Sprawozdanie z miÚdzynarodowej konferencji RIPE@2014 “Public

Sprawozdanie z miÚdzynarodowej konferencji
RIPE@2014 “Public Service Media Across
Boundaries”, Tokio, 26–29 sierpnia 2014
Michaï Gïowacki
W
dniach 26–29 sierpnia w stolicy Japonii
odbyáa siĊ siódma edycja konferencji
RIPE, które są poĞwiĊcone problematyce mediów publicznych. RIPE (Re-Visionary Interpretations of the Public Enterprise) to inicjatywa, której zaáoĪenia zostaáy opracowane pod
kierunkiem profesora G.F. Lowe’a z Uniwersytetu w Tampere w Finlandii. Jej zasadniczym
celem jest wzmacnianie i promowanie wspóápracy pomiĊdzy przedstawicielami Ğrodowiska
akademickiego, menedĪerami i dziennikarzami
mediów publicznych, a takĪe osobami, które
reprezentują instytucje odpowiedzialne za kreowanie polityki medialnej. Dziaáania RIPE skupiają siĊ przede wszystkim na organizowaniu
co dwa lata miĊdzynarodowej konferencji, która jest poĞwiĊcona zmianom dokonującym siĊ
we wspóáczesnych mediach publicznych. Najlepsze teksty prezentowane podczas konferencji ukazują siĊ póĨniej w zbiorowej publikacji,
która stanowi podsumowanie obrad i wyznacza
kierunki dalszego dziaáania. Konferencje RIPE
róĪnią siĊ od innych tego typu spotkaĔ tym, Īe
wspóáorganizatorem kaĪdej z edycji jest nadawca publiczny. Do tej pory odbywaáy siĊ one
w Tampere (2002), Aarhus (2004), Amsterdamie (2006), Moguncji (2008), Londynie (2010)
oraz w Sydney (2012). Konferencja w Tokio
w 2014 roku zostaáa zorganizowana we wspóápracy Keio University, najstarszej prywatnej
uczelni wyĪszej w Japonii, z nadawcą publicznym NHK – Nippon Hoso Kyoka.
Granice i wyzwania w kontekĞcie
mediów publicznych
Gáównym celem tokijskiej konferencji RIPE
byáa analiza wspóáczesnych mediów publicznych w dobie dokonujących siĊ zmian: spoáecznej, technologicznej i kulturowej. Tytuá spotkania nawiązywaá bezpoĞrednio do pojĊcia granicy, którą postrzegano w kontekĞcie umiĊdzynarodowienia procesów komunikacji, wyzwaĔ
stawianych nadawcom publicznym w erze konwergencji oraz zmian w korzystaniu z mediów
przez publicznoĞü. Zasadniczy cel stanowiáo zatem okreĞlenie roli oraz moĪliwych kierunków
ewolucji mediów publicznych w erze dynamicznie rozwijających siĊ miĊdzynarodowych
grup medialnych, mediów online o zasiĊgu globalnym oraz platform umoĪliwiających tworzenie i dystrybucjĊ zawartoĞci przez kreatywnych
i interaktywnych uĪytkowników internetu. PojĊcie granicy stosowano takĪe w odniesieniu do
instytucji mediów publicznych – zmian, jakie
powinny dokonaü siĊ w strukturach, strategiach,
procesach zarządzania i kulturze organizacyjnej.
Specjalną uwagĊ poĞwiĊcono procesom, jakie
dokonują siĊ we wspóáczesnym dziennikarstwie
oraz zacierającej siĊ granicy pomiĊdzy dziennikarstwem tradycyjnym i obywatelskim.
