spis treśœci - e

4-10.05.2015, numer 19
ŚWIAT
PERYSKOP
ROSJA ŚWIĘTUJE KONIEC WOJNY
4
WETERAN
II wojny światowej
podczas parady
zwycięstwa,
9 maja 2013 r.
DZIĘKI
DZIADKU ZA
ZWYCIĘSTWO!
16 Prof. Marcin Król – Specjalnie dla „Newsweeka”
o historii, młodych Polakach i Czesławie Miłoszu
20 Kampania PiS – W partii strach, bo jeśli wynik Andrzeja Dudy
nie zadowoli prezesa, to spadną głowy winnych
24 Kukiz i Korwin – Nawet ich wyborcy przyznają, że to oszołomy.
Liczą jednak, że dzięki nim coś się będzie działo
28 Prof. Adam Rotfeld – O Władysławie Bartoszewskim
T-34? To była metalowa trumna, śmierć w takiej
puszce była straszna – wspomina Leonid Brochin,
który 70 lat temu o mało nie spalił się żywcem
w czołgu T-34 we Wrocławiu. Dziś jak mało
co irytują go naklejki T-34 przyklejane
na samochody z okazji Dnia Zwycięstwa.
MICHAŁ KACEWICZ, Moskwa
rawdziwy galowy mundur wisi już odprasowany w szafie. W szufladzie leżą
wypolerowane ordery, a wśród nich
ten najważniejszy, za Berlin. Czekają na 9 maja
– jedyny naprawdę szczęśliwy dzień w roku dla
90-letniego Iwana Siergiejewa. Dziś z trudem
chodzi. Sam się dziwi, że całe życie przeżył z odłamkiem w biodrze, a teraz na starość stawy odmawiają mu posłuszeństwa i serce szwankuje.
Kiedy przygrzało wiosenne słońce, przypiął kilka
orderów wojennych do klapy wysłużonej marynarki i tak obwieszony wędruje wśród pomników
wojennych bohaterów w moskiewskim parku
Zwycięstwa. W ten sposób sprawdza, czy ludzie
jeszcze pamiętają, co tacy jak on zrobili dla kraju 70 lat temu.
– Smutne, że przez cały rok nikt się nami nie
interesuje, ale 9 maja będą nas oblegać, częstować cukierkami. Dwa dni później wszystko wróci
do normy, znowu o nas zapomną, a my będziemy czekać na kolejny 9 maja – mówi Siergiejew.
– W tych wielkich, pompatycznych obchodach
coraz mniej ważni jesteśmy my, weterani, i nasza
historia – dodaje gorzko.
P
SPOŁECZEŃSTWO
FOT. ALESSIO MAMO/REDUX/EAST NEWS
ALESSIO MAMO/REDUX/EAST NEWS
32 Korona za seks – Ciemne strony wyborów miss
36 Janusz Kurczab – Jeden z największych polskich sportowców,
szermierz i himalaista. W sieci trwa zbiórka na jego pogrzeb
40 Matura – Młodzi podchodzą do niej na luzie, wiedzą,
że nawet jak nie zdadzą, świat się nie zawali
46 Tęczowa rodzina – Dwie lesbijki i dziecko – w Polsce
taki związek wciąż nie jest społecznie akceptowany
50
51
Newsweek 4 - 10 . 0 5 . 2 0 15
Newsweek 4 - 1 0 .0 5 .2 0 1 5
050-054_NW_19.indd 50-51
15-04-30 19:00
50
ŚWIĘTO PUTINA
W tych wielkich, pompatycznych
obchodach coraz mniej ważni jesteśmy my,
weterani, i nasza historia – mówi 90-letni
Iwan Siergiejew. Tak jak on myśli większość
tych, którzy szli na Berlin
POLITYKA
PO
P
OL
LII TYKA
T Y KA
TY
KA
ROZMOWA Z PROFESOREM
PROF
F ES
ESO
ESO
OR
R EM
E M KRÓLEM
K RÓ
RÓLE
LE
L
EM
ROZMOWA
RO
R
OZ
ZM
M OW
O A Z PROFESOREM
PROF
PROF.
