Raport okresowy Fundacji Na Rzecz Tolerancji

WARSZAWA, 18.06.2015
Fundacja na Rzecz Tolerancji Poprzez Międzykulturowe Zrozumienie
Realizowany projekt: „Uchodźca w szkole i w gminie” w ramach programu Fundacji Batorego „Obywatele dla Demokracji”
Sprawozdanie okresowe 1.03. - 30.06.2015
Przypomnienie celów projektu:
Celem naszego projektu „Uchodźca w szkole i w gminie” są zmiany lokalne w Gminie Góra Kalwaria:
obniżenie poziomu niechęci Polaków wobec uchodźców (z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, ok
350 osób, w tym ok. 70 uczniów) i uchodźców do Polaków, przeciwdziałanie aktom agresji i
nietolerancji w relacjach wzajemnych między uchodźcami, między uchodźcami a społecznością
lokalną, zmiana nastawienia dorosłych Polaków do posyłania swoich dzieci do 5 szkół
wielokulturowych w Gminie.
Ważnym założeniem projektu jest równoległość działań, których adresatami są jednocześnie, z jednej
strony - uczniowie (cudzoziemcy i Polacy), a z drugiej - dorośli (cudzoziemcy i Polacy): rodzice, liderzy
społeczności cudzoziemców z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, liderzy społeczności lokalnej
Gminy i Miasta Góra Kalwaria, a także nauczyciele, pracownicy socjalni, władze samorządowe,
edukacyjne, ponadto przedstawiciele instytucji centralnych i agencji rządowych, NGO.
Projekt zakłada także rezultaty systemowe, ponadlokalne (poza Gminą Góra Kalwaria):
przeszkolenie osób pracujących w innych ośrodkach dla uchodźców w metodologii dialogu,
upowszechnienie nansenowskiej metody dialogu i nansenowskiego modelu edukacji zintegrowanej
wśród nauczycieli (scenariusze lekcji i warsztatów - "produkty") poprzez stronę internetową Scholaris
należącą do Ośrodka Rozwoju Edukacji (ORE) skupiającego 700 000 nauczycieli z całej Polski.
Założeniem projektu było różne rozłożenie akcentów w pierwszej i drugiej fazy realizacji. Pierwszą fazę
(właśnie dobiegającą końca – w końcu czerwca 2015), cechowała większa koncentracja na adresatach
dorosłych – poprzez otwarte dla wszystkich dorosłych warsztaty dialogowe (dla rodziców polskich i
rodziców-uchodźców z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, nauczycieli i innych liderów), natomiast
druga faza obejmie więcej działań skierowanych do uczniów (integracyjne zajęcia ponadprogramowe,
wspólnie z uczniami polskimi, z informatyki, języka angielskiego i komunikacji wizualnej).
KONKLUZJA SPRAWOZDANIA:
Wszystkie najważniejsze zakładane we wniosku cele dla pierwszej fazy realizacji projektu udało się
osiągnąć z naddatkiem. Obserwatorzy i uczestnicy projektu określili nasze działania: „budowaniem
kultury dialogu w szkole i w gminie”.
•
Podsumowanie działań 1.03. – 15.06.2015
a/ marzec/czerwiec 2015: rekrutacja nauczycieli prowadzących zajęcia ponadprogramowe z
uczniami - początek zajęć, wrzesień 2015
Rekrutacja nauczycieli do prowadzenia zajęć z jęz. angielskiego i informatyki (natomiast zajęcia z
komunikacji wizualnej będą prowadzone przez ekspertów Fundacji na Rzecz Tolerancji).
Prace nad rekrutacją nauczycieli rozpoczęły się od szczegółowego omówienia w gronie (Agnieszka
Słupecka i Tomasz Duda) cech osób, które powinny zostać zatrudnione do zajęć z dziećmi. Na tej
1
podstawie został stworzony plan rekrutacji (w załączeniu) a następnie ogłoszenie dotyczące pracy dla
nauczycieli. Ogłoszenie zostało umieszczone na portalu NGO, w portalu Góra Kalwaria NET, na stronie
gminy Góra Kalwaria oraz stronie Fundacji na Rzecz Tolerancji. Ponadto ogłoszenie zostało rozesłane
mailingiem do uczestników warsztatów kwietniowych, oraz szkół z gmin Góra Kalwaria (w
załącznikach print screeny ogłoszeń i mailingu).
Z powodu braku zgłoszeń w początkowej fazie rekrutacji, rekrutacja została przedłużona do 24
czerwca. Powodem były informacje spływające od nauczycieli, iż koniec roku szkolnego, to bardzo
pracowity okres w szkole, trwa wystawianie ocen i rady kwalifikacyjne, w związku, z czym nie wszyscy
są w stanie przygotować swoją ofertę. Stąd decyzja o przesunięcie terminu zbierania zgłoszeń.
Planowana druga cześć rekrutacji – rozmowy z wybranymi kandydatami została w związku z
powyższym przesunięta z 19-20 czerwca na 2 lipca, a dla osób, które planują urlop zaraz po
zakończeniu roku zostanie ona zorganizowana w ostatnich dniach czerwca (termin do indywidualnego
ustalenia). Unikamy przesunięcia całego procesu rekrutacji na lipiec celowo, w obawie, iż część
chętnych może wyjeżdżać na urlop, a Fundacja musi wybrać kandydatów w lipcu, by Ci mogli
zaplanować swoją obecność w obowiązkowym warsztacie wedle nansenowskiej metody dialogu, który
odbędzie się w ostatnim tygodniu sierpnia. Będzie to pięciodniowy warsztat prowadzony przez
Christianę Seehausen z Nansen Center for Peace and Dialogue.
Prace związane z rekrutacją w kolejnych tygodniach to przeprowadzenie wyboru kandydatów na
podstawie CV do rozmów kwalifikacyjnych, przeprowadzenie rozmów oraz wybór nauczycieli
mających prowadzić zajęcia.
b/ 24-25.03.2015 Warsztaty otwarte – praca z wykorzystaniem nansenowskiej metody dialogu, dla
trenerów, nauczycieli, pracowników socjalnych i asystentów kulturowych
Miejsce: Góra Kalwaria – warsztaty „Jak pokonać konflikt poprzez dialog? Metoda dialogu wg
Nansena.” Prowadząca: Christiane Seehausen - specjalista z Nansen Center for Peace and Dialogue w
Norwegii. Tłumaczenie angielsko-polskie: Magdalena Fortecka.
Uczestnicy 62 osoby:
•
Nauczyciele szkół podstawowych z Gminy Góra Kalwaria z miejscowości: Coniew, Czaplinek,
Czachówek, Kąty, Góra Kalwaria, oraz ze szkól w Otwocku: 46 osób
•
Przedstawiciele Urzędu Ds. Cudzoziemców: 1 osoba
•
Pracownicy socjalni Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, asystenci kulturowi: 5 osób
•
Przedstawiciele NGO Vox Humana: 2 osoby (w tym przedstawiciel społeczności
cudzoziemców Gruzja)
•
Pracownicy Urzędu Miasta i Gminy, Ośrodka Kultury, Ośrodka Opieki Społecznej w Górze
Kalwarii: 2 osoby
•
Przedstawiciel Ośrodka rozwoju Edukacji (ORE) Warszawa: 1 osoba
•
Przedstawiciele społeczności lokalnej Gminy i Miasta Góra Kalwaria: 3 osoby
•
Trenerzy-psycholodzy 2 osoby
Warsztaty pozwoliły przeszkolić wstępnie 62 osoby nansenowską metodą dialogu (był to pierwszy cykl
szkolenia, prowadzone były unikalną metodą „dialogu wg Nansena”, która pomogła rozwiązać wiele
konfliktów w wielu miejscach na świecie i były pierwszym etapem pracy głównie z przedstawicielami
strony polskiej. Drugi cykl szkolenia odbył się 28 i 29 maja 2015 w Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii, z
udziałem dużej grupy cudzoziemców, pod kierunkiem dr Steinara Bryna z Nansen Center.
Trzeci cykl warsztatów dla przyszłych trenerów zaplanowany jest w dniach 24-29.08.2015 w
Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii z udziałem cudzoziemców i Polaków, pod kierunkiem dr Steinara
2
Bryna i Christiane Seehausen z Nansen Center, dla dwóch grup po 20 osób.
Warsztaty w Górze Kalwarii z Chistiene Seehausen. Warsztaty w Górze Kalwarii z trenerką, z Nansen
Center for Peace and Dialog, miały na celu zapoznanie mieszkańców Góry Kalwarii a w szczególności
osób pracujących i spotykających się z uchodźcami z metodą pracy z dialogiem stosowanej przez
Nansen Center. Christiane Seehausen jest specjalistką z wieloletnią praktyką w pracy z lokalnymi
społecznościami mającymi problemy wynikające z ich wielokulturowego charakteru. Pracuje z takimi
społecznościami m.in. w Norwegii, Somalii, Irackim Kurdystanie, Afganistanie i wielu innych. W każdej
z tych społeczności doprowadza do dialogu osoby z różnych kręgów kulturowych umożliwiając im
wzajemne spotkanie i bliższe poznanie. Jej głównym celem jest komunikacja umożliwiająca
przezwyciężenie wzajemnych stereotypów i uprzedzeń. Dwudniowe warsztaty pokazały czym jest
dialog, przywołując wiele przykładów z życia, koncentrowały się na ćwiczeniach praktycznych
pokazujących zasady tej metody. Spotkały się z ogromnym zainteresowaniem osób pracujących z
uchodźcami oraz samych uchodźców.
Rezultaty pierwszych dwóch cykli warsztatowych w dniach 24-25.03.2015 oraz w dniach 2829.05.2015, realizowanych pod kierunkiem trenerów z Nansen Center, były ważnym etapem
budowania kultury dialogu, dały uczestnikom ogólną wiedzę na temat metody dialogu wg Nansena,
zajęcia w małych grupach pozwoliły uczestnikom na zastosowanie metody tej w praktyce. Liczna
obecność cudzoziemców, zwłaszcza podczas drugiego cyklu warsztatów, pozwoliła na prowadzenie
dialogu międzykulturowego.
Nowy cykl warsztatów odbędzie się w dniach 24-29.08.2015, pod kierunkiem dr Steinara Bryna i
Christiane Seehausen, którzy poprowadzą je razem w tym terminie.
c/ 27.03.2015 r. Debata/dialog: „Uchodźca w szkole i w gminie” na Uniwersytecie Warszawskim
Miejsce: Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji UW, z udziałem uchodźców,
przedstawicieli samorządu lokalnego Miasta i Gminy Góra Kalwaria, dyrektorów i nauczycieli
wielokulturowych szkół na terenie gminy Góra Kalwaria, przedstawicieli społeczności lokalnej gminy
Góra Kalwaria, przedstawicieli rządu RP, centralnych instytucji rządowych oraz przedstawicieli innych
instytucji i NGO, zainteresowanych różnymi kwestiami związanymi z obecnością w Polsce uchodźców,
min. ich edukacją, oraz instytucji prowadzących badania naukowe w tym zakresie, a także z udziałem
Christiane Seehausen, Nansen Center for Peace and Dialogue w Norwegii.
Organizatorami konferencji-dialogu byli: Biuro Rady Europy w Warszawie oraz Fundacja na Rzecz
Tolerancji Poprzez Międzykulturowe Zrozumienie.
Uczestnicy dialogu-panelu 39 osób:
•
Moderator – Prof. dr hab. Zbigniew Lasocik, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji,
Wydział Prawa i Administracji UW
•
Wiesława Kostrzewa – Zorbas, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Biuro Pełnomocnika ds.
