strategia rozwiazywania problemow społecznych w

Transkrypt

SPIS TREŚCI
I. WPROWADZENIE ……………………………………………………..2
1. Podstawa prawna ………………………………………………………….4
2. Charakterystyka Gminy……………………………………………………6
II. DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH………………………..7
1. Przedmiot diagnozy ……………………………………………………..7
1.1 Dane demograficzne…………………………………………………….8
1.2. Pomoc społeczna……………………………………………………….17
1.3. Bezrobocie……………………………………………………………..24
1.4. Niepełnosprawność…………………………………………………….35
1.5. Uzależnienia……………………………………………………………44
1.6. Przemoc w rodzinie…………………………………………………….51
1.7. Starzenie się ludności – problemy ludzi starszych……………………..58
1.8. Zdrowie…………………………………………………………...……62
1.9.Przestępczość…………………………………………………………... 65
1.10 Edukacja……………………………………………………………….68
1.11. Mieszkalnictwo……………………………………………………….73
1.12. Bezdomność ………………………………………………………….75
2. Analiza wynikająca z przeprowadzonej diagnozy problemów
społecznych…………………………………………………………………77
III. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH ………………………………………………………….79
1. Misja i cele podstawowe ……………………………………………….79
2. Planowane działania…………………………………………………….81
1
I. WPROWADZENIE
Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Stoczek
wskazuje na kluczowe kwestie społeczne, z jakimi borykają się mieszkańcy Gminy
Stoczek oraz wytycza kierunki działania na rzecz niwelowania zjawisk społecznie
niepożądanych, dolegliwych, negatywnych, a także zajmuje się tworzeniem
mechanizmów wzmacniających
efektywność dokonywanych zmian. Dokument
został opracowany przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stoczku, przy
wykorzystaniu własnych materiałów sprawozdawczych i analiz oraz materiałów
przygotowywanych przez referaty Urzędu Gminy oraz jednostki administracji
publicznej: Powiatowy Urząd Pracy, Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu
Niepełnosprawności, Komendę Powiatową Policji Posterunek w Stoczku, Lekarzy
Rodzinnych.
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych ukierunkowana jest na
rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej, współpracę z różnymi instytucjami
i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną w gminie oraz
instytucjami działającymi w szerszym obszarze polityki społecznej miedzy innymi
jak:
edukacja,
polityka
zdrowotna,
bezpieczeństwo
publiczne,
pomoc
niepełnosprawnym, zapobieganie wykluczeniu społecznemu.
Działania będą kierowane głównie do środowisk, które pozostają na marginesie
życia społecznego, wykluczonych społecznie lub zagrożonych tymi zjawiskami.
Do najbardziej zagrożonych zjawiskiem wykluczenia społecznego należy zaliczyć
rodziny, w których występują:
● trudności wychowawcze z dziećmi ze środowisk zaniedbanych,
● osoby psychicznie chore,
● ofiary patologii życia rodzinnego,
● kobiety samotnie wychowujące dzieci,
● osoby długotrwale bezrobotne,
● osoby niepełnosprawne i przewlekle chore,
● starsze osoby samotne,
2
● osoby żyjące w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych,
● przemoc fizyczna i psychiczna,
● niewydolność wychowawcza,
● osoby uzależnione od alkoholu, narkotyków i innych uzależnień.
Wspieranie przez pracowników pomocy społecznej osoby i rodziny, przy
równoczesnej pomocy materialnej, podejmują próby rozwiązywania problemów,
których o własnych siłach nie byłyby w stanie przezwyciężyć.
Rozwiązanie problemów społecznych stanowi jedno z najważniejszych zadań
administracji publicznej wszystkich szczebli. Działania w obszarze polityki
społecznej powinny być realizowane w ramach zintegrowanego systemu, w którym
równorzędnym partnerem administracji zostałyby organizacje i instytucje należące
do różnych sektorów życia publicznego.
3
1. PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej ( Dz. U. Nr 64, poz.
593 z późn. zm. ) nałożyła na gminę opracowanie i realizację gminnej strategii
rozwiązywania
problemów
społecznych
ze
szczególnym
uwzględnieniem
programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów
alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup
szczególnego ryzyka.
Akty prawne:
1. Ustawa o pomocy społecznej dnia 12 marca 2004r. ( Dz. U. Nr 64, poz. 593
z późn. zm.)
2. Ustawa o świadczeniach rodzinnych z dnia 28 listopada 2003 r. ( Dz. U. Nr
288, poz. 2255 z późn. zm.)
3. Ustawa o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce
alimentacyjnej z dnia 22 kwietnia 2005 r. ( Dz. U. Nr 86, poz. 732 z późn.
zm.)
4. Ustawa o dodatkach mieszkaniowych z dnia 21 czerwca 2001r. ( Dz. U. Nr
71, poz.734 z późn. zm.)
5. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20
kwietnia 2004 r. ( Dz. U. Nr 99 poz. 1001 z późn. zm.)
6. Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24
kwietnia 2003 r. ( Dz. U. Nr 96, poz. 873)
7. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r. ( Dz. u. nr 122,
poz.1143)
8. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z
dnia 26 października 1982r. (Dz. U. Nr 2002r. Nr 147, poz.1231 z późn.
zm.)
4
9. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. ( Dz. U. z
2003 r. Nr 24, poz. 198)
10.Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997r. ( Dz. U. Nr 123,poz.776 z
późn. zm.)
11.Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005r.
( Dz. U. Nr 180, poz. 1493)
5
2. CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNA GMINY
Gmina Stoczek położona jest we wschodniej części województwa
mazowieckiego graniczy od północy z gminą Sadowne, od północnego wschodu z
gminą Kosów Lacki, od wschodu z gminą Miedzna, od południa z gminami Liw,
Korytnica, od zachodu z gminą Łochów. Przez północny kraniec gminy przebiega
zelektryfikowana linia kolejowa Warszawa-Białystok oraz droga krajowa Ostrów
Mazowiecka – Brok – Łochów.
Gmina Stoczek liczy 23 sołectwa i 26 miejscowości, zajmującej obszar
144,33 km 2. Użytki rolne stanowią 55,9 % powierzchni ogólnej, zaś lasy 38,5 %
powierzchni gminy. Na terenie gminy nie występują uprawy sadownicze. Gminę
Stoczek charakteryzuje atrakcyjność krajobrazu terenów rolnych
znacznej
części
objętych
ochroną
w
postaci
i leśnych, w
Nadbużańskiego
Parku
Krajobrazowego i jego otuliny.
Gmina Stoczek zalicza się do obszarów typowo rolniczych. Bardzo słaba jakość
gleby, powiązana z dużym rozdrobnieniem indywidualnych gospodarstw rolnych
oraz brak wystarczających lokalnych źródeł zatrudnienia pozarolniczego stanowi
przyczynę bardzo niedogodnych warunków życia ludności gminy.
6
II. DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
1. PRZEDMIOT DIAGNOZY
Przedmiotem diagnozy są poszczególne i charakterystyczne dla różnych
grup społecznych problemy o najwyższym stopniu dolegliwości takie jak: ubóstwo,
bezrobocie, niepełnosprawność, wielodzietność rodzin, bezradność w sprawach
opiekuńczo – wychowawczych, starość, uzależnienia, przemoc w rodzinie,
przestępczość, które wymagają podejmowania wszechstronnych działań w celu
przeciwdziałania sytuacjom krytycznym
w życiu jednostek
i zbiorowości,
poprawy ich warunków bytowych oraz wyrównywania różnic socjalnych w wielu
obszarach aktywności społecznej.
7
1.1. DANE DEMOGRAFICZNE
Gmina Stoczek jest terenem na, którym występuje duża migracja ludności.
Przyczyną tego jest niska jakość gruntów i duże rozdrobnienie gospodarstw nie
zapewniających właściwego bytu ich użytkownikom.
Wykres nr 1
Rozwój ludności w 1990-2005r.
6000
5963
5900
5820
5800
liczba ludnosci
5700
5917 5895
5738 5753 5712
5666
5600
5655
5593 5587
5543
liczba
5500
5400
5300
1990 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
rok
Źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z referatu Spraw Społeczno- Obywatelskich, Zdrowia,
Oświaty, Kultury i Sportu.
Jak wynika z przedstawionych danych na wykresie w Gminie Stoczek z
roku na rok liczba ludności maleje, co znalazło wyraz w dynamice stanu ludności .
Z powyższych informacji wynika, że liczba ludności w latach 1990-1995 wzrosła,
natomiast od 1996 roku nastąpił znaczny odpływ ludności. Od 1995 roku do 2005
zmniejszyła się o 420 osób. Tą tendencję obrazuje poniższy wykres, z którego
wynika, że coraz mniejsza jest liczba urodzeń, natomiast liczba zgonów wzrasta.
Jest to dla gminy Stoczek niepokojące zjawisko.
8
Wykres nr 2
Liczba urodzeń i zgonów w latach 2004-2005
liczba
80
70
60
50
40
30
20
10
0
73
70
62
57
zgony
urodzenia
2004
2005
rok
9
Wykres nr 3
Struktura wieku mieszkańców według
płci w 2004 roku
1800
1700
1600
1500
1400
1300
1200
1100
1000
liczba 900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Kobiety
1749
1375
710
360
204179
84 83
25 25
0÷2
3
59 56
4÷5
31 29
6
28 48
7
8÷12
136133
99
86
13÷15 16÷17
36
18
52
19÷65
pow.
65
wiek
Mężczyźni
Z danych podanych na wykresie nr 3 i 4 wynika, że w zbiorowości
mieszkańców najliczniejszą
grupę stanowią osoby od 19-65 roku życia, czyli
urodzeni w latach 1942-1987. Kolejną grupę stanowią osoby pow. 65 roku życia,
10
urodzeni poniżej 1941 roku. Trzecią grupę stanowią mieszkańcy urodzeni w latach
1988 do 2005r, jest to najmniejsza grupa.
Wykres nr 4
Struktura wieku mieszkańców według płci w 2005 roku.
1800
1700
1600
1500
1400
1300
1200
1100
1000
liczba 900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
kobieta
0÷2
3
4÷5
6
7
8÷12
13÷15
16÷17
18
19÷65
pow. 65
wiek
mężczyzna
Wykres nr 5
11
Struktura wiekowa mieszkańców Gminy Stoczek w roku 2004.
25%
wiek produkcyjny
wiek poprodukcyjny
56%
wiek przedprodukcyjny
19%
Wykres nr 6
Struktura wiekowa mieszkańców Stoczka według płci w roku 2004.
1749
1800
1600
1375
1400
1200
liczba
1000
800
702
kobieta
710
691
mężczyzna
600
360
400
200
0
wiek produkcyjny
wiek poprodukcyjny
wiek
Jak wynika z przedstawionych informacji ( wykres nr 5 i 6 ) osoby w wieku
produkcyjnym są najliczniejszą grupą mieszkańców
gminy co stanowi 56%
populacji.
Mężczyzn w wieku produkcyjnym jest o 12% więcej niż kobiet. Natomiast wiek
przedprodukcyjny stanowi 25% ogółu populacji, mężczyźni stanowią w tej grupie
49%.
12
Na potwierdzenie tezy, iż społeczeństwo się starzeje jest fakt, iż trzecia grupa
wiekowa jest tylko o 5% mniej liczna od wieku przedprodukcyjnego, w tej grupie
mężczyźni to 34%.
Podsumowując można stwierdzić, że gminę Stoczek można uznać za gminę
ludzi w średnim wieku.
Wykres nr 7
Struktura wiekowa mieszkańców Stoczka w roku 2005.
24%
wiek produkcyjny
wiek poprodukcyjny
57%
19%
Wykres nr 8
13
Struktura wiekowa mieszkańców Stoczka według płci w
roku 2005.
1800
1600
1400
1200
1000
liczba
800
600
400
200
0
1754
1384
687
701
558
kobieta
363
wiek
wiek produkcyjny
przedprodukcyjny
mężczyzna
wiek
poprodukcyjny
wiek
Podobnie przedstawia się sytuacja w 2005r. Można jednak zauważyć, iż liczba
mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym zmniejszyła się o 148 osób w
porównaniu do 2004 roku, podobną tendencję ma liczba mężczyzn danej populacji.
