Próba prezentacji Ruchu Abstynenckiego

Próba prezentacji Ruchu Abstynenckiego
Źródło artykułu: http://reginakopiagorka.bloog.pl
W 1813 powstało pierwszy w świecie stowarzyszenie abstynenckie w Bostonie w USA. Tam
też powstał znany na całym świecie Ruch Anonimowych Alkoholików (AA). Za dzień
powstania AA uważa się 10 czerwca 1935 - pierwszy dzień nieprzerwanej trzeźwości jednego
ze współzałożycieli dra Roberta Smitha . Drugim współzałożycielem był makler giełdowy
William Wilson . Swoje korzenie organizacyjne ruch miał w Grupach Oksfordzkich. Po
odłączeniu się od nich ok. 1938 r. gdy spotykały się już 3 (jeszcze bezimienne) grupy, ich
uczestnicy zdecydowali się spisać swoje doświadczenia. W 1939 roku ukazała się książka
"Anonimowi Alkoholicy" i od jej tytułu wziął swoją nazwę cały ruch. W 1940 powstało
pierwsze biuro do obsługi ruchu. Publikacje artykułów w prasie i życzliwy stosunek wielu
lekarzy sprawiły, że na początku lat 40. Ruch AA zaczął się szybko rozwijać. Ruch AA
rozwija się obecnie w ok. 90 krajach (szczególnie w USA), skupia ok. 400 tys. alkoholików w
ok. 14 tys. grup, stawiając im jako jedyny warunek przynależności, dobrą wolę zaprzestania
picia alkoholu. Członkowie ruchu dzielą się nawzajem doświadczeniem i pomagają sobie i
innym w powrocie do trzeźwości. Kierują się tzw. dwunastoma tradycjami głoszącymi, że
osobisty powrót do trzeźwości zależy od jedności organizacji, dla której istnieje tylko jeden
autorytet, kochający Bóg. Program leczenia opierają na tzw. dwunastu stopniach. Uznając w
kierowaniu własnym życiem swą bezsilność wobec alkoholu, wyznają ją przed Bogiem,
samym sobą i innymi osobami. Po osiągnięciu "duchowego przebudzenia", będącego
wynikiem przejścia przez tzw. dwanaście stopni, starają się pełnić posłannictwo wśród innych
alkoholików. Oblicza się że ok. 60 % członków AA wraca do trzeźwości.
Pierwsze informacje dot. AA do Polski dotarły ok. 1957 roku. W poznańskim czasopiśmie
"Trzeźwość" młody socjolog dr. Wierzbicki opublikował 12 Tradycji. Cenzura zatrzymała 12
Kroków ze względu na odwołanie się do Boga. Pod koniec lat sześćdziesiątych psycholog
mgr Maria Grabowska zaczęła prowadzić zajęcia grupowe oparte na założeniach programu 12
Kroków. Grupa ta zaczęła samodzielnie funkcjonować na jesieni 1974 roku, tę datę uznają
AA w Polsce za swój początek. Pierwsze grupy powstały w Poznaniu, Warszawie, Krakowie.
W późniejszych latach powstały grupy Al-Anon – dla osób współuzależnionych i Al.-Alein
dla dzieci alkoholików.
Za inicjatora ruchu abstynenckiego w Kościele katolickim należy uważać o. T. A. Mathewa,
który od 1838 apostołował w Irlandii, Anglii i Ameryce; propagując bez większego
powodzenia jedynie tzw. umiar w piciu, zaczął następnie krzewić całkowitą i dobrowolną
abstynencję, opartą na motywach ofiary, miłości Boga i bliźniego, co okazało się skuteczną
metodą, bowiem o. Mathew udało się zdobyć do "złotych ksiąg trzeźwości" ok. 6 mln ludzi.
