informacja prasowa

Informacja prasowa
7 września 2016
Ponad 600 stron, 61 opowieści, ponad 20 autorów i prawie 30 warszawskich ulic, placów,
gmachów i pomników, na które można spojrzeć inaczej niż do tej pory. Już same liczby
świadczą o tym, że Legendy warszawskie. Antologia, to książka wyjątkowa. Premiera nowego
wydawnictwa Muzeum Warszawy odbędzie się 20 września o godz. 18.30 w Muzeum
Warszawskiej Pragi. Książka jest już dostępna w sklepie internetowym muzeum. Podczas
spotkania będzie można ją nabyć w cenie promocyjnej 55 zł. Publikacji towarzyszy Mapa
legend warszawskich, obejmująca Stare i Nowe Miasto i uwzględniająca lokalizacje związane z
legendami wraz z krótkimi opisami miejsc i obiektów. Muzeum Warszawy zaprasza również do
udziału w specjalnie na tę okazję przygotowanym programie wydarzeń: spacerach rodzinnych
szlakiem legend 24 września oraz wykładzie Legendy warszawskie. Repozytorium wyobraźni,
który odbędzie się 5 października w Centrum Interpretacji Zabytku.
Dotychczas ukazywały się antologie legend poszczególnych autorów. Przy tym najczęściej były to
kolejne wariacje na temat dobrze znanych opowieści o Bazyliszku, Syrenie, Warsie i Sawie oraz
Złotej Kaczce, przeważnie pozbawione historycznego komentarza i szerszych odniesień do miejskiej
topografii.
Zawartość publikacji Legendy warszawskie. Antologia przekonuje, że pozornie oczywisty temat
warszawskich legend kryje w sobie jeszcze wiele tajemnic i może zaintrygować nie tylko
najmłodszych czytelników. Prezentowany w książce zestaw legend obejmuje znacznie więcej postaci,
motywów i miejsc akcji, niż skłonni bylibyśmy przypuszczać – poczynając od zapomnianych zjaw i
Muzeum Warszawy
Rynek Starego Miasta 28-42, 00-272 Warszawa
tel. (+48) 22 635 16 25 / fax (+48) 22 831 94 91
www.muzeumwarszawy.pl / [email protected]
2
stworów, jak Widmo z Rynku Starego Miasta czy Biała Dama z Zamku Królewskiego, poprzez
historycznych „celebrytów” (królowie, burmistrzowie i święci), po zwykłych mieszkańców dawnej
Warszawy, których spotkały niezwykłe przygody.
O atrakcyjności publikacji świadczy jednak nie tylko obfitość i różnorodność zebranych w niej
lokalnych podań, lecz także jej oryginalna struktura, przemyślany wybór tekstów i ich staranne
opracowanie edytorskie, unikatowa szata graficzna i ilustracje autorstwa Wojciecha Pawlińskiego
oraz teksty popularnonaukowe przygotowane przez specjalistów z Działu Badań nad Warszawą
Muzeum Warszawy i Pracowni Studiów Miejskich Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu
Warszawskiego.
Szkic historyczny o Warszawie autorstwa Krzysztofa Zwierza we wstępnej części książki,
varsavianistyczne
noty
rozdziałowe,
antropologiczno-kulturoznawcze
posłowie
Łukasza
Bukowieckiego, bogaty Słownik pojęć, nazw i określeń (ponad 400 haseł), przygotowany z
rozmachem Indeks nazw osobowych (uwzględnia ok. 350 postaci występujących w tekstach
legendy), a także przypisy, którymi zostały opatrzone legendy, składają się na rozbudowany aparat
krytyczny, który w przystępny sposób, rzetelnie i ciekawie przybliża czytelnikom realia historyczne
Warszawy, a jednocześnie tłumaczy kontekst kulturowy funkcjonowania warszawskich legend w
obiegu społecznym – współcześnie i w przeszłości.
