DiPKON - Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Zawodowych

Agnieszka Kalbarczyk
Studia Podyplomowe „Doradztwo i Planowanie Karier Osób Niepełnosprawnych” (DiPKON) na
Wydziale Psychologii UW
Studia realizowane były w roku akademickim 2006/2007 i stanowiły cześć większego projektu
MISARN (Młodzi Intelektualnie Sprawni Ale Ruchowo Niepełnosprawni) finansowanego ze środków
EQUAL, w skład którego wchodziły takŜe m.in.:
- badania „Diagnoza i ocena sytuacji Ŝyciowej młodych, intelektualnie sprawnych, ale ruchowo
niepełnosprawnych (MISARN) w wieku 18-24 lata wchodzących na rynek pracy”;
- konsultacje społeczne - wywiady przeprowadzone z 27 przedstawicielami, m.in.: organizacji
pozarządowych działających w obszarze i na rzecz MISARN, administracji samorządowej i
rządowej, uczelni wyŜszych, ośrodków pomocy społecznej, urzędu pracy, pracodawcami,
specjalistami (rehabilitanci, psychologowie, terapeuci);
- konferencję „R.U.ś do przodu”, a w ślad za nią modelowy program RUś: Rozwoju
Umiejętności śyciowych dla MISARN, rodziców i profesjonalistów i warsztaty w oparciu o
niego
- wypracowanie standardów pracy i zaleceń dot. budowania sieci współpracy w Warszawie na
rzecz MISARN;
- szkolenia dla kierowców MZK.
Celem projektu było m.in. stworzenie i wdroŜenie pakietów „dobrych praktyk” dot.
programów edukacyjnych dla MISARN w obszarach takich jak:
Orientacja we własnych prawach obywatelskich
Rehabilitacja jako forma aktywności fizycznej i psychicznej
Przejście ze szkoły średniej na studia
Niepełnosprawność i studia
Przejście MISARN ze studiów na rynek pracy
Praca socjalna na rzecz MISARN
Praca na rzecz zmian rozwiązań technicznych ułatwiających integrację MISARN
Celem studiów było przygotowanie „doradców przejścia” (tzw. „Transition Advisors”),
wspierających młode osoby niepełnosprawne w momentach tzw. przejścia: kończenia szkoły średniej
lub wyŜszej i podejmowania decyzji o podjęciu studiów lub pracy. Sylwetka absolwenta określona
została jako otwarty, mądry doradca, znający specyfikę potrzeb i moŜliwości osób niepełnosprawnych,
postrzegający je podmiotowo; kładący nacisk na wyrównywanie szans. WaŜnym elementem był brak
opłat za studia, dzięki czemu z jednej strony na rozmowę kwalifikacyjną zgłosiło się 60 osób, z
drugiej – studenci byli być moŜe stosunkowo mało zmotywowani do pozostania na studiach: DiPKON
ukończyło 18 osób z przyjętych 20.
Program studiów obejmował bloki przedmiotowe:
I. Świat z perspektywy osób z niepełnosprawnością - zajęcia uwraŜliwiające
o Definiowanie niepełnosprawności - wykład
o Trening sensoryczny - problemy osób z róŜnego typu niepełnosprawnością – trening
II. Blok psychologiczno-społeczny
o Psychologiczne aspekty niepełnosprawności - wykład i warsztat
o Rodzina dorastających i dorosłych osób z niepełnosprawnością - wykład i ćwiczenia
1
UtoŜsamianie się z grupą, wpływ toŜsamości społecznej na funkcjonowanie wśród ludzi seminarium
o Psychologia stereotypów i uprzedzeń - wykład i ćwiczenia
III. Poradnictwo zawodowe i planowanie kariery
o Planowanie kariery i rozwoju zawodowego - wykład i ćwiczenia
o Z punktu widzenia praktyka... - zajęcia z doradcami zawodowymi pracującymi z osobami
niepełnosprawnymi
o Nowoczesne technologie wspomagające osoby niepełnosprawne - warsztat
IV. Umiejętności potrzebne w pracy doradcy
o Warsztat ogólny dotyczący postrzegania doradcy
o Motywacja i motywowanie - wykład i seminarium
o Współpraca, rozwiązywanie konfliktów, mediacje oraz umiejętności negocjacyjne - wykład
o Wywieranie wpływu społecznego – warsztat i ćwiczenia
o Wywiad psychologiczny - warsztat
o Rozwijanie samowiedzy i samoświadomości, autopercepcja - seminarium
o Umiejętność autoprezentacji, świadomość siebie osoby niepełnosprawnej - ćwiczenia
o Radzenie sobie w sytuacji trudnej – warsztat
V. Blok prawno-etyczny
o Rozwiązania prawne dotyczące osób niepełnosprawnych - wykład
o Etyczne problemy doradztwa zawodowego - wykład
Wraz z warsztatem ewaluacji zajęć studia objęły łącznie 411 godzin.
