W Y J A Ś N I E N I A

WYJAŚNIENIA
dotyczące organizacji i przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2011 roku
1.
2.
3.
Ilekroć w „Wyjaśnieniach ...” jest mowa o:
1) „kwalifikacji wojskowej” lub „kwalifikacji” – należy przez to rozumieć zespół czynności
określonych w art. 32 ust. 5 – 7 oraz 9 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 z późn. zm. 1),
zwanej dalej „ustawą”;
2) „osobie” lub „osobach” – należy przez to rozumieć mężczyzn i kobiety podlegające, stosownie
do art. 32 ust. 1, 3 i 4 i art. 48 ust. 1 ustawy, obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji
wojskowej;
3) „staroście” – należy przez to rozumieć starostę lub prezydenta miasta na prawach powiatu,
właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej;
4) „wójcie” – należy przez to rozumieć wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, właściwego
ze względu na miejsce pobytu stałego osoby lub jej pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące;
5) „powiecie” – należy przez to rozumieć powiat lub miasto na prawach powiatu, właściwe
ze względu na miejsce przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej;
6) „gminie” – należy przez to rozumieć gminę, miasto, a także miasto i gminę właściwą
ze względu na miejsce pobytu stałego osoby lub jej pobytu czasowego trwającego ponad trzy
miesiące.
Zgodnie z § 2 ust. 2 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra
Obrony Narodowej z dnia 23 lutego 2011 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2011
r. (Dz.U. Nr 40, poz. 209), kwalifikacja wojskowa zostanie przeprowadzona w okresie od dnia
4 kwietnia do dnia 30 czerwca.
Termin ogłoszenia kwalifikacji wojskowej na terytorium państwa został wyznaczony na dzień
21 marca 2011 roku (§ 2 ust. 1 rozporządzenia wymienionego w pkt 2).
I.
4.
ORGANIZACJA KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ
Do kwalifikacji wojskowej stosuje się przepisy:
1) ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej;
2) ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm. 2);
3) ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr
98, poz. 1071 z późn. zm.3), zwanej dalej „Kpa”;
4) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 listopada 2009 r. w sprawie komisji lekarskich
orzekających o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się do
kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 202, poz. 1556);
5) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 listopada 2009 r. w sprawie sposobu ustalania
dodatkowego wynagradzania osób wchodzących w skład komisji lekarskich oraz pracowników
średniego personelu medycznego wyznaczonych do powiatowych komisji lekarskich orzekających
1 )
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 277, poz. 2742, z 2005 r. Nr 180, poz. 1496, z 2006 r. Nr
104, poz. 708 i 711 i Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 107, poz. 732 i Nr 176, poz. 1242, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 180, poz. 1109, Nr 206, poz. 1288, Nr
208, poz. 1308 i Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 22, poz. 120, Nr 97, poz.801, Nr 161, poz. 1278, Nr 190, poz. 1474 i Nr 219, poz. 1706 oraz z 2010 r. Nr 107,
poz.
679,
Nr 113, poz. 745, Nr 127, poz. 857, Nr 182, poz. 1228, Nr 217, poz. 1427 i Nr 240, poz. 1601 oraz z 2011 r. Nr 22, poz. 114.
2
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz. 620, Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020,
Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1725.
3
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169,
poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1178 i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524, z 2008 r.
Nr 229, poz. 1539, z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r. Nr 40, poz. 230, Nr 182, poz. 1228 i Nr 254, poz. 1700.
o stopniu zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się do kwalifikacji wojskowej
(Dz.U. Nr 202, poz. 1557);
6) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie wskazania grup kobiet
poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 54, poz. 321);
7) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej
z dnia 23 lutego 2011 r. w sprawie przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej w 2011 r. (Dz.U. Nr 40,
poz. 209);
8) rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministra Obrony Narodowej
z dnia 23 listopada 2009 r. w sprawie kwalifikacji wojskowej (Dz.U. Nr 202, poz. 1566 i Nr 226,
poz. 1834), zwanego dalej „rozporządzeniem”;
9) rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 czerwca 2004 r. w sprawie orzekania
o zdolności do czynnej służby wojskowej oraz trybu postępowania wojskowych komisji lekarskich
w tych sprawach (Dz.U. Nr 151, poz. 1595 z późn. zm. 4).
5. Kwalifikację przeprowadza się według wojewódzkiego planu kwalifikacji wojskowej (§ 8 ust. 1
rozporządzenia), który obejmuje:
1) liczbę osób wzywanych do kwalifikacji wojskowej z poszczególnych gmin województwa;
2) terminarz i liczbę osób zobowiązanych do stawienia się w każdym dniu przed wójtem, powiatową
komisją lekarską (PKLek) oraz wojskowym komendantem uzupełnień (WKU). Wskazanym byłoby
stosowanie zasady wzywania od 30 do 45 osób dziennie. Wzywanie winno być rozłożone
w czasie, uwzględniać miejscowe uwarunkowania komunikacyjne oraz równomiernie obciążać
wszystkie godziny pracy PKLek w danym dniu. Za określaniem w wezwaniach różnych godzin
stawiennictwa winny przemawiać także względy organizacyjne i porządkowe;
3) wydzielone dni dla przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej wyłącznie kobiet. W dniach
tych nie może być przeprowadzana kwalifikacja wojskowa mężczyzn;
4) liczba osób do zatrudnienia w poszczególnych powiatowych komisjach lekarskich, w celu
zakładania i wprowadzania danych do ewidencji wojskowej.
Wojewódzki plan kwalifikacji wojskowej winien uwzględniać potrzebę równomiernego obciążenia
pracą poszczególnych powiatowych komisji lekarskich na terenie województwa. Z tego względu
wskazanym byłoby ustalenie obowiązującej w całym województwie zasady, co do liczby osób
wzywanych każdego dnia do komisji, przy uwzględnieniu ustaleń określonych w ppkt 2.