W roku 2004 liczba kobiet i mężczyzn utrzymywała się na podobnym poziomie, w
2005 roku widać wyraźną różnicę. Ludność w wieku produkcyjnym zwiększyła się
w 2005 roku o 1%, stopień liczebności kobiet i mężczyzn nie zmienił się. Wiek
poprodukcyjny utrzymuje się na stałym poziomie, można tak również powiedzieć
o populacji kobiet i mężczyzn. Porównując 2004 i 2005 rok można wywnioskować,
iż gmina Stoczek jest gminą ludzi w wieku produkcyjnym.
Następną badaną cechą mieszkańców gminy Stoczek jest struktura
zameldowania na pobyt stały i czasowy.
Wykres nr 9
14
Osoby zameldowane na pobyt stały i czasowy w
2004 roku.
1%
pobyt stały
pobyt czasowy
99%
Wykres nr 10
Osoby zameldowane na pobyt stały i czasowy w
2005 roku.
1%
pobyt stały
pobyt czasowy
99%
Z danych z wykresu 9 i 10 wynika, że najwięcej społeczeństwa gminy
Stoczek jest zameldowana na pobyt stały, co stanowi 99% ogółu , natomiast na
pobyt czasowy zameldowanych jest 1% populacji.
15
Wykres nr 11
Liczba mieszkańców gminy Stoczek według poszczególnych wsi w latach 2004 i 2005.
1000
950
900
850
800
750
700
650
600
550
liczba 500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
2004
2005
Błotki Brzózka Drgicz Gajowka GajówkaGrabowiec
Gruszczyno
Grygrów
Wsch.
Zach.
Huta
KalatyKazimierzów
KsiężyznaKałęczynKozołupy Majdan Marianów Miednik MrozowaNowe LipkiPolkowoStare LipkiStoczek Topór WielicznaZgrzebichy Żulin
Gruszyno
Wola
wieś
Według danych z wykresu wynika, iż ludność rozmieszczona jest nie
równomiernie. Gmina składa się z 26 miejscowości liczących od 936 do 15 osób.
Według informacji referatu Spraw Społeczno Obywatelskich, Zdrowia, Oświaty,
Kultury i Sportu w Stoczku wynika, iż do największych miejscowości w 2004 i
2005 roku należały; miejscowość gminna ( 936 i 915 osób ), Mrozowa Wola
( 570 i 565 osób), Topór ( 548 i 538 osób ) i Drgicz ( 435 i 419 osób). Grupę
średnich miejscowości stanowiły: Stare Lipki ( 365 i 354 osób ), Grabowiec
( 296 i 297 osób ), Żulin ( 271 i 265 osób ), Zgrzebichy ( 257 i w 251 osób ),
16
Wieliczna ( 241 i 226 osób ), Majdan ( 235 i 240 osób ), Grygrów ( 221 i 210
osób),
Brzózka ( 192 i 188
osób ). W pozostałych miejscowościach liczba
ludności nie przekracza 150 osób. Wśród nich można wyodrębnić grupę wsi bardzo
małych posiadających nie więcej niż 50 osób. Są to: Gajówka Wsch. ( 38 osób ),
Księżyna ( 36 osób), Marianów ( 31 i 30 osób ), Kalaty ( 25 i 24 osób ),
Kazimierzów ( 16 i 15 osób ).
17
1.2. POMOC SPOŁECZNA
W Gminie Stoczek od 1990 roku funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy
Społecznej w Stoczku, który wspomaga osoby i rodziny w przezwyciężaniu
trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując
własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Zadaniem pomocy społecznej jest
również
zapobieganie
takim
sytuacjom,
poprzez
podejmowanie
działań
zmierzających do życiowego usamodzielnienia osób i rodzin oraz ich integracji ze
środowiskiem.
Zadania z zakresu pomocy społecznej Ośrodek realizuje we współpracy z
instytucjami, sądami, organizacjami społecznymi, kościołami, stowarzyszeniami,
pracodawcami oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Ośrodek przy realizacji zadań
współpracuje także z jednostkami organizacyjnymi pomocy społecznej i innymi
instytucjami w zakresie pomocy społecznej, spoza terenu gminy. Ośrodek zatrudnia
7 osób, w tym 2 pracowników socjalnych. Dodatkowo zatrudnionych jest 8 osób
świadczący usługi opiekuńcze i pomoce sąsiedzkie.
Niezwykle ważnym zadaniem Ośrodka jest praca socjalna prowadzona na
rzecz podopiecznych oraz informowanie mieszkańców gminy o przysługujących im
prawach i uprawnieniach, umożliwiających im wyjście z trudnej sytuacji życiowej.
W 2005r. z pomocy finansowej i pomocy w formie pracy socjalnej
skorzystało 749 osób. W odniesieniu do ogólnej liczby mieszkańców (5.543 osób),
liczba osób korzystająca z pomocy społecznej stanowiła 13,5%.
18
Wykres nr 12
Procentowy udział osób korzystających z pomocy
społecznej w stosunku do liczby mieszkańców Gminy
Stoczek w 2005r.
86,5%
6000
5000
4000
3000
13,5%
2000
1000
0
osoby korzystające z
pomocy społecznej
2005
osoby nie korzystające z
pomocy społecznej
źródło: opracowanie własne GOPS
Wykres nr 13
Faktyczna liczba osób korzystających z pomocy społecznej
w 2004 i 2005 roku
749
800
599
600
Liczba osób
400
200
0
2004
2005
Typy rodzin objętych pomocą społeczną w 2004 i 2005 roku
19
Wyszczególnienie
Ogółem liczba rodzin
Osoby samotne
Gospodarstwa dwuosobowe
Gospodarstwa trzyosobowe
Gospodarstwa czteroosobowe
Gospodarstwa pięcioosobowe
Gospodarstwa sześcioosobowe i
więcej
Rodziny z dziećmi ogółem
Rodziny niepełne
Rodziny emerytów i rencistów
2004
371
60
48
40
42
41
140
2005
437
87
39
71
95
92
53
281
45
48
304
38
65
źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie sprawozdania MPiPS-03 za rok 2004 i2005.
Analizując dane z powyższej tabeli zauważamy duży wzrost liczby rodzin
korzystających z pomocy społecznej. Jak wynika z w/w danych znacznie wzrosła
liczba osób samotnych oraz rodzin wychowujących dzieci.
Zadania z zakresu pomocy społecznej obecnie obejmują w szczególności:
-
pomoc finansową (zasiłki stałe, okresowe, zasiłki celowe, celowe specjalne,
zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne)
-
pomoc usługową (usługi opiekuńcze, pomoce sąsiedzkie)
-
pomoc rzeczową (wyprawka szkolna, posiłki, udzielanie schronienia)
-
pracę socjalną, rozumianą jako działalność zawodową, skierowaną na pomoc
osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do
funkcjonowania
w
społeczeństwie
oraz
na
tworzeniu
warunków
sprzyjających temu celowi.
Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje zadania zlecone gminie zgodnie z
ustaleniami przekazanymi w tej sprawie przez Wojewodę i zadania własne gminy
zgodnie z ustaleniami Rady Gminy.
Zadania zlecone
Rodzaj pomocy
Zasiłki stałe
Kwota w zł
w 2004r.
39.358
Ilość osób
w 2004r.
20
20
Kwota w zł
w 2005r.
67.152
Ilość osób
w 2005r.
30
Zasiłki stałe
wyrównawcze
Zasiłki
macierzyńskie
okresowe
Zasiłki stałe dla
matek
opiekujących się
dziećmi
niepełnosprawnymi
Składka na ubezp.
Emerytalne i
rentowe
Składka na ubezp.
zdrowotne
Ogółem dotacja
16.387
17
-
-
8.946
8
-
-
26.939
17
-
-
5.498
-
-
-
5.002
-
13.432
-
102.130
62
80.584
30
Z powyższych danych wynika, że w 2005r. w porównaniu z 2004r. w
ramach zadań zleconych koszt świadczeń pomocy w bardzo dużym stopniu
zmniejszył się, co było spowodowane przeniesieniem znacznej ilości świadczeń z
pomocy społecznej do świadczeń rodzinnych.
Zadania własne
Rodzaj pomocy
Pomoc w postaci
posiłku
Usługi
opiekuńcze
Zasiłki celowe
Zasiłki okresowe
Pomoc rzeczowa
– wyprawka
szkolna
Razem
Kwota w zł
w 2004r.
50.217
Ilość osób
w 2004r.
280
Kwota w zł
w 2005r.
96.345
Ilość osób
w 2005r.
520
51.065
9
46.870
10
16.480
87
21.652
64
35.981
114
68.617
104
2.675
34
3.452
42
156.418
524
236.936
740
21
W 2005r.
wzrosły świadczenia udzielane w ramach zadań własnych.
Jednym z powodów było to, iż Gmina położyła duży nacisk na udzielenie pomocy
rodzinom w formie posiłku z „Programu posiłek dla potrzebujących”.
Głównymi przyczynami zgłaszania się o pomoc przez klientów Ośrodka w 2004
i 2005 roku były:
 ubóstwo – dotyczyło 249 środowisk; odpowiednio 2005r. – 259 środowisk,
 bezrobocie- dotyczyło 166 środowisk; 2005r. – 158 środowisk,
 długotrwała lub ciężka choroba – dotyczyło 98 środowisk; 2005r. – 139
środowisk,
 bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzenia
gospodarstwa domowego – dotyczyło 56 środowisk; 2005r. – 45 środowisk,
 niepełnosprawność- dotyczyło 55 środowisk; 2005r. – 79 środowisk,
 alkoholizm- dotyczyło 18 środowisk, 2005r. – 21 środowisk,
 potrzeba ochrony macierzyństwa- dotyczyło 10 środowisk; 2005r. – 58
środowisk,
 trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnegodotyczyło 2 środowisk; 2005r. – 1 środowisko,
 zdarzenie losowe-1 środowisko, 2005r. – 3 środowiska.
Wykres nr14
Główne przyczyny zgłaszania się o pomoc w
2004 i 2005 roku
300
250
200
150
100
50
0
zdarzenie losowe
osoby zwolnione z
zakł. karnego
ochrona
macierzyństwa
alkoholizm
niepełnosprawność
bezradność opiek.wych.
długotrwała
choroba
bezrobocie
ubóstwo
2004
2005
źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie sprawozdania MPiPS-03 za rok 2004 i 2005.
22
Z
przedstawionych
danych
wynika,
że
dominującym
problemem
powodującym zgłaszanie się o pomoc było ubóstwo i bezrobocie. Zjawisko to jest
odzwierciedleniem sytuacji na lokalnym rynku pracy i wysokiej stopy bezrobocia.
Porównując lata 2004 i 2005 możemy stwierdzić, iż nastąpił niewielki
spadek w zakresie występowania bezrobocia jako głównego powodu zgłaszania się
o pomoc. Podjęcie pracy zaledwie w niewielkim stopniu wpłynęło na poprawę
sytuacji rodzin w tym zakresie. Bezrobocie, również przyczyniło się do pojawienia
takich problemów jak uzależnienia, długotrwała choroba, niepełnosprawność,
bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych.
Nie należy jednak przyjmować, że sprawy związane z potrzebą ochrony
macierzyństwa, uzależnieniami stanowią niewielki odsetek, albowiem tego rodzaju
problemy najczęściej towarzyszą tym, które uplasowały się na czele, czyli
bezrobociu, niepełnosprawności. Ludzie bardzo często nie chcą przyznawać się do
uzależnień, czy też bezradności. Ponadto ten rodzaj problemów jest trudny do
zdiagnozowania
i
często
pracownicy
za
problem
uznają
to,
co
jest
udokumentowane np.: bezrobocie, mimo że faktycznie jest to problem wtórny.
Należy zwrócić uwagę, że w większości środowisk korzystających z pomocy w
2004 i 2005 roku występuje więcej niż jeden problem, duża część należy uznać
jako środowiska wielo-problemowe, które najbardziej są narażone na zjawisko
wykluczenia.
Od 1 maja 2004r. nowym zadaniem Ośrodka jest przyznawanie i wypłacanie
świadczeń rodzinnych. Zadania w tym zakresie mają charakter zleconych gminie i
obejmują prowadzenie postępowania w sprawie przyznawania świadczeń
rodzinnych oraz wypłacanie tych świadczeń.