O ES
ESOR
OREM
MARCIN
EM KRÓLEM
KRÓ
K
RÓLE
KRÓL
L M
POLI
PO
POLITYKA
LITY
TYKA
A
16
Będzie wielkie bum!
Rozmawia RAFAŁ KALUKIN, zdjęcie ADAM KOZAK
rzeba zjechać z drogi na Terespol. Wieś jest
schludna, jak to na ścianie wschodniej; rzuca się w oczy mijana absurdalnie wystawna
rezydencja. Profesor mieszka na uboczu. Biel ścian
parterowego domu odbija promienie słońca i pięknie
komponuje się z zielenią eksplodującej wiosny. Ale za
progiem kończy się wiejska chałupa, a zaczyna wypełniony książkami inteligencki salonik. Jego właściciel,
znany historyk idei i emblematyczny przedstawiciel liberalnej inteligencji warszawskiej, opublikował
właśnie książkę „Byliśmy głupi” – rozbudowany esej
będący gorzkim rozliczeniem z własną formacją.
T
NEWSWEEK: Kiedy odkrył pan swoją głupotę?
MARCIN KRÓL: Kiedy kupiliśmy ten dom. Chcieliśmy mieć miejsce do spędzania urlopów. Ale
w połowie lat 90. zdecydowaliśmy się zamieszkać
w Drelowie na stałe. Poznałem wtedy tutejszą społeczność. Ujrzałem ludzi całkiem zamożnych oraz
prawdziwą biedę.
Gdybym
był teraz
młodym człowiekiem,
szlag by mnie trafiał
– bo nie rozumiałbym
przyczyn niemożności
dokonania zmian
Taką, że nie ma co jeść?
FOT.
FOT
FO
OT.
OT
O
T.. X
T
XXXXXXXXXXXXX
XXXXXX
XXXXX
XXXX
XXX
X
XX
XXXXX
XXX
XX
X
XXXX
XXX
XX
X
XXX
XX
X
X X
XXXXXX
XXXXX
XXXX
XXX
XXXXX
XXXX
XXX
X
XXXX
XX
XXX
XX
X
XX
X
X
– Nie chodzi o brak pieniędzy, ale o brak nadziei. To
jest tak: młody człowiek kupuje chałupę za 20 tysięcy. Jakieś 35 metrów powierzchni do mieszkania.
Przy pomocy szwagra podciąga prąd. Wprowadza
się i pewnie będzie tu żył do śmierci. Jeszcze niedawno z Drelowa można było wyjechać do Międzyrzeca
Podlaskiego, dalej do Siedlec, potem do Warszawy.
Niestety, ta droga awansu zniknęła.
To gdzie ten rozwój?
– Cywilizacyjny – ogromny! Siedem sklepów we wsi,
w tym jeden z alkoholem czynny do północy. Przybyło zamożności. Ci zamożni to ludzie z natury bystrzy,
którzy mają specyficzną zdolność wykorzystywania
okoliczności. W tej wsi są cztery takie osoby. Druga
grupa utrzymuje się z pracy w urzędach i szkołach.
A reszta jakoś żyje. Dorywczo, dorabiając w szarej
strefie albo za granicą. Nie mają żadnych szans.
Myślą o czymś więcej?
– Jak się skończy te 30-40 lat, to już nie. Można być
solidnym pracownikiem, można nawet nie pić. Ale to
nie otwiera żadnych szans.
Tam dalej jest miasteczko. Tak zwana „złodziejówka”. Jak getto. Ci ludzie, choć biali, symbolicznie są
„murzynami”. Głównie zresztą kobiety z dziećmi.
Mężczyźni napadają na kioski Ruchu. Na rok idą siedzieć. Wracają. Robią dziecko. Piją. Włamują się do
samochodu. Idą siedzieć. Wracają. Robią dziecko.
I tak dalej.
Ich dzieci są rejestrowane tylko po to, aby dostać zasiłek. Z egzekucją obowiązku szkolnego jest już trudno. Gdy to ujrzałem, to – choć nie jestem lewicowcem
– pomyślałem, że to nie w porządku.