6. Wojewódzki plan kwalifikacji wojskowej sporządza się na podstawie pisemnych wniosków wójtów oraz
pisemnych wniosków wojskowych komendantów uzupełnień, przekazanych wojewodzie za
pośrednictwem starostów (§ 8 ust. 1, 3 i 4 rozporządzenia). Należy podkreślić, iż formalne wnioski
wojskowych komendantów uzupełnień nie mogą obejmować więcej niż czterech osób
przewidywanych do prac związanych z wprowadzaniem danych do ewidencji wojskowej. Nie mogą
w nich być także wskazywane personalnie konkretne osoby. Po ustaleniu wojewódzkiego planu
kwalifikacji wojskowej starosta, zatrudniając osoby do prac związanych z wprowadzaniem danych do
ewidencji wojskowej i wypełnianiem książeczek wojskowych (art. 32a ust. 1 pkt 2 ustawy) nie jest
zobowiązany, lecz może w ramach współpracy pomiędzy organami, uwzględniać sugestie w sprawie
zatrudnienia przy wprowadzaniu danych do ewidencji wojskowej, osób wskazywanych przez WKU,
w szczególności takich, które dysponują wystarczającą wiedzą teoretyczną i doświadczeniem z tego
zakresu.
7. Wójt wzywa do kwalifikacji wojskowej za pomocą dwóch rodzajów wezwań imiennych. Wzór
wezwania, określony w załączniku nr 1 do rozporządzenia stosuje się w celu wzywania mężczyzn,
o których mowa w art. 32 ust. 1 ustawy oraz kobiet, o których mowa w art. 48 ust. 1. Grupy osób
wzywanych do kwalifikacji wojskowej na podstawie ww. przepisów określone zostały w § 3 pkt 1-2
oraz pkt 3 lit. a) i pkt 4 rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 7.
Wzór wezwania, określony w załączniku nr 2 do rozporządzenia, stosuje się wobec osób:
1) o których mowa w art. 28 ust. 4 ustawy i występujących o zmianę ostatecznego orzeczenia PKLek
w trybie art. 28 ust. 4b. Z uwagi jednak na fakt, iż zgodnie z art. 32 ust. 6 pkt 6 ustawy osoby,
4
Zmiany tekstu jednolitego wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 211, poz. 1557, z 2009 r. Nr 106, poz. 886, z 2010 r. Nr 189,
poz. 1268 i z 2011 r. Nr 6, poz. 24.
2
8.
9.
5
wobec których orzeczona została kat. A zdolności do czynnej służby wojskowej, są z mocy prawa
przenoszone do rezerwy, tryb wnioskowania określony w art. 28 ust. 4b ustawy może dotyczyć
wyłącznie osób, wobec których orzeczona została kategoria B zdolności do czynnej służby
wojskowej;
2) o których mowa w art. 32 ust. 4 ustawy.
Rozporządzenie w § 13 i 14 konkretyzuje obowiązki starosty, wynikające z art. 35 ust. 2 ustawy,
w zakresie odpowiedzialności za przeprowadzenie kwalifikacji na obszarze powiatu oraz przewiduje
złożenie przez ten organ propozycji do planu przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej (§ 13 pkt 1),
wskazujących m.in. kandydatów do powołania składu osobowego powiatowej komisji lekarskiej (§ 13
pkt 1, lit.).
Starosta jest zobowiązany do zapewnienia lokalu dla PKLek, a także pomieszczenia wraz
z wyposażeniem niezbędnym przy wprowadzaniu danych do ewidencji wojskowej. Przypomina się, że
obowiązek dotyczący zapewnienia lokalu może być wypełniony również w trybie przewidzianym w § 5
ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 sierpnia 2004 r. w sprawie świadczeń rzeczowych na
rzecz obrony w czasie pokoju (Dz.U. Nr 181, poz.1872 z późn. zm. 5), w oparciu o § 1 pkt 1
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 września 2010 r. w sprawie określenia limitu świadczeń
rzeczowych wykonywanych w 2011 roku na rzecz obrony Państwa (Dz.U. Nr 188, poz. 1260).
Należy przestrzegać zasady, że budżet kwalifikacji wojskowej (część 85, dział 750, rozdział 75045
ustawy budżetowej), jest przeznaczony wyłącznie na cele bezpośrednio związane
z przeprowadzaniem kwalifikacji wojskowej. Zasady, wg których ustala się wysokość kwot dotacji
celowych oraz tryb ich przekazywania przez dysponentów części budżetowych dla jednostek
samorządu terytorialnego, na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, określone zostały
w sposób wyczerpujący w art. 129 i 150 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Ustawodawca, w art. 150 pkt 1, 2 i 6 ww. ustawy, wyposażył dysponenta części budżetowej
w mechanizm prawny pozwalający, w formie stosownej umowy, przyznawać racjonalnie dotacje także
na kwalifikację wojskową. Ponadto wypada wskazać, iż wojewoda posiada również inny mechanizm
sprawowania nadzoru nad właściwym wykorzystaniem przez starostę przyznanej, na potrzeby
kwalifikacji wojskowej, dotacji celowej który został określony w art. 37 ust. 2 ustawy. A zatem,
zawarcie odpowiednio sformułowanej umowy z jednostką samorządową oraz kontrola wykonania tej
umowy, pozwoli na określenie celowości wydatków ponoszonych na kwalifikację wojskową, w zakresie
realizowanym przez starostów.
Pogłębiona analiza przepisów art. 32a ust. 1 i 2 ustawy zdaje się wskazywać, iż wysokość dotacji
celowej na przygotowanie i przeprowadzenie kwalifikacji wojskowej, winna uwzględniać konieczność
sfinansowania przez starostę zadań, realizacja których zapewni organom uczestniczącym
w kwalifikacji wojskowej odpowiednie warunki do pracy oraz bezpieczeństwo, a także utrzymanie
porządku w lokalu, w którym przedsięwzięcie to jest realizowane.
W zakresie prowadzenia zajęć z osobami zgłaszającymi się do kwalifikacji wojskowej,
starosta jest zobowiązany wyłącznie do zatrudnienia osoby do prowadzenia takich zajęć. Przepisy
prawa powszechnie obowiązującego z zakresu organizacji i przeprowadzania kwalifikacji wojskowej
nie normują natomiast zakresu przedmiotowego prowadzonych zajęć, ani nie określają wyposażenia
lokalu, w którym zajęcia te się odbywają. W związku z tym, dysponent części budżetowej (wojewoda),
może także określić we wspomnianej umowie, wysokość kwoty dotacji, jaka może zostać przyznana
na oprzyrządowanie i realizację tych zajęć.
W ramach wyposażania pomieszczeń dla celów wprowadzania danych do ewidencji wojskowej,
starosta nie ma obowiązku dokonywania zakupów sprzętu komputerowego. Nie dostrzega się
natomiast przeciwwskazań dla użyczenia przez starostę dla powyższego celu, w ramach współpracy
oraz w miarę posiadanych możliwości, sprzętu komputerowego jakim dysponuje starostwo powiatowe,
zwłaszcza w sytuacji, gdy przywóz takiego sprzętu do miejsca przeprowadzania kwalifikacji
z wojskowej komendy uzupełnień lub pozyskiwanie go z innego źródła nie znajdowałoby racjonalnego
Zmiany tekstu jednolitego wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 175, poz. 1224 oraz z 2009 r. Nr 93, poz. 762.
