszawska firma,
która w Krakowie obsługuje nową aglomeracyjną linię nr 304 łączącą Stare Miasto i
Kazimierz z Kopalnią Soli w Wieliczce. Pierwsza mająca konkurować z MPK firma
obsługuje także linie nr 152 i 178. Wszystkie pojazdy Mobilisa – 9 autobusów przegubowych
i 16 standardowych, są na całej swej długości niskopodłogowymi tym samym
przystosowanymi dla dzieci w wózkach oraz pasażerów niepełnosprawnych.
Wprowadzenie drugiego przewoźnika, do tej chwili nie wpłynęło to ani ns poprawę ani
pogorszenie się komunikacji miejskiej.
Natomiast, istotnym ułatwienie dla mieszkańców miasta, jest przywrócenie od
czerwca 2008r. - po kilkuletniej przerwie - możliwości przewozu rowerów w środkach
komunikacji miejskiej. Dla wielu mieszkańców jest to duże ułatwienia, szczególnie przy
konieczności wykonywania długich podróży w mieście oraz poza nim. Z pozoru błahe
ułatwienia, prowadzą do popularyzacji roweru jako środka poruszania się na codzień, do
pracy, szkoły, na zakupy, czy do miejsc rozrywki.
Bardzo często odwiedzanym przez mieszkańców, nie tylko z Krakowa, jest
internetowy serwis „Encyklopedia Krakowskiej Komunikacji” (http://komunikacja.krakow.pl).
Jest to niezależna od wpływów urzędowych, czy też spółki MPK strona internetowa,
3
tworzona przez grono miłośników komunikacji, działających dla szerzenia idei komunikacji
miejskiej. Funkcjonalność i aktualność danych tam zamieszczonych stanowi sporą
konkurencję dla oficjalnej strony MPK.
1.3 Kolej w Małopolsce
W czerwcu podjęta została decyzja o usprawnieniu funkcjonowania kolei
aglomeracyjnej. Przyjęto, iż w projekt budowy sieci połączeń wokół Krakowa zostanie
zainwestowanych około 55 mln euro. Jest to inwestycja ściśle powiązana z planami
organizacji Euro 2012. W czerwcu pojawiły się informacje o dodatkowych 100 mln euro dla
Małopolski (ze środków Ministerstwa Infrastruktury, PO IiŚ) na modernizacje połączenia z
Wieliczką, remont Dworca Głównego i budowę peronów w Krakowie.
PKP Przewozy Regionalne Małopolska nie wychodzą na przeciw potrzebom
mieszkańców województwa w zakresie konkurowania z transportem drogowy. Jest silna
potrzeba stworzenia takiej konkurencji. Niezbędnym do tego jest skierowanie większych
środków na inwestycje, informacje i edukację społeczeństwa.
1.4 Transport drogowy
Wobec protestów mieszkańców Poronina przeciwko planów wyburzania domów pod
budowę estakad powstającej drogi krajowej DK47 (trasa Kraków-Zakopane, popularnie
zwaną Zakopianką) prace na chwilę obecną zostały wstrzymane. Mieszkańcy proponują
wariant (jeszcze 9 lat temu oprotestowywany) poprowadzenia jezdni w tunelu. Pracę zostaną
przywrócone po opracowaniu dokumentu o nazwie: „Studium Lokalizacyjno – Funkcjonalno
– Ruchowe Podhalańsko – Tatrzańskiego Układu Komunikacyjnego”. Studium opierać się
będzie na ustawowych wytycznych dotyczących nasilenia ruchu i bezpieczeństwa. Obejmie
ono zarówno drogi krajowe i wojewódzkie, jak również powiatowe i gminne, a także linie
kolejowe.
