Ile jesteśmy warci? - Tygodnik Solidarność

24
Zarządzanie finansami w związku
O
Ile jesteśmy warci?
Aby sprawnie ocenić stan finansów naszej firmy, powinniśmy mieć dostęp do jej danych
finansowych. Kluczem do przeprowadzania analizy stanu finansów przedsiębiorstwa
jest analiza struktury wyników i kosztów oraz porównanie bilansu na przestrzeni lat.
Warto skorzystać z pomocy specjalisty.
Maciej Chudkiewicz
Prowadząc negocjacje z pracodawcą, związkowcy mogą usłyszeć od zarządu swojej firmy: nie
stać nas, nie mamy pieniędzy,
jesteśmy na minusie, czy: firma
nie przynosi dochodów. I choć
prezes firmy wcale nie musi mijać się z prawdą, to trzeba mieć
świadomość, że brak pieniędzy
nie oznacza, że fi rmy nie stać
na podwyżki. Może być tak, że
fi rma nie przynosi dochodów,
bo wszystkie zarobione pieniądze przeznacza na inwestycje.
Wreszcie trzeba pamiętać, że
tylko przedsiębiorstwa, które
posiadają duży kapitał mogą sobie pozwolić na przynoszenie
strat. Wszystkie inne natychmiast
tną koszty.
Lewar w fi rmie
Prezes Polskiego Towarzystwa
Ekonomicznego prof. Elżbieta
Mączyńska zwraca uwagę, że
jest kilka metod oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa.
– Istnieją metody zaawansowane
i prostsze. Jednak osoby, które
nie są biegłe w sprawach ekonomii i niezbyt zaawansowane
w analizie finansowej, powinny zacząć od bilansu. Możemy
tam zobaczyć cały majątek. Aktywa, czyli majątek zaangażowany, i pasywa, czyli papiery
do aktywów – tłumaczy.
Bilans możemy zrobić także
w domu. Wtedy aktywami będą
np. nasze meble czy sam dom,
a pasywami np. umowy pożyczek czy kredytów.
Prof. Mączyńska zwraca uwagę, że niezłym sposobem na
szybką ocenę kondycji przedsiębiorstwa jest wyliczenie tzw.
wskaźnika lewarowania. Wystar-
czy wtedy podzielić sumę aktywów (czyli majątku) przez kapitał własny. – Jeżeli mam dom
o wartości miliona złotych, a mój
wkład własny w ten dom wynosił 100 tysięcy zł, to wskaźnik lewarowania wynosi 10. Im
większy wskaźnik tym większe
ryzyko. Wymaga szukania kapitału, kredytów – tłumaczy prof.
Mączyńska.
Bilans i rachunek
nerka, która kształci m.in. skarbników związkowych podkreśla,
że najistotniejsze są bilans i rachunek wyników.
– Zanim usiądziemy do negocjacji, powinniśmy zapoznać się
z bilansem i rachunkiem wyników. Przeprowadzić analizę finansową przedsiębiorstwa. Musimy zapoznać się ze strukturą
przychodów i wydatków, prze-
i
Bilans to trwałe zestawienie posiadanych aktywów (majątku) oraz
źródeł ich finansowania (pasywów). Po stronie aktywów występują aktywa trwałe i obrotowe. Trwałe to składniki majątku, których okres użytkowania jest dłuższy niż rok, a ich wartość jest
z reguły na tyle wysoka, że jej jednorazowe odpisanie w koszty
działalności jednostki spowodowałoby wyraźne zniekształcenie
wyniku finansowego. Aktywa obrotowe charakteryzują się okresem użycia do 1 roku, większą płynnością oraz szybszą rotacją
niż składniki aktywów trwałych. Pasywa odzwierciedlają źródła
kapitału wykorzystane do sfinansowania majątku. Są to kapitały
czy fundusze własne oraz obce.
Rachunek zysków i strat zawiera informacje o działalności firmy.
Tworzą go trzy podstawowe części, tj. uzyskane przychody i poniesione koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe
obciążenia wyniku finansowego za bieżący i poprzedni rok obrotowy (art. 47 ust. 1 Ustawy o rachunkowości). Rachunek wyników przedstawia okresowy finansowy wynik firmy obliczony
zgodnie ze standardami i zasadami rachunkowości. Rachunek
wyników prezentuje strumienie finansowe. Jest punktem wyjścia do szczegółowej analizy, szczególnie rentowności i aktywności gospodarczej firmy.
Wysoki wskaźnik lewarowania nie oznacza jednak, że firma jest w złej kondycji. Wiele
zależy od rodzaju prowadzonej działalności i sposobu zarządzania.
