Program Profilaktyczny

PROGRAM PROFILAKTYKI INTERNATU
XXI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO
IM. ŚW. STANISŁAWA KOSTKI
W LUBLINIE
Opracowany przez:
mgr Annę Gumieniak — Sagan
mgr Martę Kęsik
mgr Magdalenę Jóźwinę
Zatwierdzony przez Radę Wychowawców Internatu XXI LO
w dn. 23.01.2007r.
Ze zmianami zatwierdzonymi przez Radę Wychowawców Internatu XXI LO
w dn. 17.09.2010r.
Lublin 2007
I.
Struktura programu
1.
Podstawa prawna
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej - art. 72
Konwencja o Prawach Dziecka - art, 3 i 19
Ustawa o systemie oświaty z dnia 7.09.1991 r.
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26.10.1982 r.
Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 19.09.2005 r.
Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych,
z dnia 9.11.1995 r.
Prawo oświatowe jest dostosowane do aktów wyższego rzędu, i tak:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26.02.2002 r. w sprawie podstawy
programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego
w poszczególnych typach szkól.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31.01.2002 r. w sprawie ramowych
statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.
2.
Założenia
Zgodnie z wymaganiami wynikającymi z wyżej wymienionych aktów prawnych,
nakładających na szkoły i placówki opiekuńczo-wychowawcze obowiązek podjęcia działań
zmierzających do zapewnienia wychowankom jak najlepszych warunków do rozwoju i
zapewnienia bezpieczeństwa, przedstawiony poniżej program profilaktyki oparty jest o założenia
Programu wychowawczego Internatu XXI LO. Wychowanie jest tam rozumiane jako proces
wspomagania wychowanka w rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie pełnej dojrzałości w
czterech podstawowych sferach: fizycznej, psychicznej, społecznej, duchowej.
Sytuacja młodzieży - otaczająca rzeczywistość z jej negatywnymi przejawami z jednej
strony, naturalne zmiany rozwojowe z drugiej - niosą ze sobą pewne zagrożenia dla rozwoju
młodego człowieka. Przeciwdziałanie tym zagrożeniom lub ich osłabianie jest ważne dla
wychowania i należy do profilaktyki.
Profilaktyka stanowi proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami
zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie
czynników, które blokują prawidłowy rozwój, zaburzają zdrowy styl życia. Do czynników
zagrażających prawidłowemu rozwojowi młodzieży zalicza się m.in.:
- słabą więź z rodziną, szkołą, Kościołem,
- niepowodzenia szkolne,
- stres,
- spostrzeganie aprobaty rówieśników i dorosłych dla zachowań ryzykownych.
Wspieranie wychowanków poprzez działania profilaktyczne obejmuje również wzmacnianie
czynników chroniących takich jak:
- religijność,
- właściwa opieka dorosłych.
- czynne uczestnictwo w życiu szkoły,
- pozytywna samoocena i nastawienie na osiąganie sukcesów szkolnych.
Charakter działań profilaktycznych może być różny w zależności od potrzeb osób, do
których jest kierowany.
Populacje dzieci i młodzieży możemy podzielić na grupy:
2
a) niskiego ryzyka - należą tu osoby, które nie podejmują jeszcze zachowań ryzykownych, są
przed inicjacją. Do tej grupy niskiego ryzyka skierowana jest profilaktyka pierwszorzędowa
polegająca na promocji zdrowia i zapobieganiu zagrożeniom poprzez budowanie i rozwijanie
umiejętności radzenia sobie z wymogami życia - jej celem jest niedopuszczenie do wystąpienia
zachowań problemowych.
b) podwyższonego ryzyka - należą tu osoby, które mają już za sobą pierwsze próby zachowań
ryzykownych. Do tej grupy ryzyka skierowana jest profilaktyka drugorzędowa (wczesna
identyfikacja), która ma na celu ujawnianie osób przejawiających pierwsze objawy zaburzeń oraz
pomagać im w zrozumieniu istoty problemów i wycofaniu się z dysfunkcji.
c) wysokiego ryzyka - należą tu osoby o utrwalonych zachowaniach ryzykownych. Do tej grupy
ryzyka skierowana jest profilaktyka trzeciorzędowa rozumiana jako interwencja po wystąpieniu
dysfunkcji. Ma ona na celu: przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu niedostosowania,
umożliwienie osobie objętej terapią i rehabilitacją powrotu do społeczeństwa. Należą tu działania
ściśle terapeutyczne, rehabilitacyjne i resocjalizacyjne.