To wyjątkowe opracowanie daje czytelnikom dostęp do legendarnych dziejów Warszawy w
powiązaniu z topografią współczesnego miasta. Patrząc przez pryzmat legend, możemy dostrzec
ukryty wymiar znanych sobie miejsc, a na wydarzenia i postaci z przeszłości spojrzeć w nowym
świetle. Zaangażowanie do pracy nad książką ekspertów z różnych dziedzin humanistyki sprawiło, że
Legendy warszawskie można także czytać jak przewodnik po miejskiej wyobraźni historycznej,
dobrze udokumentowaną kronikę obiegu i ewolucji legendarnych motywów i schematów fabularnych.
Podstawą legend prezentowanych w antologii są ich wersje utrwalone na piśmie, w tym przede
wszystkim ich wydania literackie autorstwa zarówno „klasyków” – Ewy Szelburg-Zarembiny i Artura
Oppmana – jak i innych uznanych twórców literatury dziecięcej, takich jak Wanda Chotomska, Maria
Krüger, Zdzisław Nowak, Hanna Łochocka, czy Hanna Januszewska.
Jednocześnie wydawnictwo zawiera kilka warszawskich podań lokalnych, zbieranych metodami
etnograficznymi i spisywanych jeszcze w XIX wieku przez folklorystów Kazimierza Władysława
Wójcickiego i Romana Zmorskiego oraz historyka Walerego Przyborowskiego. W książce znajdziemy
także osobliwą Bajkę o Bazyliszku, której autorem jest Jan Knothe, architekt zaangażowany w
powojenną odbudowę Warszawy (współprojektował m.in. trasę W-Z i osiedle MDM). W publikacji
znalazły się ponadto nowe opracowania literackie legend,
krążących dotychczas tylko w obiegu
ustnym i w Internecie.
W antologii zastosowano klucz topograficzno-historyczny. Rozdziały-lokalizacje otwierają zwięzłe noty
przybliżające historię i współczesny charakter (stan zachowania, funkcje) miejsc, z którymi wiążą się
poszczególne legendy. Taki układ książki pozwala poznać na nowo topografię miasta i dotrzeć
zarówno do lokalizacji, które nie są kojarzone z legendami, jak i do obiektów niezachowanych, które
przetrwały do dziś tylko w wyobraźni – właśnie dzięki legendom.
Z Legendami warszawskimi w ręku możemy, nawet nie wychodząc z domu, wyruszyć na wycieczkę
po Warszawie, której już nie ma, i odwiedzić m.in. ratusz staromiejski, kościół św. Jerzego, dawny
kirkut, Pałac Dynasowski czy wreszcie potok Dunaj, który pierwotnie miała zamieszkiwać Syrena.
Rozdziały książki zostały ułożone w taki sposób, aby ułatwić czytelnikom spacer po wielowarstwowym
mieście: Warszawie naraz współczesnej i historycznej, wyobrażonej i fizycznie doświadczanej,
prawdziwej, fikcyjnej i fantastycznej.
W obrębie rozdziałów legendarnym opowieściom nadano układ chronologiczny, według daty wydania,
na podstawie którego tekst legendy przytoczono w publikacji (zasadniczo są to ostatnie wydania,
które ukazały się za życia autorów). Oczywiście nie sposób dociec, kto komu po raz pierwszy daną
legendę opowiedział, często nawet nie wiadomo, przez kogo została spisana po raz pierwszy. Twórcy
antologii Legendy warszawskie nie próbują tych kwestii rozstrzygać. Jako że niemożność
odnalezienia „najwłaściwszego” wariantu zawiera się w definicji legendy, zestawiono ze sobą kilka
wersji tych samych opowieści opracowanych przez różnych autorów i wydanych w różnych latach.
Dzięki temu możemy zarówno śledzić przemiany poszczególnych wątków i motywów, które
odzwierciedlają
ewolucję
społecznych
wyobrażeń
na
temat
przeszłości Warszawy,
jak
i
zaobserwować ciągłość zasadniczych struktur fabularnych – owego niematerialnego dziedzictwa,
które w mieście tak silnie doświadczonym przez historię jak Warszawa okazuje się trwalsze niż
materialna tkanka miejska, a dzięki temu pozwala budować ponadczasową wspólnotę pamięci z
pokoleniami, które odeszły.
