Nagroda Nobla.

Nagroda Nobla.
1)
Fizyka – Maria Skłodowska-Curie
2)
Chemia – Maria Skłodowska-Curie
3)
Fizjologia lub medycyna
4)
Literatura – Henryk Sinkiewicz, Władysław
Reymont, Czesław Miłosz, Wisława Szymborska
Alfred Nobel (1833-1896)
5)
Pokojowa Nagroda Nobla – Lech Wałensa
6)
Nagroda Banku Szwecji im. Alfreda Nobla w
dziedzinie ekonomii (1981) – Leonard Hurwicz
Akira Suzuki
Ei'ichi Negishi
Richard Heck
Rysunek 1 Nobliści z 2010 roku.
R
HO
B
R
OH
Reakcja Hecka
R
X
R
Pd(0)
CH2
Reakcja Suzuki
R
Zn
X = Cl, Br, I, Tos, Tf
Cl
Schemat 1 Modelowe reakcje.
R
Reakcja Negishi
Reakcja sprzęgania krzyżowego – reakcja Hecka
Rysunek 2 Katalizator reakcji Hecka.
1) Synteza Naproxenu ((Aleve®, Anaprox®, Naprelan®, Napron X®, Naprosyn®) - 100 t/rok
Br
H3C
+
H2C
CH2
O
CH2
H3C
O
2) Synteza kremów przeciwslonecznych (filtr UVB)
O
O
H3C
O
CH3
CH3
Schemat 2 Przemysłowe zastosowanie reakcji Hecka.
Schemat 3 Mechanizm reakcji Hecka.
Naproxen
Reakcja sprzęgania krzyżowego – reakcja Suzuki
Schemat 4 Mechanizm reakcji Suzuki.
1) Stereoselektywna reakcja Suzuki jest stosowana do syntezy produktów naturalnych
zawierających układ sprzężonego polienu, takich jak feromony, czy retinoidy:
Schemat 5 Zastosowanie reakcji Suzuki w syntezie witaminy A.
2) Reakcja Suzuki nadaje się szczególnie dobrze do syntezy zatłoczonych przestrzennie
układów biarylowych zarówno karbo- jak i heterocyklicznych.
Schemat 6 Zastosowanie reakcji Suzuki w syntezie układów biarylowych.
3) W roku 2000 pojawiło się pierwsze doniesienie o asymetrycznej reakcji Suzuki
prowadzącej do chiralnych układów biarylowych używanych np. w katalizatorach
stereoselektywnej reakcji aldolowej.
4) Wewnątrzcząsteczkowa reakcja Suzuki pozwala z dobrymi wydajnościami otrzymywać
związki makrocykliczne, w tym antybiotyki:
Schemat 7 Zastosowanie reakcji Suzuki w syntezie antybiotyków.
Schemat 8 Palytoxin – naturalnie występująca toksyna, izolowana z korali,
synteza – 1994 r. zawiera: 129 C, 223 H, 3 N, 54 O.
Reakcja sprzęgania krzyżowego – reakcja Negishi
1) Produkcja PDE472 (inhibitorem fosfodiesterazy typu 4D) – alternatywna metoda do
reakcji Suzuki.
Schemat 9 Zastosowanie reakcji Negishi w syntezie infibitoru fosfodiesterazy typu 4D.
2) Synteza związków występujących naturalnie w przyrodzie:
Schemat 10 Zastosowanie reakcji Negishi w syntezie Stemoamide.
Stemoamide – do leczenia zaburzeń układu oddechowego.
Schemat 11 Zastosowanie reakcji Negishi w syntezie Pumiliotoxin B
Pumiliotoxin B – Silna toksyna produkowana naturalnie przez żaby.
Schemat 12 Zastosowanie reakcji Negishi w syntezie Gamma-trans-tocotrienoloic acid
Gamma-trans-tocotrienoloic acid – hamuje β-polimerazę DNA – zwiększa cytotoksyczność
leków chemioterapeutycznych dzięki czemu można stosować mniejsze dawki.
Literatura
1) Manley, P. W.; Acemoglu, M.; Marterer, W.; Pachinger, W. (2003). "Large-Scale
Negishi Coupling as Applied to the Synthesis of PDE472, an Inhibitor of
Phosphodiesterase Type 4D". Organic Process Research & Development 7 (3): 436–
445.
2) Lessene, G. (2004). "Advances in the Negishi coupling". Aust. J. Chem. 57 (1): 107.
3) Maloney, D. J.; Hecht, S. M. (2005). "A Stereocontrolled Synthesis of δ-transTocotrienoloic Acid". Organic Letters 7 (19): 4297–4300
4) Joanne E. Harvey, B. Halto; Chemistry in New Zealand 2011
5) http://pl.wikipedia.org/wiki/Laureaci_Nagrody_Nobla_w_dziedzinie_chemii