Równego Traktowania
•
Przebywający w Ośrodku dla Cudzoziemców w Lininie uchodźcy:
- reprezentant społeczności ukraińskiej - Wladimir Siabro
- reprezentant społeczności czeczeńskiej - Marina Khalidowa i Abdulkhadziewa Khouwa
- reprezentanci społeczności kirgiskiej uczniowie: Azizbek Nurdoolot, 16 lat z Liceum Góra
Kalwaria oraz Azizbek Nursultan 15 lat, Zespół Szkół w Coniewie, obaj mieszkańcy Ośrodka
dla Cudzoziemców w Lininie
•
Reprezentantka studentów ukraińskich studiujących w Polsce (Wyższa Szkoła Humanistyczna
3
im B. Prusa w Warszawie) - Anna Schastlivtseva
•
Joanna Krupadziorow, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Zespół Pomocy Prawnej dla
Uchodźców i Migrantów
•
•
Prof. Krystyna Błeszyńska, Zakład Edukacji Międzykulturowej, Wydział Nauk Społecznych
SGGW
Janusz Gwiazdowski, Centrum Rozwiązywania Konfliktów WPiA UW
•
Mariusz Stańczyk, dyrektor Ośrodku dla Cudzoziemców w Lininie
•
Magdalena Rychter, specjalista w Urzędzie ds. Cudzoziemców w Warszawie
•
Tomasz Dzięcioł, specjalista w Urzędzie ds. Cudzoziemców w Warszawie, Departament
Pomocy Socjalnej
•
Anna Bernacka, Biuro Edukacji m.st. Warszawy
•
Mgr Tomasz Duda, trener Uniwersytet Medyczny
•
Magdalena Kawa, Stowarzyszeniu Dla Ziemi z Bratnika pod Lublinem
•
Maryja Krauchuk, Kataryna Kolnogorova (SWPS), Anna Schastlivtseva (Wyższa Szkoła
Humanistyczna im B. Prusa w Warszawie) – studentki ukraińskie studiujące w Polsce,
studenci programu Erasmus + (Hiszpania 3 osoby), studenci polscy Szkoły Wyższej
Psychologii Społecznej w Warszawie - SWPS (4 osoby) i UW (3 osoby).
Prelegenci:
•
Christiane Seehausen, specjalista z Nansen Center for Peace and Dialogue w Norwegii „Nansenowski model edukacji zintegrowanej, realizowany w Srebrenicy i w 10 szkołach na
terenie byłej Jugosławii”
•
Jan Wysokiński, Z-ca Burmistrza Miasta i Gminy Góra Kalwaria – „Działania samorządu
lokalnego wspomagające dzieci wielojęzyczne i wielokulturowe”.
•
Bogdan Wrochna, Dyrektor Zespołu Obsługi Placówek Oświatowych Miasta i Gminy Góra
Kalwaria
•
Bogumiła Lachowicz, Dyrektor szkoły wielokulturowej, Zespół Szkół w Coniewie, Gmina Góra
Kalwaria - „Dzieci wielojęzyczne i wielokulturowe w polskiej szkole – praktyczne rozwiązania
organizacyjne”
•
Grzegorz Gronek, Dyrektor Szkoły Podstawowej w Czaplinku
•
Marlena Fałkowska, Wicedyrektor Ośrodka Rozwoju Edukacji, Warszawa – „Różnorodność
jest w(śród) nas – działania ORE na rzecz opracowania ramy kompetencji międzykulturowych
dla polskiego systemu oświaty”.
•
Prof. Hanna Machińska, Dyrektor Biura Rady Europy, Wydział Prawa i Administracji UW –
„Wprowadzenie”.
•
Prof. Bohdan Michalski, Prezes Fundacji na Rzecz Tolerancji Poprzez Międzykulturowe
Zrozumienie – „Podsumowanie”
Rezultaty
Stworzenie platformy dla pierwszych kontaktów osobistych obu społeczności i rozpoczęcie dialogu
między odizolowaną grupą uchodźców z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie w gminie Góra
Kalwaria, a władzami Gminy i Miasta Góra Kalwaria, nauczycielami szkół, do których uczęszczają
4
uczniowie cudzoziemcy oraz przedstawicielami urzędów centralnych, przedstawicielami rządu RP,
NGO i środowiska naukowego, w którego polu zainteresowań leżą problemy uchodźców w Polsce.
Wstępne zaprezentowanie stanowisk, problemów, punktów widzenia, narracji, obu stron dialogu
międzykulturowego – cudzoziemców i polskiej strony przyjmującej. Jest to zapewne pierwsza
wymiana poglądów w historii obecności w Polsce uchodźców w takim gronie, reprezentującym ze
strony polskiej tak różnorodne i ważne instytucje, decydentów odpowiedzialnych za całokształt
problemów związanych z obecnością w Polsce uchodźców.
Podczas Konferencji na Uniwersytecie Warszawskim na Wydziale Prawa i Administracji zostały
wygłoszone krótkie wystąpienia dotyczące sytuacji uchodźców przez specjalistów zajmujących się tą
tematyką. W konferencji brali udział specjaliści, urzędnicy … nauczyciele oraz urzędnicy z Gminy Góra
Kalwaria jak również uchodźcy. To, co wydaje się najważniejszym efektem tej konferencji to
konfrontacja teoretycznych wykładów dotyczących uchodźców z ich wypowiedziami w panelu
pokazującymi, że ich problemy nie są abstrakcyjne i akademickie a dotycząc bardzo konkretnych osób,
które potrzebują pomocy i wsparcia by móc realizować cele swoje i własnych dzieci takie jak praca,
edukacja, rozwój sportowych, plastycznych pasji. Konfrontacja tych dwóch perspektyw pozwoliła
spojrzeć na problemy uchodźców, jako na coś bardzo konkretnego.
d/ W dniu 08.05.2015 r. Prezes Fundacji na Rzecz Tolerancji Poprzez Międzykulturowe Zrozumienie,
Bohdan Michalski, zawarł oficjalną umowę partnerską z Burmistrzem Miasta i Gminy Góra Kalwaria
Dariuszem Zielińskim, która określa warunki współdziałania oraz zakres, cele i podział zobowiązań
partnerów.
e/ 28-29.05.2015 r. Warsztaty i konferencja „Oni to także My: dialog na rzecz tolerancji”. Miejsce:
Ośrodek Kultury w Górze Kalwarii.
Warsztaty 28.05.2015 r.:
•
Prowadzący dr Steinar Bryn, Nansen Center for Peace and Dialogue w Lillehammer
•
Ilość uczestników: 95 osób:
•
Uchodźcy - mieszkańcy Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, rodzice i uczniowie, z
Czeczenii, Kirgistanu, Ukrainy, Białorusi: 18 osób
•
nauczyciele i dyrektorzy szkół podstawowych w Górze Kalwarii, Kątach, Coniewie,
Czachówku, Czaplinku: 9 osób
•
pracownicy socjalni z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie: 2 osoby
•
przedstawiciele Zarządu Obsługi Placówek Oświatowych Gminy Góra Kalwaria: 2
osoby
•
przedstawiciele Domu Pomocy Społecznej w Górze Kalwarii: 2 osoby
•
przedstawiciele Młodzieżowej Rady Gminy w Górze Kalwarii, Piasecznie i
Konstancinie: 5 osób
•
uczestnicy Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Górze Kalwarii: 41 osób
•
studenci SWPS, UW, Politechniki Warszawskiej i Programu Erasmus+: 6 osób
•
liderzy społeczności lokalnej oraz mieszkańcy gminy Góra Kalwaria: 10 osób
W trakcie pierwszej części warsztatów, prowadzący dr Steinar Bryn, zaprezentował teoretyczne
podstawy prowadzenia dialogu międzykulturowego metodą Nansena. Jednocześnie odnosząc się do
swoich doświadczeń z pracy ze społecznościami Serbów i Albańczyków, Żydów i Palestyńczyków oraz
skonfliktowanych społeczności z innych regionów byłej Jugosławii. W drugiej części podzieleni na
5
grupy uczestnicy spotkania, omawiali problemy wynikające z braku zrozumienia międzykulturowego,
tolerancji oraz możliwości związanych z podjęciem dialogu międzykulturowego w gminie, regionie i
całym kraju.
Warsztaty prowadzone pod kierunkiem Steinara Bryna, podobnie jak warsztaty z Chistiane
Seehausen, miały na celu pokazanie metody dialogu w szerokim kontekście. Steinar Bryn jest osobą,
która specjalizuje się w rozwiązywaniu konfliktów z miejscach ogarniętych konfliktem. Warsztaty, w
których brał udział były bardzo ważne szczególnie ważne dla uchodźców, którym uświadomiły, że to,
co przeżywają jest uniwersalnym wzorcem konfliktu. Warsztaty były również ważne, ponieważ
pozwoliły spotkać się i wspólnie po raz pierwszy porozmawiać, zarówno mieszkańcom Gminy Góra
Kalwaria, jak również uchodźcom, o ich wspólnych problemach, testując w ten sposób metodę dialogu
wg Nansena.
Warsztaty prowadzone były w języku angielskim, w obecności tłumaczy, na język polski i rosyjski.
Organizator zapewnił transport w obie strony zarówno mieszkańcom Ośrodka dla Cudzoziemców w
Lininie, jak i uczestnikom z Warszawy.
Konferencja „Oni to także My: dialog na rzecz tolerancji” 29.05.2015 r.:
Moderator – Prof. dr hab. Zbigniew Lasocik, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Wydział
Prawa i Administracji UW
Ilość
uczestników: 90 osób
Uczestnicy dialogu i panelu:
•
Cudzoziemcy z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, rodzice i uczniowie, z
Czeczenii, Kirgistanu, Ukrainy, Białorusi: 34 osoby
•
nauczyciele szkół podstawowych w Górze Kalwarii, Kątach, Coniewie, Czachówku,
Czaplinku: 10 osób
•
pracownicy socjalni, Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie: 2 osoby
•
przedstawiciele Zarządu Obsługi Placówek Oświatowych: 2 osoby
•
przedstawiciele Urzędu Miasta i Gminy Góra Kalwaria: 8 osób
•
przedstawiciele Ośrodka Pomocy Społecznej w Górze Kalwarii: 2 osoby
•
przedstawiciele Domu Pomocy Społecznej w Górze Kalwarii: 2 osoby
•
przedstawiciele Młodzieżowej Rady Gminy w Górze Kalwarii, Piasecznie i
Konstancinie: 5 osób
•
pracownicy Ambasady Austrii: 1 osoba
•
pracownicy Biura Rady Europy: 2 osoby
•
studenci SWPS, UW i Programu Erasmus+: 3 osoby
•
liderzy społeczności lokalnej oraz mieszkańcy gminy Góra Kalwarii: 17 osób
•
przedstawiciele Burmistrza miasta Worzel (Ukraina): 2 osoby
•
prof. Szewach Weiss, były Ambasador Izraela w Polsce, były przewodniczący
Prelegenci:
6
Knesetu - „Doświadczenia przeszłości na rzecz przyszłości: mniejszości i uchodźcy”
•
prof. Mirosław Wyrzykowski, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie
spoczynku, Wydział Prawa i Administracji, ECRI - „Przeciwdziałanie nietolerancji i
rasizmowi w pracach ECRI”
•
dr Steinar Bryn, Nansen Center for Peace and Dialogue w Lillehammer
•
prof. Elzbieta Mazur, Instytut Archeologii i Etnologii PAN - „Tradycje Polski
wieloetnicznej i wielokulturowej. Polacy i Żydzi w Gminie Góra Kalwaria w XIX i XX
wieku – dialog, rozwój, zagłada”
•
Andrzej Wolf, reżyser filmu „Historia Ireny Sendlerowej”
•
prof. Hanna Machińska, Dyrektor Biura Rady Europy w Warszawie
•
prof. Bohdan Michalski, Prezes Fundacji na Rzecz Tolerancji Poprzez
Międzykulturowe Zrozumienie
W trakcie konferencji odbyła się projekcja filmów dokumentalnych związanych z tematyką zagłady,
nietolerancji, konfliktów na tle etnicznym oraz praw człowieka:
• „Historia Ireny Sendlerowej” reż. Andrzej Wolf, z udziałem Elżbiety Ficowskiej, uratowanej
przez Irenę Sendlerową z Getta Warszawskiego oraz reżysera filmu Andrzeja Wolfa. Po
projekcji Pani Ficowska opowiedziała historię swojego ocalenia.