Wybór odpowiedniej strategii działań musi opierać się o dokładne rozeznanie w
sytuacji młodzieży.
3.
Diagnoza
Na potrzeby powstania niniejszego programu środowisko wychowanków internatu zostało
przebadane za pomocą przygotowanych do tego celu narzędzi badawczych – ankieta, arkusz
obserwacji.
Badania przeprowadzono dwukrotnie – pierwsze badania przeprowadzono w kwietniu 2006r.
Pytano w nich młodzież o zadowolenie z różnych aspektów życia osobistego, ocenę moralną
działań oraz ich występowanie, sposoby spędzania wolnego czasu i wyznawane wartości. Zostały
również uwzględnione obserwacje wychowawców oraz rozmowy z rodzicami i nauczycielami
wychowanków. W badaniach wzięło udział pięćdziesięciu wybranych losowo wychowanków uczniów klas I i II.
Powtórne badanie przeprowadzono w lutym 2010r. Przebadano losowo wybraną 50
osobową grupę młodzieży. Zebrano 46 prawidłowo wypełnionych ankiet:
14 ankiet wychowanków z klas III – 10 dziewcząt i 4 chłopców
12 ankiet wychowanków z klas II – 6 dziewcząt i 6 chłopców
20 ankiet wychowanków z klas I – 15 dziewcząt i 5 chłopców
Wychowawcy wypełnili przygotowane arkusze obserwacji. Uwzględniono również
obserwacje rodziców, które przekazane zostały wychowawcom w rozmowach indywidualnych.
Przedstawione poniżej szczegółowe wyniki badań dotyczą badania z roku 2010.
A. Wyniki badania ankietowego
Ankieta zawiera 5 bloków pytań dotyczących poziomu zadowolenia wychowanków z różnych
aspektów życia w internacie, badania świadomości niewłaściwości wybranych zachowań, czasu
wolnego, systemu wartości oraz występowania niewłaściwych zachowań.
a. Badanie poziomu zadowolenia.
Największe niezadowolenie badanych wychowanków dotyczy
- sposobu spędzania czasu wolnego (32,6%)
- możliwości rozwoju zainteresowań (34,8%)
b. Badanie świadomości niewłaściwości zachowań
3
Najwięcej wyników „nie jest złe”:
- przejście w miejscu, które należy obejść (brak poszanowanie dla ogólnie przyjętych norm
społecznych) (47,8%)
- opuszczenie szkoły bez ważnego powodu (34,8%)
- picie przez młodzież piwa (30,4%)
- picie przez młodzież alkoholu (17,4%)
- wysługiwanie się osobami młodszymi i słabszymi (17,4%)
Inne niepokojące wyniki:
- zabawa i rozrywka kosztem ważnych obowiązków (13,04%)
- zakłócanie porządku w miejscu publicznym (8,7%)
- stosowanie przemocy dla osiągnięcia celu (8,7%)
c. Badanie najczęstszych form spędzania czasu wolnego
Najpopularniejsze formy spędzania czasu wolnego:
- słuchanie muzyki (73,9%)
- korzystanie z Internetu (52,17%)
- spędzanie czasu z przyjaciółmi (52,17%)
- leżenie i „nicnierobienie” (36,9%)
- wypełnianie obowiązków domowych (36,9%)
- uprawianie sportu (30,4%)
- czytanie (30,4%)
d. Badanie wartości
Najczęściej wybierane wartości:
- doskonalenie siebie (97,8%)
- poszukiwanie celu w życiu (95,6%)
- posiadanie w przyszłości stałej pracy (95,6%)
- realizowanie własnych zainteresowań (95,6%)
- bycie człowiekiem godnym zaufania (93,5%)
- zapewnienie swoim dzieciom wspaniałego dzieciństwa (93,5%)
- posiadanie bliskich przyjaciół (91,3%)
- zapewnienie najbliższym miłości i bezpieczeństwa (91,1%)
- dążenie do zbawienia (86,9%)
- powstrzymanie się od używania narkotyków (86,9%)
- przestrzeganie przykazań, jakie nakłada na Ciebie religia (84,8%)
- zdobywanie nowej wiedzy (84,8%)
- osiąganie sukcesów w nauce (82,2%)
- powstrzymanie się od palenia papierosów (82,2%)
- założenie rodziny (80,4%)
e. Występowanie zachowań szkodliwych
Najczęściej występujące zachowania szkodliwe (% dla odpowiedzi „czasem”):
- przejście w miejscu, które należy obejść (brak poszanowanie dla ogólnie przyjętych norm
społecznych) (45,6%)