3
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
uzasadnienia. W takim wypadku należy jednak zapewnić ochronę danych osobowych osób
ujmowanych w ewidencji wojskowej.
Organizując kwalifikację należy mieć na uwadze konieczność stworzenia warunków do
zachowania intymności przeprowadzanych badań lekarskich. Z tego też względu, charakter
działalności powiatowych komisji lekarskich wymaga zapewnienia tym organom oddzielnych
pomieszczeń. Stanowiska pracy komisji winny być przygotowane w taki sposób, aby osoby
poddawane badaniom lekarskim mogły się rozbierać w celu odbycia badań, bez możliwości wglądu
przez osoby trzecie oraz aby dostęp do osób rozebranych posiadali wyłącznie lekarze wchodzący
w skład komisji (zob. także pkt 5 ppkt 3 oraz pkt 17 i 47 „Wyjaśnień …).
Obwieszczenia o kwalifikacji wojskowej powinny odpowiadać wymogom określonym w § 3 ust. 2
rozporządzenia i należy je rozplakatować w dniu 21 marca 2011 r., w miejscach najbardziej
uczęszczanych i widocznych. Wskazanym byłoby pewną liczbę obwieszczeń rozplakatować
dodatkowo na 2 do 3 dni przed rozpoczęciem kwalifikacji na terenie każdego powiatu.
Powiatowe komisje lekarskie odbywają posiedzenia w terminach ustalonych w wojewódzkim planie
kwalifikacji wojskowej. Posiedzenia mogą być zarządzane przez przewodniczących również poza
wojewódzkim planem kwalifikacji wojskowej, w celu zakończenia rozpoczętego postępowania
(np. powrót osoby po wykonaniu dodatkowych badań lekarskich lub badań specjalistycznych,
obserwacji szpitalnej) lub konieczności ponownego rozpatrzenia sprawy na skutek jej przekazania
przez wojewódzką komisję lekarską, albo potrzeby wszczęcia postępowania z urzędu (art. 28 ust. 4).
Plan przedsięwzięć wojewódzkich komisji lekarskich związanych ze sprawowaniem nadzoru nad
działalnością powiatowych komisji lekarskich, o którym mowa w art. 26 ust. 2a ustawy oraz wynikający
z potrzeby wykonania czynności określonych w art. 28 ust. 2, powinien być sporządzony jako odrębny
dokument (nie należy go włączać do wojewódzkiego planu kwalifikacji wojskowej).
Zasięg działania powiatowych komisji lekarskich wyznaczają granice powiatu. W przypadkach
uzasadnionych względami organizacyjnymi, wojewoda może powołać na obszarze powiatu więcej niż
jedną komisję (§ 8 ust. 4 rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 4), jeżeli jest to uzasadnione
zwłaszcza liczbą osób podlegających wezwaniu do kwalifikacji. Wojewoda może również powołać
jedną PKLek na obszarze obejmującym dwa lub więcej powiatów, gdy za takim rozwiązaniem
przemawiają względy organizacyjne oraz ekonomiczne (§ 8 ust. 5 ww. rozporządzenia).
Planowany termin przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej (4 kwietnia - 30 czerwca 2011 r.)
obejmował będzie okres, w którym odbywają się egzaminy maturalne. W związku z tym
wójtowie powinni wzywać osoby zdające matury w okresie przed rozpoczęciem lub po
zakończeniu tych egzaminów. W razie potrzeby terminy stawiennictwa należy także
konsultować i uzgadniać z takimi osobami w trybie indywidualnym.
Wzywaniu do kwalifikacji wojskowej podlegają osoby, o których mowa w rozporządzeniu wskazanym
w pkt 4 pkt 7. Udokumentowane wnioski osób, o których mowa w § 3 pkt 3 lit. b) i c) oraz w pkt 5 ww.
rozporządzenia, wnoszone są za pośrednictwem wojskowych komendantów uzupełnień (art. 28 ust.
4b ustawy). Na podstawie ww. wniosków, wojskowi komendanci uzupełnień sporządzają dodatkowe
imienne zestawienia osób podlegających kwalifikacji wojskowej, które przekazują wójtom w celu
uzupełnienia list oraz przewodniczącym powiatowych komisji lekarskich. Należy mieć na uwadze, że
wojskowi komendanci uzupełnień powinni przekazać imienne wykazy osób nie później niż na 14 dni
przed ogłoszeniem kwalifikacji wojskowej (§ 9 ust. 3 rozporządzenia). Dodatkowe imienne zestawienia
osób, wnioskujących o zmianę kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej, sporządzane
w wyniku zgłoszeń następujących w toku kwalifikacji, winny być przekazywane przez wojskowych
komendantów uzupełnień systematycznie, w miarę napływania wniosków. Ostatnie dodatkowe
zestawienie imienne powinno być doręczone przez WKU wójtowi i przewodniczącemu powiatowej
komisji lekarskiej nie później niż na 14 dni przed zakończeniem urzędowania tej komisji
- § 9 ust 6 rozporządzenia (do osób, wobec których brak jest możliwości zachowania tego terminu,
znajdują zastosowanie przepisy art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy).
W wypadku stawienia się osoby, w celu ponownego orzeczenia zdolności do czynnej służby
wojskowej, bezpośrednio do przewodniczącego PKLek lub wójta, każdy z tych organów winien
poinformować tę osobę o potrzebie stawienia się w pierwszej kolejności do przedstawiciela WKU
4
17.
18.
19.
20.
21.
urzędującego w miejscu przeprowadzania kwalifikacji i złożenia stosownego wniosku oraz
umieszczenia w dodatkowym imiennym zestawieniu osób.
Zgodnie z rozporządzeniem wymienionym w pkt 4,ppkt 6, w 2011 roku będą wzywane do kwalifikacji
wojskowej również kobiety. Warunki do badania lekarskiego kobiet powinny odpowiadać
wymogom określonym w § 19 rozporządzenia wskazanego w pkt 4 ppkt4, a także w pkt 5 ppkt 3
oraz pkt 10 i 47 „Wyjaśnień...” .
