Kontrola zbrojeń i rozbrojenie - Instytut Stosunków Międzynarodowych

Kontrola zbrojeń i rozbrojenie - Instytut Stosunków Międzynarodowych

Doc.dr Marek Tabor
Kontrola zbrojeń i rozbrojenie
I. Kwestie terminologiczne i metodologiczne
1.
Podstawowe kategorie: rozbrojenie, regulacja zbrojeń, ograniczenie zbrojeń, redukcja
zbrojeń, kontrola zbrojeń, środki budowy zaufania i bezpieczeństwa
2. Instytucjonalizacja rokowań rozbrojeniowych
--------------------------------------− S. Tulliu, T.Schmalberger, Coming to terms with security: A lexicon for arms control,
disarmament and confidence-building, UNIDIR Geneva 2003
− W. Multan, Porozumienia rozbrojeniowe po II wojnie światowej, Warszawa 1985
− A.D. Rotfeld (red.), Kontrola zbrojeń. Rozbrojenie u progu XXI wieku, Warszawa 2002,
− T. Strulak, Działania na rzecz rozbrojenia i kontroli zbrojeń, (w:) J. Symonides (red.),
Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa 2006
− R. Kuźniar, Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych, (w:) E. Haliżak, R. Kuźnia
(red.), Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2006
− I. Topolski, Kontrola i redukcja zbrojeń, (w:) M. Pietraś (red.), Międzynarodowe stosunki
polityczne, Lublin 2006
− M. Karczmarski, Problematyka zbrojeń i rozbrojenia, (w:) R. Zięba (red.),
Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008
− D.R. Bugajski, Demilitaryzacja i neutralizacja przestrzenna w prawie i praktyce
międzynarodowej, Stosunki Międzynarodowe nr 3-4, 2006
− Encyklopedia of Arms Control and Disarmament, vol. I – V, New York 1993
− J. Goldblat, Arms Control. A Guide to Negotiations and Agreements, London 1996
− M.Tabor, Porozumienia w sprawie kontroli zbrojeń i rozbrojenia, (w:) Bezpieczeństwo
międzynarodowe, praca zbiorowa, Warszawa 2012, rozdz. 7
II. Wielostronne porozumienia o ograniczeniu zbrojeń jądrowych
1. Układ w sprawie Antarktyki – 1959
2. Układ o częściowym zakazie prób z bronią jądrową – 1963
3. Układ kosmiczny – 1967
4. Układ o zakazie broni jądrowej w Ameryce Łacińskiej – 1967
5. Układ o nierozprzestrzeniani broni jądrowej (NPT) – 1968
6. Układ w sprawie „dna morskiego” – 1971
7. Układ w sprawie strefy wolnej od broni jądrowej na Południowym Pacyfiku – 1985
8. Układ w sprawie strefy bezatomowej w Azji Południowo-Wschodniej – 1995
9. Układ w sprawie strefy bezatomowej w Afryce – 1996
10. Układ o całkowitym zakazie prób z bronią jądrową (CTBT) – 1996
11. Układ o strefie bezatomowej w Azji Środkowej – 2006
--------------------------------------− W. Multan, Porozumienia rozbrojeniowe …
− A.D. Rotfeld (red.), Kontrola zbrojeń …
− Nuclear-Weapon-Free Zones in the 21 Century, New York 1997
− G.E. Frey, The South Pacific nuclear-free zone, SIPRI Yearbook 1986
− A. Acharya, J.D.K. Boutin, The Southeast Asia Nuclear Weapon – Free Zone Treaty,
“Security Dialogue” , nr 2 1998
− A. Acharya, S. Ogunbanwo, The nuclear weapon free zones in Southeast Asia and Afica
(Appendix 10B), SIPRI Yearbook 1998
− O. Adenji, The treaty of Pelindaba on the African nuclear-weapon-free zone, UNIDIR
Geneva 2002
− M. Tabor, M. Chudzik, Powstanie strefy bezatomowej w Afryce (w:) J.J. Milewski, W.
Lizak (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002
− E. Arnett, The comprehensive test ban treaty, SIPRI Yearbook 1997
− S.N. Kile, Nuclear arms control and non-proliferation, SIPRI Yearbook 2007, rozdz. 12
− J. Machowski, Czterdziestolecie układu antarktycznego, „Sprawy Międzynarodowe” nr 4,
1999
III. Wielostronne porozumienia o ograniczeniu innych rodzajów zbrojeń
1.
2.
Konwencja o zakazie broni bakteriologicznych – 1972
Konwencja o zakazie stosowania technik modyfikacji środowiska w celach wojskowych
– 1977
3. Konwencja o zakazie stosowania i ograniczeniu niektórych broni konwencjonalnych –
1981
4. Konwencja o zakazie broni chemicznej – 1993
5. Konwencja o zakazie min przeciwpiechotnych – 1997
--------------------------------------− W. Multan, Porozumienia rozbrojeniowe ...
− A.D. Rotfeld (red.), Kontrola zbrojeń ...