•
„Szukam brata”, film dokumentalny o wojnie w Czeczenii
Po projekcji filmowej odbył się panel dyskusyjny, odnoszący się do przeszłości, i przyszłości relacji
mniejszości i większości w społecznościach wielokulturowych. W gigantycznym panelu wzięli udział
prawie wszyscy uczestnicy konferencji.
Rezultaty:
Dalsze zacieśnianie więzów i kontaktów oraz konkretne formy współpracy i komunikacji między
ludnością lokalną a cudzoziemcami w wielokulturowej społeczności Gminy Góra Kalwaria:
•
Uczestnicy Uniwersytetu Trzeciego Wieku zadeklarowali pomoc w nauczaniu języka polskiego
uchodźców z Ośrodka w Lininie (często dzieci uchodźców mówią już po polsku, natomiast
rodzice nie znają polskiego)
•
Zaproszenie mieszkańców Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie na imprezy organizowane w
ramach Uniwersytetu Trzeciego Wieku oraz Ośrodka Kultury w Górze Kalwarii.
•
Młodzieżowa Rada Gminy zobowiązała się do aktywnej współpracy z młodzieżą
cudzoziemską z Linina i planuje zorganizowanie we współpracy z Fundacją Na Rzecz
Tolerancji zorganizowanie młodzieżowych warsztatów dialogowych z zastosowaniem metody
dialogu Nansena.
•
Deklaracja udziału Uniwersytetu Trzeciego Wieku i Młodzieżowej Rady Gminy w dniu
otwartym w Ośrodku dla Uchodźców w Lininie w dniu 28.05.2015.
•
Przejmujący film Andrzeja Wolfa „Historia Ireny Sendlerowej” oraz film o ofiarach wojny w
Czeczenii pt. „Szukam brata” przybliżył wspólnotę losów ofiar konfliktów zbrojnych Żydów,
Polaków i uchodźców z byłego ZSRR.
•
Udział w obradach dr Steinar Bryna, prof. Szewacha Weissa, byłego ambasadora Izraela w
Polsce i byłego przewodniczącego Knessetu, a także członków Fundacji na rzecz Tolerancji i
przedstawicieli Rady Europy zaimponowała zarówno mieszkańcom Góry Kalwarii jak i
uchodźcom z ośrodka w Lininie podnosząc bardzo ich samoocenę.
7
•
Panel dyskusyjny, który obejmował zarówno przedstawicieli władz miejskich Góry Kalwarii,
nauczycieli szkół, w których uczy się młodzież uchodźców, zaproszonych gości z Warszawy, a
także przedstawicieli mniejszości czeczeńskiej, ukraińskiej i gruzińskiej, tłumaczony
symultanicznie na język angielski i rosyjski ,przyczynił się wydatnie do zacieśnienia więzi i
zrozumienia czym jest konieczność prowadzenia dialogu.
•
Podjęcie współpracy prof. Elżbiety Mazur i dr Beaty Klocek – di Biasio z przedstawicielami
Uniwersytetu Trzeciego Wieku w nowym roku akademickim.
•
Planowane kontynuowanie cyklu konferencji (raz w roku) w ramach formuły „Oni to także
My: dialog na rzecz tolerancji” w trakcie której podejmowane będą przez zaproszonych
ekspertów/gości z zagranicy bieżące tematy związane z zagadnieniami dialogu
międzykulturowego.
Uwagi: ze względu na otwarty charakter wydarzeń, ilość podpisów uczestników na listach obecności
może nieznacznie różnić się od stanu faktycznego.
f/ 29.05.2015 Wernisaże trzech wystaw w Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii
(jedna z wystaw – „Wspólna Europa w szuce” jest wkładem rzeczowym Fundacji na Rzecz
Tolerancji” do projektu „Uchodźca w szkole i w gminie”)
1. Wernisaż wystawy: "Przeciw wojnie - Świat bez łez"
Wystawa składa się z rysunków wykonanych przez uczniów polskich i uczniów cudzoziemcówuchodźców, uczęszczających do szkół w Gminie Góra Kalwaria oraz rysunków wykonanych przez dzieci
ukraińskie chodzące do szkoły w miejscowości Worzel k/Kijowa, gdzie mieści się Ośrodek dla
Uchodźców ze Wschodniej Ukrainy, z terenów objętych wojną (uczniowie szkoły podstawowej w
mieście Worzel na Ukrainie, które jest miastem partnerskim miasta Góra Kalwaria, a w którym
przebywa ponad 200 uchodźców ze Wschodniej Ukrainy i Krymu). Uwagi: materiały związane z
przeprowadzeniem konkursu plastycznego (regulamin, plakaty), zostały przygotowane w językach:
polskim, rosyjskim i ukraińskim. Rysunki zostały specjalnie wykonane na międzynarodowy konkurs
plastyczny ogłoszony przez Fundację na Rzecz Tolerancji, a wyłonieni laureaci 6 pierwszych miejsc
otrzymają nagrody w postaci tabletów. Konkurs spotkał się z bardzo dużym zainteresowaniem:
zebrano 181 prac, z których do konkursu zakwalifikowały się 63.
W konkursie wzięli udział:
•
uczniowie szkół podstawowych (cudzoziemcy i Polacy) ze szkół podstawowych położonych w
Gminie Góra Kalwaria: Coniew, Czaplinek, Czachówek, Góra Kalwaria, do których uczęszczają
uczniowie cudzoziemcy z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie:
•
uczniowie szkoły podstawowej w mieście Worzel na Ukrainie, które jest miastem
partnerskim miasta Góra Kalwaria, a w którym przebywa ponad 200 uchodźców ze
Wschodniej Ukrainy i Krymu.
•
Dzieci z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie, które jeszcze nie uczęszczają do szkoły
Multimedialna część tej wystawy polega na projekcji filmu dokumentującego kolejne fazy
powstawania rysunków na Ukrainie i w Polsce oraz projekcji filmu na temat najsłynniejszego
antywojennego obrazu autorstwa Picassa - "Guernica".
Komisja konkursowa „Świat bez łez – moja rodzina, mój dom w obliczu wojny”, w składzie:
•
Dyrektor Zespołu Szkół w Coniewie, Bogumiła Lachowicz
•
Dyrektor Ośrodka Kultury w Górze Kalwarii, Dariusz Falana
•
Prezes Fundacji na Rzecz Tolerancji Poprzez Międzykulturowe Zrozumienie, prof. Bohdan
8
Michalski
•
Jury ukraińskie: artysta malarz Mykyta Titow, historyk sztuki Tetiana Smagluk, przedstawiciel
Fundacji Anna Schastlivseva .
spośród 63 zakwalifikowanych prac wybrała I, II i III miejsca oraz prace wyróżnione. Autorzy
zwycięskich prac, otrzymali nagrody, ufundowane przez Urząd Miasta i Gminy Góra Kalwaria.
2. Wernisaż wystawy " Wspólna Europa w sztuce - Tożsamość europejska i mit Europy w malarstwie
polskim” (wystawa „Wspólna Europa w sztuce” jest wkładem rzeczowym Fundacji na Rzecz
Tolerancji” do projektu „Uchodźca w szkole i w gminie”)
Wystawa powstała upamiętnienia trzech doniosłych wydarzeń z najnowszej historii Polski: 25 rocznicy
przemian demokratycznych rozpoczętych w 1989 roku, 15 rocznicy członkostwa Polski w NATO i 10
rocznicy przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i wyborów do Parlamentu Europejskiego. Wystawa
obok funkcji upamiętniającej ważne dla Polaków wydarzenia z najnowszej historii, ukazuje europejskie
korzenie polskiej kultury, europejską tożsamość Polaków i stanowi zarazem promocję polskich
artystów i polskiej sztuki współczesnej. Ważnym efektem promocyjnym wystawy jest zachęcenie do
odwiedzania polskich muzeów, skąd pochodzi część prezentowanych tutaj dzieł sztuki.
Z okazji wernisażu wystawy odbył się wykład dr Beaty Klocek di Biasio pt.: „Tożsamość europejska i
mit Europy w sztuce”. Wystawa składa się z 19 reprodukcji malarskich przedstawień mitu Europy,
które inspirowane były zapisaną przez Owidiusza - w jego Metamorfozach - legendą o porwaniu
Europy, czyli o narodzinach europejskiej cywilizacji.
O integracji europejskiej słyszymy zazwyczaj, kiedy podpisywane są nowe traktaty, czy też w
momencie, kiedy dołączają do Wspólnoty nowe kraje, a także wówczas, kiedy pojawia się na
horyzoncie widmo kryzysu ekonomicznego. W debacie nad wspólną Europą zabierali głos także
artyści. Okazuje się, że to właśnie oni pierwsi, przed politykami i ekonomistami, zaczęli traktować
Europę, jako całość. W Grecji w V wieku p.n.e. artyści przystąpili do ilustrowania swoich mitów i w ten
sposób powstała pierwsza płaskorzeźba poświęcona legendzie o powstaniu Europy (stanowiąca część
świątyni z Selinuntu, wybudowanej w V wieku p.n.e.). Artyści greccy dali tym samym początek
myśleniu o zintegrowanej Europie. Przez następnych 25 wieków, ich następcy, ilekroć sięgali w swoich
utworach, do tematu mitu Europy, stawali się tym samym, prekursorami idei europejskiej integracji.
• Wernisaż wystawy "Mit Europy na Ukrainie"
Wystawa składa się z reprodukcji 24 obrazów oraz rzezb artystów ukraińskich stanowiących
wizualizację greckiego mitu mówiącego o porwaniu Europy. Współpracowniczka Fundacji na Rzecz
Tolerancji, Anna Schastlivtseva, odbyła serię spotkań w Kijowie i innych miastach na Ukrainie z
artystami – malarzami i rzeźbiarzami. Udało się jej dotrzeć, z jednej strony do kilku nieznanych dzieł, z
drugiej udało się jej zainspirować tematem „porwania Europy” (po ukraińsku: „wykradanie Europy”),
kilku ukraińskich artystów, którzy wykonali prace specjalnie na wystawę w Polsce. Anna
przeprowadziła też kilka wywiadów z artystami informując ich o planach i misji naszej Fundacji,
polegającej, jak wiadomo, na promowaniu postaw tolerancyjnych. Wywiad z ukraińskim malarzem
Nikitoj Titowym, który spędził trzy miesiące na Majdanie (od grudnia 2013 r. do marca 2014 r.) stał się
wstępem do wystawy „Mit Europy na Ukrainie”, a której wernisaż odbył się w dniu 29 maja 2015 ,
podczas konferencji „Oni to także My: dialog na rzecz tolerancji”, w Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii.
Obie wystawy zawierają reprodukcje dzieł malarskich i rzeźbiarskich, wydrukowanych na planszach,
będących wizualizacją greckiego mitu mówiącego o porwaniu na Kretę, księżniczki fenickiej, Europy,
przez Zeusa pod postacią byka, mit ten mówi w metaforycznej formie o powstaniu europejskiej
cywilizacji.