Dokumentacja kwalifikacji wojskowej (komplet gminnych list osób podlegających obowiązkowi
stawienia się do kwalifikacji wojskowej, księgi orzeczeń lekarskich, akta spraw indywidualnych)
powinna być zabezpieczona w każdym dniu przed dostępem osób nieupoważnionych, w tym także po
zakończeniu pracy komisji lekarskiej. Dokumentację kwalifikacji wojskowej po jej zakończeniu
przechowuje starosta. W przypadku, gdy na obszarze powiatu zostanie powołana więcej niż jedna
PKLek - dokumentację przechowują odpowiednio: starosta oraz wójt, właściwy ze względu na siedzibę
komisji.
Wobec osób, które nie stawiły się do kwalifikacji wojskowej bez uzasadnionej przyczyny stosuje się,
z urzędu lub na wniosek przewodniczącego PKLek lub WKU, środki przewidziane przepisami
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wójtowie, z mocy ustawy, są obowiązani zarządzać
przymusowe doprowadzanie przez Policję lub nakładać grzywnę w celu przymuszenia. Zaniechanie
złożenia wniosku o egzekucję administracyjną może nastąpić tylko wobec tych osób, które, według
dokonanych wcześniejszych ustaleń w postępowaniu wyjaśniającym, nie przebywają w miejscu
zameldowania (gdyż np. od szeregu lat przebywają za granicą) i z tego powodu nie doręczono im
wezwania imiennego (nie mogły zapoznać się również z treścią obwieszczenia wojewody
wzywającego do kwalifikacji wojskowej), tj. gdy obowiązek stawiennictwa nie jest wymagalny.
W razie nieskuteczności środków egzekucji administracyjnej zastosowanie może znaleźć przepis
art. 224 pkt 1 ustawy, w zakresie dotyczącym możliwości ukarania karą ograniczenia wolności.
Przepis ten odnosi się również do osób, które stawiając się do kwalifikacji nie przedstawiają
wymaganych dokumentów.
Osoby, które kwestionują obowiązek poddania się badaniom lekarskim należy informować
o możliwości przeprowadzenia tych badań tylko w obecności lekarzy, a także o odpowiedzialności
karnej w przypadku odmowy poddania się takim badaniom (art. 224 pkt 3 ustawy). Przepis karny
ma zastosowanie również do osób, które nie wykonują badań specjalistycznych, zleconych przez
komisję lub nie zgłaszają się do komisji z wynikami tych badań.
Organizując szkolenia osób wchodzących w skład komisji lekarskich wojewodowie mogą skorzystać,
za pośrednictwem szefów wojewódzkich sztabów wojskowych, z wiedzy i doświadczenia lekarzy
- orzeczników terenowych wojskowych komisji lekarskich, których można zapraszać na te szkolenia
w charakterze wykładowców (prelegentów, konsultantów), zwłaszcza w aspekcie praktyki orzeczniczej
na podstawie przepisów rozporządzenia powołanego w pkt 4, ppkt 9. Sugeruje się również
korzystanie, w trakcie przedmiotowych szkoleń, z pomocy prawników, specjalistów z zakresu prawa
administracyjnego. Wynika to z trudności na jakie napotykają, zwłaszcza przewodniczący
powiatowych komisji lekarskich, w formułowaniu uzasadnień do wydawanych orzeczeń,
a przewodniczący wojewódzkich komisji lekarskich w poprawnym określaniu przyczyn naruszenia
prawa podczas postępowań prowadzonych z urzędu, co znajduje potwierdzenie w przypadkach
konieczności uchylania przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych orzeczeń wojewódzkich
komisji lekarskich wydanych w trybie nadzoru, na skutek odwołań wnoszonych przez osoby
podlegające obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
II. EWIDENCJA OSÓB PODLEGAJĄCYCH KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ
22. Listy osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej sporządza się dla
każdej gminy oddzielnie. Do sporządzania list osób 19-letnich powinny być wykorzystane wydruki
komputerowe dotyczące danych osobowych mężczyzn urodzonych w 1992 roku. Treść wydruków
należy skonfrontować z danymi źródłowymi (tj. z rejestrami osób objętych rejestracją i wykazami osób
5
23.
24.
25.
26.
27.
o nie uregulowanym stosunku do powszechnego obowiązku obrony), dokonać ich aktualizacji
(skreśleń bądź uzupełnień). Dopiero po dokonaniu tych czynności należy ponumerować listę,
pomijając osoby skreślone. Pozwoli to zminimalizować liczbę błędów przy sporządzaniu wykazu,
wykazywanych w poz. 8c sprawozdania z wyników pracy komisji lekarskich. W przypadku zbyt dużej
rozbieżności między danymi zawartymi w wydrukach komputerowych, a danymi źródłowymi, listy osób
19-letnich mogą zostać sporządzone sposobem tradycyjnym.
Na listę osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej wpisuje się
wszystkich mężczyzn 19-letnich, mężczyzn starszych, figurujących w wykazach osób
o nieuregulowanym stosunku do powszechnego obowiązku obrony oraz osoby wykazane przez
wojskowych komendantów uzupełnień. Na liście nie ujmuje się osób, które w okresie pomiędzy
ujęciem ich do rejestru osób objętych rejestracją, a wpisaniem na listę wymeldowały się z pobytu
stałego lub pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące. Wykaz może być uzupełniony, w czasie
trwania kwalifikacji wojskowej o osoby ujęte w dodatkowych zestawieniach, przekazywanych
przewodniczącemu PKLek (oraz właściwemu wójtowi) przez WKU, przy czym ostatnie dodatkowe
zestawienie nie powinno zostać przekazane później niż na 14 dni przed zakończeniem urzędowania
komisji (§ 9 ust. 6 rozporządzenia).
Listę osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej sporządza wójt w 2
egzemplarzach, na podstawie rejestru osób objętych rejestracją i wykazu osób o nieuregulowanym
stosunku do powszechnego obowiązku obrony oraz imiennego zestawienia osób, przekazanego przez
WKU – z wykorzystaniem danych osobowych z ewidencji ludności, według wzoru stanowiącego
załącznik nr 3 do rozporządzenia. Jeden egzemplarz listy osób podlegających obowiązkowi stawienia
się do kwalifikacji wojskowej, podpisany przez wójta, przekazuje się przewodniczącemu PKLek nie
później niż na 7 dni przed rozpoczęciem kwalifikacji wojskowej (§ 9 ust. 5 rozporządzenia). Listę
sporządza się zgodnie z treścią art. 32 ust. 9 ustawy.