Studium ma określić, czy na Podhalu potrzebna jest dwupasmowa Zakopianka jako
jedyna trasa dojazdu, czy też lepiej będzie skupić się na modernizacji kilku równoległych
dróg prowadzących pod Tatry, żeby samochody nie wjeżdżały w ten rejon jednym dużym
strumieniem. Dopóki to opracowanie nie powstanie, nie ma sensu podejmować decyzji wyjaśnia Chicaga (GDDKiA)2.
1.5 Rowery
Kwestia transportu rowerowego w Krakowie i aglomeracji krakowskiej budzi wiele
kontrowersji. Wyraźny jest brak linii porozumienia między władzami samorządowymi, czyli
jednostką zarządzającą terenem i inwestycjami, a grupą najbardziej zainteresowaną, czyli
rowerzystami. Pomimo powołania, w 2004r. Zespołu Zadaniowego ds. ścieżek rowerowych
przy Prezydencie Miasta Krakowa, dochodzi do wielu niepokojących sytuacji. Jedną z nich
były poczynione i spisane ustalenia podczas wspólnego spotkania poświęconemu autowi
jednej z ulic. Chodzi o ul. Grodzką - ścisłe centrum miasta, dawna Droga Królewska, z
dużym natężeniem ruchu pieszego - wycieczki turystyczne. Sprawa zaczęła się od
komunikatu radiowego w Dzienniku Polski, w którym szczegółowo opisano wygląd ul.
Grodzkiej po modernizacji. Obok poszerzonych chodników i nowych zatok parkingowych nie
2 Za: Gazeta Wyborcza w Krakowie http://miasta.gazeta.pl/krakow/1,35821,4888832.html z 31.01.2008
4
wspomniano o rozwiązaniach dla rowerzystów (od lat 90.w ciągu jednokierunkowej ulicy
znajduje się kontrabas). Zapytanie jednego z członków Zespołu Zadaniowego skierowane do
inwestora modernizacji – Krakowskiego Zarządu Komunalnego, zaowocowało
natychmiastowym zwołaniem posiedzenia Zespołu dn. 20 lutego 2008r. Ustaleniem Zespołu
było pozostawienie kontrapasa w dotychczasowym kształcie. Niestety na początku czerwca
2008r., podczas prowadzonych prac remontowych ulicy członkowie Zespołu stwierdzili
niezgodność wykonania z ustaleniami. Zastana sytuacja zakładała rozwiązania na niekorzyść
rowerzystów i pieszych, z uprzywilejowaniem ruchu oraz parkowania dla samochodów. A
ponad to, niedotrzymania postanowień Zarządzenia Prezydenta o Standardach Technicznych
z 2004r. Do Prezydenta zostały złożone postulaty o przywrócenie poprzedniego stanu ustaleń
wraz z poprawieniem realizacji prac budowlanych. Sprawa została nagłośniona w
massmediach, w tej chwili krakowscy rowerzyści oczekują na korzystne rozwiązanie sprawy.
Budowa tras rowerowych pozostawia wiele do życzenia. Drugi kwartał 2008 roku nie
przyniósł zmian. Pomimo, zabezpieczenia w budżecie miasta środków na budowę dróg
rowerowych, prace budowlane odbywają się powoli, a ponad to, prowadzone są w miejscach,
które są słabo użytkowane przez rowerzystów lub mogą służyć przejazdom, jedynie
okazjonalnym, ewentualnie z nasileniem w czasie weekendów. W opinii rowerzystów,
skupionych wokół pozarządowych organizacji ekologicznych oraz wokół Krakowskiej Masy
Rowerowej, nie taka polityka rowerową powinna być prowadzona w mieście Krakowie dla
realizacji zasad nowoczesnego transportu miejskiego. Rowerzyści jeżdżący po Krakowie
życzyliby sobie, po pierwsze uspokojenia ruchy w centrum miasta, gdzie ma miejsce
najwięcej podróży na rowerach, a po drugie wprowadzenia na większej ilości ulic ruchu
jednokierunkowego, z kontrapasami dla rowerów. Takie rozwiązanie wpłynęłoby na
promocję bezpiecznego poruszania się wzorem miast zachodniej Europy, takich jak
Amsterdam, Groningen, Kopenhaga. Wielu mieszkańców wyraża duże zainteresowanie i
deklaruje chęć zrezygnowania z samochodu na roweru i komunikacji zbiorowej (tramwaj,
autobus).