9
Przesłaniem, zestawionych w ten sposób razem, wystaw jest zwrócenie uwagi na fakt, że zarówno
kultura polska, jak i kultura ukraińska, należą do tego samego europejskiego kręgu kulturowego i
artyści z obu tych krajów czerpią inspirację z tych samych Grecko-Judeo-Chrześcijańskich korzeni
cywilizacji śródziemnomorskiej. Można powiedzieć, że mamy tu do czynienia z dialogiem we
wspólnym języku, jakim jest obraz, innym słowy, z komunikacją międzykulturowym poprzez sztukę,
poprzez wspólne symbole zrozumiałe dla wszystkich Europejczyków, biorące swój początek w
mitologii greckiej.
g/ Marzec-czerwiec 2015: wstępne działania ewaluacyjne warsztatów dla nauczycieli i liderów, oraz
przygotowania do ewaluacji warsztatów dla rodziców i zajęć ponadprogramowych dla uczniów:
•
Dialogiczne ustalenie celu ewaluacji
•
Uspołecznione projektowanie ewaluacji
a/ ustalenie obszarów ewaluacji
b/ dobór pytań kluczowych
c/ wybór kryteriów
d/ budowanie wskaźników
e/ dobór technik badawczych
f/ustalenie próby badawczej
•
Analiza dokumentacji
•
Obserwacja uczestnicząca (spotkanie 27.03.2015 na UW)
•
Ustalenie sposobu monitorowania działań procesu realizacji programu (marzec-kwiecień
2015)
•
Ustalenie kluczowych osób biorących udział w programie, jako informatorów procesu
ewaluacji
•
Ustalenie kluczowych beneficjentów i interesariuszy
•
Projekt ewaluacji międzykulturowej, jako innowacyjne przedsięwzięcie całego programu.
h/ 14.06.2015 - udział Fundacji na Rzecz Tolerancji w Szkolnym Festynie Reymontowskim w Zespole
Szkół w Coniewie, gdzie uczęszcza ponad 30 uczniów-uchodźców, z Ośrodka dla Cudzoziemców w
Lininie.
Uczestnicy:
•
Uczniowie Zespołu Szkół w Coniewie – dzieci polskie oraz dzieci cudzoziemskie (czeczeńskie
oraz ukraińskie)
•
Nauczyciele Zespołu Szkół w Coniewie
•
Rodzice uczniów Zespołu Szkół w Coniewie – Polacy, Ukraińcy oraz Czeczeni
•
Mieszkańcy gminy Góra Kalwaria
•
Pracownicy socjalni Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie
•
Dyrektorzy Szkół z gminy Góra Kalwaria: SP w Czaplinku, SP w Górze Kalwarii
•
Dyrektor Zespołu Obsługi Placówek Oświatowych, Bogdan Wrochna
10
•
Burmistrz Miasta i Gminy Góra Kalwaria Dariusz Zieliński
•
Przedstawiciele Ośrodka Kultury w Górze Kalwarii
•
Przedstawiciele Fundacji na Rzecz Tolerancji Poprzez Międzykulturowe Zrozumienie
W trakcie festynu odbyły się m.in.:
•
pokazy ludowych pieśni i tańca z Polski,
•
pieśni i tańca z Ukrainy,
•
tańca ludowego z Czeczenii
•
degustacja kuchni Kaukazu
•
spektakl teatralny w języku angielskim
W trakcie festynu przedstawiciele Fundacji prowadzili rozmowy z uczestnikami imprezy. Rezultaty
rozmów są następujące:
•
Mieszkańcy gminy Góra Kalwaria zgłaszają wiele problemów dotyczących społeczności
cudzoziemskiej, m. in. nieobiektywność nauczycieli – uczniowie z Ośrodka dla Cudzoziemców
w Lininie, są wg nich faworyzowani; bezradność policji wobec pijanych kierowcówmieszkańców Ośrodka.
•
Mieszkańcy gminy Góra Kalwaria są zainteresowani uczestnictwem w sierpniowych
warsztatach w Górze Kalwarii, prowadzonych przez specjalistów z Nansen Center for Peace
and Dialogue w Norwegii.
•
Mieszkańcy Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie zgłaszają wiele problemów dotyczących ich
sytuacji socjalno- bytowej. Narzekają na brak zajęć dla dorosłych i dzieci, co powoduje
frustrację i zniechęcenie. Ogromnym problemem dla nich jest brak znajomości języka
polskiego. Kolejnym problemem jest oddalenie Ośrodka od miasta Góry Kalwarii (7 km) i brak
możliwości dojazdu, w związku, z czym nie mają szans na asymilację ze społeczeństwem.
Ośrodek jest zlokalizowany w lesie w b. jednostce wojskowej.
•
Mieszkańcy Ośrodka liczą na pomoc Fundacji na Rzecz Tolerancji w wielu kwestiach
związanych z ich życiem codziennym. Zobowiązali się przygotować listę spraw, w których
potrzebują pomocy i przekazać przedstawicielom Fundacji podczas Otwartego Dnia Ośrodka
w Lininie 20.06.2015 r. Mieszkańcy bardzo liczą na realizację deklaracji, które padły podczas
panelu „Oni to także My: dialog na temat tolerancji”, w dniu 29.05.2015 w Ośrodku Kultury w
Górze Kalwarii: na gotowość Uniwersytetu Trzeciego Wieku do podjęcia nauki języka
polskiego w Lininie oraz na zapowiedziane spotkania organizacji młodych mieszkańców z
Góry Kalwarii z młodymi cudzoziemcami z Linina.
i/ 15.06.2015 Spotkanie Pani Hanny Machińskiej, Dyrektora Biura Rady Europy w Polsce i prezesa
Fundacji na Rzecz Tolerancji, prof. B. Michalskiego z Panem Rafałem Rogalą, Szefem Urzędu ds.
Cudzoziemców w Warszawie. Podczas rozmowy poczyniono ustalenia dotyczące organizowania
przez Fundację szkoleń z metodologii dialogu wg Nansena (wrzesień-grudzień 2015), dla
pracowników centrali UdsC i terenowych Ośrodków dla Cudzoziemców w Polsce, z udziałem
trenerów z Nansen Center for Peace and Dialogue.
•
Osiągnięte rezultaty:
11
A/ Podsumowanie rezultatów ilościowych
Osiągnięte rezultaty liczbowo zostały prawidłowo przewidziane we wniosku. Osiągnięte realnie w
trakcie realizacji pierwszego etapu projektu, parametry liczbowe:
•
24-25.03.2015 Warsztaty otwarte – praca z wykorzystaniem nansenowskiej metody
dialogu, dla trenerów, nauczycieli, pracowników socjalnych i asystentów kulturowych –
prowadzenie Christiane Seehausen. We wniosku przewidziano udział 30 osób, de facto
było 62 uczestników.
•
28.05.2015 Warsztaty otwarte – praca z wykorzystaniem nansenowskiej metody dialogu,
dla trenerów, nauczycieli, pracowników socjalnych i asystentów kulturowych. We wniosku
przewidziano udział 30 osób, de facto było 90 uczestników (prowadzenie dr Steinar Bryn).
•
29.05.2015 Pierwotnie przedstawienie „Nasza klasa”, zamienione na projekcję filmów
dokumentalnych oraz panel po przedstawieniu/projekcji.
We wniosku przewidziano obecność 150 osób, de facto było 90 uczestników
•
Wystawa rysunków uczniów „Przeciw wojnie”.
We wniosku (w ciągu 6 miesięcy trwania wystawy) przewidziano 500 zwiedzających, de
facto już w pierwszym dniu trwania wystawy obejrzało ją co najmniej 90 osób.
•
W konkursie plastycznym udział wzięła rekordowa ilość uczniów: razem 181 dzieci: 21 –
ukraińskixh, 84 – czeczeńskich, 76 – polskich.
B/ Podsumowanie rezultatów jakościowych:
•
Dr Steinar Bryn: „Przyjechałem, jako nauczyciel, wyjeżdżam, jako uczeń” – stwierdzenie to,
wypowiedziane w podsumowaniu panelu w dniu 29.05.2015 w Górze Kalwarii, nie jest, jak
podkreślił de Bryn, tylko kurtuazyjnym gestem ze strony naszego norweskiego partnera,
nominowanego wielokrotnie do Pokojowej Nagrody Nobla, lecz oddaje jego bardzo pozytywną
ocenę projektu „Uchodźca w szkole i w gminie” i sposobu jego realizacji.
•
Prof. dr hab. Mirosław Wyrzykowski, sędzia Trybunału Konstytucyjnego: „Sytuacja w Białymstoku
wydawała się dramatyczna ze względu na różnego rodzaju zdarzenia i incydenty, które
pokazywały napięcie. I żałuję bardzo, że misja Rady Europy nie była w Górze Kalwarii. Dlaczego?
Dlatego, że naszym zadaniem nie jest piętnowanie niedociągnięć, jest wskazywanie
niedociągnięć, chodzi o to żeby je zmienić, ale naszym zadaniem w Radzie Europy jest
pokazywanie dobrych praktyk i taką sytuację mam wrażenie mamy w Górze Kalwarii. I to jest to,
co mnie poruszyło w wypowiedzi Pana Szewacha Weissa w stopniu największym. Gdy powiedział
Pan: „Oto Polacy dziś w Górze Kalwarii, Półtusku, Warszawie, gdziekolwiek mogą być
sprawiedliwymi wśród narodów świata, nic dzisiaj nikomu nie grozi za udzielenie pomocy”. Nie
ma żadnego ryzyka, ani zdrowia, ani życia, ani własnego, ani najbliższych. I jeżeli Polacy mają
często poczucie niespełnienia tego, co chcieliby zrobić i mogliby więcej zrobić w czasie wojny a
pokazały to znakomite filmy, które oglądaliśmy. To dzisiaj Polacy mają wyjątkową szansę żeby
wyrównać rachunki sami ze sobą i sami wobec siebie. I to jest element najistotniejszy z punktu
widzenia świadomości społecznej, wrażliwości społecznej i tego, co jest istotą człowieczeństwa.
Zestaw reguł, norm, które w każdej sprawie jak na przykład rasizm, jak na przykład rasizm na
stadionach, jak na przykład wojna z terrorem a prawa człowieka, stanowią najważniejsze punkty
odniesienia dla zachowania władz publicznych i społeczeństwa obywatelskiego”.
12
•
Prof. dr hab. Zbigniew Lasocik, Wydział Prawa i Administracji UW: „Gdyby zadać sobie pytanie,
dlaczego takie spotkania z migrantami (jak to na Wydziale Prawa i Administracji UW czy w Górze
Kalwarii), na których dyskutujemy o roli dialogu w życiu społecznym są potrzebne, to chyba
znaleźlibyśmy wiele powodów. Jednak trzy wydają się szczególnie ważne.
Po pierwsze, nam nie chodzi o to żeby nauczyć się identyfikować sytuacje konfliktowe czy
problematyczne, nie chodzi tylko o to, żebyśmy nauczyli ludzi, jak prowadzić dialogu w takich
sytuacjach, nie tylko o to żeby się zrozumieli i rozwiązali problem. Tu chodzi o coś znacznie
poważniejszego. Dzięki takim spotkaniom budujemy w Polsce coś, co roboczo możemy nazwać,
kulturą dialogu. Czyli taki zbiorowy stan naszych umysłów i emocji, dzięki któremu wszyscy
jesteśmy gotowi do dialogu. To taki rodzaj gotowości, żebyśmy wszyscy uczyli się rozmawiać,
wchodzić w dialog, budować porozumienie i osiągać zrozumienie. To nie może być czynność od
święta, ale to powinien być społeczny odruch, po który sięgamy w każdej sytuacji życiowej.