Powiatowa komisja lekarska posługuje się kompletem list sporządzonych przez wójta. Dokonywanie
wpisów w poszczególnych rubrykach list należy do sekretarza powiatowej komisji lekarskiej
(§ 13 ust. 6 rozporządzenia wymienionego w pkt 4, ppkt4 ).
Dokumentację gminną (w tym egzemplarz listy osób podlegających stawieniu się do kwalifikacji
wojskowej pozostający w gminie) prowadzi pracownik urzędu gminy, oddelegowany przez wójta,
dyżurujący w lokalu komisji w dniach przewidzianych w wojewódzkim planie kwalifikacji wojskowej dla
danej gminy (§ 12 rozporządzenia).
Wójt właściwy ze względu na miejsce pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące zawiadamia
pisemnie, według wzoru stanowiącego załącznik nr 4 do rozporządzenia, w ciągu 3 dni wójta
właściwego ze względu na miejsce pobytu stałego o stawieniu się osoby po raz pierwszy do
kwalifikacji wojskowej (§ 11 ust. 1 rozporządzenia).
III. KOMISJE LEKARSKIE
28. Do przeprowadzenia kwalifikacji wojskowej, na terenie województwa powołuje się: jedną wojewódzką
komisję lekarską (co zapewni jednolitość kryteriów nadzoru i orzecznictwa) oraz niezbędną liczbę
powiatowych komisji lekarskich.
29. Wojewódzka komisja lekarska jest organem odwoławczym oraz organem nadzoru nad powiatowymi
komisjami lekarskimi (art. 28 ust. 2 i art. 26 ust. 2a ustawy). Przepisy rozporządzenia powołanego
w pkt 4, ppkt 4, nie limitują liczby osób powoływanych do zastępczego pełnienia poszczególnych
funkcji w komisjach, co umożliwia powołanie do zastępstw większej liczby osób (w szeregu
województw istnieje również możliwość wykorzystania pracowników placówek zamiejscowych
urzędów wojewódzkich). Ten stan rzeczy pozwala na odbywanie posiedzeń komisji na sesjach
wyjazdowych (dla załatwienia spraw osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji
wojskowej z danego terenu), bez konieczności angażowania wyłącznie „pierwszego” składu komisji
wojewódzkiej.
30. Komisje lekarskie powołuje się, w składzie określonym w § 3-6 rozporządzenia wskazanego w pkt 4,
ppkt 4. Kandydatów do powołania do składów powiatowych komisji lekarskich przedstawia wojewodzie
6
31.
32.
33.
34.
35.
36.
starosta - § 13 pkt 1 lit. b) rozporządzenia. Przy powoływaniu składów komisji lekarskich - przy
nazwisku każdego lekarza należy podać jego specjalność, a w przypadku wojewódzkiej komisji
lekarskiej - również stopień specjalizacji lub tytuł specjalizacyjny. Zasada ta dotyczy również osób
powoływanych do zastępczego pełnienia poszczególnych funkcji w komisji.
Osoba powołana do pełnienia funkcji sekretarza komisji oraz średni personel medyczny wchodzą do
składu powiatowej komisji lekarskiej z tym, że nie biorą udziału w głosowaniu przy orzekaniu o stopniu
zdolności do czynnej służby wojskowej osób podlegających kwalifikacji wojskowej (§ 14 ust. 2
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie komisji lekarskich ... ).
Osobom wchodzącym w skład komisji lekarskich przysługuje wynagrodzenie za udział
w pracach w komisji, na zasadach i według stawek określonych w rozporządzeniu powołanym w pkt 4,
ppkt 5.
W przypadku powołania do składu komisji lekarskiej lekarza zatrudnionego w zakładzie opieki
zdrowotnej (zoz) - zakład ten (pracodawca) ma obowiązek udzielić lekarzowi zwolnienia od pracy
z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, jeżeli zachodzi konieczność udziału w pracach komisji
w godzinach pracy zawodowej; dotyczy to również pracowników średniego personelu medycznego
(art. 30 ust. 1 ustawy). Należy także mieć na uwadze, iż zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 5 grudnia
1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2008 r. Nr 136, poz. 857 z późn. zm. 6), lekarz
wykonujący zawód ma obowiązek uczestnictwa w pracach komisji lekarskich, określających zdolność
osób do czynnej służby wojskowej.
Wynagrodzenie za czas zwolnienia, przypadający na pracę w komisji lekarskiej pokrywa się
z budżetu państwa, z części, którą dysponuje wojewoda (w sprawach czasu pracy i wynagrodzeń
pracowników zoz – mają zastosowanie przepisy działu I rozdziału 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r.
o zakładach opieki zdrowotnej – Dz.U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm. 7). Należy jednak mieć na
uwadze, że przepisy nie zawierają ograniczenia co do możliwości powołania do składu komisji
lekarskich także lekarzy nie zatrudnionych w zakładach opieki zdrowotnej. Wojewoda może więc
powołać do składu komisji np. lekarza prowadzącego prywatną praktykę, albo lekarza
emerytowanego, posiadającego prawo wykonywania zawodu lekarza.
Wojewodowie zlecają zakładom opieki zdrowotnej, zgodnie z art. 30 ust. 4 ustawy, przeprowadzanie
badań specjalistycznych osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej.
W razie niemożności zlecenia zakładom opieki zdrowotnej przeprowadzenia badań specjalistycznych
lub badań psychologicznych, wojewodowie mogą zawierać umowy o przeprowadzenie takich badań
z lekarzami prowadzącymi indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie lub grupowe praktyki
lekarskie oraz psychologami (art. 30 ust. 4a ustawy). W myśl § 13 pkt 1 lit. g) rozporządzenia,
wstępnych ustaleń co do możliwości oraz kosztów przeprowadzania badań specjalistycznych (w tym
psychologicznych) oraz obserwacji szpitalnej osób w zakładach opieki zdrowotnej położonych na
obszarze powiatu dokonuje starosta, który przedstawia wojewodzie wyniki tych ustaleń. Zlecając
przeprowadzenie badań specjalistycznych zakładowi opieki zdrowotnej, należy mieć na uwadze
konieczność zapewnienia właściwego poziomu przeprowadzanych badań specjalistycznych oraz
wielkość środków budżetowych na ten cel (poziom świadczonych usług medycznych i oferowane
ceny). Ponadto należy uwzględnić również odległość zoz-u od siedziby komisji lekarskiej.