Od maja 2005 roku, raz w miesiącu ulicami Krakowa przejeżdża, wyżej wymieniona
Krakowska Rowerowa Masa Krytyczna. Jest to comiesięczny przejazd rowerzystów
propagujących rower jako najlepszy środek transportu w mieście. Masa jest oddolnym
społecznym ruchem, polegającym na organizowaniu spotkań maksymalnie licznej grupy
rowerzystów i ich wspólnym przejeździe przez miasto. Spotkania te odbywają się pod hasłem
“My nie blokujemy ruchu, my jesteśmy ruchem” i mają na celu zwrócenie uwagi władz i
ogółu społeczeństwa na zwykle ignorowanych rowerzystów. Oprócz walki o równe prawa na
drogach, spotkania te mają też charakter integrujący rozmaite, zwykle rozproszone grupy
ludzi idących pod prąd” większościowym trendom społecznym. Masa porozumiewa się
poprzez stronę internetową http://www.masakrytyczna.krakoff.info
Wspólne działanie Forum dla Polski i Stowarzyszenia Manko, czyli inicjatywa
Rowerem po Krakowie http://www.rowerempokrakowie.pl/ wzbudza coraz większe
zainteresowanie mieszkańców. Założeniem podjętego w maju 2008r. działania jest
tworzenie mapy rowerowej problemów Krakowa. Serwis internetowy powstał dla wszystkich
jeżdżących rowerem, chcących opisywać i dzielić się codziennymi doświadczeniami.
Pierwszy sporządzony dzięki społecznemu zaangażowaniu raport, w czerwcu 2008r. został
przekazany wiceprezydentowi miasta, W. Starowiczowi, z nadzieją, że urzędnicy przyjrzą się
przynajmniej najbardziej uciążliwym zinwentaryzowanym czarnym punktom.
5
Kolejną godną opisania akcją rozpropagowywaną w Krakowie są zainicjowane 13
czerwca 2008r. wspólne patrole rowerowe strażników Straży Miejskiej Miasta Krakowa oraz
ratowników zrzeszonych w grupie R2. Zapoczątkowana współpraca polega na patrolowaniu
centrum miasta w granicach tzw. I obwodnicy. Właśnie w tym rejonie, ze względu m. in. na
bardzo dużą ilość turystów, ciasną zabudowę miasta oraz wąskie ulice, w przypadku
konieczności udzielenia pomocy poszkodowanemu, czas dotarcia patrolu na rowerach może
być krótszy niż dojazd karetki. Pomysł ma na celu podniesienie skuteczności działania służb
odpowiedzialnych za porządek i bezpieczeństwo mieszkańców oraz gości licznie
odwiedzających Kraków.
2. Tereny wiejskie
2.1 GMO w Małopolsce
Od 2000 roku Fundacja Międzynarodowa Koalicja dla Ochrony Polskie Wsi
(http://icppc.pl) prowadzi kampanię informacyjną na temat GMO (genetycznie
modyfikowane organizmy). Z inicjatywy Fundacji powołana została Koalicja "Polska wolna
od GMO". Prowadzona jest promocja tradycyjnego i ekologicznego rolnictwa bez
zastosowania zmodyfikowanych genetycznie organizmów. Działania widoczne są w całym
kraju, również w województwie małopolskim, w postaci happeningów, konferencji,
seminariów, wydawnictw edukacyjnych i raportów o stanie polskiego rolnictwa i roli GMO w
nim.