23
Wyszczególnienie
Kwota w zł
Kwota w zł
Zasiłki rodzinne
Dodatki do zasiłków rodzinnych w tym z
2004r.
130.675
296.661
2005r.
327.334
470.637
tytułu:
Urodzenia dziecka
Opieki nad dzieckiem w okresie
14.000
81.603
12.000
116.849
0
0
pobierania
Samotne wychowanie dziecka
Kształcenie i rehabilitacja dziecka
148.548
18.580
144.698
37.390
niepełnosprawnego
Rozpoczęcie roku szkolnego
Podjęcie przez dziecko nauki w szkole
20.610
13.320
28.490
62.820
korzystania z urlopu wychowawczego
Samotne wychowanie dziecka i utraty
prawa do zasiłku dla bezrobotnych w
skutek upływu ustawowego okresu jego
poza miejscem zamieszkania
Zasiłki pielęgnacyjne
Świadczenia pielęgnacyjne
46.800
56.616
530.752 zł
Ogółem
121.104
85.596
1.004.671
Z danych wynika, iż w roku 2005 koszt świadczeń wzrósł, co było
spowodowane
przejęciem
poszczególnym
grupom
obowiązków
wypłacania
świadczeniobiorców,
tj.
świadczeń
rolnikom
rodzinnych
i
rodzinom
posiadającym troje i więcej dzieci.
1.3. BEZROBOCIE
Bezrobocie jest złożonym i dynamicznym zjawiskiem gospodarki rynkowej,
kształtowanym przez wiele czynników o różnym stopniu trwałości działania.
24
Bezrobocie polega na pozostawaniu bez zatrudnienia przez osoby w wieku
produkcyjnym, które są zdolne do pracy i zgłaszają gotowość jej podjęcia w
pełnym wymiarze czasu pracy.
Społeczne konsekwencje bezrobocia, są trudne do określenia. Każdy
przypadek bezrobotnego rodzi z całą pewnością stres związany z niepewnością.
Bezrobocie marginalizuje ludzi. Sprzyja szerzeniu się alkoholizmu, agresywnych
zachowań i przestępczości. Koszty bezrobocia to także dyskomfort odczuwany
przez osoby usiłujące pomóc bezrobotnemu, jak np. problem napięć między
pracownikami urzędów pracy, pracownikami ośrodków pomocy społecznej, którzy
narażeni są na impulsywne zachowania osób zgłaszających się po zasiłek czy inne
formy wspierające.
Bezrobocie jest bardzo ważną kwestią społeczną ponieważ:
-
dotyczy dużych grup i zbiorowości społecznych,
-
polega na kumulacji negatywnych cech położenia materialnego, społecznego
lub politycznego,
-
odbierane jest przez grupę jako niesprawiedliwe,
-
zakłóca prawidłowy rozwój grupy, a przez to wywołuje społeczny niepokój i
wzburzenie, jest źródłem napięć społecznych i wpływa destrukcyjnie na
rozwój całego społeczeństwa,
-
może być rozwiązane tylko drogą działań podjętych przez państwo lub
podmioty polityki społecznej.
Jedną z
dominujących przyczyn trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej
mieszkańców gminy Stoczek jest problem bezrobocia.
W roku 2004 z pomocy GOPS w Stoczku skorzystało 259 rodzin, z czego
166 rodzin zwróciło się o pomoc z powodu braku zatrudnienia. Natomiast w 2005r.
o pomoc zwróciło się 315 rodzin, z czego w 158-u rodzinach co najmniej jedna
osoba pozostawała bez pracy. Wynika z tego, iż główną przyczyną korzystania z
pomocy naszego ośrodka jest brak zatrudnienia. Taki stan rzeczy powoduje
ubożenie społeczeństwa.
Rozróżnia się dwie główne formy bezrobocia:
25
1) Bezrobocie jawne – ustalone na podstawie ewidencji urzędów pracy i
określane jako bezrobocie rejestrowane lub ustalone na podstawie badania
aktywności ekonomicznej ludności i określane jako bezrobocie rzeczywiste.
2) Bezrobocie ukryte – jego rozpoznanie wymaga specjalnych badań
ankietowych lub zastosowania statystycznych metod szacunkowych.
Wśród ludności zamieszkałej na terenie gminy Stoczek, w latach 2004 – 2005
liczbę bezrobotnych przedstawia poniższy wykres.
Wykres nr 15
Liczba bezrobotnych ogółem w gminie Stoczek w latach
2004 i 2005
463 451
500
400
300
liczba
bezrobotnych
200
269
262
2004
194 189
2005
100
0
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy z Węgrowa
Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy z
terenu gminy Stoczek w 2004r. wynosiła ogółem 465 osoby, w tym 196 kobiet
(42%) i 269 mężczyzn (58%).
Natomiast w 2005r. ogólna liczba bezrobotnych wynosiła 451 osób, w tym
189 kobiet (42%) i 262 mężczyzn (58%).
Porównując analogiczne okresy roku 2004 – 2005 liczba bezrobotnych była
niższa o 14 osób (3%).
26
Powyższy wykres nie ukazuje pełnej skali bezrobocia. Oprócz osób
zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Węgrowie istnieje nieznana
liczba osób pozostających bez pracy, które nie są objęte statystyką Urzędu tzw.
„bezrobocie ukryte”.
Bezrobocie ukryte dotyczy głównie indywidualnych gospodarstw rolnych na
wsi. Szczególnie trudne do zdiagnozowania jest bezrobocie sezonowe na wsi. Ten
typ bezrobocia zwany jest bezrobociem agrarnym. Wśród bezrobotnych tego typu
mamy do czynienia z ludźmi, których praca jest „zbędna” na wsi.
Bezrobocie ukryte występuje również w postaci przejścia osób na
wcześniejszą emeryturę, co spowodowane jest brakiem możliwości zatrudnienia
osób w wieku przedemerytalnym. Zjawisko to jest rezultatem jednej z metod walki
z bezrobociem masowym i oznacza wyłączenie na stałe osób zdolnych do pracy z
zasobów siły roboczej.
Pojęcie bezrobocia ukrytego odnosi się również do osób, które mimo
pozostawania bez pracy i gotowości do jej podjęcia, nie poszukują zatrudnienia.
Wśród osób bezrobotnych zarejestrowanych u Urzędzie Pracy z naszego
terenu wyróżniamy osoby z prawem do zasiłku. Pracownicy GOPS niejednokrotnie
spotkali się z tym, iż zasiłek ten jest jedynym źródłem utrzymania dla tych rodzin.
Wykres nr 16
27
Bezrobotni z prawem do zasiłku z terenu gminy Stoczek w
latach 2004 - 2005
60
50
50
54
42
34
40
Liczba
30
bezrobotnych
20
2004
16
2005
12
10
0
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy z Wręgowa
Zasiłek dla bezrobotnych w 2004r. pobierało 16 kobiet (32%) i 34 mężczyzn
(68%) - ogółem 50 osób.
Odpowiednio w roku 2005 – 12 kobiet (22%) i 42 mężczyzn (78%) –
ogółem 54 osoby. W stosunku do roku poprzedniego liczba osób z prawem do
zasiłku wzrosła o 4 osoby, tj. o 8%.
Wykres nr 17
Osoby nowo zarejestrowane w Urzędzie Pracy z terenu
gminy Stoczek w latach 2004 - 2005
350
304 298
300
250
200
Liczba
bezrobotnych 150
190
114
166
2004
132
2005
100
50
0
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
28
Na podstawie danych z Powiatowego Urzędu Pracy wynika, iż nowo
zarejestrowanych osób w 2004r. było 304. Głównie jako bezrobotni przeważają
mężczyźni, ponieważ stanowią 62,5% (tj. 190 osób) nowo zarejestrowanych,
natomiast kobiety 37,5% (114 osób).
Liczba osób nowo zarejestrowanych w 2005r. wynosiła 298, w tym 132
kobiety (44%) i 166 mężczyzn (56%). W stosunku do roku 2004 liczba ta
nieznacznie spadła (tj. o 6 osób).
Charakterystyczną cechą bezrobocia w Gminie Stoczek jest niski poziom
wykształcenia osób bezrobotnych, co w zasadniczy sposób decyduje o ich szansach
na znalezienie zatrudnienia.
Szczegółowa struktura wg wykształcenia z uwzględnieniem mężczyzn, kobiet,
osób niepełnosprawnych, młodzieży do 25 lat w 2004 i 2005 roku
Liczba bezrobotnych
Wyszczególnienie
Z ogółu
Kobiety
(1)
2004
Wyższe
Policealne i
średnie
zawodowe
Średnie
ogólnokształc.
Zasadnicze
zawodowe
Gimnazjalne i
poniżej
2005
Mężczyźni
(2)
2004
Ogółem
(1+2)
2005
2004
Młodzież do
25 lat
Niepełnos
prawni
2005
2004
2005
2004
2005
12
8
1
2
13
10
0
0
7
7
25
30
21
20
46
50
0
0
27
29
26
28
10
18
36
46
0
0
20
26
78
65
118
102
196
167
3
3
69
46
55
58
119
120
174
178
1
1
27
33
Razem
196
189
269
262
465
451
4
4
150
141
W 2004r. wśród bezrobotnych najliczniejszą grupę reprezentowały osoby z
wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i poniżej stanowiąc
79,5% ogółu bezrobotnych. Natomiast w 2005r. wskaźnik ten zmalał do 74%. Na
29
drugim miejscu sytuują się osoby z wykształceniem policealnym i średnim
zawodowym stanowiąc w 2004r. – 10% ogółu bezrobotnych, w 2005r. – 11%.
Wśród osób bezrobotnych niepełnosprawnych najliczniejszą grupę stanowią osoby
z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 0,6% w 2004 i 2005r.
Liczba zarejestrowanej młodzieży do 25 roku życia wynosiła w 2004r. ogółem 150
osób, w tym 59 kobiet, natomiast w 2005r. liczba młodzieży spadła o 9 osób.
Szczegółowa struktura według wieku z uwzględnieniem mężczyzn i kobiet
w 2004 i 2005 roku
Wiek
18 – 24
25 – 34
35 – 44
45 – 54
55 – 59
60 – 64
Razem
Liczba kobiet
2004
2005
Liczba mężczyzn
2004
2005
Ogółem
2004
2005
59
63
39
30
5
196
91
48
56
53
19
2
269
159
111
95
83
24
2
474
141
106
84
85
33
2
451
60
54
39
29
7
189
81
52
45
56
26
2
262
Powyższa tabela ukazuje, iż najwięcej osób bezrobotnych zarówno w 2004
jak i w 2005 roku jest w wieku od 18 do 24 roku życia, drugie miejsce zajmują
osoby w wieku od 25 – 34 lat. Należy stwierdzić, iż osoby młode przed 35 rokiem
życia stanowią ponad połowę wszystkich bezrobotnych w Gminie Stoczek, co jest
szczególnie niepokojącym zjawiskiem biorąc pod uwagę, że są to osoby w wieku
najbardziej produktywnym, zakładające rodziny i zagospodarowujące się.
Okres pozostawania bez pracy stanowi jeden z wielu czynników, który w
istotny sposób zmniejsza szanse bezrobotnego na powrót na rynek pracy.
O zagrożeniu długotrwałym bezrobociem decydują różnorodne czynniki między
innymi takie jak wiek, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe czy staż pracy.
30
Biorąc pod uwagę okres pozostawania bez pracy przez osoby bezrobotne można
stwierdzić, że wciąż jest bardzo wysoki udział bezrobotnych pozostających bez
pracy przez okres powyżej 24 miesięcy, który w 2004r. wynosił 41% ogółu
bezrobotnych, natomiast w 2005r. obniżył się do 40%.