W działaniach trzeźwościowych aktywnie uczestniczą również inne kościoły i związki
wyznaniowe (m. in. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Zielonoświątkowy,
Kościół Chrystusowy, Kościół Ewangelicko-Augsburski i inne). Przy tej okazji warto
wiedzieć, że np. w Kościele Adwentystów wprowadzono w 1890 roku powszechną zasadę
abstynencji od alkoholu i tytoniu.
W XIX w., w okresie szczególnego rozpicia (1815-63), narodził się w Polsce ruch
trzeźwościowy, który rozwijał się głównie w formie tzw. bractw trzeźwości. Jednym z nurtów
str. 1
tego ruchu był polski ruch abstynencki, nawiązujący doświadczeń na Zachodzie. Miał on
charakter nie tylko ascetyczno - moralny, ale także religijny, społeczny, a nawet polityczny i
narodowy. Był niejako odpowiedzią na ówczesne zapotrzebowanie społeczne narodu
polskiego, dotkniętego klęską pijaństwa.
Rozwój polskich Towarzystw Wstrzemięźliwości i Bractw Trzeźwości nastąpił po roku 1830,
Była to reakcja obronna społeczeństwa polskiego na rozpijanie Narodu przez zaborców. Z
ważniejszych wydarzeń w tym okresie należy odnotować założenie w 1839 roku, przez
Franciszka Wężyka i ks. Bronisława Markiewicza Krakowskiego Towarzystwa
Wstrzemięźliwości, którego organem było pismo "Powściągliwość i Praca". W 1840 roku
powstało "Centralne Towarzystwo ku przytłumieniu używania wódki w W. Ks. Poznańskim"
z siedzibą w Kórniku, a w 1844 roku ksiądz Ficek i zakonnik S. Brzozowski założyli w
Piekarach Śląskich - Towarzystwo Wstrzemięźliwości. Dzięki aktywności działaczy tego
Towarzystwa około pół miliona osób (spośród 930 tysięcy mieszkańców Górnego Śląska)
wyrzekło się picia alkoholu, a 248 gorzelni musiało zaprzestać wytwarzania okowity.
W zaborze pruskim, polskie organizacje przeciwalkoholowe przetrwały do czasów
Kulturkampfu (1874 - 1886). Pomimo antypolskiej polityki Prus w roku 1887 udało się
zorganizować, również w Kórniku, Towarzystwo Szerzenia Wstrzemięźliwości.
Szczególne znaczenie miało tworzenie bractw trzeźwości w Królestwie Polskim, na Litwie i
Żmudzi oraz rozprzestrzenienie się tej idei na terenie wielu carskich guberni. Prekursorem
ruchu trzeźwościowego w Królestwie Polskim był wspomniany już wcześniej o. Papczyński,
założyciel Zakonu OO. Marianów, w którym obowiązywała wstrzemięźliwość od napojów
alkoholowych. Jego działalność kontynuowali kapucyni o. Fr. Brzozowski i o. Honorat
(wyniesiony później na ołtarze - Wacław Koźmiński), który jednemu z założonych przez
siebie zakonów bezhabitowych (SS. Służki) zalecił apostolstwo trzeźwości. Po upadku
Powstania 1863 roku działacze bractw trzeźwości byli prześladowani za działalność
patriotyczną i niepodległościową, a większość bractw upadła.
W 1902 roku na terenie Galicji założone zostało, przez Wincentego Lutosławskiego bardzo
prężne i związane z ideą odrodzenia narodowego stowarzyszenie "Eleuteria - Wyzwolenie",
obejmujące swym zasięgiem cały zabór austriacki. W 1903 powstało stowarzyszenie "Eleusis" oraz "Towarzystwo Trzeźwości", a w 1906 roku - "Ethos". Z "Eleuteria" związany
był twórca skautingu, przemianowanego w 1916 roku na harcerstwo - Andrzej Małkowski. W
1912 roku opublikował on w dwutygodniku "Skaut" prawo skautowe, którego ostatni punkt
brzmi: "Skaut jest czysty w myśli, mowie i uczynku, nie pali tytoniu, nie pije napojów
alkoholowych". Ze względu na ten punkt, obradujący w 1912 roku we Lwowie III Polski
Kongres Przeciwalkoholowy uznał skauting za organizację abstynencką. Od 1902 roku działał
na terenie Poznańskiego i Małopolski Związek Księży Abstynentów założony przez alumnów
Seminarium Duchownego w Poznaniu.