Po drugie, świat należy do wszystkich – wprawdzie to truizm, ale warto ten truizm
powtarzać, bo nie dla wszystkich jest to oczywiste. Skoro tak jest to musimy też zaakceptować
fakt, że do Polski będą przybywali migranci. Nie wszyscy będą do nas podobni. Niektórzy będą
zupełnie inni. Ale oni też potrzebują miejsca na ziemi i my musimy im to miejsce zrobić. Ale
oczywiście „nie za darmo”, zaprośmy ich do budowania naszego wspólnego życia, oni potrzebują
nas żeby normalnie żyć, a my potrzebujemy ich talentów i ich potencjału. Im szybciej to
zrozumiemy tym lepiej dla nas, nie dla nich.
Po trzecie, budowanie kultury dialogu, czy uczenie ludzi dialogu nie jest zadaniem dla
naiwnych pięknoduchów, którzy w wolnym czasie zajmują się uszczęśliwianiem maluczkich.
Przeciwnie, kultura dialogu to inwestycja, która się nam wszystkim opłaca. Odwołajmy się
dramatycznego wydarzenia związanego z pobiciem dwóch młodych Kirgizów przez grupę
Czeczenów. Jedno zdarzenie, a niesie ze sobą szereg negatywnych konsekwencji i kosztów.
Zwróćmy uwagą ile osób było zaangażowanych w tę sprawę. Ile osób straciło czas i energię, żeby
zareagować, żeby zorganizować życie innych osób, żeby zawieść ofiary do szpitala. Ktoś poniósł
poważne koszty związane z ich leczeniem. Ale to nie wszystko. Trzeba się liczyć z tym, że będą też
jakieś konsekwencje tak dla pobitych (np. medyczne, szkolne) jak i dla sprawców (np. karne,
koleżeńskie). Nie można też wykluczyć, że pojawi się chęć zemsty. I to wszystko tylko, dlatego, że
w jednym momencie nie zadziałał dialog. Nie warto było”.
4. Prof. dr hab. Ellina Łunarska-Borowiecka, emerytowany profesor PAN, obecnie członek rady
programowej Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Górze Kalwarii, mieszkanka GK: „Oprócz ogólnych
wrażeń i materiału do przemyśleń skutkiem tego Seminarium są następujące plany i propozycje:
- Powstała inicjatywa organizowania przez słuchaczy Uniwersytetu III Wieku zajęć z języka
polskiego dla dorosłych mieszkańców Ośrodka. Konkretne rozwiązanie będzie omawiane z
kierownictwem Ośrodka i z władzami gminy Góra Kalwaria. Inicjatywa była skutkiem tego, że
wiele dorosłych mieszkańców Ośrodka, mimo przebywania w Polsce przez ponad 2 lata nie zna
nawet podstaw języka polskiego, co oczywiście uniemożliwia wejście do polskiego środowiska.
- Zaproszono Panią Doktor Beatę Klocek, która miała wystąpienie na Seminarium, do wygłoszenia
na UTW wykładu inauguracyjnego w roku akademickim 2015/2016 na temat wielokulturowej
Europy.
- Zaproszono Panią Profesor Elżbietę Mazur, która miała wystąpienie na Seminarium, do
wygłoszenia wykładu na Uniwersytecie III Wieku na temat współżycia w ciągu stuleci Polaków i
Żydów w Górze Kalwarii.
- Zaproponowano urządzenie wystawy obrazów malarzy ukraińskich i polskich na temat mitu
Europy w Domu Kultury.
-Planuje się zapraszanie mieszkańców Ośrodka w Lininie na imprezy organizowane w ramach
UTW oraz Ośrodka Kultury w Górze Kalwarii.
13
-Seminarium pozwoliło nawiązać żywe kontakty słuchaczy UTW z mieszkańcami Ośrodka, co
skutkowało propozycjami ze strony słuchaczy udzielenia m.in. ochotniczej pomocy prawnej,
językowej”.
5. Prof. Elżbieta Mazur, Instytut Archeologii i Etnologii PAN: „Wnioski, jakie mi się nasuwają z
drugiego dnia konferencji (29.05.2015), to przede wszystkim: udział w obradach zarówno
mieszkańców Góry Kalwarii, jak i uchodźców z ośrodka w Lininie, sprzyjający wzajemnemu
poznaniu się. Przejmujący film Andrzeja Wolfa „Historia Ireny Sendlerowej” oraz film o ofiarach
wojny w Czeczenii pt. „Szukam brata” przybliżył wspólnotę losów ofiar konfliktów zbrojnych
Żydów, Polaków i uchodźców z byłego ZSRR. Udział w obradach dr Steinar Bryna, dyrektora
Fundacji Na Rzecz Tolerancji Poprzez Kulturowe Zrozumienie, prof. Szewacha Weissa, byłego
ambasadora Izraela w Polsce i byłego przewodniczącego Knessetu, a także członków Fundacji na
rzecz Tolerancji i przedstawicieli Rady Europy zaimponowała zarówno mieszkańcom Góry Kalwarii
jak i uchodźcom z ośrodka w Lininie podnosząc bardzo ich samoocenę. Panel dyskusyjny, który
obejmował zarówno przedstawicieli władz miejskich Góry Kalwarii, nauczycieli szkół, w których
uczy się młodzież uchodźców, zaproszonych gości z Warszawy, a także przedstawicieli mniejszości
czeczeńskiej, ukraińskiej, kirgiskiej i gruzińskiej, tłumaczony symultanicznie na język angielski i
rosyjski, przyczynił się wydatnie do zacieśnienia więzi i zrozumienia, czym jest konieczność
prowadzenia dialogu. Podniesienie ważnych dla uchodźców kwestii nauczania języka polskiego”.
6. Bogumiła Lachowicz, Dyrektor Zespołu Szkół w Coniewie, Gmina Góra Kalwaria: „Warsztaty
dialogu wg koncepcji Nansena prowadzone przez Christiane Seehausen – 24-25.03.2015 – Góra
Kalwaria. Cenne doświadczenie z zakresu pracy z cudzoziemcami i postrzegania wielokulturowości
w środowisku lokalnym. Możliwość poznania nowej metody pracy. Dialog pod auspicjami Biura
Rady Europy w Warszawie na Uniwersytecie Warszawskim – 27.03.2015. Inspirujące i integrujące
spotkanie osób z kilku kultur. Możliwość podzielenia się doświadczeniami z pracy z cudzoziemcami
osób z różnych środowisk oraz uzyskanie informacji o nansenowskiej metodzie edukacji
zintegrowanej. „Oni to także my: dialog na rzecz tolerancji” - warsztaty „nansenowska metoda
dialogu” – 28.05.2015 – Góra Kalwaria. Ciekawe i zmuszające do refleksji warsztaty dotyczące
nansenowskiej metody dialogu. Niezwykłe i poruszające refleksje uchodźców. „Oni to także my:
dialog na rzecz tolerancji” – przegląd filmów dokumentalnych i panel dyskusyjny – 29.05.2015 –
Góra Kalwaria. Pokaz wzruszających i interesujących filmów dokumentalnych dotyczących
działalności Ireny Sendlerowej oraz przeżyć mieszkańców Groznego po pierwszej wojnie
czeczeńskiej. Spotkanie z Szewahem Weissem, Elżbietą Ficowską i Steinarem Brynem oraz
uchodźcami mieszkającymi w ośrodku dla uchodźców dostarczyło niezwykłych przeżyć i pozwoliło
z empatią odnieść się do cudzoziemców”.
IV. Dokumentacja
Pod adresem www.foundationfortolerance.eu – na naszej stronie internetowej znajduje się
dokumentacja realizowanego projektu: publikowane są wystąpienia prelegentów, nagrania wywiadów
radiowych, fotorelacje, nagrania filmowe konferencji i wywiady z uczestnikami, materiały prasowe.
Część informacji jest obecna na Facebooku, jak również pojawiły się już tam pierwsze tzw.
„likowania”. Obecnie trwają prace nad udostępnieniem dokumentacji także w języku angielskim i
rosyjskim (ze względu na znajomość tego ostatniego języka przez wszystkich uchodźców - z Ukrainy,
Czeczenii, Kirgizji, Białorusi).
Dotąd w mediach na temat naszego projektu informowano: Polskie Radio24 – 10 maja 2015 od 12:00
do 12:40; Dialogi międzykulturowe, „Przegląd Piaseczyński” – 26 maja 2015/ nr 63; „Nad Wisłą” - 3
14
czerwca 2015/nr 210 (524)
ROZWÓJ INSTYTUCJONALNY
•
Podsumowanie działań
a/ Odbyły się trzy tygodniowe wyjazdy studyjne współpracowników fundacji (Tomasza Dudy, Tomasza
Nowickiego i Anny Schastlivtsevy) do naszego norweskiego partnera Nansen Center for Peace and
Dilogue w Lillehammer w Norwegii, gdzie wzięli udział w szkoleniu „Dialog wg Nansena”.
Wyjazd do Norwegii Piotra Milewskiego, zorganizowany przez Fundację Batorego, w celu zapoznania
się z sytuacją uchodźców w Norwegii i działaniami norweskich władz w tej kwestii.
b/ Szkolenia współpracowników Fundacji w Polsce:
Szkolenie w dziedzinie Fundreisingu - uczestnik Anna Milewska.
c/ Rozbudowa strony internetowej Fundacji oraz przygotowanie materiałów do wersji angielskiej i
rosyjskiej naszej strony internetowej.
d/ Zakup sprzętu: telewizor, laptop, tablet, dwie komórki, mobilny Internet do transmisji danych
podczas pobytu w miejscu realizacji projektu, tj. w Górze Kalwarii (zrezygnowanie z zakupu rzutnika
multimedialnego i drukarki, natomiast w to miejsce, kupienie kamery, dwóch przenośnych dysków do
magazynowania danych i 2 pendriwów oraz napędu do DVD).
e/ Fundacja zyskała trzech wartościowych współpracowników z Góry Kalwarii, którzy wnieśli istotny
wkład w realizację projektu na miejscu: Marka Serafina, Annę Milewską i Piotra Milewskiego (ich CV
znajdują się na stronie internetowej Fundacji).
f/ Fundacja zyskała współpracowniczkę z Ukrainy, Annę Schastlivsevę, która zaczęła pełnić ważną
funkcję asystenta kulturowego projektu.
g/ Fundacja zyskała także nowych wolontariuszy: studentów SWPS, UW, Politechniki Warszawskiej:
Karolinę Wasilewską i Karolinę Staniewską, Małgorzatę Czubacką, Mikołaja Buczyńskiego, Piotra
Głowackiego, Marcina Świeckiego.
•
Osiągnięte rezultaty (ilościowe i jakościowe)
RAPORT Z WYJAZDU SZKOLENIOWEGO TOMASZA DUDY W RAMACH PROGRAMU OBYWATELE DLA
DEMOKRACJI „UCHODZCA W SZKOLE I W GMINIE” w dniach 22 – 26 04 2015 do Nansen Center for
Peace and Dilogue w Lillehammer, Norwegia
15
W dniach 22 – 26 04 2014 w Lillehammer w Norwegii odbyło się 5 dniowe szkolenia z metodologii
Dialogu Nansen Center for Peace and Dialog. Kurs ten miał za zadanie nauczenie rozumienia
uniwersalnych mechanizmów powstawania i eskalacji konfliktów oraz sposobów przeciwdziałania im.
Kolejnym, ważnym tematem była praca ze społecznościami, które doświadczyły przemocy i konfliktu i
w których szczególnie istotne jest zbudowanie trwałych fundamentów zgody.
W kursie brały udział osoby z Norwegii, Ukrainy, Rosji, RPA i z Polski. Ten międzynarodowy skład
pozwalał wymieniać się doświadczeniami i spostrzeżeniami dotyczącymi natury dialogu, sposobów
rozwiązywania konfliktów i facylitacji.