Szczegółowa struktura wg czasu pozostawania bez pracy z uwzględnieniem
mężczyzn, kobiet, osób niepełnosprawnych, młodzieży do 25 roku życia
w 2004 i 2005 roku
Wyszczególnienie
Liczba bezrobotnych
Z ogółu
Kobiety
(1)
2004
Do 1 miesiąca
1-3 miesiące
3-6 miesięcy
6-12 miesięcy
12-24 miesięcy
Pow. 24 miesięcy
3
17
24
27
31
94
2005
5
31
13
21
29
90
Mężczyźni
(2)
2004
9
32
28
53
50
97
2005
14
35
33
37
45
98
Ogółem
(1+2)
2004
12
49
52
80
81
191
Niepełnospra
wni
2005
19
66
46
58
74
188
Młodzież do
25 lat
2004
0
0
0
2
1
1
2005
1
0
0
1
0
2
2004
5
21
24
30
36
34
Razem
196
189
269
262
465
451
4
4
150
2005
8
33
21
15
30
34
141
Możemy powiedzieć, że jest to bezrobocie długotrwałe, które skutkuje
negatywnymi zmianami w psychice osób bezrobotnych, a dla całej społeczności
gminy oznacza konieczność ponoszenia kosztów świadczeń pieniężnych dla tej
grupy nieuprawnionej już do zasiłku dla bezrobotnych.
Wykres nr 18
31
Bezrobotni, którzy podjęli pracę z terenu gminy Stoczek w
latach 2004 - 2005
139
140
132
120
100
80
67
60
72
72
2004
60
2005
40
20
0
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
Z ogółu osób bezrobotnych w 2004r. – 139 osób podjęło pracę, tj. 30% w
tym 67 kobiet i 72 mężczyzn.
Natomiast w 2005r. podjęło pracę 132 osoby, tj. 30% w tym 60 kobiet i 72
mężczyzn.
Analizując dane z powyższego wykresu wynika, iż poważną kwestią na
lokalnym rynku pracy jest bezrobocie wśród mężczyzn. Pozostają oni często dłużej
w rejestrze bezrobotnych niż kobiety.
Przy wysokim poziomie bezrobocia oraz stałym niedoborze ofert pracy
zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych stanowi znaczący czynnik
podtrzymujący aktywność zawodową bezrobotnych. Prace interwencyjne i roboty
publiczne stwarzają niekiedy jedyną możliwość uzyskania zatrudnienia.
Prace interwencyjne cieszą się dużym zainteresowaniem zarówno wśród
pracodawców jak i wśród bezrobotnych.
32
Wykres nr 19
Bezrobotni skierowani do prac interwencyjnych z terenu
gminy Stoczek w latach 2004 - 2005
29
30
25
17
20
15
13
10
19
2004
12
2005
6
5
0
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
Jak wynika z danych powyższego wykresu w 2004r. osób skierowanych do
prac interwencyjnych z terenu naszej gminy było ogółem 19 osób, w tym 13 kobiet
(68%) i 6 mężczyzn (32%). Odpowiednio w roku 2005 skierowano do prac
interwencyjnych 29 osób, tj. 12 kobiet (41%) i 17 mężczyzn (59%).
Inną formą zatrudniania bezrobotnych są roboty publiczne, które polegają na
czasowym zatrudnianiu, podtrzymując w ten sposób, aktywność zawodową
bezrobotnych.
33
Wykres nr 20
Bezrobotni skierowani do robót publicznych z terenu gminy
Stoczek w latach 2004 - 2005
12
12
10
8
8
6
4
6
5
2005
4
1
2
0
2004
Kobiety
Mężczyźni
Ogółem
Z terenu gminy Stoczek liczba osób skierowanych do robót publicznych w
2004r. wyniosła 12 osób (4 kobiety – 33% i 8 mężczyzn – 67%), zaś rok 2005
przyniósł spadek zatrudnienia, gdyż pracę podjęło tylko 6 osób (5 kobiet – 83% i 1
mężczyzna 17%).
Ten niekorzystny wpływ na zatrudnianie w ramach robót publicznych miała
ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, która weszła w życie w
czerwcu 2004r. i ograniczyła możliwość zatrudnienia.
Inną formą pomocy dla osób bezrobotnych (szczególnie dla osób młodych
do 25 roku życia) jest skierowanie ich na odbycie stażu do różnych zakładów
pracy.
34
Wykres nr 21
Osoby skierowane na staż z terenu gminy Stoczek
w latach 2004 - 2005
25
22
18
20
15
10
12
9
0
2005
3
5
Kobiety
2004
4
Mężczyźni
Ogółem
W roku 2004 Powiatowy Urząd Pracy zorganizował miejsca stażu pracy dla
12 osób z terenu naszej gminy (9 kobiet i 3 mężczyzn), natomiast w 2005r. ta
liczba wzrosła do 22 miejsc stażu (18 kobiet i 4 mężczyzn).
Czwartą formą pomocy dla osób bezrobotnych jest przygotowanie
zawodowe. W 2004r. tą formą pomocy nie został objęty żaden mieszkaniec gminy
Stoczek, w 2005r. skierowano dwie osoby.
Brak możliwości znalezienia pracy zmusza do poszukiwania różnorodnych
sposobów zdobywania środków, w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb
życiowych, niejednokrotnie staje się czynnikiem kryminogennym. Z czynnikiem
tym wiąże się również ucieczka do szarej strefy, a także masowe wyjazdy w
poszukiwaniu pracy za granicę.
Bezrobocie jest przyczyną zjawisk patologii społecznej, wzrostu poczucia
zagrożenia socjalnego. Ma wpływ na poziom i jakość życia osób i rodzin.
Szczególnie utrata prawa do zasiłku dla bezrobotnych powoduje, że osoby
bezrobotne najczęściej szukają wsparcia w ośrodkach pomocy społecznej.
35
1.4. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Niepełnosprawność jest to stan fizyczny lub psychiczny osoby, który trwale
lub okresowo utrudnia, ogranicza wypełnianie zadań życiowych, ról społecznych.
Można wyróżnić następujące rodzaje niepełnosprawności:
-
dysfunkcja narządów ruchu,
-
dysfunkcja narządów wzroku (ślepota),
-
dysfunkcja narządów słuchu (głuchota),
-
upośledzenie umysłowe,
-
choroby psychiczne,
-
przewlekłe choroby somatyczne,
-
inne dysfunkcje i upośledzenia.
Osoby i rodziny dotknięte problemem niepełnosprawności, z powodu barier
architektonicznych i społecznych, nie mogą w pełni korzystać z dobrodziejstw
życia społecznego oraz przysługujących im praw, co w efekcie prowadzi do ich
społecznego wykluczenia.
Problemami osób niepełnosprawnych z terenu gminy Stoczek zajmują się:
-
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Węgrowie,
-
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej,
-
Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska,
-
Praktyka Lekarza Rodzinnego,
-
Lekarze orzecznicy ZUS
-
Lekarze orzecznicy KRUS
-
Caritas Diecezji Drohiczyńskiej, Oddział Stoczek
Działania
tych
instytucji
i
organizacji
społecznych
zmierzają
do
zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych, wymaganych w procesie
rehabilitacji, likwidacji barier architektonicznych a także do kompleksowych
działań partnerskich, integrujących osoby niepełnosprawne.
Z danych pochodzących z Powszechnego Spisu Ludności w 2002 roku
wynika, że liczba niepełnosprawnych osób w gminie Stoczek wynosiła 868 osób, w
tym 409 mężczyzn i 459 kobiet.
36
Wykres nr 22
Osoby niepełnosprawne w stosunku do liczby mieszkańców
13%
Ogół mieszkańców gminy
Osoby niepełnosprawne
87%
źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z Narodowego Spisu Powszechnego 2002r.
Z wykresu wynika, iż dość duża liczba mieszkańców gminy zaliczana jest do
osób niepełnosprawnych, czyli co siódmy mieszkaniec naszego terenu.
Wykres nr 23
Osoby niepełnosprawne wg płci oraz ekonomicznych grup
wieku
323
350
300
250
200
150
100
50
0
212
jn
y
y
cy
uk
od
pr
iln
y
Mężczyźni
po
uk
od
pr
m
ob
cy
jn
y
yj
ny
kc
du
ro
Kobiety
pr
ze
dp
61
177
151
iln
24
16 20
96
ni
em
ob
120
źródło: Narodowy Spis Powszechny 2002r.
Analizując strukturę osób niepełnosprawnych, możemy stwierdzić, iż
największą grupę stanowią osoby w wieku poprodukcyjnym, bo aż 58% ogółu. W
tym przedziale wiekowym kobiety stanowią 65% liczebności tej grupy.
37
Drugą najliczniejszą grupą osób niepełnosprawnych są osoby w wieku
produkcyjnym (kobiety stanowią 36%, mężczyźni 64%):
-
mobilni 26% (w tym 28% kobiet i 72% mężczyzn)
-
nie mobilni 74% (w tym 39% kobiet, 61% mężczyzn).
Najmniejszą grupę stanowią osoby w wieku przedprodukcyjnym, bo tylko 4%
wszystkich niepełnosprawnych.
Podsumowując
możemy
stwierdzić,
że
natężenie
zjawiska
niepełnosprawności nasila się wraz z wiekiem.
Niepokojącym zjawiskiem wśród niepełnosprawnych jest niski poziom
wykształcenia, co obrazuje poniższy wykres.
Wykres nr 24
Poziom wykszałcenia osób niepełnosprawnych
285
221
Kobiety
81
68
Mężczyźni
Bez
wykształcenia
22 21
96
Podstawowe
0
43
Zasadnicze
zawodowe
0
Średnie
0
Policealne
0
Wyższe
300
250
200
150
100
50
0
Na podstawie danych uzyskanych ze Spisu Powszechnego można
zaobserwować, że najliczniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem
podstawowym, bo aż 58% ogółu niepełnosprawnych.
Drugą grupę stanowią osoby bez żadnego wykształcenia – 19% ogółu.
Osoby z wykształceniem zawodowym zaliczamy do trzeciej grupy, gdyż
stanowią 14%.
Najmniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem średnim – 5%.
38
Nie ustalono liczby osób z wykształceniem policealnym i wyższym.
Wynika
z
tego
więc,
iż
poziom
wykształcenia
wśród
osób
niepełnosprawnych jest niski.
Wykres nr 25
Aktywność zawodowa niepełnosprawnych
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
401
311
Kobiety
Mężczyźni
98
58
Aktywni zawodowo
Bierni zawodowo
Osoby niepełnosprawne aktywne zawodowo stanowią tylko 18% ogółu.
Biernych zawodowo jest 82%. Taki stan rzeczy spowodowany jest niskim
wykształceniem tych osób, są to osoby „nieatrakcyjne” na rynku pracy.
Ze względu na stopień niepełnosprawności, wiek i stan zdrowia osoby
niepełnosprawne
mają
ograniczone
możliwości
podejmowania
działań
zmierzających na rzecz poprawy swojej sytuacji materialnej.
Następną kwestią, na którą należy zwrócić uwagę jest niepełnosprawność
wśród dzieci. Organem, który orzeka w sprawie niepełnosprawności dzieci, jest
Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Węgrowie.
39
Liczba wydawanych orzeczeń o zaliczeniu do osób niepełnosprawnych
Osoby poniżej 16 roku życia z terenu gminy Stoczek
Wyszczególnienie
Liczba dzieci (osoby poniżej 16 roku życia)
2004
2005
5
5
5
7
16
20
26
32
0-3 lat
3-6 lat
6-16 lat
Razem
źródło: Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Węgrowie.
Organ ten wydaje orzeczenia dla dzieci o różnym terminie ważności.