Pierwszy dzieĔ konferencji zostaá zorganizowany w NHK Chiyoda Media Plaza, gdzie
goĞci spotkania powitaá Katsuto Momii – Dyrektor Generalny japoĔskiego nadawcy publicznego. W otwarciu konferencji wziĊli udziaá
Michaá Gáowacki
168
takĪe Yoko Kamikawa, która reprezentowaáa
japoĔskie Ministerstwo Spraw WewnĊtrznych
i Komunikacji oraz Tatsuhiko Inoue – dyrektor
oĞrodka strategii i planowania w NHK. Inauguracyjną sesjĊ plenarną rozpoczĊáo wystąpienie
Roberto Suárez Candela – dyrektora jednostki Media Intelligence w strukturach Europejskiej Unii Nadawców (European Broadcasting
Union, EBU). Suárez Candel podkreĞliá rolĊ
mediów publicznych w XXI w. oraz odwoáaá
siĊ do zaáoĪeĔ i efektów projektu “Vision 2020”
realizowanego w ramach EBU. Do najbardziej
istotnych wyzwaĔ stawianych mediom publicznym w erze cyfrowej zaliczyá m.in. wáączenie
publicznoĞci w procesy tworzenia i zarządzania
mediami publicznymi, otwarcie siĊ mediów publicznych na máodych uĪytkowników oraz odbudowanie zaufania publicznoĞci. Na podobne
problemy zwróciáa uwagĊ Minna Aslama Horowitz z Aalto University (Finlandia). W swoim
wystąpieniu podkreĞliáa wpáyw zmian – które
dokonują siĊ wspóáczeĞnie w ekonomii, kulturze,
polityce i spoáeczeĔstwie – na media publiczne.
Kolejne sesje plenarne dotyczyáy kondycji mediów publicznych w krajach azjatyckich.
W trakcie spotkaĔ popoáudniowych swoje wystąpienia prezentowali przedstawiciele nadawców
w Singapurze, Tajlandii, Myanmar oraz Indonezji. PaneliĞci skupili siĊ m.in. na ukazaniu róĪnic pomiĊdzy zachodnim modelem mediów publicznych a modelem azjatyckim, które wynikają
ze specyÞki systemów politycznych, niskiego
i umiarkowanego poziomu wolnoĞci prasy, paĔstwowego charakteru nadawców oraz doĞü póĨnego wprowadzenia idei mediów publicznych na
rynek medialny1. Specjalną uwagĊ poĞwiĊcono
roli mediów publicznych w sytuacjach kryzysowych (powódĨ, huragan, tsunami), co w krajach
azjatyckich ma ogromne znaczenie w przypadku
informowania o zagroĪeniach i kataklizmach
oraz przy minimalizowaniu skutków kryzysu.
1
Drugi dzieĔ konferencji RIPE zostaá zorganizowany na Keio University, gdzie obradowano
w siedmiu grupach warsztatowych poĞwiĊconych: zarządzaniu i polityce medialnej; publicznoĞci mediów publicznych; umiĊdzynarodowieniu zawartoĞci; zmianach w dziennikarstwie;
zmianach w tworzeniu przekazu; procesom
konwergencji; modelom mediów publicznych
w máodych i dojrzaáych demokracjach. Uczestnik, którego wystąpienie zostaáo zakwaliÞkowane do okreĞlonej sekcji badawczej braá udziaá
we wszystkich obradach w ramach danego panelu. Uczestnicy kaĪdego z warsztatów spotkali
siĊ we wáasnym gronie takĪe w trakcie trzeciego
dnia konferencji, by wypracowaü wspólne stanowisko odnoĞnie rozumienia pojĊcia granicy.
Obrady w poszczególnych grupach podsumowali kierownicy sekcji podczas sesji plenarnej
koĔczącej tokijską konferencjĊ RIPE. To pozwoliáo zdeÞniowaü wyzwania stojące przed
mediami publicznymi, które zostaáy dokonane
z wielu perspektyw.
Polityka medialna i zarządzanie
mediami publicznymi
Obrady w grupie warsztatowej poĞwiĊconej polityce medialnej i zarządzaniu mediami publicznymi odbywaáy siĊ pod kierownictwem Roberto Suárez Candela z EBU oraz Karen Donders
z Free University Brussels (Belgia). Panel badawczy rozpoczĊáo wystąpienie Charlesa Browna (University of Westminster, Wielka Brytania)
pt. “The new mutualism, personalisation and public service media: New direction or dead end?”,
w którym autor przedstawiá sposoby dostosowania siĊ do zmiany technologicznej i spoáecznej przez nadawcĊ BBC. Model rozproszonej
misji mediów publicznych w oparciu o analizĊ
porównawczą mediów publicznych Holandii,
Nowej Zelandii, Wielkiej Brytanii i Flandrii byá
Thai PSB – jedyny nadawca publiczny w Tajlandii – dziaáa od 2008 roku.
Sprawozdanie z miĊdzynarodowej konferencji RIPE@2014…
analizowany przez Karen Donders i Tima Raatsa (Free University Brussels, Belgia). Autorzy
w swoim wystąpieniu zwrócili uwagĊ na szanse
oraz zagroĪenia wynikające z oderwania zadaĔ
i misji publicznej od instytucji nadawcy publicznego. O koniecznoĞü analizowania zmian
w zarządzaniu mediami publicznymi z perspektywy praw czáowieka zaapelowaáa Minna
Aslama Horowitz (Aalto University, Finlandia).