Gdzie są schowane
pieniądze
Grażyna Szarlak z regionu Mazowsze NSZZ Solidarność, tre-
analizować ich źródła, a to znajdziemy właśnie w tych dwóch
dokumentach – wskazuje. Zwraca uwagę, że znaleźć tam można m.in. koszty wynagrodzeń
i wydatki związane z wynikiem
na działalności gospodarczej.
– Możemy sprawdzić, dlaczego
w pozycji wynagrodzenia jest
taka i taka wielkość. Dopiero po
przeanalizowaniu wszystkiego
możemy przygotować pytania
do pracodawcy. Gdy dostaniemy do ręki bilans spółki, powinniśmy porównać pozycje zapisane w tym bilansie z podobnymi
pozycjami na przestrzeni kilku
ostatnich lat. Wtedy będziemy
mogli np. zapytać pracodawcę,
dlaczego dwa lata temu aktywa
stanowiły taką wartość, a teraz
stanowią taką – podpowiada
związkowa trenerka.
Zaglądając do rachunku wyników, powinniśmy przejrzeć
strukturę wyników i kosztów.
To bardzo ważne dane, które najszybciej pozwolą ocenić
aktualny stan finansów przedsiębiorstwa.
Grażyna Szarlak zwraca uwagę, że przed negocjacjami komisje zakładowe powinny skonsultować się z ekspertem, który
wskaże im najważniejsze kwestie zawarte w dokumentach
finansowych. – Ekspert, finansista czy ekonomista wskaże
nam, gdzie są ukryte pieniądze. To powinien być ktoś, kto
potrafi czytać bilanse i wyniki.
Podczas prowadzonych przez
nas szkoleń uczymy skarbników
z komisji zakładowych, jak oceniać dokumenty finansowe, np.
w organizacjach związkowych,
ale w firmie jest to o wiele trudniejsze. Dokumenty finansowe
np. spółek są dużo bardziej rozbudowane.
Problem
z informacją
Aby móc ocenić kondycję finansową przedsiębiorstwa, trzeba
najpierw uzyskać odpowiednie dane. Jak może wyglądać
przekazywanie do związku informacji o stanie finansowym
spółki w prywatnych, giełdo-
4 lutego 2011 r., nr 6
TS_06_2011.indb 24
1/28/11 5:10 PM
Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa
Analiza pozioma i pionowa
i
Pozioma analiza pozwala na zaobserwowanie zmian, które zachodzą w przedsiębiorstwie. Istotne są tu dane dotyczące dynamiki wielkości finansowych, tj. kosztów, sprzedaży, wartości
środków trwałych czy zobowiązań długoterminowych. W jej ramach sprawdza się i ocenia zmianę konkretnych wartości w czasie. Ważne jest, aby dokonywać tego w ramach jednego typu dokumentu i co najmniej dwóch następujących po sobie okresów.
Analiza pionowa pokazuje procentowy udział danej składowej we
wszystkich wartościach. A więc np., badając bilans, sprawdzamy
udział aktywów trwałych w aktywach ogółem. Dzięki temu możemy określić obszary, gdzie dane przedsiębiorstwo jest szczególnie silne lub aktywne. Analizy pionowej dokonujemy w ramach
jednego dokumentu w jednym okresie.
wych firmach? Całkiem dobrze.
Huta CMC Zawiercie S.A. od 3
grudnia 2003 roku należy do rodziny firm Commercial Metals
Company z siedzibą w Dallas
w Teksasie.
– Zanim przystąpimy do rozmów czy negocjacji, występujemy do pracodawcy o szczeg ó ł owe w y n i k i f i n a n s owe
przedsiębiorstwa i zazwyczaj
je otrzymujemy. Huta przekazuje także do Głównego Urzędu Statystycznego kwartalne
sprawozdanie finansowe. My
również dostajemy kopię tego
pisma, więc mamy wgląd w najważniejsze dane finansowe – tłumaczy Danuta Nowicka, przewodnicząca komisji zakładowej
NSZZ „S” w hucie CMC Zawiercie.
Dane odleciały
Inaczej sytuacja wygląda w PLL
LOT. Tam na przestrzeni kilku
lat prezesi zmieniali się 10 razy.
Ostatnio kilka miesięcy temu.
Mimo wielokrotnych zapowiedzi firma wciąż nie może się
doczekać prywatyzacji. Teraz
związki zawodowe odcięte są
od jakichkolwiek informacji na
temat stanu finansowego firmy. Szukają jednak drogi obej-
ścia problemu i wydaje się, że
są już bliskie rozwiązania.