W Warszawie, działalnością przeciwalkoholową zajmowało się Towarzystwo Higieniczne,
które utworzyło specjalny wydział przeciwalkoholowy, a w 1909 roku zorganizowało
pierwszą w Polsce wystawę przeciwalkoholową. Na terenie Królestwa Polskiego działały też
takie organizacje przeciwalkoholowe jak "Przyszłość", "Zaranie" (grupujące młodzież
wiejską) oraz od 1909 roku młodzieżowa organizacja abstynencką w Mińsku Mazowieckim.
W 1913 roku powstał Związek Polskich Abstynentów w Ameryce, a wspomniany wcześniej
Wincenty Lutoslawski założył dla Polonii w USA Towarzystwo Abstynentów Polskich.
str. 2
Zarówno na pierwszym zjeździe abstynentów (Lwów 1904) jak i na wspomnianym wcześniej
III Kongresie Przeciwalkoholowym we Lwowie podejmowano próby integracji ruchów
przeciwalkoholowych z terenów trzech zaborów. Jednak dopiero w odrodzonej Polsce, udało
się powołać (18 kwietnia 1919 w Warszawie) Polskie Towarzystwo Walki z Alkoholizmem
"Trzeźwość" jednoczące działaczy przeciwalkoholowych z byłych zaborów. Do bardziej
znanych organizacji trzeźwościowych i abstynenckich w okresie międzywojennym należały
poza "Trzeźwością": Abstynencka Liga Kolejowców, Koło Lekarzy Abstynentów, Wileńskie
Towarzystwo Walki z Alkoholizmem i Innymi Nałogami, Katolicki Związek Abstynentów,
Polski Związek Księży Abstynentów, Związek Nauczycieli Abstynentów, Związek
Akademików Abstynentów oraz Polska Liga Przeciwalkoholowa. W 1938 roku otwarto w
Warszawie pierwsze na świecie Międzynarodowe Muzeum Antyalkoholowe. W okresie
okupacji walkę z rozpijaniem Narodu podjęły władze Państwa Podziemnego. Wiele
organizacji trzeźwościowych przetrwało trudne lata II Wojny Światowej i wznowiło swoją
działalność prawie natychmiast po jej zakończeniu. W 1947 roku, w liście pasterskim
Episkopatu Polski zwrócono uwagę na to, że "Naród pijaków zmienia się w hordę
niewolników...", a Krajowy Referat Trzeźwości powołał do życia prawie 450 bractw
trzeźwości skupiających ponad 100 tysięcy członków (około 80 proc. stanowili w nim
całkowici abstynenci). Niestety nie przetrwały one długo, bowiem w 1948 roku, decyzją
komunistycznych władz państwowych organizacje trzeźwościowe zostały rozwiązane.
Decyzję motywowano tym, że zjawisko alkoholizmu, podobnie jak prostytucja, zniknie wraz
ze zmianą ustroju społecznego i likwidacją pozostałości systemu burżuazyjnego.
Komunistyczna machina partyjno-administracyjna przejęła pełną kontrolę nad wszelką
działalnością trzeźwościową i przeciwalkoholową. Działalność ta została całkowicie
zmonopolizowana przez państwo. Powołano jedną, ściśle kontrolowaną przez władze,
organizację pod nazwą Główny Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy (GSKP), działający w
oparciu o Centralną Radę Związków Zawodowych. Wkrótce GSKP przemianowano na
Społeczny Komitet Przeciwalkoholowy (SKP). W 1959 roku SKP uznany został za tzw.
stowarzyszenie wyższej użyteczności, które "posiada przywilej wyłączności w zakresie
reprezentowania polskiego społecznego ruchu przeciwalkoholowego". Wśród działaczy SKP,
obok partyjnych urzędników, znalazło się wiele osób autentycznie zaangażowanych w
krzewienie idei trzeźwości, jednak ich głos niewiele się liczył. Ta sytuacja spowodowała, że
autentyczny ruch trzeźwościowy zginął z powierzchni na wiele dziesiątków lat.