− Weapons of terror: freeing the world of nuclear, biological and chemical arms, WMDC
Stockholm 2006
− W. Waszczykowski, Likwidacja broni chemicznej, „Sprawy Międzynarodowe” nr 4, 1994
− T. Kasperek, Broń chemiczna zatopiona w Morzu Bałtyckim, Toruń, 1999
− W. Karp, Bronie nadmiernie okrutne, „Sprawy Międzynarodowe” nr 1, 1996
− Rocznik Strategiczny 1997/1998, Warszawa 1998, s. 36-39
− Rocznik Strategiczny 2005/2006, rozdz. III
− Rocznik Strategiczny 2006/2007, rozdz. III
− J. Hart, F. Kuhlau, Chemical and biological weapon developments and arms control,
SIPRI Yearbook 2007
− L. Kościuk (red.), Przeglad światowego procesu rozbrojeniowego 2003/2004, Warszawa
2004
IV. Porozumienia USA-ZSRR/Rosja w dziedzinie zbrojeń jądrowych
1. SALT I -1972
2. SALT II - 1979
3. Układ o likwidacji broni jądrowej średniego i krótszego zasięgu (INF) – 1987
4. START I – 1991
5. START II – 1993
6. SORT – 2002
7. START III - 2010
--------------------------------------− W. Multan, Porozumienia rozbrojeniowe …
− A.D. Rotfeld (red.),Kontrola zbrojeń …
2
− W. Multan, Układ o likwidacji rakiet średniego i mniejszego zasięgu, „Sprawy
Międzynarodowe” nr 2, 1988
− S. Kile, Nuclear arms control, SIPRI Yearbook 1998, s. 403-442
− J.E. Nolan, The INF Treaty, vol. II, Encyclopedia of Arms Control ..., s. 955-966
− D. Calwell, From SALT to START, vol . II, Encyclopedia of Arms Control ..., s. 895-914
− M. Tabor, Układ Moskiewski – nowe podejście do redukcji strategicznych zbrojeń
ofensywnych, (w:) Stosunki międzynarodowe w XXI wieku. Księga jubileuszowa z okazji
30-lecia ISM UW, Warszawa 2006, s. 374-394
V. Rozbrojenie konwencjonalne w Europie
1. Układ CFE – 1990 i jego modyfikacja – 1999
2. Układ CFE – 1A (tzw. akt zamykający) – 1992
3. Ograniczenie zbrojeń na obszarze b. Jugosławii (porozumienie z Florencji) – 1996
--------------------------------------− J.M. Nowak, Traktat CFE w systemie pojałtańskim, „Sprawy Międzynarodowe” nr 2,
1994
− Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie – „Studia i Materiały” Biura
Prasy i Informacji MON, nr 29, 1995
− J.M. Nowak, Regionalna kontrola zbrojeń w Europie, „Sprawy Międzynarodowe” nr 1,
1997
− Z. Lachowski, Adaptacja Traktatu CFE, „Sprawy Międzynarodowe” nr 4, 1999
− A. Kobieracki, Z. Lachowski, J.M. Nowak,Między równowagą sił a bezpieczeństwem
kooperatywnym w Europie. Adaptacja reżimu CFE do nowego środowiska
międzynarodowego, Warszawa 1999
− M. Madej, Traktat o Siłach Konwencjonalnych Europie – geneza, istota, perspektywy,
Biuletyn PISM, nr 25, 05/06 2007
− Z. Lachowski, M. Sjögren, Conventional arms control, rozdz. 14, SIPRI Yearbook 2007
VI. Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa
1.
Środki w procesie KBWE/OBWE (Akt Końcowy, Konferencja Sztokholmska,
Dokumenty Wiedeńskie) – od 1975
2. Środki bilateralne w stosunkach USA-ZSRR/Rosja
3. Traktat “otwartych przestworzy” – 1992
4. Kontrola handlu uzbrojeniem konwencjonalnym
--------------------------------------− M. Tabor, Znaczenie środków budowy zaufania w umacnianiu pokoju, (w: ) Pokój w
teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, Warszawa 1991, s. 332-350
− Dokument Wiedeński 1994, „Studia i Materiały” Biura Prasy i Informacji MON, nr 5,
1995
− Z. Lachowski, Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa w nowym środowisku
międzynarodowym, „Sprawy Międzynarodowe” nr 2, 2001
− Traktat o otwartych przestworzach, „Studia i Materiały” Biura Prasy i Informacji MON, nr
21, 1995
− M. Tabor, Reżim otwartych przestworzy na obszarze od Vancouveru do Władywostoku,
(w: ) Historia. Polityka. Stosunki Międzynarodowe (księga jubileuszowa na 65-lecie prof.
J. Kukułki), Warszawa 1994, s. 267-274
3
− Open Skies. A cooperative approach to military transparenty and confidence building,
UNIDIR Geneva 2004
− P. Wieczorek, Rejestr uzbrojenia konwencjonalnego, „Sprawy Międzynarodowe” nr 4,
1994
4