Ważność orzeczeń
Osoby poniżej 16 roku życia
Okres na jaki wydano
orzeczenie o
niepełnosprawności
1 rok
1-3 lata
Od 3 lat do 16 roku życia
2004
2005
5
14
7
5
15
12
Osoby poniżej 16 roku życia (według przyczyny niepełnosprawności)
Kod
Przyczyna
niepełnosprawności Niepełnosprawności
01-U
02-P
03-L
04-O
05-R
Upośledzenie
umysłowe
Choroby psychiczne
Zaburzenia głosu,
mowy i choroby
słuchu
Choroby narządów
wzroku
Upośledzenie
narządu ruchu
40
Liczba osób
2004
2
2005
5
0
2
3
3
2
0
2
1
06-E
07-S
08-T
09-M
10-N
11-I
Epilepsja
Choroby układu
oddechowego i
krążenia
Choroby układu
pokarmowego
Choroby układu
moczowo-płciowego
Choroby
neurologiczne
Inne (w tym choroby
narządów
wydzielania
wewnętrznego,
choroby zakaźne,
odzwierzęce,
choroby układu
krwiotwórczego,
zeszpecenia)
Razem
0
4
8
8
0
0
4
0
0
2
5
7
26
36
Niepokojącym zjawiskiem jest to, iż wśród dzieci wzrasta liczba
wydawanych orzeczeń o niepełnosprawności. W roku 2005 liczba ta wzrosła o
24% w stosunku do 2004r. W bardzo dużym stopniu wzrosła liczba orzeczeń
wydawanych na okres dłuższy niż 3 lata, świadczy to o tym, iż wśród dzieci i
młodzieży występują choroby powodujące długotrwały okres leczenia. Wśród
dzieci najwięcej jest chorób układu oddechowego i krążenia, zwiększa się też
liczba niepełnosprawnych z upośledzeniem umysłowym.
Natomiast, jeśli chodzi o zjawisko niepełnosprawności wśród osób
dorosłych, to istnieje kilka organów orzekających w tym zakresie, między innymi
lekarze orzecznicy ZUS, KRUS oraz wspomniany powyżej Powiatowy Zespół ds.
Orzekania o Niepełnosprawności. Z powodu braku danych z organów ZUS-u,
KRUS-u przedstawiamy poniżej dane uzyskane z Powiatowego Zespołu ds.
Orzekania o Niepełnosprawności w Węgrowie.
41
Liczba wydanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności
Osoby powyżej 16 roku życia z terenu gminy Stoczek
Stopień
Lekki
Umiarkowany
Znaczny
Razem
Liczba osób dorosłych
(powyżej 16 roku życia)
2004
2005
14
14
16
8
38
16
6
36
Ważność orzeczeń
Osoby powyżej 16 roku życia
Okres na jaki wydano
orzeczenie o stopniu
Od roku do 3 lat
Powyżej 3 lat
Na stałe
2004
2005
12
13
13
11
13
13
Osoby powyżej 16 roku życia (według przyczyny niepełnosprawności)
Kod
Przyczyna
niepełnosprawności Niepełnosprawności
01-U
02-P
03-L
04-O
05-R
06-E
Upośledzenie
umysłowe
Choroby psychiczne
Zaburzenia głosu,
mowy i choroby
słuchu
Choroby narządów
wzroku
Upośledzenie
narządu ruchu
Epilepsja
42
Liczba osób
2004
11
2005
9
4
3
3
5
1
0
9
11
1
0
07-S
08-T
09-M
10-N
11-I
Choroby układu
oddechowego i
krążenia
Choroby układu
pokarmowego
Choroby układu
moczowo-płciowego
Choroby
neurologiczne
Inne (w tym choroby
narządów
wydzielania
wewnętrznego,
choroby zakaźne,
odzwierzęce,
choroby układu
krwiotwórczego,
zeszpecenia)
Razem
2
2
1
2
1
1
4
3
1
0
38
36
Liczba wydawanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności dla osób
powyżej 16 roku życia z roku 2004 i 2005 utrzymywała się na jednakowym
poziomie. Podobnie sytuacja przedstawiała się z okresem na jaki wydano
orzeczenia.
W tej grupie najwięcej orzeczeń wydano z powodu upośledzenia umysłowego i
upośledzenia narządu ruchu.
Niepełnosprawność znajduje się w czołówce powodów, które wskazują
beneficjenci pomocy społecznej, jako bezpośrednią przyczynę ich trudnej sytuacji.
W
Gminnym
Ośrodku
Pomocy
Społecznej
w
Stoczku
niepełnosprawne korzystają z następujących świadczeń:
Świadczenia
Liczba osób
2004
2005
Zasiłek stały
13
22
Świadczenie pielęgnacyjne
20
16
Zasiłek pielęgnacyjny
43
130
źródło: opracowanie własne GOPS w Stoczku
43
osoby
Liczba osób niepełnosprawnych pobierających zasiłek stały w roku 2005
znacznie zwiększyła się w stosunku do 2004r. aż o 59%.
W związku z wejściem w życie dnia 1 maja 2004r. ustawy o świadczeniach
rodzinnych, która zobowiązała GOPS-y do wypłacania zasiłków pielęgnacyjnych
liczba tych świadczeń wzrosła trzykrotnie.
44
1.5. UZALEŻNIENIA
Jedną z poważniejszych kwestii społecznych będących powodem problemów
osobistych i rodzinnych są uzależnienia: od narkotyków, leków, nikotyny,
komputera i Internetu oraz alkoholu. Prowadzą one do utraty zdrowia oraz rodzą
takie
problemy
jak:
przemoc,
rozpad
rodzin,
przestępczość,
itp.
Uzależnienie od narkotyków ma charakter społeczny. Dotyczy ono zarówno dzieci
( w tym noworodków ), jaki dorosłych. Przyczyn uzależnienia od narkotyków
upatruje się przede wszystkim w braku zaspokojenia potrzeb. Chłód, rygoryzm
rodziców, obojętność, samotność dziecka, brak norm- prowadzą do deprywacji,
która najczęściej przejawia się różnego rodzaju lękami, przeszkadzającymi w
normalnym rozwoju osobowości.
Uzależnienie od komputera i Internetu to choroba, która w szybkim tempie
rozrasta się w polskim społeczeństwie, a przede wszystkim atakuje dzieci. Dziecko
mające do wyboru zabawę ruchową na świeżym powietrzu i zabawę komputerową
wybiera zwykle ta drugą. Wzrasta więc liczba dzieci z wadami postawy,
skrzywieniem kręgosłupa. Nasilają się także poważne wady wzroku oraz
uszkodzenia nerwów odpowiedzialnych za ruchy nadgarstka i dłoni. Cztery w/w
rodzaje uzależnień niestety nie są na terenie gminy zdiagnozowane, mimo że
stanowią problem. Dlatego też należy ten problem w najbliższym czasie
zdiagnozować oraz podejmować działania prewencyjne w celu zapobiegania
narastaniu tego zjawiska.
Najlepiej przedstawia się sytuacja w zakresie diagnozy uzależnienia od
alkoholu. W Polsce mamy od 4 do 6 milionów ludzi z rodzin alkoholowych, u
których występują daleko posunięte zmiany somatyczne i psychiczne, około 3
milionów osób nadużywających alkoholu i ponad milion uzależnionych od
alkoholu, którzy wymagają terapii odwykowej. W porównaniu do całego kraju na
Mazowszu
odnotować
trzeba
trochę
wyższe
średnie
spożycie
napojów
alkoholowych. Nieznacznie wyższa jest też grupa nadużywających alkoholu,
45
odsetek abstynentów zaś jest niski. Problem alkoholowy znajduje się wśród
problemów społecznych uznawanych za najważniejsze.
Alkohol jest przyczyną znacznych strat z powodu zmniejszonej wydajności
produkcji i kosztów ochrony zdrowia, opieki socjalnej, transportu i wymiaru
sprawiedliwości. Powoduje znaczną ilość następstw zdrowotnych, przyczynia się
do zwiększenia umieralności i stanowi duże obciążenie dla systemu ochrony
zdrowia. Alkoholizm jest przyczyną zaburzeń porządku publicznego, takich jak
przestępstwa kryminalne, zabójstwa i przemoc. Jest również główną przyczyną
rozpadu rodziny, przemocy domowej i przemocy wobec dzieci, stanowiąc znaczne
obciążenie dla systemu pomocy społecznej.
Picie alkoholu zwykle łączy się z paleniem tytoniu i używaniem innych
substancji psychoaktywnych współdziałając z tymi i innymi czynnikami ryzyka w
zwiększeniu zachorowań i umieralności.
46
Przyczyny i skutki marginalizacji i wykluczenia społecznego rodzin
dysfunkcyjnych
Wykres nr 26
Dewaluacja
wzorców
wartości
moralnych
Rozluźnienie
więzi
sąsiedzkich
Patologiczne
zachowania
Niewydolność
opiekuńczo
wychowawcz
a
Brak
perspektyw
życiowych
Niskie
dochody
Przyczyny
Choroby
psychiczne
Niska
świadomość
zagrożeń
Brak wsparcia
ze strony
środowiska
Brak
umiejętności
radzenia sobie
w kryzysie
Oderwanie od
rodziny
47
Postawa
roszczeniowa
Zanik
wartości
moralnych
Egoizm
Powielanie
wzorców
przez
młodsze
Degradacja
wartości
rodziny
Nieprawidłowe
relacje między
członkami
rodziny
Zaniedbania
higieniczne
Skutki
Przedmiotow
e traktowanie
dzieci
Konflikty z
prawem
Problemy
szkolne
dzieci
Przerzucanie
odpowiedzial
ności
Zaniedbania
zdrowotne
Rozpad
rodziny
Poczucie
niższej
wartości
Sprawami związanymi z problemem uzależnienia od alkoholu na terenie
gminy Stoczek zajmuje się Gminna Komisja ds. Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych oraz założony w 2004 roku przez Stowarzyszenie na Rzecz
Rozwoju Gminy Stoczek punkt konsultacyjny dla dzieci i młodzieży i ich rodzin w
zakresie uzależnień. Punkt ten ma na celu realizować następujące zadania:
1. Prowadzenie programów terapeutycznych dla dzieci i młodzieży i ich
rodziców poprzez zajęcia profilaktyczne i terapeutyczne ze szczególnym
zwróceniem uwagi na:
► wiedzę o środkach uzależniających i ich oddziaływaniu na organizm
człowieka,
48
► rozpoznawaniu i rozumieniu własnej sytuacji życiowej, związanej z
uzależnieniem rodzica,
► psychologiczną pracę nad poczuciem winy, krzywdy i wstydu przed
uczuciami przeżywanymi na skutek zaburzenia życia rodzinnego,
► nabywaniu umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach wynikających
z faktu picia dorosłych członków rodziny,
► psychologiczną pracę nad poczuciem bezpieczeństwa, poczuciem własnej
wartości i godności oraz wzmacnianiem istniejących zasobów,
► budowaniem systemu oparcia, tworzeniem własnego programu chronienia
siebie przed konsekwencjami uzależnienia oraz wzmocnieniem samooceny i
własnej odpowiedzialności po to aby uniezależniać się od sytuacji domowej.
2. Gry, zabawy ruchowe i psychologiczne.
3. Organizowanie i finansowanie szkoleń na temat pomagania dzieciom i
młodzieży oraz organizowanie warsztatów wychowawczych dla rodziców i
opiekunów.
4. Stworzenie dzieciom i młodzieży warunków do poznania trzeźwego i
zdrowego stylu życia.
Punkt konsultacyjny dla dzieci i młodzieży i ich rodzin w zakresie uzależnień
cieszy się dużym zainteresowaniem, liczbę osób objętych pomocą w/w punktu
z podziałem na kobiety, mężczyzn i dzieci obrazuje niniejszy wykres.
49
Wykres nr 27
Osoby objęte pomocą punktu konsultacyjnego dla dzieci i młodzieży
i ich rodzin w zakresie uzależnień.
(80) 16%
(60) 12%
Mężczyźni
Kobiety
Dzieci
(360) 72%
źródło: opracowanie własne
GOPS na podstawie danych z GK RPS
Powyższy wykres pokazuje, że największą grupą osób objętych pomocą w/w
punktu są dzieci, na drugim miejscu są mężczyźni na trzecim zaś kobiety.
Obok pomocy osobom uzależnionym bardzo ważna jest profilaktyka
uzależnienia od alkoholu. Najczęstszym adresatem działań prewencyjnych są dzieci
i młodzież, które trzeba wyposażyć w wiedzę i umiejętności, jak sobie radzić w
życiu i nie ulegać uzależnieniom. W gminie Stoczek oprócz w/w punktu została
powołana Gminna Komisja Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w 5-cio
osobowym składzie. Jej zadaniem jest motywowanie osób do podjęcia leczenia
odwykowego oraz pomoc rodzinom osób nadużywających alkoholu. Pomoc ma
charakter konsultacji merytorycznej i prawnej. W roku 2004 Komisja rozpatrywała
17 wniosków o leczenie, natomiast w 2005 roku 2 wnioski. Liczbę
osób
kierowanych na leczenie odwykowe z podziałem na wiek uzależnionych
przedstawia poniższa tabela.