2.2 Obszary sieci Natura 2000
Temat obszarów związanych z siecią Natura 2000 poruszany jest coraz częściej. W
dniach 15-16 kwietnia miała miejsce inauguracja cyklu regionalnych spotkań dla władz gmin
i powiatów województwa dotyczących sieci.3. Wojewoda małopolski, Jerzy Miller wraz z
Wojewódzkim Konserwantem przyrody i specjalistami z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej
Akademii Nauk przy współpracy Ministerstwa Środowiska, podjęli się próby przekonywania
do celów i potrzeby istnienia ochrony dla obszarów sieci Natura 2000 na terenie
województwa małopolskiego. W obliczu pojawiających się protestów środowisk wiejskich,
co do obejmowania tą formą ochrony obszarów województwa małopolskiego. Do tej pory, na
podstawie dyrektywy ministra środowiska wyznaczone zostały 43 obszary podlegające
Naturze 2000, w tym 7 obszarów ptasich i 36 obszarów siedliskowych . Wojewoda
przekonywał: Sieć obszarów Natura 2000 to dobrodziejstwo, a nie przekleństwo dla
Malopolski, jak obawiają się lokalne samorządy.4 Wcześniej odbyły się spotkania regionalne
w Brzeszczach, Zawoi i Sękowej.
W chwili obecnej ważne jest, aby społeczności lokalne zaczęły dostrzegać ile szans i
korzyści niesie rozwój regionu w zgodzie z postanowieniami Natury 2000. Jest to pierwsza
inicjatywa w regionie zakrojona na tak szeroką skalę.
Podobne inicjatywy budzą duże nadzieje na przekazanie ważnych informacji
społecznościom lokalnym. Bez tego często będzie dochodziło do łatwego podburzania
3 Natura 2000 w Małopolsce, 2008.06.11, http://www.malopolska.uw.gov.pl/www/index_news.asp?
id=4925&foto=true
4 Dańko I., Wojewoda przekonuje do Natury 2000, Gazeta Wyborcza, Kraków, z 16.04.2008
6
mieszkańców małych miejscowości do sprzeciwiania się wobec działań ochronnych dla
przyrody takich jak Natura 2000. Niepokojącym przykładem była propozycja
eurodeputowanego Bogusława Sonika skierowana do mieszkańców Podhala odbycia wizyty
w Parlamencie Europejskim w celu przekonania pozostałych eurodeputowanych do tego, że
program Natura 2000 jest zły. Podhalańczycy wciąż jeszcze widzą duże zagrożenie dla
własnych interesów w postaci ochrony poprzez Naturę 2000.
Projektowana trasa szybkiego ruchu S1, w planie Generalnej Dyrekcji Dróg
Krajowych i Autostrad (GDDKiA) zakłada przebieg trasy m .in. przez tereny zgłoszone do
sieci Natura 2000 (shadow list) pod nazwą: stawy w Brzeszczach. Planowana trasa
połączyłaby Pyrzowice z Bielkiem-Białą i Cieszynem (województwo śląskie). W
zamierzeniach znajduje się poprowadzenie dziesięciu kilometrów przez województwo
małopolskie, w okolicach Oświęcimia. Teren jest szczególnie cenny ze względu na siedliska
ptaków (np. 27% krajowej populacji ślepowrona), a planowany przebieg trasy realnie zagrozi
środowisku. Z inicjatywy Towarzystwa na rzecz Ziemi (TnZ) z Oświęcimia w kwietniu
odbyło się zebranie ze społecznością lokalną Brzeszcz. Doszło do krytyki raportu oceny
oddziaływania na środowisko przygotowanego przez GDDKiA, w którym przebieg przez ten
teren przedstawiany jest jako najlepszy. Prawdopodobnie takie działanie jest podyktowane
obawą o możliwość nieotrzymania dotacji z UE, jeśli raport wykazałby, że budowa drogi
pogorszyła znacząco stan środowiska. W związku z tym, TnZ wniósł szereg uwag do raportu
składając go w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim. Wśród uwag znalazły się: brak pełnej
inwentaryzacji fauny i awifauny, czy brak danych o wpływie realizacji S1 na integralność
obszarów chronionych, jak też analizy wpływu na ekologiczną sieć Natura 2000, w
szczególności na powiązania między obszarami: Dolnina Górnej Wisły, Dolinę Dolnej Soły,
Dolinę Dolnej Skawy, stawów rybnych w Brzeszczach.