Niezależną działalność trzeźwościową próbowały podejmować pojedyncze osoby, narażając
się na represje ze strony władz. Przykładem może być ksiądz Franciszek Blachnicki, który w
1957 roku przy Kurii Diecezjalnej w Katowicach utworzył Krucjatę Trzeźwości,
przemianowaną po roku w Krucjatę Wstrzemięźliwości. W "Abstynenckim Credo Krucjaty
Wstrzemięźliwości" czytamy m. in.: "Krucjata Wstrzemięźliwości jest masowym ruchem
przeciwalkoholowym, który stał zdecydowanie na stanowisku całkowitej abstynencji od
alkoholu". W działalność Krucjaty zaangażowanych było ok. tysiąca kapłanów prowadzących
abstynencką akcję wychowawczą wśród dzieci, propagujących bezalkoholowe wesela,
uroczystości z okazji I Komunii św. itp. W dniu 29 sierpnia 1960 roku Centrala Krucjaty
Wstrzemięźliwości została w brutalny sposób zlikwidowana przez ówczesne władze
państwowe. Ojciec Benignus (Jan Sosnowski), który w 1968 roku zorganizował przy
klasztorze Braci Mniejszych Kapucynów w Zakroczymiu Ośrodek Apostolstwa Trzeźwości.
Pomimo stwarzanych przez władze trudności Ośrodek przetrwał do dnia dzisiejszego,
prowadząc kursy-rekolekcje dla laikatu i duchowieństwa oraz rozwijając rozległą działalność
wydawniczą (wydaje m. in. ogólnopolskie pismo trzeźwościowe "Trzeźwymi Bądźcie").
str. 3
Dopiero rok 1980 wyzwolił po raz kolejny w naszej historii siły społeczne, które podjęły
próbę powstrzymania procesu prowadzącego naród do samounicestwienia. W latach 80. na
fali ruchów społecznych zaczęły masowo odradzać się Apostolaty i Bractwa Trzeźwości. W
1983 roku powstał związany z Kościołem ruch "Otrzeźwienie", do którego przystąpiło wielu
działaczy zdelegalizowanej "Solidarności". W tym samym roku utworzony został Ruch
Trzeźwości im. św. Maksymiliana Kolbe (RTMK) skupiający trzy kręgi osób:



sympatyków (dorośli);
przyjaciół apostolstwa trzeźwości (dzieci, młodzież oraz dorośli, którzy zobowiązali
się do całkowitej wstrzemięźliwości od picia alkoholu, palenia tytoniu i używania
narkotyków);
miłośników apostolstwa trzeźwości (osoby poświęcające się dla bliźnich dotkniętych
nałogami, animatorzy i krzewiciele abstynencji).
Ruch nawiązuje do tradycji katolickich stowarzyszeń trzeźwościowych i abstynenckich,
takich jak Akcja Katolicka, Krucjata Miłości, Krucjata Wstrzemięźliwości czy będąca jej
kontynuatorką, ogłoszona w 1979 roku, Krucjata Wyzwolenia Człowieka.
W działaniach trzeźwościowych aktywnie uczestniczą również inne kościoły i związki
wyznaniowe (m. in. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Zielonoświątkowy,
Kościół Chrystusowy, Kościół Ewangelicko-Augsburski i inne). Przy tej okazji warto
wiedzieć, że np. w Kościele Adwentystów wprowadzono w 1890 roku powszechną zasadę
abstynencji od alkoholu i tytoniu.
str. 4