Przy zawieraniu umów na świadczenia zdrowotne (badania specjalistyczne), mają zastosowanie
przepisy wspomnianej ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej
i rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 13 lipca 1998 r. w sprawie umowy
o udzielenie zamówienia na świadczenia zdrowotne (Dz.U. Nr 93, poz. 592). Do umów na świadczenia
zdrowotne nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych (art. 30 ust. 4b ustawy).
IV. ORZECZENIA KOMISJI LEKARSKICH
6
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 40, poz. 323, Nr 76, poz. 641 i Nr 219,
poz. 1706 i 1708 oraz z 2010 r. Nr 81, poz. 531, Nr 107, poz. 679 i Nr 238, poz. 1578.
7
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 123, poz. 849, Nr 166, poz. 1172, Nr 176, poz. 1240 i Nr 181, poz.
1290, z 2008 r. Nr 171, poz. 1056 i Nr 234, poz. 1570, z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 76, poz. 641, Nr 98, poz. 817, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1707 oraz
z 2010 r. Nr 96, poz. 629, Nr 107, poz. 679 i Nr 230, poz. 1507.
7
37. Wojewódzkie i powiatowe komisje lekarskie są, w rozumieniu przepisów ustawy o powszechnym
obowiązku obrony RP, kolegialnymi organami powołanymi do wykonania określonych zadań z
zakresu administracji rządowej. Orzeczenia tych komisji są decyzjami administracyjnymi. Powinny być
zatem podpisane przez wszystkie osoby wchodzące w skład komisji, z wyłączeniem średniego
personelu medycznego w powiatowej komisji lekarskiej (zgodnie z art. 107 § 1 Kpa oraz w związku z §
14 ust. 3 rozporządzenia wskazanego w pkt 4, ppkt 4).
Orzeczenie, nie zawierające wyszczególnienia z imienia i nazwiska członków komisji oraz ich funkcji,
lub nie podpisane przez wszystkich wymienionych członków komisji, jest dotknięte wadą nieważności
(art. 156 § 1 Kpa - decyzja wydana z rażącym naruszeniem prawa).
38. Osoby powołane do zastępowania przewodniczącego, członków lub sekretarza, wchodząc do składu
orzekającego komisji, mają uprawnienia odpowiednio: przewodniczącego, członka lub sekretarza
komisji (nie są zastępcami, lecz pełnią, tj. wykonują obowiązki wynikające z poszczególnych funkcji).
Orzeczenia komisji nie mogą zawierać zapisów, że w składzie komisji (organu orzekającego) był
np. zastępca przewodniczącego, lub np. zastępca sekretarza (rozporządzenie wymienione w pkt 4,
ppkt 4 nie przewiduje funkcji zastępcy).
39. Podstawę prawną orzeczeń powiatowych komisji lekarskich stanowią przepisy prawa materialnego
(zawarte w ustawie i w wydanych na jej podstawie przepisach wykonawczych). Przepis art. 7 (także
art. 10, 77 i 80) Kpa należy traktować jako dyrektywę postępowania przy ustalaniu stanów
faktycznych, zwłaszcza w sprawach, w których występuje element uznania administracyjnego. Przepis
ten jednakże nie stanowi samodzielnej podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Przepisy proceduralne nie
mogą bowiem zastępować norm prawa materialnego.
40. Podstawę prawną do wydania orzeczenia przez komisje lekarskie stanowią przepisy art. 26 ust. 1
w związku z art. 28 ust. 1 ustawy. Orzeczenie komisji lekarskiej powinno zawierać uzasadnienie
faktyczne i prawne. W uzasadnieniu prawnym orzeczenia należy podać kategorię zdolności do
czynnej służby wojskowej, określenie paragrafu i punktu wynikającego z „Wykazu chorób i ułomności
przy ocenie zdolności fizycznej i psychicznej do czynnej służby wojskowej oraz do pełnienia takiej
służby poza granicami państwa”, stanowiącego załącznik Nr 2 do rozporządzenia powołanego w pkt 4,
ppkt 9. W uzasadnieniu faktycznym orzeczenia należy powołać się na przeprowadzone badania,
dokumentację medyczną albo obserwację szpitalną, na podstawie których zakwalifikowano
schorzenie do konkretnego paragrafu i punktu oraz zaliczono do jednej z czterech kategorii
zdolności do czynnej służby wojskowej. Uzasadnienie powinno zawierać wskazanie faktów,
które komisja uznała za udowodnione, wszystkich dowodów, na których się oparła, oraz
przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówiła wiarygodności. Należy pamiętać, że do
określania kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej osób stawiających się przed powiatowymi
i wojewódzkimi komisjami lekarskimi, ma zastosowanie Grupa I – kolumna czwarta „Wykazu...”.
Uzasadnianie orzeczeń komisji lekarskich sprowadzających się jedynie do wpisania paragrafu i punktu
z „Wykazu …” lub ograniczenie uzasadnienia do sformułowania – „zdrowy” albo „zdolny”, bez
wskazania schorzenia czy ułomności, nie jest zgodne z art. 107 § 1 i 3 Kpa. Wymóg uzasadniania
orzeczeń komisji lekarskiej nie narusza obowiązku zachowania tajemnicy lekarskiej (art. 40 ustawy
wskazanej w pkt 33).
W przypadku schorzeń lub ułomności, które wymagają określenia w jakim stopniu schorzenie bądź
ułomność (ze względu na nasilenie, lub etap terapii) wpływa na sprawność organizmu (upośledza
„znacznie” czy „nieznacznie” lub nie upośledza), a w następstwie - na zaliczenie do odpowiedniej
kategorii zdolności do służby wojskowej, brak uzasadnienia lub uzasadnienie lakoniczne (często
niezrozumiałe dla osoby poddanej kwalifikacji wojskowej) - może stanowić podstawę do wniesienia
odwołania lub nawet zmiany tego orzeczenia w trybie nadzoru. Szczegółowe uzasadnienie orzeczeń
komisji wymagane jest również w sytuacji, gdy rodzaj rozpoznanego schorzenia lub ułomności
(zgodnie z „Wykazem …”) może być zakwalifikowane do różnych kategorii np. „A” / „D”. Ponadto, przy
orzekaniu o stopniu zdolności osoby do czynnej służby wojskowej, komisje lekarskie mogą korzystać
z możliwości jaką daje przepis art. 30a ust. 3 ustawy.