Link do publikacji: http://muzeumwarszawy.pl/project/legendy-warszawskie-antologia/
Link do sklepu internetowego Muzeum Warszawy: http://sklep.muzeumwarszawy.pl/pl/p/LEGENDYWARSZAWSKIE.-ANTOLOGIA/953
Wydarzenia dodatkowe
Premiera książki
Muzeum Warszawskiej Pragi, 20 września 2016 (wtorek), godz. 18.30
Prowadzenie: Łukasz Bukowiecki – Pracownia Studiów Miejskich IKP UW
Uczestnicy spotkania:
Dr hab. Violetta Wróblewska, prof. UMK – Zakład Folklorystyki i Literatury Popularnej Katedra
Kulturoznawstwa UMK
Anna Marta Zdanowska, autorka wyboru legend w antologii – Dział Edukacji Muzeum Warszawy
Muzeum Warszawy
Rynek Starego Miasta 28-42, 00-272 Warszawa
tel. (+48) 22 635 16 25 / fax (+48) 22 831 94 91
www.muzeumwarszawy.pl / [email protected]
4
Julia Odnous, redaktorka antologii – Dział Wydawnictw Muzeum Warszawy
Wojciech Pawliński, autor ilustracji i projektu graficznego antologii
Szlakiem legend warszawskich
spacer, 24 września 2016 (sobota), godz. 10.00
Podczas spaceru, odbywającego się w granicach Starego i Nowego Miasta uczestnicy poznają treść
legend warszawskich opowiadanych w miejscach, z którymi wiąże się ich akcja. Opowieść zostanie
przedstawiona w kontekście historycznym i wzbogacona ciekawostkami. Podsumowaniem spaceru
będzie quiz wiedzy, związany z bohaterami legend. Grupa wiekowa: rodzice i dzieci od 6. do 14. roku
życia. Rezerwacja miejsc przez stronę internetową muzeum.
Warszawa w legendzie
spacer, 24 września 2016 (sobota), godz. 16.00
W trakcie interaktywnego spaceru w obrębie Starego i Nowego Miasta uczestnicy samodzielnie –
rozwiązując zagadki – ustalą jego trasę i odkryją miejsca, z którymi wiąże się akcja legend
warszawskich. Każdy z uczestników będzie mógł wziąć udział w odczytaniu wybranego fragmentu
legendy. Grupa wiekowa: rodzice i dzieci od 6. do 14. roku życia. Rezerwacja miejsc przez stronę
internetową muzeum.
Legendy warszawskie. Repozytorium wyobraźni
wykład w Centrum Interpretacji Zabytku, 5 października 2016 (środa), godz. 18.30
Związki warszawskich legend z wyobrażeniami społecznymi są wielorakie. Krytyczna lektura legend
daje wgląd w wyobraźnię dawnych mieszkańców miasta, jej uwarunkowania społeczno-kulturowe i
historyczną ewolucję. Jednocześnie legendy pobudzają wyobraźnię kolejnych pokoleń swoich
odbiorców, a pisarzy i filmowców inspirują do odważnych przeróbek i adaptacji.
Co jednak chyba najciekawsze, legendy mogą być także źródłem wyobrażeń o obiektach w
przestrzeni miejskiej, które – z różnych przyczyn – diametralnie zmieniły swoje funkcje lub całkiem
przestały istnieć, jak np. ratusz staromiejski, kościół św. Jerzego czy Pałac Dynasowski. Podczas
wykładu przyjrzymy się właśnie takim niezachowanym obiektom, zestawiając ich wizerunek utrwalony
w legendzie z ich historią i współczesnym sposobem zagospodarowania miejsc, w których się
znajdowały.
Łukasz Bukowiecki – doktorant kulturoznawstwa w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu
Warszawskiego, członek Pracowni Studiów Miejskich UW, wykładowca Uniwersytetu Otwartego UW.
Autor posłowia i współautor not rozdziałowych w książce Legendy warszawskie. Antologia, która
ukazała
się
we
wrześniu
www.miastomuzeow.pl
2016
roku
nakładem
Muzeum
Warszawy.
Prowadzi
stronę