I dlatego ogłasza pan, że „byliśmy głupi”? „My”
– czyli formacja inteligencka, która w 1989 roku
zajęła się Polską. Podobno kiedyś wyrosła z etosu
służby ludowi, ale to chyba dawno i nieprawda.
Dlaczego?
16
17
Newsweek 4 -1 0 . 0 5 . 2 0 1 5
Newsweek 4 -10 .0 5.20 15
016-019_NW_19.indd 16-17
KULTURA
15-04-30 19:00
KLECZEWSKA I DYBUK
KLECZEWSKA I DYBUK
KULTURA
NIEPAMIĘĆ
Siedemdziesiąt lat milczenia i mówienia o Zagładzie
nic nie dało. Dalej jej nie rozumiemy – mówi
Maja Kleczewska, która w warszawskim
Teatrze Żydowskim wystawiła „Dybuka”.
DAWID KARPIUK
saac Bashevis Singer pisał, że
w dawnych czasach ulice dzielono na „te” i „tamte”. Plac Grzybowski był z „tych”, czyli z lepszych. Już
w XIX wieku kwitł tu handel i drobny
przemysł. Działały zakład fotograficzny, sklepy z przyprawami i narzędziami,
małe manufaktury. Chasydzi w szabas
nosili sztrajmle, po okolicy jeździły tramwaje. W czasie wojny było tu małe getto,
zlikwidowane w sierpniu 1942 r.
– W tym miejscu był naród – Maja
Kleczewska rozgląda się wokół siebie.
Plac Grzybowski tętni dziś życiem. Są tu
kawiarnie, jeden z najlepszych klubów
muzycznych w Warszawie, są eleganckie
ławeczki, fontanny. Ani śladu przeszłości. – Naród był i zniknął – dodaje.
076-079_NW_19.indd 76-77
FOT. MAGDA HUECKEL
FOT. XXXXXXXXXXXXX
I
DYBUK według
Szymona An-skiego
w reż. Mai
Kleczewskiej,
zdjęcie z premiery,
Warszawa,
17 kwietnia 2015 r.
1.
Przed wojną w Warszawie było największe skupisko Żydów w Europie, drugie po
Nowym Jorku na świecie. W Teatrze Żydowskim, schowanym przy placu Grzybowskim, od 65 lat próbują przypominać
ich kulturę. Ostatnio „Dybukiem” Kleczewskiej. To jeden z najlepszych spektakli reżyserki znanej z mocnych, często
kontrowersyjnych inscenizacji. Wspólnie z Łukaszem Chotkowskim, reżyserem i dramaturgiem, wystawiali klasykę,
wspólnie przekładali na scenę twórczość
austriackiej noblistki Elfriede Jelinek.
Zdarzały im się spektakle bardzo kontrowersyjne: ostatnio „Szczury” w Teatrze
Powszechnym w Warszawie, wcześniej
„Oresteja” w Narodowym, której premierę trzeba było opóźnić, bo w trakcie prób
zrezygnował jeden z aktorów.
Teraz też zaczęło się od awantury. Krytykom „Dybuk” raczej się spodobał. Ale
76
77
Newsweek 4-10.05.2015
Newsweek 4-10.05.2015
nie zabrakło głosów osobnych. Po co
mieszać „Dybuka” z Holokaustem? I co
tam robi getto? Klasyczny dramat Szymona An-skiego, nazywany „Romeo
i Julią” w jidysz, został napisany przed
wojną. Może znowu, jak ostatnio szef
FBI, chcą Polakom wmawiać współudział w mordowaniu Żydów?
– Można komuś grozić, dyskredytować
go, oczerniać bez żadnych konsekwencji.
Takie czasy – mówi Łukasz Chotkowski.
– W Polsce dalej tematy żydowskie wywołują zbiorową histerię. My nie zajmujemy się winą–niewiną. Zajmujemy się
złamanym przymierzem między dwoma
narodami.
Dybuk to w tradycji żydowskiej duch
zmarłego, który nie może zaznać spokoju. Szuka żywego człowieka, by zawładnąć jego ciałem. W symbolice dybuka
chodzi o przywrócenie równowagi, porozumienie ze zmarłymi, z przeszłością,
z pamięcią. – O tym właśnie jest ten spektakl – tłumaczy Kleczewska. – O przeżywaniu pamięci. Nie o tym, czy ktoś
doniósł, czy nie.