3. Urbanizacja
3.1 Tereny zielone
Nadal aktualna jest, opisana w poprzednim raporcie sytuacja terenu Zakrzówka.
Zielona enklawa w Krakowie, broniona przed rabunkową zabudową, przez społeczność
lokalną, pozarządowe organizacje ekologiczne i społeczne. W dniu 10 marca 2008 odbyło się,
zorganizowane przez Urząd Miasta Krakowa, Wydział Architektury zebranie, w formie
otwartego forum dla mieszkańców miasta, mediów, inwestora (portugalska firma Gerium) i
urzędu. Każda ze stron przedstawiła swoje stanowisko. W ramach działań prowadzonych
przez mieszkańców rzeczonego terenu, powstała strona interentowa: http://zielony.org.pl, na
której zamieszczane są opinie i bieżące relacje z przebiegu protestu. Jak podają relacje
mieszkańców:
9 maja (2008) ogłoszono rozpatrzenie uwag do planu zagospodarowania Zakrzówka.
Wpłynęło bardzo dużo wniosków, wiele z nich miało po kilkadziesiąt podpisów.
Zdecydowana większość z nich - czy to od osób prywatnych, czy organizacji społecznych wyrażała sprzeciw wobec planów zabudowy terenu (ulic) św. Jacka-Wyłom. Wszystkie te
wnioski zostały rozpatrzone pozytywnie "warunkowo z zastrzeżeniem". Uzasadnienie
rozumiemy w ten sposób, że teraz wszystko zależy od tego, czy na terenie tym powstanie
obszar chroniony, a to już jest poza kompetencją Gminy Miejskiej Kraków. Sprawa
wyjaśni się we wrześniu. Oczywiście nie zamierzamy bezczynnie czekać. W najbliższych
7
miesiącach znacznie zintensyfikujemy działania, bardzo liczymy na Państwa pomoc.
Odpowiedzi na konkretne wnioski można znaleźć (w internecie) pod adresem:
http://www.bip.krakow.pl/?id=207&sub=zarzadzenie&query=ROK
%3D2008%26NUMER%3D885%26WAR%3D, jeśli ktoś złożył wniosek znajdzie tam na
niego odpowiedź, natomiast dla wszystkich innych osób na pewno będzie to interesująca
lektura.
Zainteresowanie ze strony społeczeństwa terenami, które warto na obszarze
województwa małopolskiego zachować przed zabudową, sprowadza się do działań i
zabierania głosu w momencie, kiedy zabudowa ma związek z bezpośrednimi interesami
właścicieli, dzierżawców, sąsiadów. Niestety, obywatele nie interesują się w stopniu
wystarczającym miejscami, które nie znajdują się w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Stąd tak
ważna jest rola organizacji pozarządowych, które kierując się dobrem ogółu mają za zadanie
prowadzić szeroko zakrojone kampanie informacyjno-edukacyjne, angażować lokalne
społeczności, gromadzić informacje i przekazywać je dalej, jednocześnie korzystając ze
swoich możliwości działania prawnego. Wnoszenia uwaga do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego, współpracy z massmediami, wnoszenia uwag do
administracyjnie odpowiedzialnych jednostek samorządowych i rządowych.