- przyjaźnienie się z kimś należącym do subkultury młodzieżowej (46,6%)
4
- zabawa i rozrywka kosztem ważnych obowiązków (35,5%)
- picie przez młodzież piwa (28,2%)
- ukrywanie prawdy przed rodzicami (21,7%)
- picie przez młodzież alkoholu (15,2%)
Niepokojące jest pojawienie się następujących zjawisk (% dla odpowiedzi „czasem”):
- wysługiwanie się osobami młodszymi i słabszymi (13,04%)
- „wchodzenie w układy” dla „świętego spokoju” (13,04%)
- palenie papierosów (4,3%)
- zabieranie drobnych rzeczy (4,3%)
- zakłócanie porządku w miejscu publicznym (8,7%)
- pobicie kogoś bez wyraźnej przyczyny (2,17%)
- stosowanie przemocy dla osiągnięcia swojego celu (4,3%)
- używanie narkotyków (2,17%)
B. Wyniki obserwacji
W arkuszu obserwacji uwzględnione zostały następujące zagadnienia:
 spełnianie obowiązków szkolnych
 radzenie sobie z trudnościami (np. problemy domowe szkolne, stres)
 udział w spotkaniach grupowych
 udział z działaniach integracyjnych
 udział w zajęciach ogólno rozwijających (kino, teatr, konkursy)
 udział w zajęciach sportowych
 relacje w grupie rówieśniczej
 organizacja czasu
 znajomość zagadnień z zakresu profilaktyki
 prezentowana hierarchia wartości
 zainteresowanie działalnością społeczną
 zachowania problemowe.
Wychowawcy zaobserwowali następujące problemy:
 większość wychowanków ma kłopot z prawidłową organizacją czasu na naukę i
wypoczynek
 wychowankowie klas I często mają problemy w szkole – przedmioty ścisłe, z
którymi nie są w stanie sobie poradzić sami
 wychowankowie mają wiedzę teoretyczną z zakresu profilaktyki i zagrożeń
nałogami, jednak nie potrafią odnieść jej do rzeczywistości
 w roku szk. 2009/2010 pojawiły się incydentalne przypadki spożycia alkoholu
przez wychowanków oraz zażywania tabaki wśród chłopców
 incydentalnie pojawiły się zachowania agresywne wśród chłopców
 wśród młodzieży istnieje przyzwolenie na zachowania ryzykowne
5
C. Wnioski
-
Z analizy zebranego materiału wyodrębniono pojawiające się problemy, którym należy
poświęcić szczególna uwagę w opisywanym środowisku. Należą do nich:
labilna samoocena
słaba umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach
brak znajomości zasad właściwej organizacji czasu i higieny pracy umysłowej
akceptacja młodzieży dla kłamstwa
akceptacja młodzieży dla wagarów
akceptacja młodzieży dla zachowań ryzykownych: picia alkoholu
(zwłaszcza piwa), używania narkotyków, palenia papierosów
agresja
niskie poczucie wsparcia ze strony dorosłych
małe poszanowanie dla praw innych
brak poszanowanie dla ogólnie przyjętych norm społecznych
niezadowolenie ze sposobu spędzania czasu wolnego i możliwości rozwoju
zainteresowań.
Te symptomy nie pojawiają się w wielkim nasileniu, jednak analiza porównawcza wypowiedzi
wychowanków z różnych poziomów wiekowych wskazuje na zasadność poświęcenia im
szczególnej uwagi.
Ujawnienie istniejących problemów umożliwia sformułowanie konkretnych celów i zadań,
mających zminimalizować wpływ czynników ryzyka, leżących u ich podstaw. Dobrze
postrzegana atmosfera w internacie, pozytywne relacje z rówieśnikami i poczucie bezpieczeństwa
w grupie, dość wysoki poziom preferowanych wartości i dobre kontakty z rodzicami stanowią
dobra podstawę do działań profilaktycznych, powinny być również wzmacniane i rozwijane.
4.
Cele i zadania
Głównym celem niniejszego programu jest stworzenie wychowankom odpowiednich
warunków do wykształcenia umiejętności potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania we
współczesnym świecie, a także umocnienie krytycznej postawy wobec zachowań ryzykownych,
mogących zagrozić prawidłowemu funkcjonowaniu osobistemu i społecznemu.