41. Podstawę prawną orzeczeń wojewódzkiej komisji lekarskiej wydanych w trybie nadzoru (z urzędu)
stanowi odpowiednio: art. 26 ust. 2a lub art. 28 ust. 2 zdanie drugie ustawy. Istotą postępowania
8
wojewódzkiej komisji lekarskiej prowadzonego w trybie nadzoru, nie jest zmiana kategorii zdolności
do czynnej służby wojskowej, lecz zbadanie, czy orzeczenie PKLek w postępowaniu
o określenie zdolności danej osoby do czynnej służby wojskowej zostało wydane zgodnie
z prawem.
Uzasadnienie merytoryczne orzeczenia, wydanego w tym szczególnym trybie, musi zawierać wyraźne
wskazanie, jaki przepis prawa i w jakim zakresie został naruszony przez komisję powiatową.
Naruszenie prawa jest warunkiem ustawowym. Dopiero stwierdzenie naruszenia przepisu prawa
(i to przepisu o istotnym znaczeniu dla rozstrzygnięcia) pozwala na zmianę orzeczenia powiatowej
komisji lekarskiej z tego właśnie powodu. Odmienna interpretacja materiału dowodowego
w sprawie nie może stanowić przesłanki do zmiany orzeczenia w trybie nadzoru (z urzędu).
Jednocześnie wojewódzka komisja lekarska, wskazując na naruszenie prawa jest obowiązana
spowodować naprawienie błędów powiatowej komisji lekarskiej przed wydaniem własnego
orzeczenia. Szczególnie istotnym jest konieczność zastosowania się do dyspozycji zawartych
w niektórych „wyjaśnieniach szczegółowych” do poszczególnych paragrafów i punktów
„Wykazu...”, w myśl których, przed orzeczeniem określonego paragrafu i punktu, należy
skierować osobę podlegającą kwalifikacji wojskowej na badania dodatkowe. Należy także mieć
na uwadze aktualność badań lekarskich uwzględnianych przy orzekaniu o stopniu zdolności
do czynnej służby wojskowej. Stosownie bowiem do art. 26 ust. 1b ustawy, osoba stawiająca się
do kwalifikacji wojskowej ma obowiązek przedstawienia komisji lekarskiej posiadanej dokumentacji
medycznej, w tym wyników badań specjalistycznych przeprowadzonych w okresie dwunastu miesięcy
przed dniem stawienia się do tej kwalifikacji. Z tego też powodu wyniki badań specjalistycznych,
także uzyskane w drodze urzędowej, na których opiera się komisja lekarska, winny spełniać
kryterium aktualności, określone w powołanym przepisie.
Prowadząc postępowanie w sprawie orzeczenia kategorii zdolności do czynnej służby
wojskowej, komisja lekarska jest obowiązana ściśle stosować się do art. 75 i 77 Kpa,
co oznacza konieczność rozpatrzenia wszystkich dokumentów medycznych, nie tylko
uzyskanych w trybie urzędowym (w tym także w wyniku skierowania danej osoby na
ekspertyzy), ale także przedkładanych przez osobę stawiająca się do kwalifikacji wojskowej
z jej inicjatywy oraz włączenia ich do akt sprawy.
Przypomina się, iż zgodnie z art. 61 § 4 Kpa o wszczęciu postępowania z urzędu przez WKLek.
w sprawie zmiany orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej z powodu naruszenia przepisów
prawa, należy skutecznie powiadomić stronę postępowania (osobę podlegającą kwalifikacji
wojskowej), umożliwiając jej tym samym czynny udział w tym postępowaniu. Wezwanie
do stawienia się przed komisją nie czyni zadość wymogowi art. 61 § 4 Kpa. Czynny udział strony
w postępowaniu administracyjnym zapewniają m.in.: zawiadomienie o wszczęciu postępowania
(art. 61 Kpa), prawo do wglądu do akt sprawy (art. 73 – 74 Kpa), prawo zgłaszania wniosków
dowodowych (art. 75, 78, 90 i 95 Kpa), obowiązek pouczenia strony o terminie i miejscu
przeprowadzenia dowodu (art. 79 Kpa), prawo do czynnego udziału w postępowaniu dowodowym
(art. 79 i 95 Kpa), uznanie okoliczności za udowodnioną po wypowiedzeniu się strony odnośnie tej
okoliczności, prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych
żądań przed wydaniem decyzji. W związku z tym strona winna zostać poinformowana o zebraniu
całego materiału dowodowego i możliwości zapoznania się z nim.
42. Przewodniczący powiatowych komisji lekarskich ujmują w księgach orzeczeń lekarskich wyłącznie
te osoby, które znajdują się na liście osób podlegających obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji
wojskowej.
43. Wojewódzkie i powiatowe komisje lekarskie określając zdolność do czynnej służby wojskowej,
powinny w księgach orzeczeń lekarskich odnotować, jakie dokumenty, dotyczące stanu zdrowia,
osoba podlegająca kwalifikacji wojskowej przedłożyła komisji (data dokumentu i fakty lub wyniki badań
wynikające z dokumentu). Niezależnie od wpisu, kserokopie dokumentów należy włączyć do akt tej
osoby. Są to bowiem dowody w sprawie, których odrzucenie przy określaniu kategorii
zdolności wymaga wyjaśnienia w uzasadnieniu wydanego orzeczenia. W uzasadnieniu
orzeczenia komisja ma obowiązek wymienić dokumenty medyczne, na których się oparła oraz
9
wskazać te dokumenty, których komisja nie uwzględniła (z podaniem przyczyn ich odrzucenia)
– art. 107 § 3 Kpa.
44. Zgodnie z art. 26 ust. 1c ustawy osoby, w stosunku do których orzeczono stałą albo długotrwałą
niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym, osoby całkowicie niezdolne do pracy oraz niezdolne
do samodzielnej egzystencji lub uznane za całkowicie niezdolne do pracy, jak również zaliczone
do osób o znacznym stopniu niepełnosprawności albo o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
można nie poddawać badaniom lekarskim, jeżeli przedstawią komisji wypis z treści orzeczenia
stwierdzającego tę niezdolność lub niepełnosprawność, na podstawie którego można określić
zdolność tych osób do czynnej służby wojskowej (art. 26 ust. 1c ustawy). Jeżeli jednak osoba
spełniająca którąkolwiek z ww. przesłanek zażąda przeprowadzenia badania przez powiatową komisję
lekarską, żądaniu takiemu należy zadośćuczynić (art. 4 ust. 3 ustawy).