50
Struktura mieszkańców Gminy Stoczek leczących się od uzależnienia
alkoholowego w 2004 i 2005 roku.
Rok urodzenia
1943
1946
1950
1951
1954
1955
1956
1958
1959
1962
1963
1967
1976
1978
RAZEM:
Liczba osób
2004
2
1
2
2
1
2
2
1
1
1
1
1
1
17
2005
1
1
2
Źródło: pracowanie własne GOPS na podstawie danych z Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych w Stoczku.
Uzależnienia człowieka od alkoholu zawsze jest szkodliwe dla niego samego
i jego otoczenia społecznego. Może przybrać różne formy i dokonać się w
krótszym lub dłuższym czasie. Zwykle osoby uzależnione nie są świadome tego
faktu. Ich bliscy także lekceważą wyraźne objawy chorobowe, tłumacząc
zachowania innymi motywami postępowania.
1.6. PRZEMOC W RODZINIE
Przemoc w rodzinie może być zarówno skutkiem jak i przyczyną dysfunkcji
w rodzinie. Należy ją zaklasyfikować do kategorii zachowań negatywnych o dużej
szkodliwości społecznej.
51
Przemoc w rodzinie to:
-
działanie lub zaniechanie podjęte w obrębie rodziny przez jednego z jej
członków, przeciwko pozostałym;
-
wykorzystanie istniejącej lub stworzonej przez okoliczności przewagi sił lub
władzy;
-
godzące w ich prawa i dobra osobiste, a w szczególności życie i zdrowie
(fizyczne czy psychiczne);
-
powodujące u nich szkodę lub cierpienie.
Przemoc w rodzinie jest problemem trudnym do rozpoznania i badania. W
próbach jej oszacowania należy zachować dużą ostrożność. Ofiary przemocy nie
zawsze chcą mówić o sprawach, które uważają za wstydliwe.
Rozróżniamy następujące rodzaje przemocy:
-
przemoc fizyczną,
która
polega
na
wszelkiego
rodzaju
działaniu
bezpośrednio z użyciem siły, którego rezultatem jest nieprzypadkowe
zranienie, np. popychanie, obezwładnienie, policzkowanie, szczypanie,
kopanie, duszenie, bicie ręką, pięścią, itp.
-
przemoc psychiczną – prowadzi do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej
osoby, wykorzystuje mechanizmy psychologiczne, np. wyśmiewanie,
poniżanie, upokarzanie, narzucanie własnych poglądów, itp.
-
przemoc seksualną – wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań
w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy, np. krytykowanie
zachowań seksualnych, sadystyczne formy współżycia, seks z osobami
trzecimi, itp.
-
przemoc ekonomiczna – prowadzi do całkowitego uzależnienia fizycznego
od sprawcy, np. poprzez odbieranie zarobionych pieniędzy, niezaspokajanie
podstawowych potrzeb materialnych rodziny, itp.
-
zaniedbanie – ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i
emocjonalnych.
Przemoc w rodzinie nie jest czynem jednorazowym, często ma długą nawet
kilkunastoletnią historię i zwykle powtarza się według następujących po sobie faz.
52
1) Faza narastania napięcia – początkiem cyklu jest zwykle wyczuwalny wzrost
napięcia, narastają sytuacje konfliktowe. Przyczyny mogą tkwić poza
rodziną, czasem są to błahostki, drobne nieporozumienia powodujące dalszy
wzrost napięcia. Zaczyna pojawiać się agresja.
2) Faza ostrej przemocy – następuje wybuch agresji, sprawca przemienia się w
kata, może dokonać strasznych czynów, nie zwracając uwagi na krzywdę
innych. W tej fazie najczęściej następuje interwencja, ofiary w afekcie
decydują się wezwać pomoc lub złożyć skargę.
3) Faza miodowego miesiąca – to czas skruchy i okazania miłości. Sprawca
zaczyna dostrzegać to co się wydarzyło. Próbuje załagodzić sytuację,
przeprasza, obiecuje poprawę, staje się uczynny i miły. Pozwala ofiarom
uwierzyć, że teraz będzie inaczej, że TO się więcej nie powtórzy. Ofiary zaś
wierzą wbrew zdrowemu rozsądkowi, bo w głębi serca tego właśnie pragną.
I nawet jeśli przed chwilą były gotowe uciec, teraz zostaną. Sprawca nie jest
w stanie długo pełnić takiej roli: z jakiegoś powodu znowu narasta napięcie i
wszystko zaczyna się powtarzać.
Te trzy fazy cyklu przemocy podsycają się nawzajem. Zaprzeczenie, potężny
mechanizm obronny umożliwia kontynuację tych zdarzeń. Mężczyzna unika
odpowiedzialności za to co zrobił i zaprzecza by zdarzenia rzeczywiście miały
miejsce. Kobieta – ofiara przemocy stara się chronić samą siebie i związek,
zapominając o aktach przemocy. Często w ten sposób nie dostrzega bardzo
poważnego zagrożenia.
II FAZA
OSTREJ
PRZEMOCY
I FAZA
NARASTANI
A NAPIĘCIA
III FAZA
53
MIODOWEG
O MIESIĄCA
Przemoc w związku ma tragiczne konsekwencje – nie tylko niszczy rodzinę,
ale ma także negatywny wpływ na rozwój emocjonalny dzieci oraz na sposób
niszczenia i działania osoby krzywdzonej.
W zachowaniu kobiety, która przez długie lata żyje w związku przemocowym,
zachodzą ogromne zmiany, które nie mają nic wspólnego z jej indywidualnymi
skłonnościami czy predyspozycjami, ale są naturalną konsekwencją jej tragicznej
sytuacji życiowej. Zmiany te objawiają się przede wszystkim tym, że u ofiar
przemocy występują:
 Stany nadmiernego pobudzenia – zaburzenia snu (bezsenność, koszmary) i
łaknienia, rozchwianie emocjonalne, wyższy poziom lęku, ataki paniki,
płaczliwość, nerwowość i drażliwość;
 Stany zahamowania – pojawia się zamknięcie i izolacja, unikanie kontaktów,
obniżenie nastroju, bierność, problemy w koncentracji, rozkojarzenie, paraliż
inicjatywy, problemy z podejmowaniem decyzji;
 tzw. wtargnięcia – mimowolnie pojawiające się obrazy traumatycznych
przeżyć wraz z towarzyszącymi emocjami strachu i przerażenia;
 poczucie niskiej wartości;
 poczucie winy i wstyd;
 skłonności
autodestrukcyjne
–
sięganie
po
alkohol,
narkotyki,
samouszkodzenia, wchodzenie w ryzykowne sytuacje i próby samobójcze;
 nieufność wobec ludzi;
 utrata poczucia siły i skuteczności.
54
Wymienione cechy myślenia i działania pojawiają się w mniejszym lub
większym natężeniu w większości kobiet, które przez długie lata doświadczają
przemocy ze strony męża czy partnera. Są one objawem zespołu stresu
pourazowego.
W rodzinach, w których panuje przemoc, dzieci również narażone są na
różne formy fizycznego, seksualnego i emocjonalnego wykorzystywania.
Wpływ przemocy na dzieci:
• dzieci żyjące w rodzinach, w których panuje przemoc dorastają w ciągłym
poczuciu lęku i zagubienia;
• dzieci z takich rodzin cechuje niższa samoocena, brak poczucia
bezpieczeństwa i brak pewności siebie.
• zmiana miejsca zamieszkania może mieć dramatyczne efekty: opuszczając
nagle szkołę, dom, opuszczając przyjaciół dzieci czują się zagubione.
• częste zmiany szkoły lub pozostawanie w domu w celu zaopiekowania się
matką lub rodzeństwem powoduje zakłócenia rytmu nauki.
• przemoc może sprawiać, że dzieci stają się coraz bardziej osamotnione i nie
przystosowane społecznie;
• dzieci, które są świadkami przemocy często cierpią z powodu koszmarów
sennych, zakłóceń snu, moczenia nocnego i braku apetytu.
• u dzieci, które doświadczają przemocy, często rozwija się depresja; dzieci te
mają kłopoty z uzewnętrznianiem uczuć, są pasywne i bardzo boją się
odrzucenia;
• starsze dzieci, czują się odpowiedzialne za matkę lub rodzeństwo, narażone
są na przemoc, gdy stają w obronie bitych członków rodziny.
W celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie
oraz inicjowania i wspierania działań polegających na podnoszeniu świadomości
społecznej w zakresie przyczyn i skutków przemocy w rodzinie weszła ustawa z
dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Określa ona:
55
1) zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie,
2) zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie,
3) zasady postępowania wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.
W 1998r. podjęto próbę stworzenia systemu przeciwdziałania przemocy w
rodzinie, angażując w ten problem wszystkie podmioty zainteresowane pomocą
rodzinie, z uwzględnieniem Policji, Ośrodków Pomocy Społecznej, Gminnych
Komisji
Rozwiązywania
Problemów
Alkoholowych.
Wspólne
wysiłki
zaowocowały opracowaniem „Niebieskiej Karty”.
Zadania procedury Niebieskiej Karty w pomocy społecznej:
• ułatwienie pracownikowi socjalnemu rozpoznania przemocy w rodzinie;
• dostarczenie ofiarom przemocy informacji o przysługujących im prawach
oraz o możliwościach szukania pomocy;
• motywowanie ofiar przemocy w rodzinie do żądania ochrony swoich praw i
szukania pomocy;
• ułatwienie podjęcia działań zmierzających do zatrzymania przemocy;
• dokonywanie oceny stopnia zagrożenia życia i zdrowia osób krzywdzonych
w rodzinie;
• ułatwienie planowania działań związanych z poprawą sytuacji ofiar;
• ułatwienie oceny sytuacji rodziny w związku z przemocą;
• monitorowanie sytuacji rodzinnej w związku z przemocą;
• ułatwienie zapisu historii przemocy i podejmowanych działań;
• ułatwienie szybkiego przygotowania szczegółowych informacji o przemocy
w rodzinie w przypadku wszczęcia postępowania karnego wobec sprawcy;
• tworzenie warunków do współpracy między placówkami pomagającymi
ofiarom przemocy w rodzinie i podejmującymi działania wobec sprawców
oraz budowania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
Obowiązek przeciwdziałania przemocy w rodzinie, szczególnie w rodzinie z
problemem alkoholowym spoczywa na Gminnych Komisjach Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych. Reguluje to ustawa o wychowaniu w trzeźwości i
56
przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Jednym z obowiązków Komisji jest zakładanie
Niebieskich Kart w celu ułatwienia rozpoznania przemocy w rodzinie z problemem
alkoholowym. Karta ta ma również za zadanie motywowanie sprawców przemocy
do podjęcia leczenia odwykowego.
Obowiązek zakładania Niebieskich Kart spoczywa także na Policji, która
zazwyczaj jako pierwsza spotyka się z rodziną, w której dochodzi do aktów
przemocy. Karta ta ułatwia policjantom uporządkowanie zarówno rejestrację
śladów i wydarzeń w miejscu zdarzenia, jak również podjętych przez nich
czynności.
Może się zatem zdarzyć, że jedna rodzina ma założoną Niebieską Kartę w
trzech miejscach: na policji, w pomocy społecznej i w gminnej komisji
rozwiązywania problemów alkoholowych. Nie jest to zbędna biurokracja, gdyż
większość spraw, które trafią do organów ścigania czy wymiaru sprawiedliwości,
jest umarzana właśnie z powodu braku wystarczających informacji i dowodów
popełnienia czynu zabronionego prawem.
Według danych Komendy Głównej Policji, w 2003 roku zanotowano 85512
wezwań, dotyczących przemocy w rodzinie zarejestrowanych w programie
„Niebieskiej Karty”. Liczba ofiar przemocy domowej, według policyjnej
„Niebieskiej Karty”, wyniosła 137299 osób. Większość z nich to kobiety i dzieci
(blisko 95%).
