Podstawy toksykologii - BIOL-CHEM UWB

Podstawy toksykologii
SYLABUS
A. Informacje ogólne
Elementy sylabusu
Opis
Nazwa jednostki
prowadzącej kierunek
Nazwa kierunku studiów
Poziom kształcenia
Profil studiów
Forma studiów
Kod przedmiotu
Język przedmiotu
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Biologiczno-Chemiczny, Instytut Biologii
Rodzaj przedmiotu
Rok studiów /semestr
Wymagania wstępne
Liczba godzin zajęć
dydaktycznych z podziałem
na formy prowadzenia zajęć
przedmiot obowiązkowy, moduł specjalnościowy
III rok / 6 semestr
Student powinien posiadać podstawowe wiadomości z biochemii.
Założenia i cele przedmiotu
Metody dydaktyczne oraz
ogólna forma zaliczenia
przedmiotu
Biologia
studia pierwszego stopnia
ogólnoakademicki
stacjonarne
0200-BS1-6PTO
polski
wykład – 15 godz.
laboratoria – 15 godz.
Celem wykładów jest zapoznanie się z toksycznym działaniem różnorodnych
ksenobiotyków oraz czynników fizyko-chemicznych występujących w środowisku na
organizmy roślinne i zwierzęce. Ćwiczenia laboratoryjne przygotowują do pracy w
laboratoriach badawczych. Celem laboratoriów jest wyrobienie umiejętności identyfikacji
substancji toksycznych w materiale biologicznym oraz oznaczania ich zawartości. Student
na ćwiczeniach poznaje wpływ ksenobiotyków na organizmy żywe oraz dokonuje oceny
toksyczności substancji przy pomocy prostych testów toksykologicznych. Ponadto
wykształca się umiejętność poprawnej oceny zagrożeń wynikających z pracy z
substancjami chemicznymi (znajomość bezpiecznego postępowania z chemikaliami –
poznanie charakterystyk zagrożeń substancji niebezpiecznych i ich oznaczeń) oraz
poznanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratorium chemicznym.
Metody dydaktyczne: wykład, konsultacje, ćwiczenia laboratoryjne
Formy zaliczenia przedmiotu: zaliczenie na ocenę ćwiczeń laboratoryjnych, pisemne
sprawozdania, zaliczenie pisemne podsumowujące przedmiot
Efekty kształceniai
1. Student wymienia i opisuje substancje toksyczne występujące w środowisku.
2. Student charakteryzuje zagrożenia zdrowotne i środowiskowe wynikające z
zastosowania poszczególnych substancji toksycznych.
3. Student analizuje zawartość ksenobiotyków w materiale biologicznym i ich
oddziaływanie na organizmy żywe.
4. Na podstawie uzyskanych wyników analiz laboratoryjnych student opracowuje
właściwe zasady zapobiegania zagrożeniom toksykologicznym.
5. Student potrafi zastosować uzyskaną wiedzę i umiejętności z zakresu
toksykologii w przyszłej pracy zawodowej i życiu codziennym.
6. Student postępuje zgodnie z zasadami BHP ponosząc odpowiedzialność za
sprzęt, aparaturę oraz pracę własną i innych.
Punkty ECTS
Bilans nakładu
pracy studentaii
Wskaźniki ilościowe
Data opracowania:
Odniesienie do kierunkowych
efektów kształcenia
K_U06, K_U07, K_K01
K_W02, K_U06, K_U07, K_K01
K_W02, K_W10, K_U01, K_U09,
K_U15, K_K02, K_K05
K_U07, K_U09, K_U15, K_K03
K_W02, K_W10, K_U01, K_U07,
K_K01, K_K08
K_U16, K_K02, K_K05, K_K06,
K_K07
2
Ogólny nakład pracy studenta: 50 godz. w tym: udział w wykładach: 15 godz.;
udział w zajęciach laboratoryjnych: 15 godz.; przygotowanie się do zajęć i zaliczeń: 16 godz.;
udział w konsultacjach i zaliczeniach: 4 godz.
Nakład pracy studenta związany z zajęciami iii:
Liczba godzin
Punkty ECTS
34
1,4
wymagającymi bezpośredniego udziału nauczyciela
35
1,4
o charakterze praktycznym
28. 09. 2015 r.