Jednym z przykładów bardzo dobrych i skutecznych działań interwencyjnych
pozarządowych organizacji ekologicznych było wniesienie przez Towarzystwo na Rzecz
Ochrony Przyrody (http://www.tnrop.most.org.pl/) uwag do planów zagospodarowania
przestrzennego np. Zakrzówka (złożone 18 kwietnia 2008r.) oraz Doliny Prądnika (termin
składania upłynie 17 czerwca 2008r.). Wskazanym byłoby, aby jak najwięcej organizacji, jak
i osób prywatnych czynnie włączało się do wyrażania stanowiska dostępnymi narzędziami
prawnymi. Dzięki tym uwagom społeczeństwo ma realny wpływ na otaczające środowisko
oraz przekształcanie się tkanki miejskiej. Działania obywatelskie dają w ten sposób wyraźne
wskazówki władzom, jak należy kształtować otoczenie, jakie rozwiązania są odpowiednie dla
mieszkańców, w ich najbliższym otoczeniu.
3.2. Gospodarka odpadami
Nadal aktualny jest temat lokalizacji zakładu termicznej utylizacji odpadów
komunalnych w Krakowie. W związku z trwającym protestem społeczności lokalnej Społecznego Komitetu Protestacyjnego (http://zlotaenklawa.pl), na którym terenie najbardziej
realna jest, z punktu widzenia władz miasta, budowa zakładu, 3 czerwca odbyło się w
Urzędzie Miasta Krakowa spotkanie. Uczestnikami byli przedstawiciele władz miasta,
wiceminister środowiska Stanisław Gawłowskim, protestujący mieszkańcy, przedstawiciele
firm gospodarki odpadami i organizacje pozarządowe. Wiceminister stwierdził, że miasto nie
uzyska wsparcia finansowego na budowę zakładu termicznego przekształcania odpadów spalarni, jeśli do końca roku nie wskaże lokalizacji niebudzącej sprzeciwu mieszkańców.
Podczas dyskusji w magistracie zebrani zarzucali władzom brak prowadzenia
konsultacji społecznych, a także próby przemycania na siłę inwestycji, która w opinii
ekspertów nie powinna być celem gospodarki odpadami w Krakowie. Anna Dworakowska z
Instytutu Ekonomii Środowiska (IEŚ) przekonywała, że miasto powinno bardziej przyłożyć
się do rozwoju segregowania odpadów w domach, jak ma to miejsce w krajach wysoko
rozwiniętych. Tym bardziej, że z przeprowadzonych przez IEŚ badań wynika, iż 80 procent
krakowian nie segreguje odpadów tylko dlatego, że miasto nie stworzyło do tego
8
odpowiedniego systemu. Tymczasem wiceprezydent Krakowa Wiesław Starowicz odpiera
ataki utrzymując argumentację o nieszkodliwości spalarni, jednocześnie dopuszczając się
przekłamań dotyczących bardzo ważnych danych liczbowych. W. Starowicz przekonywał, że:
do spalarni trafiałoby 50 - 60 procent odpadów; z każdym rokiem ten procent byłby mniejszy.
Spalarnia mogłaby przyjąć 220 tysięcy ton odpadów rocznie. Obecnie w Krakowie jest ich
produkowanych 320 tysięcy ton, a za dziesięć lat będzie to 400 - 440 tysięcy ton.5
Jak dopatrzyły się niezależne media nie po raz pierwszy wiceprezydent Starowicz daje
dowody swej niekompetencji.Na prowadzonej przez Urząd Miasta Krakowa stronie
http://ekocentrum.krakow.pl podawane są zgoła odmienne dane, z których wynika, że w
Krakowie produkowanych jest obecnie 217 tysięcy ton odpadów, w tym zawarta jest frakcja
mokra nie nadająca się do spalania. Tak więc nawet przy jednoczesnym wzroście liczby
mieszkańców i ograniczaniu ilości wytwarzania śmieci, liczba ta z pewnością nie urośnie do
zapowiadanych przez Starowicza 440 tys. ton. Wszystko wskazuje na to, ze planowana
spalarnia by zachować rentowność będzie musiała spalać 100% wytwarzanych obecnie w
Krakowie odpadów komunalnych.