45. Nie należy wzywać do stawienia się przed powiatową komisją lekarską i poddawać badaniom
lekarskim osób uznanych jako czasowo niezdolne do czynnej służby wojskowej (kat. „B”), przed
upływem okresu tej niezdolności chyba, że osoba taka sama ubiega się (tj. złożyła wniosek) o zmianę
orzeczenia na podstawie art. 28 ust. 4 ustawy, z powodu istotnych zmian w stanie zdrowia
(w przypadku stwierdzenia takich istotnych zmian, powiatowa komisja lekarska uchyla orzeczenie
o zaliczeniu do kat. „B” i orzeka o stopniu zdolności tej osoby do służby wojskowej, na podstawie
przeprowadzonych badań lub w oparciu o dokumentację medyczną przedstawioną przez tę osobę).
W odniesieniu do osób, wobec których orzeczona była uprzednio czasowa niezdolność
do czynnej służby wojskowej (kat. „B”) na okres 24 miesięcy od dnia badania, powiatowe komisje
lekarskie winny orzekać o zdolności (kat. „A”), albo braku zdolności do czynnej służby wojskowej
(kat. „D” lub „E”).
46. Istnieje potrzeba szczególnie wnikliwego diagnozowania przez lekarzy powiatowych komisji lekarskich
tych osób, wobec których zachodzi uzasadnione podejrzenie o uzależnienie alkoholowe lub
zażywanie środków odurzających.
47. Osoby poddawane badaniom lekarskim mogą przebywać rozebrane wyłącznie w obecności
lekarzy składu orzekającego komisji lekarskiej.
48. Przypomina się, iż powiatowe i wojewódzkie komisje lekarskie są właściwe do określania zdolności
do czynnej służby wojskowej wyłącznie w stosunku do:
1) osób, które w danym roku kalendarzowym ukończyły lub ukończą 19 lat życia i nie przekroczyły
24 lat życia (jeżeli nie stawiły się wcześniej do kwalifikacji wojskowej i nie posiadają orzeczonej
kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej);
2) osób, które ukończyły 18 lat życia i zamierzają ubiegać się o przyjęcie do służby wojskowej
w trybie ochotniczym, jeżeli jeszcze nie stawiły do kwalifikacji i nie posiadają orzeczonej kategorii
zdolności do czynnej służby wojskowej;
3) osób, w stosunku do których powiatowe komisje lekarskie orzekły kategorię zdolności „B” do
czynnej służby wojskowej, a okres orzeczonej niezdolności upływa przed zakończeniem
urzędowania powiatowej komisji lekarskiej w danym roku;
4) osób, które posiadając orzeczoną kategorię zdolności do czynnej służby wojskowej „A” odwołały
się od orzeczenia powiatowej komisji lekarskiej, przed jego uprawomocnieniem się albo jeżeli
odwołanie w przedmiotowej sprawie wniósł wojskowy komendant uzupełnień (art. 28 ust. 2
ustawy).
49. Osoby posiadające prawomocnie orzeczoną kategorię „D” (niezdolny do czynnej służby wojskowej
w czasie pokoju) oraz „E” (trwale i całkowicie niezdolny do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju
oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny), nie podlegają skierowaniu do powiatowej komisji
lekarskiej w celu zmiany tych kategorii zdolności, także w przypadku, gdy same występują
z wnioskami o takie skierowanie (art. 28 ust. 4c ustawy).
V. DOKUMENTACJA KWALIFIKACJI WOJSKOWEJ I SPRAWOZDAWCZOŚĆ
50. W terminie do 3 kwietnia 2011 r. należy przesłać do Departamentu Analiz i Nadzoru Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji terminarz prac powiatowych komisji lekarskich oraz dane
10
51.
52.
53.
54.
dotyczące liczby osób podlegających obowiązkowi stawienia się do powiatowych komisji lekarskich,
które zostały ujęte na listach (osobno: rocznik podstawowy, tj. 1992 i roczniki starsze).
W sprawozdaniach z wyników pracy komisji lekarskich – osoby, które nie stawiły się przed komisją
lekarską z powodu pobytu za granicą bez zezwolenia WKU należy uznać jako nieusprawiedliwione
i wpisać fakt ich niestawienia się pod poz. 3 - „nie stawiło się– nieusprawiedliwieni”. Zgodnie bowiem
z art. 53 ust. 2 pkt 1 ustawy oraz § 7 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 czerwca
2004 r. w sprawie wojskowego obowiązku meldunkowego, obowiązku powiadamiania WKU oraz
uzyskiwania zezwolenia na wyjazd i pobyt za granicą. (Dz.U. Nr 140, poz. 1480 z późn. zm. 8) na
osobach, które nie stawiły się do kwalifikacji wojskowej ciąży, od dnia 1 stycznia roku
kalendarzowego, w którym kończą dziewiętnaście lat życia, obowiązek uzyskania zezwolenia WKU na
wyjazd i pobyt za granicą.
W opisowej analizie wyników kwalifikacji wojskowej na terenie województwa należy przedstawić
informacje dotyczące w szczególności:
1) stosowania środków egzekucji administracyjnej i stopnia skuteczności tych środków, w tym:
a) liczby wniosków o nałożenie grzywny w celu przymuszenia,
b) liczby wniosków o przymusowe doprowadzenie przez Policję i liczby osób doprowadzonych
(ocena skuteczności Policji w tym zakresie);
2) liczby złożonych do prokuratury doniesień o popełnieniu czynu zabronionego, osobno:
z art. 224 pkt 1 i z art. 224 pkt 3 ustawy;
3) trudności, w tym w stosowaniu i interpretacji prawa, jakie wystąpiły na terenie województwa
przy organizacji i podczas trwania kwalifikacji wojskowej. Prosi się również o zawieranie
w sprawozdaniach sugestii odnoszących się do potrzeb w zakresie nowelizacji przepisów
prawa, a także zasad i trybu przeprowadzania kwalifikacji wojskowej.
Szczególną uwagę należy zwrócić na terminowość oraz poprawność sprawozdań z kwalifikacji
wojskowej sporządzanych przez powiatowe komisje lekarskie.
O ważniejszych wydarzeniach, trudnościach w organizacji i przeprowadzaniu kwalifikacji wojskowej,
należy informować na bieżąco (...)
Wyk. w Departamencie Analiz i Nadzoru MSWiA.
Wyk. w.t.
8
Zmiany tekstu jednolitego wymienionego rozporządzenia zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1152, z 2009 r. Nr 76, poz. 643 oraz z 2010 r.
Nr 105, poz. 658.
11