Kleczewska i Chotkowski chcą przywrócić pamięć o Żydach. Przypomnieć,
że ledwie kilkadziesiąt lat temu na ulicach wielu polskich miast mówiło się
w jidysz, że w Polsce żyły dwa narody, a nie jeden, i to na dodatek cierpiący na amnezję. Akcję swojego „Dybuka”
umieszczają więc we współczesnej Warszawie na placu Grzybowskim.
– Kości, dusze pomordowanych, na
których zbudowano Muranów, domagają się pamięci – podkreśla Chotkowski.
– Nie zadośćuczynienia, tylko pamięci.
Teatr Żydowski to niesamowite, trochę
zapomniane przez Warszawę miejsce,
ŚWIAT
50 Weterani w Rosji – Dziś 9 maja to święto Putina – mówią
żołnierze, którzy w 1945 r. zdobywali Berlin
55 Proces nazisty – W Niemczech ruszył proces 93-letniego
Oskara Gröninga, esesmana i „księgowego z Auschwitz”
58 Nepal – Gdyby nie kwietniowe trzęsienie ziemi, wybuchłaby tam
pewnie wojna domowa. To jeden z najbardziej nieszczęśliwych
krajów świata, w którym katastrofa goni katastrofę
BIZNES
62 Pomagam w internecie – Na Zachodzie największe szanse
na pieniądze od internautów mają twórcy gier i elektronicznych
gadżetów. A u nas – ciężko chore dzieci
66 Grzegorz Ślak – Kontrowersyjny menedżer zakłada fundację
pomagającą ofiarom prokuratury. Takim jak on
70 Politico – Amerykański serwis zadebiutował w Europie
NAUKA
NIE WIEM, CO BĘDZIE
Wiem, że jesteśmy
W
na progu czegoś
doniosłego – uważa
prof. Marcin Król,
filozof i historyk idei
Rozwój cywilizacyjny mamy niebywały. Mimo to przegraliśmy,
bo nie potrafiliśmy zbudować wspólnej wyobraźni. Obrazu
tego, kim jako Polacy jesteśmy – mówi prof. Marcin Król.
”
Polska i świat
POLSKA
76
72 Wulkan pod parkiem Yellowstone – Jest zaliczany
do najbardziej niebezpiecznych na świecie, okazuje się,
że jest też cztery razy większy, niż myśleliśmy
KULTURA
76 „Dybuk” – W reżyserii Mai Kleczewskiej na deskach
Teatru Żydowskiego w Warszawie
80 Mariusz Czubaj – Był fanem kryminałów, dlatego postanowił
sam je pisać. Właśnie wydał kolejną powieść „Piąty Beatles”
84 „Far from Poland” – To zaskakujący film o Solidarności.
Nakręciła go 30 lat temu w Nowym Jorku Jill Godmilow
87 Marcus Miller – Znakomity basista jazzowy wydał nową płytę
„Afrodeezia”, a już jesienią będzie koncertował w Polsce
90 Avengers – Czyli filmowa maszynka do zarabiania pieniędzy.
„Czas Ultrona” przyniesie producentom 1,2-2 mld dol.
FELIETONY
MAJA
KLECZEWSKA:
M
– Zapominanie
o Zagładzie jest
bardzo
niebezpieczne.
b
Dlatego
w Teatrze
D
Żydowskim
wystawiła
Ż
„Dybuka”
„
15-04-30 19:01
Download
Pobierz ze from
Sklepu
Windows
Windows
Store
Okładka: Zdjęcia: James Darell/Getty Images, Thinkstock, Adam Tuchliński
1
Newsweek 4- 1 0 .0 5 .2 0 1 5
11
12
27
49
Grzegorz Markowski/ Krzysztof Materna – Niewysłane listy
Jerzy Mazgaj – Dopff & Irion Crustacés
Marcin Meller – Być jak sprzedawca arbuzów
Zbigniew Hołdys – No choice