Kolejnym ważnym tematem szkolenia było przygotowanie jego uczestników do roli facylitatotra. To
trudne słowo wywodzi się z łacińskiego facilis łatwy i jest to osoba, której zadaniem jest właśnie
ułatwianie często wielu stronom konfliktu komunikacji poprzez budowanie przyjaznej przestrzeni do
rozmowy i dialogu.
Ten pięciodniowy kurs uświadomił wszystkim, że bycie bezstronnym moderatorem dyskusji w sytuacji
konfliktu jest często zadaniem wyjątkowo trudnym wymagającym często posiadania wielu często
wykluczających się cech. Często wymagającym wykorzystania wszystkich mocnych stron, jakie się
posiada. Tak jak Norwegowie wykorzystują swoje urocze miasto z centrum olimpijskim, skocznią i
otaczającą je piękną przyrodą.
Zdobyte przez nas umiejętności oraz nawiązane znajomości z osobami z Norwegii, Ukrainy, Rosji i RPA
pozwolą na coraz lepsze wykorzystywanie metody Dialogu w projektach Fundacji na Rzecz Tolerancji
poprzez Międzykulturowe Zrozumienie.
Zbudowanie przestrzeni dialogu wydaje się jednym z ważniejszych wyzwań współczesnej Polski.
RAPORT Z WYJAZDU SZKOLENIOWEGO TOMASZA NOWICKIEGO W RAMACH PROGRAMU OBYWATELE
DLA DEMOKRACJI „UCHODZCA W SZKOLE I W GMINIE” w dniach 22 – 26 04 2015 do Nansen Center
for Peace and Dilogue w Lillehammer, Norwegia
W dn. 22-26.04 br. w Nansen Center for Peace and Dialogue ( Lillehammer, Norwegia) odbyło się
seminarium/szkolenie dotyczące teoretycznego i praktycznego zastosowania metody dialogu
opracowanego przez Centrum. Dwójka członków naszej fundacji, Tomasz Duda i Tomasz Nowicki,
miała przyjemność uczestniczyć w tych warsztatach.
Grono uczestników miało charakter międzynarodowy. Pojawili się reprezentanci z Norwegii, Ukrainy,
Rosji, a także Afryki Południowej. Swoiście odizolowani od świata, w cichym i malowniczo położonym
Lillehammer, uczestnicy seminarium przez 5 dni mieli okazję poznać opracowaną przez Nansen Center
metodę dialogu. Poruszane były tematy dotyczące problematyki konfliktów oraz wojen na świecie.
Międzynarodowe grono stworzyło możliwość wymiany doświadczeń, a także poznania obcych
perspektyw. Pod okiem doświadczonej kadry Nansen Center przeprowadzone zostały symulacje
przypominające sytuację mediacji między skonfliktowanymi stronami. Z dumą możemy stwierdzić, że
członkowie naszej fundacji wynieśli z pobytu w Norwegii nie tylko nowe, bogate doświadczenia, ale
także silną siatkę znajomości. Jak sami relacjonują: „Poza faktyczną wiedzą, jaką dane nam było
przyswoić, nieocenione stają się znajomości, które tam nawiązaliśmy. Poznaliśmy inspirujących i
zmotywowanych do działania ludzi, których można określić mianem “uosobienia chęci pomocy
innym”. Wraz z kolegą wróciliśmy zainspirowani i zdeterminowani wdrożyć nabytą wiedzę w życie. Z
pewnością pierwszym sprawdzianem będzie powrót do Góry Kalwarii na początku maja”.
Biorąc pod uwagę fakt, iż Nansen Center for Peace and Dialogue zdecydował się towarzyszyć naszej
fundacji, jako partner możemy zapewnić, że w nadchodzących inicjatywach wykorzystamy (w miarę
potrzeb) ich doświadczenie oraz dorobek “narzędzi” potrzebnych do niwelowania konfliktów, a także,
że opisane szkolenie nie było ostatnim, na jakim pojawili się członkowie Fundacji na Rzecz Tolerancji
16
Poprzez Międzykulturowe Zrozumienie. Jesteśmy przekonani, że owoce współpracy tych dwóch
organizacji przyczynią się do polepszenia sytuacji chociażby uchodźców czy imigrantów na terenie
naszego kraju.
RAPORT PIOTRA MILEWSKIEGO Z WIZYTY STUDYJNEJ W NORWEGII I UDZIAŁU W SZKOLENIU
„Migrant/refugees integration policies and strategies”
Organizator: Fundacja Batorego, miejsce: Oslo i okolice 17 – 20 maja 2015
Celem wizyty było zapoznanie się uczestników i uczestniczek z praktyczną stroną pracy organizacji i
instytucji zajmujących się integracją uchodźców i migrantów w Norwegii, porównanie polityk i
strategii stosowanych w Polsce oraz w Norwegii, a także poznanie norweskich doświadczeń oraz
wykorzystanie ich w codziennej pracy polskich organizacji pozarządowych. W wizycie wzięli udział
przedstawiciele i przedstawicielki organizacji realizujących projekty tematyczne dotyczące wsparcia i
integracji uchodźców/migrantów finansowane z programu Obywatele dla Demokracji.
Niestety nie możemy tutaj zamieścić raportu z wyjazdu studyjnego do Nansen Center naszej
współpracowniczki Anny Schastlivtsevy, ponieważ jej wyjazd jeszcze nie dobiegł końca (1320.06.2015).
PLANOWANE DZIAŁANIA ZWIĄZANE Z ROZWOJEM INSTYTUCJONALNYM FUNDACJI
W związku zaproszeniem naszej Fundacji do wzięcia udziału w „OPEN’ER FESTIVAL 2015” i
zorganizowania stoiska Fundacji w strefie organizacji pozarządowych, w dniach 1 - 4 lipca 2015 na
lotnisku Gdynia-Kosakowo, widzimy nowe możliwości rozwoju instytucjonalnego Fundacji, poprzez
działania promocyjno-edukacyjne związane z misją naszej Fundacji. W ten sposób Fundacja stanie się
bardziej widoczna i łatwiej rozpoznawalna, a jej obecność na Facebooku zyska nowych fanów.
Ponadto przed Fundacją otwierają się nowe możliwości dotarcia z misją edukacyjną do
kilkusettysięcznej grupy młodych ludzi, uczestników OPEN’ERA. Udział w Open’erze daje
niepowtarzalną możliwość promocji wśród młodych ludzi, takich wartości, jak dialog, współpraca i
tolerancja, a także stwarza możliwość przeprowadzenia badania ankietowego dotyczącego stosunku
młodych ludzi do uchodźców (kwestia dzisiaj niezwykle gorąca i ściśle związana z realizowanym
projektem „Uchodzca w szkole i w gminie”).
„Open’er Festival” jest znaną na całym świecie marką. Na Open’er w tym roku, każdego dnia (przez
cztery dni), przybędzie ponad 60 tysięcy młodych ludzi – lubiących dobra zabawę, towarzystwo i
czerpiących radość z życia. Przez 4 dni, w godzinach od 16:00 do 2:00 nad ranem, będziemy
rozmawiać z młodymi ludźmi o dialogu i tolerancji. Nasze działania będą miały swoje odzwierciedlenie
w mediach społecznościowych (Facebook, instagram, YouTube). Aby uatrakcyjnić styczność odbiorców
z naszą Fundacją, chcemy osobom, które będą wchodziły z nami w interakcję rozdawać, plastikowe
opaski z hashtagiem #dialogzbliza, ulotki oraz zapraszać do konkursów i przeprowadzać wywiady. O
naszej akcji będziemy intensywnie informować poprzez media społecznościowe. Wierzymy, że z uwagi
na przesłania marketingowe Festiwalu, stawiającego na „otwartość” i z uwagi na grupę docelową
Festiwalu, uda się wśród młodych ludzi konotować markę Fundacji oraz hasło „uchodźca” z takimi
wartościami jak dialog, współpraca i tolerancja.
Udział w Festiwalu jest okazją do promowania misji naszej fundacji, którą stanowi kontynuowanie w
XXI wieku, w odniesieniu do wszystkich dyskryminowanych ludzi na całym świecie, działań
prekursorów-bohaterów tolerancji i praw człowieka: Ireny Sendlerowej (pielęgniarka, która uratowała
życie 2500 dzieci z Getta w Warszawie), Jana Karskiego (który, jako pierwszy człowiek na świecie
ujawnił przed liderami zachodniej koalicji, min. prezydentem USA, okrucieństwa i masowe zbrodnie,
jakich dopuszczali się hitlerowcy na terenie Polski, był emisariuszem Polskiego Państwa Podziemnego),
Raoula Wallenberga (dyplomata szwedzki, uratował życie ponad 100 000 Żydów węgierskich wydając
17
im paszporty szwedzkie), Frdtjofa Nansena (norweski polarnik i dyplomata, uratował dziesiątki tysięcy
uchodźców różnych narodowości przed ludobójstwem, wydając im „paszporty nansenowskie”, został
pierwszym Wysokim Komisarzem Ligi Narodów do Spraw Uchodźców). Na portalu społecznościom
odbędzie się konkurs, którego funkcją jest animacja zainteresowania biografią patronów naszej
Fundacji: Ireny Sendlerowej, Jana Karskiego, Raoula Wallenberga, Fridtjofa Nansena.
Udział w Festiwalu jest okazją do przeprowadzenia badania opinii na temat stosunku młodych ludzi do
przebywających w Polsce uchodźców. Badanie zostanie przeprowadzone przez wolontariuszy na
podstawie wywiadów z następującymi pytaniami:
• Co dla Ciebie oznacza „być tolerancyjnym”?
• Czy Twoim zdaniem Polska powinna przyjmować uchodźców?
• Czy Twoim zdaniem Polska powinna otoczyć opieką uchodźców, którzy znajdują się na jej
terytorium? (jeśli tak, to jaką?)
Pytania do badania opinii przygotowali oraz opracują jego wyniki ewaluatorzy naszego projektu - prof.
Korporowicz i dr Jaskóła.
ZMIANY W HARMONOGRAMIE
Zmiana w punkcie 2 Harmonogramu: „Szkolenie otwarte - praca nansenowską metodą dialogu, dla
trenerów, nauczycieli, pracowników socjalnych i asystentów kulturowych” - 30 godz. marzec 2015.
Ze względu na nagłą chorobę dr Steinar Bryan z Nansen Center for Peace and Dialogue, do Polski z
Norwegii przyjechało zamiast dwóch trenerów, tylko jedna osoba, Christiane Seehausen. Odbyła ona
w marcu 2015, szkolenia w Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii oraz uczestniczyła w debacie na
Uniwersytecie Warszawskim. Następny cykl szkoleń przeprowadzony został przez dr Steinara Bryna w
dniach 28-29 maja 2015 oraz odbyła się jednodniowa konferencja i panel z udziałem dr Steinara Bryna
w Ośrodku Kultury w Górze Kalwarii.
W cyklu sierpniowym warsztatów dialogowych (24-29.08.2015) dr Steinar Bryn i Christiane Seehausen
poprowadzą warsztaty w małych grupach, dla przyszłych trenerów, którzy będą w przyszłości
prowadzić samodzielnie warsztaty z uchodzcami. Cykl ten obejmie 60 godzin. W dwóch grupach,
każda 30 godz, po 20 osób. W sumie warsztatów dialogowych odbędzie się więcej, niż pierwotnie
zaplanowano we wniosku.
Dość późno udało się uzgodnić ze wszystkimi zainteresowanymi dogodny dla wszystkich nowy termin
dalszego ciągu szkolenia w Górze Kalwarii w Ośrodku Kultury, a ze względu na niedogodne terminy
pokaz sztuki teatralnej - „Nasza klasa”, zastąpiliśmy merytorycznie istotnym dla realizacji naszego
projektu - pokazem filmów dokumentalnych związanych z tematyką zagłady, nietolerancji, konfliktów
na tle etnicznym oraz prawami człowieka, z udziałem ich twórców. Po projekcji odbędzie się panel
dyskusyjny, z udziałem ekspertów.