Najwięcej zarejestrowanych w programie „Niebieska Karta” przestępstw, to
fizyczne lub psychiczne znęcanie się nad członkami rodziny. Liczba ta stale rośnie
od 1999 roku. W 2003 roku liczba ta wynosiła 23166. W wyniku „nieporozumień
rodzinnych” zostało zabitych 271 osób na ogólną liczbę 1039 zabójstw w roku
2003. Sprawcami są zarówno wcześniejsi oprawcy, jak i doprowadzone do
ostateczności ofiary. Liczba ta jak przyznaje sama policja, nie oddaje w pełni skali
zjawiska, a z policyjnych statystyk wynika, że największa liczba zabójstw została
popełniona z nieustalonych lub innych motywów i w liczbie tej (622) również
mogą się kryć przypadki zabójstw na tle przemocy.
Jak wynika z danych statystycznych większość spraw o przemocy w rodzinie
jest umarzana na etapie postępowania przygotowawczego. W roku 2002 za
57
fizyczne lub psychiczne znęcanie się nad członkami rodziny skazano ogółem 14128
sprawców, spośród których 90,4% otrzymało kary pozbawienia wolności w
zawieszeniu i w granicach dolnego zagrożenia (73,5% do roku, a zaledwie 0,6%
powyżej 3 lat pozbawienia wolności.
Szacuje się, że zaledwie 25% przypadków zgwałceń jest ujawnionych organom
ścigania. Według danych Komendy Głównej w roku 2003, stwierdzono 2.322
przestępstw o gwałt. Jeśli chodzi o skazania, to w roku 2002 było zaledwie 690
skazań z czego 33% to były wyroki w zawieszeniu. Blisko 60% skazań to wyroki
do dwóch lat pozbawienia wolności.
Według danych z Posterunku Policji w Stoczku wynika, iż interwencji
domowych z użyciem Niebieskiej Karty w 2004r. było – 13 i odpowiednio w
2005r.
1.7. STARZENIE SIĘ LUDNOŚCI- PROBLEMY LUDZI
STARSZYCH
Polska transformacja doświadczyła całe społeczeństwo. Wśród zubożałych
znalazła się także wyeliminowana grupa ludzi starszych, emerytów i rencistów,
których z roku na rok przybywa. Prognozy demograficzne wskazują, że w
kolejnych latach procent osób w starszym wieku, w całej populacji będzie
zwiększał się systematycznie.
58
Wiek starszy niesie za sobą czynniki ograniczające sprawność i
samodzielność. Są to nie tylko procesy starzenia czy choroby wieku starszego, ale
również niekorzystne wpływy środowiskowe, trudne warunki mieszkaniowe,
ekonomiczne, różne sytuacje konfliktowe. Wszystko to może wpływać na
ograniczenia aktywności fizycznej lub psychicznej oraz ograniczać zdolność do
samodzielnego bytowania.
W powszechnej opinii, starość postrzegana jest jako okres całkowitej
degradacji,
izolacji,
samotności,
niedołęstwa,
odczuwalnych
dolegliwości
somatycznych, postępującego uzależnienia od otoczenia i ponurego czekania na
śmierć.
Zmieniająca się struktura i funkcje współczesnej rodziny nie sprzyjają
kształtowaniu się warunków do sprawowania opieki nad sędziwym członkiem
rodziny. Coraz częściej osoby starsze tworzą jednoosobowe gospodarstwo
domowe, a gdy osoby te mieszkają razem z dziećmi to właśnie ich świadczenia
emerytalne niejednokrotnie stanowią źródło pewnego i stałego dochodu rodzin
wielopokoleniowych.
Sytuacja najstarszej generacji Polaków jest znacznie gorsza niż ich
rówieśników w krajach Unii Europejskiej. Mówi się o redukcji wydatków państwa,
w tym także, w sektorze pomocy społecznej – pomoc ludziom starszym, chociaż
zapotrzebowanie na osłony socjalne rośnie i będzie rosło nadal. Ludzie starsi
wymagają różnych form wsparcia społecznego, aby to się mogło stać powinna być
dokładnie zdiagnozowana ich sytuacja. Potrzebna jest, zatem nowa polityka
społeczna: elastyczna, kreatywna, nowatorska oparta na współpracy samorządu i
organizacji pozarządowych.
Dane demograficzne wskazują na szybkie starzenie się populacji naszej
gminy. Według danych na dzień 31.12.2005r. w gminie Stoczek mieszkało 1.064
osób w wieku poprodukcyjnym, co stanowi 19 % ogółu ludności.
Wykres nr 28
59
Osoby w wieku poprodukcyjnym w roku 2005 w stosunku do
ogółu ludności
81%
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
19%
Pozostała liczba
mieszkańców
2005
osoby w wieku
poprodukcyjnym
Usługi opiekuńcze
Jedna z form pomocy środowiskowej świadczonej na terenie gminy Stoczek
są usługi opiekuńcze dla osób chorych, starych lub niepełnosprawnych,
wymagających pomocy innych osób. Z tej formy pomocy korzystają przede
wszystkim osoby samotne, ale również te, którym rodzina nie jest w stanie
zapewnić opieki i pielęgnacji.
Usługi opiekuńcze maja na celu przede wszystkim:
1. pomóc w zaspokojeniu codziennych potrzeb życiowych
2. zapewnić podstawową opiekę higieniczną
3.
zapewnić pielęgnację, oraz w miarę możliwości podtrzymanie
kontaktów z otoczeniem.
Ośrodek przyznał w 2004 roku pomoc w postaci usług opiekuńczych 9
osobom. Natomiast w roku 2005 liczba świadczonych usług wzrosła do 10 osób.
Usługi te świadczone są przez osoby
Społecznej.
60
zatrudnione przez Ośrodek Pomocy
Dom Pomocy Społecznej
W strukturach Urzędu Gminy Stoczek funkcjonuje również Samorządowy
Dom Pomocy Społecznej w Starych Lipkach zwany dalej „Domem”, działający w
formie jednostki organizacyjnej. Bezpośredni nadzór nad działalnością Domu
sprawuje Wójt Gminy Stoczek.
O miejsce w domu pomocy społecznej mogą ubiegać się osoby z powodu
wieku (emerytalnego), sytuacji życiowej, rodzinnej, materialnej lub mieszkaniowej.
Osoby chore przewlekle nie wymagające leczenia szpitalnego mogą także, jeśli
wymagają opieki, starać się o umieszczenie w domu pomocy społecznej.
Celem Domu jest zapewnienie osobom w nim przebywającym całodobowej
opieki, zaspokojenie potrzeb bytowych, zdrowotnych, społecznych i religijnych.
Dom zapewnia opiekę i świadczy usługi osobom, którym wiek, stan zdrowia
oraz warunki mieszkaniowe nie pozwalają na samodzielne funkcjonowanie w
środowisku.
Samorządowy Dom Pomocy Społecznej w Starych Lipkach posiada 18
miejsc. W roku 2004 przebywało w nim 16 osób w tym 10 skierowanych przez
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Węgrowie oraz 1 osoba przebywała tylko
w okresie zimowym – mieszkaniec naszej gminy.
Natomiast w roku 2005 przebywało w nim 17 osób, w tym skierowanych
przez PCPR w Węgrowie oraz jeden mieszkaniec tylko w okresie zimowym.
Pobyt w Domu Pomocy Społecznej w Starych Lipkach jest odpłatny. Średni
miesięczny koszt utrzymania w Domu w roku 2004 wynosił 1.497,95 zł, zaś w
2005r. 1.484,65 zł. Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej i decyzję
ustalającą opłatę za pobyt w tym domu wydaje organ gminy właściwy dla tej
osoby, tj. według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej o umieszczenie w domu
pomocy.
61
1.8. ZDROWIE
Usługi zdrowotne na podstawie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej
świadczy Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej- Szpital Powiatowy w
Węgrowie. Świadczenia zdrowotne udzielane są świadczeniobiorcom w poradniach
specjalistycznych, oddziałach szpitalnych oraz poradniach diagnostycznych.
W Gminie Stoczek funkcjonują dwa prywatne gabinety lekarskie:
Indywidualna Specjalistyczna Praktyka Lekarska, której usługi świadczy
specjalista medycyny rodzinnej, pediatra, specjalista anestezjolog, pod swoją
62
opieką ma 2.822 osób, oraz Praktyka Lekarza Rodzinnego, w której usługi
świadczy specjalista chorób wewnętrznych i medycyny rodzinnej, pod swoją
opieką ma 2.407 osób. Każdy z lekarzy zatrudnia po 2 pielęgniarki. Znajduje się
również Gabinet Stomatologiczny, w którym zatrudniony jest jeden stomatolog,
funkcjonuje również apteka prywatna.
Jednym z ważniejszych zadań należących do w/w lekarzy jest opieka nad
osobami mającymi problemy ze zdrowiem. Dużą trudność sprawia leczenie chorób
przewlekłych, gdyż są to choroby trwające długo, tj. dłużej niż 3 miesiące.
Choroby przewlekłe oznaczają najczęściej chorobę lub inwalidztwo trwające w
sposób ciągły albo dające nawroty. Pacjenci chorujący przewlekle wymagają
długoterminowej opieki - lekarskiej i pielęgniarskiej.
CHOROBY PRZEWLEKŁE
Problemy zdrowotne dzieci i młodzieży do 19 roku życia w 2004 i 2005
roku
Rodzaje schorzenia
Liczba osób
2004
2005
25
30
Wady wrodzone
Zaburzenia wzroku
Wady i choroby narządu wzroku
Przewlekłe choroby układu
oddechowego
Choroby i zaburzenia układu
krążenia
Trwałe uszkodzenia narządu ruchu
moczowego
Zaburzenia statyki ciała
Cukrzyca
Choroby metaboliczne
Zaburzenia słuchu
Zaburzenia mowy
Inne przewlekłe choroby
63
31
14
36
26
8
11
5
10
4
10
68
1
32
5
10
415
86
1
34
5
11
459
RAZEM:
624
713
Źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z PLR i ISPL w Stoczku.
Najwięcej zaobserwowanych chorób u dzieci i młodzieży stanowią
zaburzenia statystyki ciała, drugie miejsce zajmują choroby metaboliczne.
Kolejnym najczęstszym schorzeniem są zaburzenia wzroku. Na następnym miejscu
plasują się wady wrodzone u dzieci. Najmniejszą liczbę stanowiły osoby z
cukrzycą.
Problemy zdrowotne osób dorosłych w 2004 i 2005 roku
Rodzaje schorzenia
Liczba osób
2004
2005
3
3
Gruźlica
Nowotwory
Choroby tarczycy
Cukrzyca
Niedokrwistość
Choroby obwodowego układu
nerwowego
choroby układu krążenia ( w tym ):
- przewlekła choroba reumatyczna
- choroba nadciśnieniowa
- choroby naczyń mózgowych
- niedokrwienna choroba serca
- przebyty zawał serca
trawiennego
Choroby układu mięśniowokostnego i tkanki łącznej
Pacjenci z innymi schorzeniami
wymagającymi opieki czynnej
RAZEM:
23
8
93
2
-
27
9
133
2
21
277
1
202
19
28
18
23
372
6
261
23
33
20
34
12
16
61
95
555
582
Źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z PLR i ISPL w Stoczku.
64
Jak wynika z powyższej tabeli najwięcej osób dorosłych wykazuje
zaburzenia układu krążenia. Duża ilość osób choruje na cukrzycę i ilość ta ciągle
wzrasta. Duża ilość osób zapada na choroby układu trawiennego oraz nowotwory.
Najmniejszą liczbę stanowiły osoby chorujące na niedokrwistość, gruźlicę oraz
choroby tarczycy.
1.9. PRZESTĘPCZOŚĆ
Jednym z równie ważnych i postępujących problemów społecznych jest
przestępczość. Przez to pojęcie należy rozumieć zbiór czynów zabronionych
ustawowo pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki
terytorialnej. Przestępczość jest zjawiskiem społecznym.
Charakteryzuje się następującymi cechami:
65
•
stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego,
•
wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w
stosunku do ogółu ludności.
