G w

Polityka monetarna Unii Europejskiej
dr Joanna Wolszczak-Derlacz
Wykład 4
Teoria optymalnych obszarów walutowych
Koszty Unii Walutowej
http://www.zie.pg.gda.pl/~jwo/
email: [email protected]
Teoria optymalnych obszarów walutowych (theory of
optimum currency areas - OCA)
 analiza kosztów i korzyści z unii walutowej
 OCA określa warunki jakie muszą spełniać kraje, aby było dla nich
opłacalne:
1. Elastyczność cen i płac (Mundell 1961)
2. Mobilność środków produkcji (Mundell 1961)
3. Otwartość gospodarki (McKinon 1963)
4. Dywersyfikaja gospodarki (Kenen 1969)
Analiza w oparciu o badania Robert Mundella(1961)
 Model: dwa kraje Francja i Niemcy
 Sytuacja: szok asymetryczny tzn.

Spadek zagregowanego popytu we Francji

Wzrost zagregowanego popytu w Niemczech
Analiza obejmuje dwa warianty

1.
2.
Niezależność walutowa
Unia walutowa
1. Niezależność walutowa
Francja
PF
Niemcy
P
SF
SG
G
DF
YF
DG
Y
G
- Spadek zagregowanego popytu we Francji prowadzi do …….?
- Wzrost zagregowanego popytu w Niemczech prowadzi do …..?
Co można zrobić w przypadku niezależności walutowej ?
2. Unia walutowa
Francja
PF
Niemcy
P
SF
SG
G
DF
YF
DG
Y
G
Co można zrobić w przypadku unii walutowej ?
A. Automatyczny proces dostosowawczy oparty na elastyczności
płac i cen
Francja
Niemcy
PF
P
G
YF
Y
G
B. Efekt mobilności siły roboczej
Francja
PF
Niemcy
P
SF
SG
G
DF
YF
DG
Y
G
Udział obcokrajowców w całkowitej populacji w %, 2013
Źródło: Eurostat
Efekt mobilności siły roboczej - problemy
 Mobilność pracowników ograniczona w Europie (np.w porównaniu z
USA)
 Różna w zależności od typu pracowników (wysoko-, niskowykwalifikowanych)
 Główne przyczyny: bariery językowe, krajowe systemy ubezpieczeń i
świadczeń społecznych …
C. Publiczny i prywatny system zabezpieczeń
1. Publiczny system zabezpieczeń
 Centralny budżet który automatycznie uruchamia transfery pomiędzy
krajami Unii
Może przeciwdziałać szokom
Budżet UE to ok. 1% PKB Unijnego – czy spełnia taka rolę?
 Elastyczne budżety krajowe:
Francja pożycza pieniądze od Niemiec
Problem długu publicznego
Co oznacza dla przyszłych pokoleń Francuzów i Niemców?
2. Prywatny system zabezpieczeń
 Zintegrowane rynki kapitałowe pozwalają na automatyczne zabezpieczenie
przed skutkami szoku
 Przykład: giełda
 ale – zabezpieczenie głównie dla bogatych
Wnioski
 Kraje w unii walutowej narażone na szoki asymetryczne
potrzebują elastyczności płac i mobilności siły roboczej w celu
dostosowania się do skutków szoku
 Pomocny może być system zabezpieczeń, który zezwala na
transfery finansowe do kraju negatywnie doświadczonego
przez szok
 System zabezpieczeń nie jest wystarczający, gdy szok jest
permanentny, ale daje krajom czas na dostosowanie się
 Koszty unii walutowej mogą być duże, jeśli występują sztywne
płace, niska mobilność
Przyczyny problemów w unii walutowej
1. Szoki popytowe
2. Szoki podażowe
3. Różne preferencje co do poziomu inflacji i bezrobocia
4. Różnice w rynkach pracy
5. Różnice w systemach prawnych
6. Różnice stóp wzrostu gospodarczego
7. Różne systemy fiskalne i problem senioratu
Różne preferencje co do poziomu inflacji i bezrobocia
 Dwa kraje Włochy i Niemcy
p w  Ww  q w
p N  WN  q N
gdzie p – stopa inflacji, W – stopa wzrostu płac, q – stopa wzrostu wydajności
pracy
 Hipoteza parytetu stóp procentowych
 Analiza w oparciu o krzywą Philipsa
e  pw  p N
.
wG
Niemcy
C
B
.
pG
Włochy
.
qG
e
.
UG
0
wI
A
C’
.
pI
.
qI
0
Źródło: De Grauwe, 2000, Unia Walutowa, s.23
UI
Różnice w zorganizowaniu rynków pracy
 pozycja związków zawodowych
 Instytucje rynku pracy
 Centralne i decentralne negocjacje płacowe
Uzwiązkowienie, % zatrudnionych będących członkami związków zawodowych, 2010
Źródło: OECD, trade union density
Bezpieczeństwo zatrudnienia, 2013
Indeks od 0 (najbardziej liberalne regulacje) do 6 (najbardziej restrykcyjne regulacje)
Źródło: OECD, employment protection
Różnice w systemach prawnych
 Odnośnie rynków kredytów hipotecznych
 Odnośnie dostosowania bankowych stóp procentowych
 Odnośnie pozyskiwania środków kapitałowych przez
przedsiębiorstwa
Różnice stóp wzrostu gospodarczego
Realna stopa wzrostu gospodarczego w 2013, w %
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych z Eurostatu
Różne systemy fiskalne
Deficyt budżetowy jako % PKB, 2013
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-12
-14
-16
Źródło: dane z Eurostatu
Dochody z senioratu
G  T  rB  B  M
gdzie:
G – wydatki budżetowe
T – podatki
r – koszty obsługi długu publicznego
B – dług publiczny
M – wielkość bazy monetarnej
Seniorat (renta emisyjna) - suma wszystkich dochodów, będących
rezultatem monopolu banku centralnego na prowadzenie polityki pieniężnej
i emisję pieniądza; dochód z tytułu emisji pieniądza przez bank centralny,
wg. Cukrowski (2001) w Europie Zach (0.5 – 1.5% PKB), Europa Pd (2-4%
PKB)
Szok symetryczny - analiza
Francja
Niemcy
PF
P
G
YF
Y
G
Szoki symetryczne i asymetryczne - porównanie
 Gdy szoki są asymetryczne
 Unia walutowa przyczynia się do powstania kosztów w stosunku do
niezależności walutowej
 Wspólny centralny bank nie potrafi z nimi walczyć
 Gdy szoki są symetryczne :
 Unia walutowa staje się bardziej atrakcyjna
 Wspólny centralny bank potrafi z nimi walczyć
Pytania
Jak można przeciwdziałać asymetrycznym
szokom przy niezależności monetarnej?
Jak można przeciwdziałać asymetrycznym
szokom w unii walutowej?
Dlaczego asymetryczne szoki są niebezpieczne
dla członków unii walutowej?
Źródła literaturowe
De Grauwe P. (2003) Unia Walutowa, PWE
Materiały do książki De Grauwe P. (2009)
Economics of Monetary Union, Oxford University
Press:
http://www.oup.com:80/uk/orc/bin/9780199563234/