Zaplanowane działania mają prowadzić do wykształcenia w wychowankach odpowiedzialności za
własny rozwój i świadomego podjęcia trudu samowychowania. Jednocześnie program niniejszy
jest uzupełnieniem Szkolnego programu profilaktyki realizowanego w XXI Liceum
Ogólnokształcącym, którego uczniami są mieszkańcy Internatu.
A. Cele
-
rozwinięcie umiejętności życiowych sprzyjających rozwojowi fizycznemu,
psychicznemu, społecznemu i duchowemu
ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy wobec zdrowia i bezpieczeństwa
własnego oraz innych ludzi
ukształtowanie systemu wartości i opartego o niego sensu życia
ukształtowanie umiejętności interpersonalnych
rozwinięcie umiejętności podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów,
dokonywania zdrowych wyborów
6
-
współpraca z rodzicami i społecznością lokalną w zakresie edukacji prozdrowotnej i
rozwiązywania problemów zdrowotnych uczniów
B. Zadania:
 rozwijanie umiejętności wychowanków, które umożliwią im:
 pozytywne przystosowanie do nowych sytuacji,
 radzenie sobie z zadaniami rozwojowymi
 radzenie sobie z wyzwaniami życia codziennego,
 opanowania agresji
 radzenia sobie z emocjami
 uczenie wychowanków:
 przestrzegania ogólnie przyjętych norm społecznych
 poszanowania praw innych
 podejmowania decyzji
 radzenia sobie ze stresem i lękiem
 zachowań społecznych takich jak empatia, współpraca, komunikacja,
rozwiązywanie konfliktów
 zachowań asertywnych
 rozwijania samoświadomości, samooceny i samodyscypliny
 stawiania sobie celów życiowych
5.
Obszary zaplanowanych działań
Działania profilaktyczne skierowane są do trzech grup odbiorców:
 wychowanków
 wychowawców
 rodziców
6.
Metody realizacji zaplanowanych zadań
Działania profilaktyczne przeprowadzone będą z zastosowaniem następujących metod:
A.



Działania informacyjne:
pogadanka,
spotkanie ze specjalistą,
prezentacja filmu pełnometrażowego, wideo, gazetka informacyjna
7
B. Działania edukacyjne:
spotkania w grupach z wykorzystaniem metod aktywizujących takich jak:
 burza mózgów,
 dyskusja,
 symulacja różnych sytuacji życiowych np.: rozwiązywanie wyimaginowanego
konfliktu
 praca w małych grupach przedstawienia technika uzupełniania zdań gry i
zabawy dydaktyczne
C.




Działania alternatywne:
koła zainteresowań,
tematyczne zajęcia integrujące dla wszystkich wychowanków internatu
wycieczki,
zajęcia i zawody sportowe
D. Działania interwencyjne:
 pomoc psychologiczna, pedagogiczna (prowadzona przez specjalistę),
 terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa (prowadzona przez specjalistę).
8
II.
Szczegółowy program działań:
1.
Działania skierowane do wychowanków
Zadania
Kształtowanie umiejętności młodzieży
pozytywnego przystosowania się do
nowych sytuacji, radzenia sobie z
lękiem i stresem.
Rozwijanie zdolności wychowanków
do radzenia sobie z zadaniami
rozwojowymi, kształtowanie potrzeby
samorealizacji w powiązaniu z
procesami decyzyjnymi.
Kształtowanie umiejętności młodzieży
radzenia sobie z wyzwaniami życia
codziennego – zachęcanie do
prowadzenia zdrowego stylu życia,
zapoznawanie z zagrożeniami
cywilizacyjnymi (choroby,
uzależnienia).
Formy realizacji
1. Realizacja treści zawartych w
programie adaptacyjno-integracyjnym
„Razem lepiej” oraz programie
antystresowym.
2. Dni Internatu – szczegółowy program
w załączniku.
3. Rozmowy indywidualne z
wychowankami
1. Pogadanki i spotkania w grupach
dotyczące problemów okresu
dorastania, poczucia własnej wartości,
podejmowania decyzji, etc. –
scenariusze w załączniku.
2. Realizacja treści zawartych w
programach „Wybór kierunku
studiów” oraz „Śmiało do matury”.
3. Konkurs talentów - szczegółowy
scenariusz w załączniku.