Zmiany w punkcie 2 spowodowane nagłą chorobą trenera norweskiego, pociągnęły za sobą zmiany w
punkcie 3 i 4 Harmonogramu.
Ad. Punkt 3 Harmonogramu: Pierwotnie planowane działanie „Realizacja przedstawienia "Nasza
klasa" T. Słobodzianka, dyskusja po przedstawieniu i wystawa multimedialna (jedno wydarzenie)”,
zostało zastąpione następującymi działaniami:
„Przegląd filmów dokumentalnych związanych z tematyką zagłady, nietolerancji, konfliktów na tle
etnicznym oraz praw człowieka” oraz
„Panel dyskusyjny, po projekcji filmów dokumentalnych: Oni to także my: dialog na rzecz tolerancji
(opis wydarzenia i uzasadnienie – poniżej).
Wystawa multimedialna odbyła się zgodnie z pierwotnym planem, ale w znacznie rozszerzonej formie.
Zamiast jednej wystawy rysunków dzieci „Przeciw wojnie – Świat bez łez”, zorganizowano dodatkowo
dwie inne wystawy planszowe „Tożsamość europejska i mit Europy w sztuce – Wspólna Europa w
18
sztuce” oraz „Mit Europy na Ukrainie”. Takie rozszerzenie pierwotnych planów zawartych we wniosku
wymagało dużego nakładu pracy i środków, jednak biorąc pod uwagę międzykulturowy charakter
całego projektu wystawy pokazały możliwości komunikacji wizualnej poprzez sztukę. Wystawy stały
się ważnym elementem projektu polegającego na budowaniu kultury dialogu międzykulturowego.
Ad Punkt 3 Harmonogramu: Natomiast debata "Uchodźca w gminie i szkole" na Uniwersytecie
Warszawskim z udziałem Christiane Seehausen z Nansen Center for Peace and Dialogue, w dniu
27.03.2015, odbyła się zgodnie z Harmonogramem.
Ad. Punkt 4 Harmonogramu: w związku ze zmianami w punkcie 2, warsztaty dialogowe dla dorosłych
– zostaną kontynuowane w sierpniu i potrwają, zgodnie z pierwotnym Harmonogramem, do lutego
2016.
ZMIANY W PLANOWANYCH DZIAŁANIACH
Dodatkowe działania nieujęte w pierwotnie zaplanowanych działaniach:
W czasie pobytu w Polsce dr Steinara Bryna ( 27-30 maja 2015) odbyła się konferencja w Ośrodku
Kultury w Górze Kalwarii w dniu 29 Maja 2015 (opisana szczegółowo powyżej)
Uzasadnienie zmiany
Uważamy, że film może wnieść istotny wkład w rozwiązywanie ważnych problemów społecznych:
edukacji na rzecz dialogu i tolerancji poprzez międzykulturowe zrozumienie. Nasz cel chcemy osiągnąć
poprzez połączenie siły oddziaływania filmu z przeniesioną na grunt polski sprawdzoną nansenowską
techniką dialogu międzykulturowego. Poprzez połączenie filmu dokumentalnego z treningiem i
warsztatami chcemy zaproponować modelowy program edukacyjny łagodzenia konfliktów i
budowania zaufania w społecznościach lokalnych.
I tak też jest na przykład filmach dokumentalnych, o których mowa „Reunion”, w uniwersalny sposób
pokazane są mechanizmy tworzenia się konfliktów i ich długotrwałe skutki. Wybrane specjalnie przez
trenerów psychologów fragmenty filmów, dobrane pod kątem lokalnego rodzaju konfliktu, staną się
punktem wyjścia do dyskusji na temat każdego rodzaju konfliktu. Obejrzenie filmu pozwoli widzom w
prosty sposób wejść w sytuację konfliktu oraz doświadczyć emocji, które się z nim wiążą, zaś przez
moderację dyskusji uczestnicy warsztatu zostaną być może po raz pierwszy usłyszani i sami zaczną
słuchać. Będzie to punkt wyjścia dla danej społeczności do szukania porozumienia ponad podziałami.
Celem działań jest uświadomienie (uczniom starszych klas, rodzicom, lokalnym liderom, mieszkańcom,
z jednej strony oraz przebywającym w Polsce uchodźcom, przedstawicielom różnych narodowości i
kultur), że droga od negatywnych stereotypów, mowy nienawiści, uprzedzeń, do zachowań
agresywnych, przestępstw, jest krótsza, niż się sądzi, oraz zaznajomienie ich z technikami „dialogu
artystycznego”, jako sposobem przeciwdziałania podziałom i drogą prowadzącą do tolerancji poprzez
międzykulturowe zrozumienie.
Celem pokazu filmów dokumentalnych, panelu dyskusyjnego, a potem warsztatów dialogowych jest
uświadomienie, że zarówno w stosunkach między grupami kibiców, przedstawicielami podkultur
młodzieżowych, jak i między grupami etnicznymi i religijnymi, droga od negatywnych stereotypów i
uprzedzeń do zachowań agresywnych, do otwartego konfliktu, jest prostsza i krótsza, niż się sądzi.
Celem warsztatów jest zrozumienie, na czym polegają kolejne etapy tej drogi, czy możliwe jest
zahamowanie tego procesu, czy tolerancji można uczyć, na czym polegają mechanizmy pojednania?
Warsztaty dialogowe i panel dyskusyjny po przeglądzie filmów dokumentalnych poświęconych
konfliktom etnicznym, nietolerancji, prawom człowieka i zagładzie odbywają się wedle opracowanego
i sprawdzonego przez Nansen Center scenariusza. W dyskusji biorą udział liderzy lokalnej
społeczności, przedstawiciele młodzieży, lokalnych organizacji, nauczyciele zaczynają wspólnie
analizować problemy, jakie poruszone zostały w obejrzanych filmach, przechodząc stopniowo do
19
problemów, którymi żyje cała lokalna społeczność.
ZMIANY I WNIOSKI NA PRZYSZŁOŚĆ WYNIKAJĄCE Z REALIZACJI PIERWSZEGO ETAPU PROJEKTU
‘UCHODZCA W SZKOLE I W GMINIE” W OKRESIE 1.03. – 30.06.2015
Doświadczenia zdobyte podczas realizacji pierwszego etapu projektu podyktowały konieczność
wprowadzenia następujących zmian w pierwotnych planach zawartych we wniosku:
•
Przesunięcie środków na wyżywienie uczestników warsztatów (uchodźcy po opuszczeniu
Ośrodka dla Uchodźców w Lininie w celu uczestniczenia w warsztatach, są całkowicie zdani na
organizatorów warsztatów, ponieważ tracą posiłki w Ośrodku, a nie dysponują własnymi
środkami).
•
Środki wymienione w sekcji „Rozwój instytucjonalny” - przeznaczone na wyjazd studyjny do
Skopje w Macedonii (gdzie szkoły nansenowskie realizują model edukacji zintegrowanej) powinniśmy przesunąć na:
a/ dodatkowy wyjazd studyjny do Nansen Center w Lillehammer oraz na udział Fundacji w
„Open’er Festival 2015”, w strefie NGO. Szkolenie naszych współpracowników w Nansen Center
w Lillehammer jest czynnikiem decydującym w formowaniu samodzielnych trenerów dialogu
międzykulturowego, którzy będą mogli po otrzymaniu certyfikatu z Nansen Center, samodzielnie
prowadzić w Polsce szkolenia-treningi dialogowe.
b/ w związku zaproszeniem naszej Fundacji do wzięcia udziału w „OPEN’ER FESTIVAL 2015” i
możliwością zorganizowania tam stoiska Fundacji w strefie organizacji pozarządowych, w dniach 1
- 4 lipca 2015 na lotnisku Gdynia-Kosakowo, widzimy otwierające się przed Fundacją nowe,
unikatowe możliwości rozwoju instytucjonalnego. Obecność stoiska Fundacji na „Open’er Festival
2015” stwarza nowe możliwości promocyjno-edukacyjne związane z misją naszej Fundacji. W ten
sposób Fundacja stanie się bardziej widoczna i łatwiej rozpoznawalna przez młodych ludzi, a jej
obecność na Facebooku zyskuje nowych fanów. Wszystko to buduje nową sieć kontaktów i ma
duży wpływ na rozwój instytucjonalny Fundacji. Na Festiwal w tym roku, każdego dnia (przez
cztery dni), przybędzie ponad 60 tysięcy młodych ludzi. Udział w Open’erze daje niepowtarzalną
możliwość promocji wśród młodych ludzi, takich wartości, jak dialog, współpraca i tolerancja, a
także stwarza możliwość przeprowadzenia badania ankietowego dotyczącego stosunku młodych
ludzi do uchodźców (kwestia dzisiaj niezwykle gorąca i ściśle związana z realizowanym projektem
„Uchodzca w szkole i w gminie”). „Open’er Festival” jest znaną na całym świecie marką. (Na
naszym stoisku będą obecni oraz wywiady i bdania opinii przeprowadzą wolontariusze, studenci
SWPS, UW, Politechniki Warszawskiej: Małgorzata Czubacka, Mikołaj Buczyński, Piotr Głowacki,
Marcin Świecki, Jakub Michalski).
•
W związku z naszą obecnością w Górze Kalwarii i nawiązaniem relacji z uchodźcami Fundacja
zaczęła otrzymywać liczne pytania i prośby o pomoc prawną. Fundacja planuje zainicjowanie
Programu Pomocy Prawnej „TOLERANCJA”.
•
W dniu 15.06.2015 przedstawiciele Fundacji spotkali się z Panem Rafałem Rogalą, Szefem Urzędu
ds. Cudzoziemców w Warszawie. Podczas rozmowy poczyniono ustalenia dotyczące
organizowania szkoleń (sierpień-grudzień 2015), dla pracowników Centrali UdsC i terenowych
Ośrodków dla Uchodźców w Polsce, z udziałem trenerów z Nansen Center for Peace and
Dialogue. W spotkaniu uczestniczyła Pani Hanna Machińskia, Dyrektor Biura Rady Europy w
Polsce i prof. B. Michalski, prezes Fundacji.
•
W dniu 19.06.2015 prezes Fundacji na Rzecz Tolerancji spotkał się z Burmistrzem Miasta i Gminy
Góra Kalwaria Panem Dariuszem Zielińskim, obok tematu dalszej współpracy w kwestii realizacji
projektu „Uchodźca w szkole i w gminie”, omawiane były sposoby przeciwdziałania eskalacji
20
konfliktu, który wybuchł w ostatnich dniach w Ośrodku dla Cudzoziemców w Lininie. Jednym z
rozwiązań będzie intensyfikacja działań Fundacji w stosunku do mieszkańców Ośrodka i
zorganizowanie w trybie pilnym dodatkowych warsztatów dialogowych z udziałem stron konfliktu
– z jednej strony społeczności czeczeńskiej i z drugiej strony, pozostałych narodowości –
Ukraińców, Gruzinów, Kirgizów, Białorusinów, oraz z udziałem trenerów z Nansen Center for
Peace and Dialogue. Równie ważną kwestią jest udział w warsztatach dialogu społeczności
lokalnej Gminy Góra Kalwaria. Wpisy internautów świadczą o niegasnącej niechęci społeczności
lokalnej wobec obecności w gminie uchodźców.