VI. StaŜe
Do programu studiów naleŜało indywidualne odbycie staŜu w dwóch ze wskazanych organizacji w
łącznym wymiarze 15 (!) godzin:
1. Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych UW;
2. Centrum karier osób niepełnosprawnych Fundacji na rzecz transportowych usług
specjalistycznych dla niepełnosprawnych – TUS;
3. Centrum promocji i kariery zawodowej osób z dysfunkcją wzroku;
4. Polski związek niewidomych Ośrodek Doradztwa Zawodowego;
5. Fundacja pomocy matematykom i informatykom niepełnosprawnym ruchowo - biuro CUD
przy FPMIINR;
6. Stowarzyszenie „Otwarte drzwi”;
7. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji.
Na indywidualne prośby zostały teŜ zorganizowane staŜe w:
- „Caritas” Diecezji ŁomŜyńskiej w ramach Warsztatów Aktywizacji Zawodowej „Indywidualne
ŚcieŜki Kariery Zawodowej Szansą dla Osób Niepełnosprawnych”,
- Warszawskim „Domu pod Fontanną” Zespołu Regionalnego Koalicji na rzecz Zdrowia
Psychicznego
- powiatowym urzędzie pracy w miejscu zamieszkania.
Ocena studiów
Ogólnie lepiej oceniane były zajęcia praktyczne (ćwiczenia, warsztaty) niŜ teoretyczne
(wykłady, seminaria). Słuchacze wyraźnie byli nastawieni na zdobywanie umiejętności praktycznych,
a nie wiedzy teoretycznej, często sugerowali zamienienie np. seminarium na warsztat. NajwyŜsze
o
2
oceny uzyskał warsztat „Wywieranie wpływu społecznego” oraz ćwiczenia „Rodzina osób
niepełnosprawnych”, które to przedmioty niektórzy słuchacze oceniali na 6 czy 10, czyli poza skalą
odpowiedzi od 1 do 5.
Wybrane uwagi krytyczne słuchaczy:
a) niejasne, czym się róŜni doradca planowania kariery od doradcy zawodowego;
b) na zajęciach została przekazana minimalna wiedza w zakresie doradztwa, pracy z klientem
(brak informacji/wiedzy co konkretnie mam robić, jak mam zdiagnozować predyspozycje czy
preferencje klienta, na temat sposobów szukania pracy, orientacji w rynku pracy itp.);
c) powtarzanie się tematyki zajęć;
d) praktyki (minimum 15 godzin, dzielone co najmniej na 2 organizacje) – zbyt krótkie dla osób
nie mających wcześniej kontaktu z doradztwem, niepotrzebne dla doradców pracujących z
osobami niepełnosprawnymi.
Postulowane przez studentów m.in.:
• rozszerzenie tematyki zajęć na inne rodzaje niepełnosprawności, a szczególnie osoby
niepełnosprawne intelektualnie - pomysł ten wynika z potrzeb zawodowych studentów (duŜa
grupa pracuje z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie
• wydłuŜenie praktyk i czasu studiów do 3 semestrów (studia półtoraroczne), co ułatwi
ubieganie się o tytuł Doradcy Zawodowego, pozwoli na zwiększenie ilości godzin staŜu do 40
oraz rozszerzenie niektórych zajęć.
• wprowadzenie nowych zajęć
o
Charakterystyka niepełnosprawności:
- przeciwwskazania w pracy,
- ograniczenia,
- inne typy niepełnosprawności (jakie są np. parę słów o niepełnosprawności
intelektualnej, psychologicznej)
o
Przygotowanie dokumentów aplikacyjnych, metody, narzędzia doradcy:
- tworzenie własnego CV,
- stworzenie własnego kwestionariusza doradczego,
- przekazywanie informacji,
- praca z autoprezentacją.
Planowane są studia dla doradców zawodowych ze ścieŜkami specjalizacyjnymi m.in. dla
szkolnych doradców zawodowych i doradców osób niepełnsprawnych.
3