4. Energetyka
4.1. Przeciwdziałanie zmianom klimatycznym powodowanym przez emisję CO2
Grupa studentów krakowskich uczelni wyższych zaangażowała się w promowanie
oszczędzania energii elektrycznej. Działanie bardzo potrzebne, acz mało popularne w takich
miejscach jak Miasteczko Studenckie AGH. Zapoczątkowana wiosną kampania “Zielona
Uczelnia” ma na celu uświadomienie studentom palącej potrzeby zmiany ich złych
przyzwyczajeń, na zachowania przyjazne środowisku. W ramach kampanii, studenci są
informowani o ich wpływie na zachodzące zmiany klimatyczne i degradację środowiska.
Hasło przewodnie działania energetycznego to Oszczędź sobie! Zatrzymaj Dobrą Energię.
Celem jest zmniejszenie zużycia energii elektrycznej w akademikach oraz mieszkaniach
studenckich.
W relacjach mediów brak jest systematycznego informowania, a tym samym edukacji
społeczeństwa w kwestii ich bezpośredniego wpływu na stan środowiska oraz współczesnego
przemysłu energetycznego. Jedynie przy medialnych wydarzeniach, jak obchody dnia Ziemi
lub dnia na rzecz bioróżnorodności, czy też sygnały działań w innych krajach, odbijają się
echem w mediach lokalnych i regionalnych.
4.2. Przykłady inwestycji ograniczających zużycie energii z tradycyjnych źródeł
Zgodnie z polityką energetyczną Województwa Małopolskiego zalecane jest
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE). Zwiększenie udziału OZE jest stale
oczekiwane poprzez wzrost liczby podejmowanych inicjatyw na rzecz ich wykorzystania.
Władze wyrażają chęć podniesienia wiedzy mieszkańców w zakresie zrozumienia zasad
zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska, co pozwoli na podniesienie poziomu
akceptacji społecznej dla działań zmierzających w kierunku rozwoju energii odnawialnej.
Jedną z niedawno otwartych inwestycji wyposażonych w rozwiązania OZE jest
otwarta 20 maja 2008 r. pływalnia na terenie osiedla Kurdwanów w Krakowie. Wzorem
5 Za: http://krakoff.info/2008/06/10/spalarnia-bitwa-wciaz-trwa Krakoff.info z 10.06.2008
9
podjętych w latach ubiegłych inwestycji na terenie Małopolski, jak na przykład zamontowane
kolektory słoneczne na dachu schroniska Stare Wierchy w Klikuszowej na dachu obiektu
zamontowane zostały panele słoneczne6.
4.3 Modernizacja, zmiany oświetlenia na energooszczędne w miastach
W prasie dostępne są informacje na temat ogłaszanych przez instytucje (Akademia
Górniczo-Hutnicza, ogłoszenie 09.05.2008r.) zamówieniach na wymianę opraw
oświetleniowych na energooszczędne. Z tego wnioskować można, że takie działania są
podejmowane w różnych miejscach, na bieżąco.
Na terenie województwa jest już szereg miejsc gdzie inwestycje polegające na
montażu systemu, tzw. aktywnej informacji wizualnej oparte jest o zasilanie bateriami
słonecznymi. System do stosowania w miejscach, w których nie ma możliwości zasilania z
instalacji energetycznych. Na przykład w Czasławiu, w gminie Raciechowice.