W wystąpieniu zatytuáowanym “Re-frame the
case: A right-based approach to public service
media” zwróciáa szczególną uwagĊ na rolĊ wolnoĞci sáowa oraz partycypacji obywateli w procesach demokratycznych.
PrzyszáoĞci mediów publicznych w erze
cyfrowej w wybranych krajach Unii Europejskiej dotyczyá referat Martina Gunnisa i Hardy’ego Gundlacha (Hamburg University of
Applied Sciences, Niemcy). Jego autorzy skupili siĊ przede wszystkim na zmiennych kontekstowych oraz roli procesów samoregulacji
w kreowaniu odpowiedzialnych i przejrzystych
mediów publicznych. Strategiami stosowanymi
przez zarządzających zajĊáa siĊ Paivi Maijanen
(Leppeenranta University of Technology, Finlandia). Przywoáując wyniki badaĔ opartych na
pogáĊbionych wywiadach z praktykami ÞĔskiego nadawcy publicznego Yleyisradio (YLE),
dokonaáa systematyzacji praktyk i zmian w sposobach zarządzania YLE w latach 2011–2014.
KoniecznoĞü zmian w kulturze organizacyjnej
byáa tematem wystąpienia Michaáa Gáowackiego (Uniwersytet Warszawski) “Developing managerial practices for public service media: The
importance of culture change”2. Prezentując
wielowymiarowoĞü pojĊcia kultury organizacyjnej, autor dokonaá analizy wybranych norm,
wartoĞci i praktyk. Nawiązując do przykáadów
mediów partycypacyjnych online, podkreĞliá
2
169
takĪe koniecznoĞü analizy zmian we wspóáczesnych mediach publicznych pod kątem stylu
kierowniczego oraz struktur organizacyjnych.
Drugi z paneli w ramach warsztatu zakoĔczyáa
typologia polityki medialnej i procesów zarządzania, która zostaáa zaprezentowana przez Josefa Trappela (University of Salzburg, Austria).
Ostatnią z sesji w ramach warsztatu rozpoczĊáo wystąpienie Phila Ramseya (University
of Nottingham Ningbo, Chiny), który wyzwania stawiane polityce medialnej umiejscowiá
w kontekĞcie Irlandii Póánocnej. Relacje pomiĊdzy mediami elektronicznymi a Ğwiatem
polityki stanowiáy temat prezentacji Rashy
Abdulla (American University in Cairo, Egipt),
która skupiáa siĊ na obecnej sytuacji w Egipcie.
Obrady w sekcji zakoĔczyáo wystąpienie Hilde
van den Bulck (University of Antwerp, Belgia)
i Karen Donders (Free University Brussels, Belgia) o umiĊdzynarodowieniu zawartoĞci BBC
w kontekĞcie dziaáalnoĞci BBC Worldwide.
Uczestnicy warsztatu spotkali siĊ jeszcze raz
trzeciego dnia konferencji w celu podsumowania
i usystematyzowania wniosków. W nawiązaniu
do gáównego tematu konferencji zwrócili uwagĊ
na szerokie rozumienie wyzwaĔ i granic, które
zdeÞniowali w odniesieniu do zmian technologicznych oraz barier wynikających z obecnego
stanu regulacji (prawa) mediów. Specjalną uwagĊ poĞwiĊcono rozumieniu granicy pomiĊdzy
zachodnioeuropejskim a Ğrodkowoeuropejskim
modelem mediów publicznych. Do grona wyzwaĔ zaliczono koniecznoĞü zmiany organizacyjnej, strukturalnej i mentalnej tak, aby media
publiczne staáy siĊ atrakcyjnym miejscem pracy
dla máodych i kreatywnych ludzi. W kontekĞcie
istniejących barier i granic podkreĞlono takĪe
rolĊ mediów publicznych w szerzeniu toĪsamoĞci
i kultury przedstawicieli wspóáczesnej imigracji.
Udziaá dr. Michaáa Gáowackiego w konferencji RIPE w Tokio wynikaá z realizowania projektu “User-generated
public media: Challenges for public service media management” (Instytut Dziennikarstwa, WDiNP, 2014). CzĊĞü
kosztów uczestnictwa w konferencji pokryáa Fundacja Uniwersytetu Warszawskiego.