„Latarnia magiczna” — rzutnik do przeźroczy firmy ICA

„Latarnia magiczna” — rzutnik do przeźroczy firmy ICA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wytwórca firma ICA z Drezna Czas powstania 1909–1926 Miejsce powstania Drezno, Niemcy Wymiary wysokość: 18,5 cm, długość: 33 cm, szerokość: 13 cm Numer inwentarzowy MHF 333/I Muzeum Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie Tematy technika, sfotografowane, zaskakujące Materiał drewno, szkło, metal Prawa do obiektu Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna Digitalizacja RPD MIK, projekt Wirtualne Muzea Małopolski Tagi fotografia, wynalazek, Drezno, kino, 3D, technika „Latarnia magiczna” — to rzutnik do przeźroczy wykonanych na płytach szklanych diapozytywowych o formacie 8 x 8 cm, wyprodukowany przez firmę ICA z Drezna w latach 1909—1926. Powstały w 1909 roku z połączenia kilku drezdeńskich wytwórni sprzętu fotograficznego duży koncern o nazwie ICA (Internationale Camera Actiengesellschaft) miał w swojej ofercie nie tylko aparaty fotograficzne, ale również cały osprzęt wykorzystywany w fotografii, a także w kinematografii. Wśród wytwarzanych urządzeń nie mogło zabraknąć rzutników do przeźroczy, które były wykorzystywane w domach dla rozrywki, a we wszelkiego rodzaju szkołach jako ważna pomoc dydaktyczna.
Korpus urządzenia w kształcie walca przedzielony prostopadłościenną prowadnicą przeźroczy, wykonany z blachy pokrytej czarnym błyszczącym lakierem. Z przodu zamocowany, wykonany z metalu, chromowany pierścień. Na górnej powierzchni namalowane logo wytwórcy w kolorze złotym z napisem: Ica (na tle gwiazdy pentagonalnej). Latarnia w kształcie walca zamkniętego od góry za pomocą pierścienia w kształcie kielicha, zamocowana prostopadle do korpusu. Całość zamocowana na drewnianej lakierowanej podstawie z niewielką tabliczką przybitą przez sprzedawcę, z napisami: F.A. SASSE'S/ (…)/ DRESDEN A. Pragerstr. 27. Źródłem światła była standardowa żarówka elektryczna.
Opracowanie: Marek Maszczak (Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie), © wszystkie prawa zastrzeżone
Zobacz też: „Latarnię magiczną”, rzutnik do przeźroczy z Austro­Węgier
Magia latarni, magia kina
O ile camera obscura to prototyp aparatu fotograficznego, o tyle latarnia magiczna pełni taką samą funkcję wobec projektora kinematograficznego.
Ciemne pomieszczenie, wolna ściana. W razie potrzeby można powiesić na niej białe prześcieradło. Szklane przeźrocza przesuwane wewnątrz pudła, z którego — dzięki znajdującemu się w nim źródłu światła — wyświetlane są na ścianie magiczne obrazy. A my? „Stoimy jak młodziki...”.
„Czymże jest, Wilhelmie, sercom naszym świat bez miłości? Tym zapewne, czym byłaby bez światła latarnia magiczna. Ledwo wstawisz w nią lampkę, natychmiast Paul Sandby, The Laterna Magica, 1760. British Museum, Londyn
jawią się na białej ścianie barwne obrazy! A choćby były one tylko przelotnymi złudami, to jednak są nam szczęściem, stoimy jak młodziki i z zachwytem patrzymy na to cudowne zjawisko”.
J.W. Goethe, Cierpienia młodego Wertera
Latarnia magiczna (łac. laterna magica) służyła do wyświetlania na ekranie obrazów ze szklanych przezroczy, a zasada jej działania w istocie polegała na odwróceniu funkcji camery obscury. Latarnia magiczna to prototyp współczesnych rzutników, powiększalników i projektorów filmowych.
Za pierwszą wzmiankę o projekcji obrazu za pomocą latarni magicznej uważa się manuskrypt niderlandzkiego zakonnika Johannesa de Fontany Liber Instrumentorum z 1420 roku. Rozwój techniczny tego wczesnego urządzenia projekcyjnego przypadł w Europie dopiero na okres przełomu wieków XVII i XVIII. Za wynalazcę tego urządzenia optycznego uznaje się najczęściej, choć niesłusznie, niemieckiego teologa i jezuitę Athanasiusa Kirchera (1602–1680).
Latarnia magiczna zaczęła swoją prawdziwą karierę od teatru jezuickiego, gdzie wyświetlano na scenie obrazy związane z treścią sztuki. W kolegium jezuickim w XVII­wiecznym Poznaniu działał jeden z lepszych w Europie teatrów, gdzie za sprawą jego twórcy, jezuity Bartłomieja Nataniela Wąsowskiego, wykorzystywano na scenie — dla wzmocnienia słowa — możliwości projekcyjne tychże latarni.
Pod koniec XVIII i przez cały XIX wiek urządzenia projekcyjne tego typu, budowane w różnych wariantach konstrukcyjnych, znajdowały szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach sztuki, nauki i techniki.
W XIX­wiecznej Europie jedną z bardziej poszukiwanych form rozrywki były tak zwane fantasmagorie — czyli widowiska grozy realizowane przy użyciu latarni magicznych przez wędrownych magików i kuglarzy, ale także i zawodowych prezenterów, wśród których największą sławą cieszyli się: Francuz Francois Seraphin, Holender z Liege Etienne­Gaspard Robert, zwany Robertsonem, i Włoch Giuseppe Balsamo.
Z upływem czasu latarnie magiczne wyposażane były w coraz bardziej wydajne źródła światła, w nowoczesne obiektywy, wyrafinowane technicznie mechanizmy do przesuwu slajdów w celu uzyskania między innymi efektów specjalnych oraz prymitywnych form ruchomego obrazu. Postęp techniczny przeobraził te proste urządzenia optyczne w nowoczesne rzutniki i projektory filmowe.
Opracowanie: Kinga Kołodziejska (Radakcja WMM), CC­BY 3.0 PL Zobacz:
„ Latarnia magiczna
”, rzutnik do przeźroczy z Austro­Węgier
„ Latarnia magiczna
”, rzutnik do przeźroczy firmy ICA
Tagi: Muzeum Historii Fotografii w Krakowie, wynalazek, kino, technika