Koordynator
przedmiotu:
dr hab. Andrzej Bajguz, prof. UwB
SYLABUS
B. Informacje szczegółowe
Elementy składowe sylabusu
Nazwa przedmiotu
Podstawy toksykologii
Kod przedmiotu
Nazwa kierunku
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek
Język przedmiotu
0200-BS1-6PTO
Biologia, studia pierwszego stopnia
Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii
polski
Rok studiów/ semestr
trzeci rok, szósty semestr (letni)
Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz
forma prowadzenia zajęć
Prowadzący
15 godz., wykład
Treści merytoryczne przedmiotu:
Historia i klasyfikacja trucizn. Drogi wprowadzania trucizn – ich
dawki i stężenia. Wchłanianie substancji, ich metabolizm,
transport, dystrybucja, akumulacja i wydalanie. Przyczyny zatruć.
Czynniki wpływające na efekt toksyczny. Mechanizmy działania
toksycznego na poziomie komórkowym. Biotransformacja i
toksyczność
wybranych
substancji
organicznych
i
nieorganicznych. Substancje toksyczne pochodzenia roślinnego i
zwierzęcego, ich wpływ na organizm człowieka. Toksykologia
środków odurzających. Toksykologia żywności – substancje
dodatkowe w żywności, ich podział, charakterystyka i toksyczność.
Pestycydy – oddziaływanie na organizm i środowisko,
charakterystyka wybranych grup, degradacja i obieg w środowisku.
Efekty kształcenia:
1. Student wymienia i opisuje substancje toksyczne występujące
w środowisku.
2. Student charakteryzuje zagrożenia zdrowotne i środowiskowe
wynikające z zastosowania poszczególnych substancji
toksycznych.
Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich
weryfikacji
Forma i warunki zaliczenia
przedmiotu
Wykaz literatury podstawowej
i uzupełniającej
Opis
dr hab. Andrzej Bajguz, prof. UwB
Sposoby weryfikacji:
1. Zaliczenie pisemne podsumowujące przedmiot (test - zadania
zamknięte i otwarte, opisowe, schematy i rysunki do
uzupełnienia opisów i objaśnień).
1. Obecność na zajęciach (dopuszcza się możliwość opuszczenia
jednego wykładu).
2. Pozytywna ocena zaliczenia laboratoriów.
3. Pozytywna ocena egzaminu.
Literatura podstawowa:
1. Klaassen C.D, Watkins III J.B (pod red.), Casarett & Doull
Podstawy toksykologii. MedPharm Polska, Wrocław, 2014.
2. Piotrowski J.K. (pod red.), Podstawy toksykologii. Wyd.
Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2006.
Literatura uzupełniająca:
1.
Seńczuk W. (pod red.), Toksykologia współczesna. Wyd.
Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006.
2.
Laskowski R., Migula P., Ekotoksykologia od komórki do
ekosystemu. PWRiL, Warszawa, 2004.
3.
Manahan S.E., Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne
i biochemiczne. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006.
4. Timbrell J., Paradoks trucizn. Wyd. Naukowo-Techniczne,
Warszawa, 2008.
……………………………….
podpis osoby składającej sylabus
SYLABUS
C. Informacje szczegółowe
Elementy składowe sylabusu
Nazwa przedmiotu
Podstawy toksykologii
Kod przedmiotu
Nazwa kierunku
Nazwa jednostki prowadzącej kierunek
Język przedmiotu
0200-BS1-6PTO
Biologia, studia pierwszego stopnia
Wydział Biologiczno-Chemiczny UwB, Instytut Biologii
polski
Rok studiów/ semestr
trzeci rok, szósty semestr (letni)
Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz
forma prowadzenia zajęć
Prowadzący
Treści merytoryczne przedmiotu:
15 godz., laboratoria
Efekty kształcenia wraz ze sposobem ich
weryfikacji
Opis
Dr Alicja Piotrowska-Niczyporuk
1. Regulamin pracowni toksykologicznej, BHP i udzielanie
pierwszej pomocy. Charakterystyka zagrożeń stosowanych
substancji chemicznych. Metody wyodrębniania trucizn
organicznych lotnych i nielotnych oraz metalicznych z materiału
biologicznego (omówienie teoretyczne). Mineralizacja materiału
biologicznego.
2. Reakcje charakterystyczne wybranych organicznych trucizn
lotnych i nielotnych (acetonu, aldehydu mrówkowego, aniliny,
chloroformu, cyjanowodoru, etanolu, metanolu, fenolu, leków)
w materiale biologicznym.
3. Reakcje identyfikacji wybranych trucizn metalicznych (arsen,
bar, chrom, cynk, kobalt, miedź, ołów, rtęć, żelazo).
Oddziaływanie metali ciężkich (ołów, kadm, bar) na wzrost
i
rozwój
roślin.