5. Działania edukacyjne dla zrównoważonego rozwoju regionu (wybrane)
W II kwartale 2008 roku miało miejsce szereg imprez i wydarzeń edukacyjnych w
zakresie zrównoważonego rozwoju województwa przygotowywanych przez organizacje
pozarządowe, samorząd, inicjatywy prywatne. Były to m. in.:
- 22 kwietnia, obchody Dnia Ziemi, organizatorzy: urzędy miejskie, gminne powiatowe
- 10-11 maja, FairTrade Festiwal organizowany przez Fundację Wspierania Inicjatyw
Ekologicznych i Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
- 8 czerwca, Ekologiczny piknik rodzinny "Ziemia jak ogród" organizowany przez Wille
Decjusza
- 13-15 czerwca, Festiwal Recyklingu organizowany przez Urząd Miasta Krakowa,
promujący idee recyklingu odpadów, zbiórki surowców wtórnych
- 14-15 czerwca, IV Małopolski Festiwal Smaku, organizowany przez Samorząd
Województwa
- 14-15 czerwca, Święto Chleba i Małopolski Festiwal Smaku (produkty tradycyjne i
regionalne) organizowane przez Małopolską Izbę Produktów Regionalnych, Tradycyjnych i
Ekologicznych
Materiały źródłowe:
Źródła prasowe wykorzystane do sporządzenia raportu (w kolejności alfabetycznej):
Dziennik Polska Europa Świat: http://www.dziennik.pl/ (dziennik)
Dziennik Polski: http://www.dziennik.krakow.pl/ (dziennik)
Echo Miasta Kraków
Fakty Magazyn Gospodarczy
Gazeta Prawna: http://www.gazetaprawna.pl/ (dziennik)
Gazeta Wyborcza: http://wyborcza.pl/0,0.html (dziennik)
Gazeta Wyborcza Kraków: http://miasta.gazeta.pl/krakow/0,0.html (dziennik)
Kronika Beskidzka
Polska Agencja Prasowa: http://www.pap.pl (z 06.2008, 60 mln zł na remont drogi wojewódzkiej)
6 Wrota Małopolski, http://www.malopolska.pl/oze/
10
Polska Gazeta Krakowska: http://www.krakow.naszemiasto.pl (nr 90 z 16.04.2008, Nie bać się
Natury 2000, nr 101 z 29.04.2008 Ludzie boją się, że przez drogę S7 stracą domy)
Polska Gazeta Transportowa (nr 11 z 12.03.2008, nr 15 z 09.04.2008, nr 16 z 16.04.2008, Stec T. 1.3
miliarda euro)
Rzeczpospolita: http://www.rp.pl/ (dziennik)
Tygodnik Podhalański (nr 11 z 13.03.2008 Na Brukselę, nr 16 z 17.04.2008 Problemy, naturalnie, nr
17 z 24.04.2008 Siedlisko Bruksela, nr 18 z 30.04.2008 Więcej szans niż przeszkód)
Rozgłośnie radiowe:
Polskie Radio Program 1: http://www.polskieradio.pl/jedynka/ekoserwis
Radio Kraków: http://www.radiokrakow.pl
Strony internetowe:
Małopolski Urząd Wojewódzki: http://www.malopolska.uw.gov.pl/
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie:
http://www.wfos.krakow.pl/
Wrota Małopolski, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego:
http://www.wrotamalopolski.pl/
Ministerstwo Środowiska, sieć Natura 2000: http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/media.php?
KodOstoi=PLH120014&NazwaOstoi=Pustynia%20B%B3%EAdowska
Biuletyn Informacji Publicznej, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego:
http://www.wrotamalopolski.pl/root_BIP/BIP_w_Malopolsce/
Krakoff.info niezależny krakowski serwis informacyjny: http://krakoff.info/
Komitet Protestacyjny Mieszkańców wobec budowy spalarni odpadów komunalnych:
http://zlotaenklawa.pl/
Oficjana strona Urzędu Miasta Krakowa: http://www.krakow.pl/
Miejski serwis informacyjny: http://www.mmkrakow.pl/
Miejski serwis informacyjny:
http://www.krakownews.pl/
Fundacja Międzynarodowa Koalicja dla Ochrony Polskie Wsi: http://icppc.pl
11