– Od czasów poprzedniego
prezesa związki zawodowe są
odcięte od wszystkich informacji
finansowych nt. spółki – mówi
Stefan Malczewski, szef Solidarności w PLL LOT. – Wciąż
walczymy o nasz układ zbiorowy pracy, który – naszym zdaniem – pracodawca bezprawnie wypowiedział. 24 stycznia
mamy kolejną rozprawę dotyczącą ZUZP. Ponieważ jednak
będziemy negocjować nowy
układ, to złożymy do zarządu
wniosek o udzielenie nam informacji finansowych na temat
spółki. I pracodawca będzie musiał nam ich udzielić – wskazuje
Malczewski.
Art. 241 § 1 kodeksu pracy
mówi bowiem, że „pracodawca
jest obowiązany udzielić przedstawicielom związków zawodowych prowadzącym rokowania
informacji o swojej sytuacji ekonomicznej w zakresie objętym
rokowaniami i niezbędnym do
prowadzenia odpowiedzialnych
rokowań. Obowiązek ten dotyczy w szczególności informacji
objętych sprawozdawczością
Głównego Urzędu Statystycznego”. Ustawa zaznacza również,
że informacji tych przedstawiciele związków zawodowych nie
mogą ujawniać (jeśli stanowią
tajemnicę przedsiębiorstwa).
Informacje
dla inwestora
Górnicy wzięli sprawę w swoje ręce. Pod koniec 2007 r. kopalnię węgla kamiennego Silesia
(położoną w Czechowicach-Dziedzicach) należącą do Kompanii Węglowej wystawiono na
sprzedaż. Nie doszło do zawarcia umowy. Kopalnię chcieli kupić sami pracownicy, ostatecznie
jednak porozumieli się z czeskim inwestorem. Energetický
a Průmyslový Holding został
właścicielem Przedsiębiorstwa
Górniczego SILESIA, które przejęło majątek kopalni. 9 grud-
Gdzie szukamy
25
przy tak skomplikowanej operacji, jak kupno ogromnego przedsiębiorstwa, dostęp do danych finansowych spółki był szczególnie
istotny. – Podstawowe informacje nt. stanu fi nansów, majątku,
zadłużenia podane były w memorandum dotyczącym naszej
kopalni przygotowanym przez
Kompanię Węglową. W trakcie negocjacji mieliśmy dostęp
do bardziej szczegółowych danych. Wystarczyło, że zwróciliśmy się do właściciela, który nam
jej udzielał. Oczywiście musieliśmy podpisać klauzulę tajności.
Teraz, kiedy KWK Silesia znajduje się już w rękach prywatnych, przedstawiciele związków
zawodowych mają zagwarantowany dostęp do danych finansowych spółki w podpisanej
i
Kondycję finansową przedsiębiorstwa oceniamy przez wykorzystanie analizy finansowej. Ta metoda zyskała popularność już
w XIX wieku. Analiza finansowa bada wynik finansowy i składającą się na niego efektywność gospodarowania, tj. koszty, przychody czy rentowność. Analiza finansowa sprawdza także sytuację majątkową i finansową przedsiębiorstwa. Przeprowadzając
analizę finansową, przeprowadza się analizę sprawozdań finansowych, sprawdza i ocenia dokonane przepływy pieniężne, ustala kondycję finansową firmy, przede wszystkim płynność, zadłużenie i efektywność.
Robi się to na podstawie danych ilościowych. Do jej wykonania
ocenia się i interpretuje relacje i zależności między konkretnymi
wielkościami ekonomicznymi, a także sprawdza, jak te wielkości
zmieniały się w czasie. Przydatne do tego są wszelkiego rodzaju sprawozdania finansowe, dane księgowe, kalkulacje a nawet
spisane wyniki poprzednich analiz. Bardzo istotna jest rzetelność zgromadzonych danych. Oprócz dokumentów wewnętrznych przedsiębiorstwa przy przeprowadzaniu analizy finansowej
można korzystać z dokumentów zewnętrznych, które informują
o otoczeniu danego przedsiębiorstwa.
nia ubiegłego roku PG SILESIA
podpisała z Kompanią Węglową umowę, która sfinalizowała
transakcję kupna kopalni.
Dariusz Dudek, szef Solidarności w KWK Silesia podkreśla, że
umowie społecznej. – Obecnie
negocjujemy układ zbiorowy
pracy, ale tam też znajdą się zapisy, które umożliwią nam ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa.
■
3URMHNWHGXNDF\MQRV]NROHQLRZ\UHDOL]RZDQ\SU]H]7\VRO6SʼnĎNÙ]RR
Z\GDZFÙù7\JRGQLND6ROLGDUQRœÉúGRILQDQVRZDQ\SU]H]1DURGRZ\%DQN3ROVNL
.RQWDNW]Z\NRQDZFDPLSURMHNWXG]LHQQLNDU]DPLLZ\NïDGRZFDPLğQDQVH#W\JRGQLNVROLGDUQRVFFRP
TS_06_2011.indb 25
1/28/11 5:10 PM