Pełnomocnictwo do odbioru dokumentów a opłata skarbowa

Autor: Mateusz Kierok, radca prawny, Kancelaria Jedynak Rogowska.
Publikacja: 08.10.2015
Źródło publikacji: egospodarka.pl
Pełnomocnictwo do odbioru dokumentów a opłata
skarbowa
Każdorazowe złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury
albo jego odpisu, wypisu lub kopii w sprawach z zakresu administracji publicznej lub w
postępowaniu sądowym będzie - co do zasady - aktualizowało obowiązek poniesienia opłaty
skarbowej w wysokości 17,00 złotych. Powyższe wynika z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16
listopada 2006 roku o opłacie skarbowej (dalej jako „Ustawa”).
Zwolniona z opłaty skarbowej będzie zatem sama czynność udzielenia pełnomocnictwa, a
także posiłkowanie się pełnomocnictwem przed wszelkimi podmiotami obrotu gospodarczego
i instytucjami, za wyjątkiem wyżej wskazanych. Dopiero bowiem wykorzystanie dokumentu
pełnomocnictwa przed organami administracji publicznej lub sądami powszechnymi
wymagało będzie uiszczenia opłaty skarbowej. Warto przy tym wskazać, iż wniesienie opłaty
skarbowej od przedkładanego dokumentu pełnomocnictwa jest obowiązkiem skarbowym,
którego niezrealizowanie nie wpływa na skuteczność pełnomocnictwa i obowiązywanie
stosunku cywilnoprawnego powstałego pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem, w związku
z udzieleniem pełnomocnictwa, który regulują przepisy Kodeksu cywilnego.
Niezależnie od powyższego, Ustawa zawiera wiele wyłączeń przedmiotowych (np. w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, zatrudnienia lub alimentacyjnych) i
podmiotowych (np. jednostki samorządu terytorialnego, jednostki budżetowe, osoby
zwolnione od ponoszenia kosztów sądowych) zwalniających z obowiązku uiszczenia opłaty
skarbowej od przedkładanego dokumentu pełnomocnictwa.
Z uwagi na obszerność katalogu wyłączeń niniejsze opracowanie koncentruje się na
przesłance zawartej w części IV kol. 4 pkt 1 załącznika do Ustawy, tj. na udzieleniu
pełnomocnictwa do odbioru dokumentów.
W części IV kol. 4 pkt 1 załącznika do Ustawy zawarto szczególne wyłączenie, które jest
nieprawidłowo stosowane przez większość organów administracji publicznej. Powołany
przepis przewiduje, że ze zwolnienia z opłaty korzysta złożenie dokumentu „stwierdzającego
udzielenie pełnomocnictwa oraz jego odpisu, wypisu lub kopii, poświadczonego notarialnie
lub przez uprawniony organ, upoważniające do odbioru dokumentów”.
Powyższy przepis kreuje dwie przesłanki, które muszą zostać spełnione łącznie dla
skorzystania ze wskazanego zwolnienia. Otóż po pierwsze zakres przedmiotowy
przedkładanego dokumentu pełnomocnictwa (w oryginale, odpisie, wypisie lub kopii) musi
obejmować tylko i wyłącznie odbiór dokumentów.
Druga z przesłanek dotyczy konieczności przedstawienia samego dokumentu
pełnomocnictwa. W praktyce wątpliwości budzi jednak określenie, czy dla skorzystania z
wyłączenia wymaga się zachowania szczególnej formy dokumentu pełnomocnictwa?
Pełnomocnictwo
Każdorazowe złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury
albo jego odpisu, wypisu lub kopii w sprawach z zakresu administracji publicznej lub w
postępowaniu sądowym będzie - co do zasady - aktualizowało obowiązek poniesienia opłaty
skarbowej w wysokości 17,00 złotych.
Organy administracji często wymagają, aby dla skorzystania z omawianego zwolnienia,
odpowiednią formę zachował nawet oryginał pełnomocnictwa, tj. został poświadczony
notarialnie (odpowiednio przez uprawniony organ), odmawiając skuteczności zwykłej formie
pisemnej przedkładanego oryginału dokumentu. Takie stanowisko zostało zaprezentowane
także przez Podsekretarza Stanu Ministra Finansów w piśmie z dnia 30 października 2013
roku stanowiącym odpowiedź na zapytanie Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
Należy jednak zauważyć, iż taka interpretacja prowadzi do absurdalnych wniosków.
Często w obrocie prawnym pełnomocnictwa udzielane są w formie aktu notarialnego.
Czynność poświadczenia notarialnego (odpowiednio przez uprawniony organ) jest
instytucjonalnie odrębna od sporządzenia aktu notarialnego, na co wprost wskazuje art. 79 pkt
1 i 2 ustawy z dnia 14 lutego 2001 roku Prawo o notariacie, a także oddział 3 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek
notarialnych.
Przyjmując zaś powyższą logikę organów administracji, dla możliwości skorzystania z
wyłączenia określonego w części IV kol. 4 pkt 1 załącznika do Ustawy, również oryginalne
pełnomocnictwo udzielone w formie aktu notarialnego wymagałoby dodatkowego, odrębnego
poświadczenia przez notariusza lub uprawniony organ.
Nie sposób zgodzić się z tego typu argumentacją. Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem
sądów administracyjnych dla skorzystania z omawianego zwolnienia wystarczające jest
posiłkowanie się oryginałem pełnomocnictwa w formie pisemnej (zgodnie z art. 99 § 2
Kodeksu cywilnego). Kwestia poświadczeń powinna być odnoszona tylko i wyłącznie do
odpisów, wypisów lub kopii pełnomocnictwa. Tylko tego typu stanowisko pozwala zachować
racjonalność badanego przepisu, przy jednoczesnej obronie celu tej regulacji. Na powyższe
zwrócił uwagę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 20 listopada
2011 roku (sygn. akt VIII SA/Wa 890/10), wskazując, iż: „spełnienie tylko jednej przesłanki,
to jest upoważnienie tylko do odbioru dokumentów, nie pozwala na zastosowanie zwolnienia,
o ile nie występuje przesłanka w postaci złożenia dokumentu w oryginale lub w postaci
poświadczonej notarialnie lub przez upoważniony organ kopii, odpisu lub wyciągu”.
Podsumowując, złożenie przed organem administracji publicznej lub sądem oryginału
dokumentu pełnomocnictwa udzielonego w zwykłej formie pisemnej, które upoważniać
będzie tylko do odbioru dokumentów (lub poświadczonej notarialnej kopii takiego
dokumentu pełnomocnictwa), na podstawie części IV kol. 4 pkt 1 załącznika do Ustawy nie
będzie podlegało opłacie skarbowej.