Opis konfliktu w Ośrodku dla Cudzoziemców w Lininie i reakcja społeczności lokalnej Gminy Góra
Kalwaria (wpisy internautów). Informacja z Internetu: http://www.gorakalwaria.net/newsuchodzcy-tu-jest-panstwo-islamskie,2892.html: Uchodźcy: „Tu jest Państwo Islamskie”
•
Plan stworzenia w Górze Kalwarii Centrum Dobrych Praktyk i Dialogu z Uchodźcami.
Na podstawie Umowy Partnerskiej podpisanej przez Fundację na Rzecz Tolerancji i Urząd Miasta i
Gminy Góra Kalwaria, zamierzamy kontynuować projekt „Uchodźca w szkole i w gminie” w latach
następnych. W dalszych fazach realizacji projektu, podobnie jak dotąd, udział wezmą: Biuro Rady
Europy w Warszawie, Ośrodek dla Cudzoziemców w Lininie, Nansen Center for Peace and
Dialogue z Norwegii, Gmina Worzel k. Kijowa, Uniwersytet Warszawski i Urząd ds. Cudzoziemców
w Warszawie.
Kontynuowane będą warsztaty dialogowe dla dorosłych: nauczycieli, asystentów kulturowych,
pracowników socjalnych, członków Młodzieżowej Rady Gminy, uczestników Uniwersytetu
Trzeciego Wieku, członków społeczności wielokulturowej z Ośrodka dla Cudzoziemców w Lininie
oraz dla wszystkich zainteresowanych dialogiem międzykulturowym. Dla uczniów w pięciu
szkołach, do których uczęszczają uczniowie cudzoziemcy z Ośrodka dla Cudzoziemców z Linina,
będą kontynuowane ponadprogramowe, zintegrowane zajęcia z informatyki, j. angielskiego i
komunikacji wizualnej.
Naszym celem jest wypracowanie dobrych praktyk, dla szkoły i dla gminy, służących integracji
społeczności wielokulturowej cudzoziemców przebywających na terenie Gminy, ze społecznością
lokalną. Nasz program zakłada równoległość działań obejmujących, z jednej strony dorosłych, z
drugiej także uczniów z 5 szkół gminy, do których uczęszczają uczniowie-cudzoziemcy.
Zdobyte doświadczenia pilotażowego projektu, dobre praktyki wypracowane w Gminie Góra
Kalwaria, będą służyć do rozwiązywania konfliktów, zapobiegania aktom nietolerancji i agresji na
tle kulturowym, religijnym i etnicznym, także w innych miejscach w Polsce, gdzie znajdują się
Ośrodki dla Cudzoziemców.
Podczas spotkania z Burmistrzem rozpatrywano projekt stworzenia w Górze Kalwarii
Międzynarodowego Centrum Dobrych Praktyk i Dialogu z Uchodźcami. W obliczu obecności w
Polsce ponad 3 tysięcy uchodźców rozlokowanych w 10 Ośrodkach oraz realnej konieczności
przyjmowania przez Polskę coraz większej ilości uchodźców (jak wiadomo trwają rozmowy na
temat rozlokowania w krajach UE uchodźców przebywających we Włoszech i Grecji), wskazane
jest jak najszybsze podjęcie kroków wyprzedzających i poczynienia przygotowań na tę
ewentualność.
21
Międzynarodowe Centrum Dobrych Praktyk i Dialogu z Uchodźcami w Górze Kalwarii może stać
się laboratorium wypracowywującym w praktyce metody adaptacji uchodźców do warunków
lokalnych na poziomie gminy i szkoły. Ich głównym celem będzie zapewnienie uchodźcom
najlepszych warunków harmonijnej egzystencji i adaptacji w nowej sytuacji, przy uwzględnieniu
potrzeb i postulatów społeczności lokalnej. Praktyk takich brakuje wszędzie w Europie,
szczególnie na najniższym poziomie - szkoły i społeczności lokalnych, w których przebywają dzisiaj
uchodźcy. Najlepszym przykładem stały się ostatnie wydarzenia w Ośrodku w Lininie oraz reakcja
na nie społeczności lokalnej Gminy Góra Kalwaria - niepokojące głosy internautów, które
potwierdzają wyniki badań opinii z roku 2008 ukazujące negatywny stereotyp uchodźcy. Wedle
badań („Uchodźcy w oczach mieszkańców Warszawy i Góry Kalwarii”, TNS OBOP dla Polskiej Akcji
Humanitarnej, marzec 2008): „Mieszkańcy Góry Kalwarii prezentują postawę zdystansowaną
wobec uchodźców. Chociaż przyznają, że osoby szukające azylu w Polsce mieszkają w ich
sąsiedztwie (77%) to nie zawierają z nimi osobistych znajomości (82%) i byliby bardziej skłonni
lokować ich w wyizolowanych ośrodkach (44%), niż pozwolić im by mieszkali z innymi Polakami
(39%)”. Problemy w relacjach: społeczność lokalna – uchodźcy, w Gminie Góra Kalwaria (i w
innych gminach w Polsce, gdzie zlokalizowane są Ośrodki dla Cudzoziemców), akty agresji i
nietolerancji, narastają i grożą dalszymi konsekwencjami.
Osobnym problemem są konflikty i nastroje wewnątrz Ośrodków dla Cudzoziemców w Polsce
(vide poniżej opis napięć w Lininie). Zgromadzenie w jednym miejscu ponad 300 osób różnych
narodowości, wyznań, tradycji, pozbawionych zajęcia, pieniędzy, odizolowanie ich od
społeczności lokalnej (Ośrodek mieści się w lesie, w b. jednostce wojskowej, oddalonej od Góry
Kalwarii o 7 km), musi wywoływać napięcia i konflikty.
Podobne problemy występują w innych krajach sąsiadujących z Polską, np. na Ukrainie, gdzie w
zachodniej części kraju przebywa około jednego miliona uchodźców z Donbasu i Ługańska.
Różnice kulturowe, religijne, językowe, polityczne pomiędzy mieszkańcami Gminy Worzel, k.
Kijowa, gdzie mieści się Ośrodek dla Uchodźców ze wschodniej części kraju, a uchodźcami ze
wschodniej Ukrainy, prowadzą do konfliktów w szkole i w gminie. Dają one o sobie znać w formie
bardzo zbliżonej do tych, które występują w Polsce, w Gminie Góra Kalwaria.
Brak jest pomysłów i dobrych praktyk, zarówno w Polsce, jak i w innych krajach, jak integrować
uchodźców. Podjęte ostatnio działania na rzecz uchodźców, przez Fundację na Rzecz Tolerancji
razem z Biurem Rady Europy w Warszawie oraz Gminą Góra Kalwaria, Nansen Center For Peace
and Dialogue z Norwegii oraz Gminą Worzel k. Kijowa (seria warsztatów dialogowych i paneli
dyskusyjnych w Górze Kalwarii i na Uniwersytecie Warszawskim – marzec-czerwiec 2015 oraz
wizyty władz miasta Worzel) stanowią mały krok w kierunku rozwiązania jednego z
najważniejszych problemów, przed jakim stanęła dzisiaj Zjednoczona Europa.
Jednym z ważnych rezultatów działań Międzynarodowe Centrum Dobrych Praktyk i Dialogu z
Uchodźcami (MCDP) może być pozostanie uchodźców w domach, a przynajmniej w swoim kraju –
mamy tutaj na myśli ponad milion uchodźców z regionu Donbasu i Ługańska przebywających
obecnie w zachodniej Ukrainie. Są to potencjalni uchodźcy, którzy mogą zacząć przybywać do
Polski.
Wydaje się, iż wymiana doświadczeń i współpraca międzynarodowa może przynieść pożądane
rezultaty, dlatego celowym wydaje się stworzenie Międzynarodowe Centrum Dobrych Praktyk i
Dialogu z Uchodźcami.
•
W dniu 29.06.2015 Fundacja wystąpiła do Fundacji Batorego o dodatkową dotację na
22
wzmocnienie współpracy dwustronnej z partnerem norweskim.
Spośród uczestników dwóch pierwszych cykli warsztatów wyłoniono dwie 20 osobowe grupy
liderów dialogu, którzy wezmą udział w szkoleniach 24-29.06.2014 w Ośrodku Kultury w Górze
Kalwarii. Są wśród nich cudzoziemcy i Polacy, dołączają do nich wybrani liderzy, pracownicy
Urzędu do Spraw Cudzoziemców w Warszawie oraz innych Ośrodków dla Cudzoziemców w
Polsce. Warsztaty odbędą się równolegle w dwóch grupach, pod kierunkiem dr Steinara Bryna i
Christiane Seehausen z Nansen Center. Planowane jest zrealizowanie 2x30 godzin warsztatów.
Rekrutacja na warsztaty odbyła się pod kątem znalezienia takich uczestników, którzy w
przyszłości sami mogą stać się trenerami i wykazali odpowiednią motywację.
Kwestię udziału pracowników Urzędu ds. Cudzoziemców i pracowników z podległych mu
lokalnych Ośrodków dla Cudzoziemców w warsztatach omawiał prezes Fundacji prof. Michalski z
Szefem Urzędu ds. Cudzoziemców, Rafałem Rogalą, na spotkaniu w dniu 15.06.2015. Z rozmowy
wynikało, iż w Polsce, podobnie zresztą, jak w całej Europie, brakuje dobrych praktyk
adaptowania uchodźców do nowych warunków i oddziaływania na społeczność lokalną by
zmienić negatywny stereotyp uchodźcy. Urzędowi bardzo zależy na przeszkoleniu pracowników,
po to, aby w przyszłości mogli, po uzyskanie certyfikatu z Nansen Center, sami stać się trenerami i
prowadzić warsztaty dialogowe z uchodźcami oraz promować dobre praktyki.
Wzmocnienie współpracy dwustronnej będzie polegało zatem, na przeprowadzeniu
warsztatów, przez trenerów norweskich, z tymi dwoma grupami liderów. Otrzymanie dotacji
pozwoli nie tylko na wzmocnienie współpracy dwustronnej z partnerem norweskim, ale także
pozwoli w pełni zrealizować założenia i cele projektu tematycznego „Uchodźca w szkole i w
gminie”. Projekt nasz zakłada, bowiem osiągnięcie nie tylko zmian lokalnych w Gminie Góra
Kalwaria, ale także doprowadzenie do zmian ponadlokalnych, systemowych.
Spodziewane zmiany lokalne (w gminie Góra Kalwaria):
- realizacja zadania powinna przynieść zmianę nastawienia dorosłych, zarówno Polaków, jak i
uchodźców, wobec posyłania swoich dzieci do szkół wielokulturowych;
- ponadto ma doprowadzić do obniżenia poziomu niechęci Polaków wobec uchodźców i
uchodźców do Polaków;
- obniżenie poziomu niezadowolenia rodziców polskich uczniów z faktu uczenia się ich dzieci w
klasach wieloetnicznych i zwiększenie atrakcyjności klas wieloetnicznych poprzez wprowadzenie
ponadprogramowych zajęć (informatyki i języka angielskiego);
- zmiana stosunku rodziców do tzw. umiejętności międzykulturowych, przydatnych na
europejskim rynku pracy, a możliwych do nabycia tylko w klasach wieloetnicznych;
- przeszkolenie osób (pracowników ośrodka dla uchodźców w Lininie, ośrodka kultury,
asystentów kulturowych, nauczycieli, psychologów, pracujących w gminie Góra Kalwaria) metodą
dialogu;
Spodziewane rezultaty systemowe, ponadlokalne (poza Górą Kalwarią):
- wyszkolenie trenerów, którzy będą mogli szkolić nauczycieli pracujących z dziećmi uchodźców i z
ich rodzicami oraz osoby pracujące z uchodźcami z innych ośrodków w Polsce;
- po zakończeniu projektu, zespół ekspertów/trenerów będzie mógł prowadzić dalsze szkolenia i
sam takie szkolenia inicjować.
23
24
25