1. Pogadanki i spotkania w grupach
dotyczące właściwej organizacji czasu
i higieny pracy umysłowej, skutków
zagrożeń cywilizacyjnych –
uzależnienia, choroby (AIDS,
anoreksja, bulimia), rozwiązywania
trudności szkolnych.
2. Dni Profilaktyki – spotkania ze
specjalistami (policjant, lekarz,
psycholog), teatr profilaktyczny szczegółowy program w załączniku.
9
Osoby
odpowiedzialne
Terminy
realizacji
wychowawcy grup
IX – VI
wg programu
IX - X
wychowawcy grup
IX – VI
wychowawcy grup
IX – VI
Samorząd Internatu
V
wychowawcy grup
IX – VI
wg programu
II - III
Uwagi
Rozwijanie umiejętności radzenia sobie
z emocjami i opanowania agresji.
Uczenie wychowanków przestrzegania
norm społecznych i poszanowania praw
innych, budowania prawidłowej
hierarchii wartości, stawiania sobie
celów życiowych.
Kształtowanie zachowań społecznych
młodzieży.
1. Pogadanki i spotkania w grupach,
dotyczące rozwoju, rodzajów uczuć,
przyjaźni, radzenia sobie z
niechcianymi uczuciami,
prawidłowych i niewłaściwych
sposobów na rozładowanie
negatywnych emocji.
2. Rozmowy indywidualne z
wychowankami.
3. Warsztaty psychologiczne.
1. Spotkania ze specjalistami – prawnik,
policjant.
2. Debata o wartościach - szczegółowy
scenariusz w załączniku.
wychowawcy grup
IX – VI
kierownik Internatu,
wychowawcy
Samorząd Internatu
II - III
1. Pogadanki i spotkania w grupach,
dotyczące nawiązywania relacji
interpersonalnych, empatii,
prawidłowej komunikacji,
rozwiązywania konfliktów, etc.
2. Plebiscyt życzliwości - szczegółowy
scenariusz w załączniku.
3. Zawody sportowe – Turniej o Puchar
Internatu.
4. Organizacja działań koła wolontariatu.
5. Warsztaty z asertywności.
wychowawcy grup
IX – VI
Samorząd Internatu
II
kierownik Internatu,
wychowawcy
M. Jóźwina
A. Sagan
III
10
IX – VI
2.
Działania skierowane do rodziców
Zadania
Formy realizacji
Wspieranie rodziców w trudnościach
wychowawczych tj. zaburzone relacje z
dziećmi, złe komunikowanie się
Udzielanie pomocy w ramach poradnictwa
rozmowy indywidualne, spotkania tematyczne Kierownik, wychowawcy
przy okazji zebrań z rodzicami
Umożliwienie bieżącego kontaktu z
kierownikiem internatu i wychowawcami
Spotkania podczas zebrań szkolnych,
udostępnienie grafika dyżurów
wychowawców, telefonu i adresu mailowego
Dzienniczki wychowanków, zeszyty wyjść i
wyjazdów, zeszyty obserwacji ocen i
frekwencji, arkusze spostrzeżeń
Prowadzenie dokumentacji wspomagającej
kontakt rodziców z internatem i analizę
zachowań młodzieży
3.
Osoby
odpowiedzialne
Uwagi
konsultacje, spotkanie tematyczne, współpraca Kierownik, wychowawcy
z pedagogiem i psychologiem szkolnym
Kierownik, wychowawcy
wychowawcy
Działania skierowane do wychowawców
Zadania
Formy realizacji
Osoby
odpowiedzialne
Udostępnianie informacji na temat szkoleń
dotyczących tematów związanych z
profilaktyką, wspieraniem wychowanków
Wzajemna wymiana doświadczeń na
konferencjach RP - referaty, dyskusja
Uzupełnienie biblioteki podręcznej o dział
poświęcony problemom dorastania młodzieży
i zachowaniom problemowym.
Gazetka
Kierownik,
p. A. Gumieniak-Sagan
Spotkania w ramach Rad Pedagogicznych i
zespołu samokształceniowego
Współpraca z biblioteką, prenumerata
czasopism z dziedziny wychowania
wychowawcy
11
Kierownik, wychowawcy
Uwagi
I.
Załączniki:
1.
2.
3.
4.
Program Dni Internatu
Program Dni Profilaktyki
Scenariusze zajęć: „Debata o wartościach”,
„Plebiscyt życzliwości”,
„Konkurs talentów”
Przykładowe scenariusze zajęć grupowych.
12