Oznaczanie
zawartości
barwników
fotosyntetycznych i białek.
4. Porównanie oddziaływania pestycydów na wzrost i rozwój
roślin. Analiza zawartości białek i barwników fotosyntetycznych
pod wpływem pestycydów.
5. Testy toksyczności na organizmach wodnych. Test z
zastosowaniem zahamowania wzrostu glonów (Chlorella vulgaris).
Szybki test toksyczności z zastosowaniem Daphnia magna.
Metody wyznaczania wartości LD50.
6. Toksykologia żywności. Oznaczanie zawartości szczawianów
w wybranych produktach spożywczych. Wykrywanie wybranych
substancji konserwujących oraz przeciwutleniaczy.
Efekty kształcenia:
1. Student wymienia i opisuje substancje toksyczne występujące
w środowisku.
2. Student charakteryzuje zagrożenia zdrowotne i środowiskowe
wynikające z zastosowania poszczególnych substancji
toksycznych.
3. Student analizuje zawartość ksenobiotyków w materiale
biologicznym i ich oddziaływanie na organizmy żywe.
4. Na podstawie uzyskanych wyników analiz laboratoryjnych
student opracowuje właściwe zasady zapobiegania zagrożeniom
toksykologicznym.
5. Student potrafi zastosować uzyskaną wiedzę i umiejętności z
zakresu toksykologii w przyszłej pracy zawodowej i życiu
codziennym.
6. Student postępuje zgodnie z zasadami BHP ponosząc
odpowiedzialność za sprzęt, aparaturę oraz pracę własną i innych.
Sposoby weryfikacji:
1. Bieżąca kontrola stanu wiedzy studentów przed zajęciami
(wejściówki).
2. Dwa kolokwia pisemne (test – zadania zamknięte i otwarte,
opisowe).
3. Bieżąca ocena studentów (aktywność w dyskusji).
4. Zaliczenie sprawozdań z przeprowadzonych doświadczeń.
Forma i warunki zaliczenia
przedmiotu
Wykaz literatury podstawowej
i uzupełniającej
5. Obserwacja ciągła studentów podczas wykonywanych
eksperymentów.
1. Obecność na zajęciach (dopuszcza się możliwość opuszczenia
jednych zajęć).
2. Pozytywna ocena z dwóch kolokwiów pisemnych.
3. Pozytywna ocena z zaliczenia wejściówek.
4. Zaliczenie sprawozdań z przeprowadzonych doświadczeń.
Literatura podstawowa:
1. Bajguz A., Piotrowska A., Elementy ekotoksykologii. Wybrane
metody analityczne. Wyd. Uniwersytetu w Białymstoku,
Białystok, 2015.
2. Manahan S.E., Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne
i biochemiczne. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2006.
3. Piotrowski J.K. (red.), Podstawy toksykologii. Wyd. NaukowoTechniczne, Warszawa, 2006.
Literatura uzupełniająca:
1. Seńczuk W. (red.), Toksykologia współczesna. Wyd. Lekarskie
PZWL, Warszawa, 2006.
2. Timbrell J., Paradoks trucizn. Wyd. Naukowo-Techniczne,
Warszawa, 2008.
3. Alloway
B.J.,
Ayres
D.C.,
Chemiczne
podstawy
zanieczyszczenia środowiska. Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa, 1999.
4. Laskowski R., Migula P., Ekotoksykologia od komórki do
ekosystemu. PWRiL, Warszawa, 2004.
5. Walker C.H., Hopkin S.P., Sibly R.M., Peakall D.B., Podstawy
ekotoksykologii. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 2002.
……………………………….
podpis osoby składającej sylabus
i
Opis zakładanych efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, z uwzględnieniem form zajęć.
Uwzględnia się tylko efekty możliwe do sprawdzenia (mierzalne / weryfikowalne).
ii Przykładowe rodzaje aktywności: udział w wykładach, ćwiczeniach, przygotowanie do zajęć, udział w konsultacjach,
realizacja zadań projektowych, pisanie eseju, przygotowanie do egzaminu. Liczba godzin nakładu pracy studenta powinna
być zgodna z przypisanymi do tego przedmiotu punktami ECTS wg przelicznika : 1 ECTS – 25÷30 h.
iii Zajęcia wymagające bezpośredniego udziału nauczyciela są to tzw. godziny kontaktowe (również te nieujęte w rozkładzie
zajęć, np. konsultacje lub zaliczenia/egzaminy). Suma punktów ECTS obu nakładów może być większa od ogólnej liczby
punktów ECTS przypisanej temu przedmiotowi.