Przestępczość rozpatrywana może być również z punktu widzenia jej rozległości,
intensywności, struktury i dynamiki. Przestępczość i jej poziom determinuje wiele
czynników. Wśród czynników kryminogennych można wyodrębnić czynniki o
charakterze szczególnym i ogólnym. Do pierwszej grupy należy zaliczyć; cechy
osobiste przestępcy, układy sytuacyjne, zachwianie równowagi psychicznej,
frustracje jednostek, grupy społecznej, rozpad więzi nieformalnych, niedomogi w
działaniu organizacji formalnych, alkoholizm, rodziny dysfunkcjonalne, wadliwe
działania systemu oświatowego i wychowawczego. Do drugiej zaś nędzę,
niesprawiedliwość i konflikty społeczne, nierówny podział bogactw, niski stan
zdrowotny społeczeństw, dominację jednej grupy społecznej nad innymi opierającą się jedynie na bogactwie lub posiadaniu siły czy władzy, frustracje
wywołaną niespełnieniem podstawowych potrzeb związanych z egzystencją
ludzką,
masowy
wyzysk,
nierówne
możliwości
życiowe
i
nieszczęścia
powodowane przez człowieka, rygorystyczność kodeksów i przepisów prawnych
pozostającymi w niezgodzie z poglądami społeczeństwa, przestarzałe lub
nieprzychylne ludziom ustawodawstwa, stosowane w sposób sztywny wobec wielu
warstw społecznych.
W Gminie Stoczek przestępczość przedstawia się następująco:
Wykres nr 29
66
Struktura przestępstw według rodzaju.
35
32
30
25
liczba
22
20
18 18
18
20
15
13 13
10
5
5
0
7
w ypadki
drogow e
2004
5 5
kolizje
drogow e
nie trzeźw i
kierow cy
mandaty
karne
2005
interw encje
izba
domow e NK w ytrzeźw ień
rodzaj
Źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z Posterunku Policji w Stoczku
Powyższy wykres ukazuje, iż najliczniejszą grupę sprawców przestępstw
stanowili nie trzeźwi kierowcy i ukarani mandatami karnymi, zaś do najmniej
licznej grupy zaliczamy skierowanych do izby wytrzeźwień.
Według danych statystycznych dotyczących zagrożeń przestępczością na terenie
gminy Stoczek, przeprowadzono postępowania przygotowawcze:
♦ w roku 2004 - 32
♦ w roku 2005 - 18
natomiast postępowań o wykroczenia:
♦ w roku 2004 - 44
♦ w roku 2005 - 50
Wykres nr 30
67
Przestępczość w śród nieletnich według kategorii
przestępstw
4
4
3
liczba
2
1
0
2004
1
1
0
kradzież mienia
1 1
0
uszkodzenie
mienia
pobicia
1
2005
0
0
w ypadki
drogow e
w ykroczenia
kategoria
Źródło :opracowanie własne GOPS na podstawie danych z Posterunku Policji w Stoczku
Jak wynika z przedstawionego wykresu najczęściej występującym czynem
karalnym w śród nieletnich są czyny z kodeksu wykroczeń. Nietrzeźwych
nieletnich nie ujawniono.
1.10. EDUKACJA
68
W Gminie Stoczek znajdują się następujące placówki oświatowe.
◘
Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące w Stoczku przy ulicy Armii
Krajowej 1, które zostało utworzone w 2004 roku. Siedziba Liceum znajduje
się w budynku Gimnazjum, które użyczyło dwie klasy. Uczniowie liceum
korzystają również z biblioteki szkolnej, Hali Sportowej, stołówki i świetlicy.
Wykres nr 31
Liczba uczniów w Niepublicznym Liceum
Ogólnokształcacym w Stoczku w latach 2004-2006
29
30
25
20
liczba
15
uczniów
10
5
0
13
Liceum
2004/2005
2005/2006
rok szkolny
Źródło: Opracowanie własne GOPS na podstawie danych z Urzędu Gminy Stoczek
◘
Gimnazjum im. Władysława Reymonta w Stoczku przy ulicy Armii
Krajowej 1. Obiekt ten jest najnowocześniejszym obiektem szkolnym Gminy
Stoczek. Dysponuje 11 klasami, biblioteką szkolną, pracownią komputerową z
dostępem do Internetu, Halą Sportową i stołówką szkolną , świetlicą wraz z
zapleczem kuchennym.
Wykres nr 32
69
Liczba uczniów w Gimnazjum w Stoczku w latach
2003-2006
250
245
240
liczba 235
230
uczniów 225
220
215
210
248
238
233
Gimnazjum
2003/2004
2004/2005
2005/2006
rok szkolny
◘
Szkoła Podstawowa im. Edwarda Szymańskiego przy ulicy Węgrowskiej
w Stoczku. Obiekt ten dysponuje dwunastoma salami lekcyjnymi, biblioteką, salą
gimnastyczną, oraz kuchnią. Szkoła posiada także oddział przedszkolny, salę
komputerową z podłączeniem do Internetu.
Wykres nr 33
Liczba uczniów w Szkole Podstawowej w Stoczku w
latach 2003-2006
275
270
liczba
265
uczniów
260
255
272
265
263
Stoczek
2003/2004
2004/2005
2005/2006
rok szkolny
◘
Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Toporze.
Placówka szkolna położona jest w odległości ok. 8 km od Stoczka. Szkoła posiada
70
pięć klas lekcyjnych, salę komputerową z dostępem do Interentu, salę do ćwiczeń,
bibliotekę, stołówkę i rozdzielnię posiłków.
Wykres nr 34
Liczba uczniów w Szkole Podstawowej w
Toporze w latach 2003-2006
67
67
66
65
liczba
64
uczniów
63
63
63
Topór
62
61
2003/2004
2004/2005
2005/2006
rok szkolny
◘ Szkoła Podstawowa w Mrozowej Woli.
Budynek szkolny położony jest w odległości ok. 8 km od Stoczka. W szkole tej
realizowany jest program nauczania w zakresie klas 0-3. Placówka posiada cztery
sale lekcyjne, stołówkę, rozdzielnię posiłków oraz bibliotekę.
Wykres nr 35
71
Mrozowej Woli w latach 2003-2006
50
43
40
34
32
liczba 30
uczniów 20
Mrozowa Wola
10
0
2003/2004
2004/2005
2005/2006
rok szkony
◘
Szkoła
Podstawowa
im.
Jana
Kochanowskiego
w
Grygrowie.
Szkoła położona jest w odległości ok. 6 km od Stoczka. W szkole tej znajduje
się siedem klas, biblioteka, sala komputerowa z dostępem do Internetu,
stołówka, zastępcza sala gimnastyczna oraz rozdzielnia posiłków.
Wykres nr 36
Grygrowie w latach 2003-2006
108
106
104
liczba 102
100
uczniów 98
96
94
92
107
102
98
Grygrów
2003/2004
2004/2005
2005/2006
rok szkolny
Wykres nr 37
72
Powyższy wykres przedstawia liczbę dzieci w poszczególnych klasach w Szkołach
Podstawowych z terenu gminy w roku 2005.
1.11. MIESZKALNICTWO
73
Gmina nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego. W
1998 zostało opracowane Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Stoczek, który stanowi podstawę określenia celów rozwoju
Gminy Stoczek. W obszarze gminy dominuje zabudowa jednorodzinna,
zagrodowa. Skupiska domów rozmieszczone są przy drogach wiejskich.
W gminie Stoczek funkcjonuje 1.764 gospodarstw domowych ( dane ze spisu
powszechnego ), w tym :
● gospodarstwa 1- osobowe stanowi - 457
● gospodarstwo 2- osobowe stanowi –394
● gospodarstwo 3- osobowe stanowi – 260
● gospodarstwo 4- osobowe stanowi- 258
● gospodarstwo 5 i więcej osobowe stanowią – 395
Przeciętna liczba w gospodarstwie domowym wynosi 3,06 osoby, największą
liczbę stanowią gospodarstwa jednoosobowe, najmniejszą czteroosobowe.
Mieszkańcy zajmują łącznie 1.471 mieszkań, które stanowią własność:
● osób fizycznych
- 1.444
● gminy
-
19
● skarbu państwa
-
3
● zakładów pracy
-
3
● pozostałych podmiotów –
2
Istniejące zasoby mieszkalne nie zaspokajają potrzeb mieszkańców gminy.
Samorządy gminne w świetle obowiązujących przepisów w ramach zadań
własnych są zobowiązane do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych osób
znajdujących się w trudnej sytuacji. W związku z powyższym gmina Stoczka
posiada w zasobie mieszkania komunalne i socjalne. Największe potrzeby istnieją
w zakresie lokali socjalnych, dlatego też Gmina Stoczek dokonała w 2003 roku
adaptacji budynku stanowiącego własność gminy, co zwiększyło stan w/w
mieszkań.
74
Liczbę lokali socjalnych i komunalnych przedstawia poniższa tabela.
Liczba lokali mieszkalnych i komunalnych
Rodzaj
mieszkania
Komunalne
Socjalne
Ogółem:
Liczba
mieszkań
26
11
37
Powierzchnia
Liczba
mieszkania
1.236 m2
507,12 m2
1.743,12m2
izb
80
29
109
Źródło: opracowanie własne GOPS na podstawie danych z referatu Rolnictwa, Środowiska, Rozwoju
Gospodarczego i Integracji Europejskiej w Urzędzie Gminy Stoczek.
W Gminie Stoczek nie ma noclegowni dla bezdomnych i mieszkań chronionych,
a zasób mieszkaniowy gminy, w tym lokali socjalnych, nie pozwala w całości
zaspokoić potrzeb członków społeczności.
1.12. BEZDOMNOŚĆ
W polskiej literaturze naukowej i publicystyce nie dopracowano się jednej,
powszechnie uznawanej definicji bezdomności. W bardzo wielu publikacjach
75
spotyka się rozważania związane z niejasnościami definicyjnymi pojęcia
bezdomności i osoby bezdomnej.
Z definicją osoby bezdomnej spotykamy się w Ustawie o pomocy
społecznej. Zgodnie z nią, za osobę bezdomną uważa się „osobę nie zamieszkującą
w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o najmie lokali mieszkalnych i
dodatkach mieszkaniowych i nigdzie nie zameldowaną na pobyt stały w
rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
Jednak jak podkreśla wielu badaczy, bezdomność jest przede wszystkim
zjawiskiem społecznym, nie poddającym się opisowi w kategoriach czysto
prawniczych. Ani formalne prawo do zamieszkania w danym lokalu, ani brak tego
prawa nie przesądzają bowiem niczego w kwestii bezdomności. Możliwe są
sytuacje gdy konflikty rodzinne uniemożliwiają współzamieszkiwanie w lokalu, w
którym jest zameldowany, lub też zaspakajanie potrzeb mieszkaniowych pomimo
braku zameldowania i formalnego prawa do zamieszkania w danym lokalu.
W literaturze socjologicznej dzieli się bezdomnych na dwie kategorie:
bezdomnych aktualnych i bezdomnych potencjalnych. ”Bezdomni aktualni, są to
ludzie nie mający dachu nad głową, którzy od rana do wieczora myślą, gdzie
można by znaleźć schronienie nocą(…).Bezdomni potencjalni, są to ludzie nie
posiadający własnego mieszkania, chwilowo gdzieś wegetujący, ale w każdej
chwili mogący utracić dach nad głową. Do nich należy zaliczyć bezdomnych
przebywających w zakładach karnych, szpitalach, odwykówkach, schroniskach i
noclegowniach.
Do przyczyn bezdomności można zaliczyć:
- sytuację społeczno- ekonomiczną kraju, w tym wzrost bezrobocia
- sytuacja prawną, polegającą na możliwości wyeksmitowania lokatora „ do nikąd”
za długi i zaległości w opłatach czynszowych
- patologię w tym z powodu alkoholizmu, przestępczości, odrzucenia lub braku
opieki ze strony najbliższych, przemocy w rodzinie
- świadomy wybór innego sposobu życia , odrzucenia obowiązującego systemu
wartości
76
- osobowość, w tym poczucie niższości, osamotnienie, wstyd, przekonania o złym
świecie i ludziach.
Problem bezdomności w Polsce staje się coraz poważniejszy. Spowodowane
jest to przemianami społeczno ustrojowymi, związanymi z pojawianiem się
zjawiska bezrobocia, eksmisjami „na bruk”, likwidacją hoteli robotniczych,
zapaścią na rynku mieszkaniowym
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pomoc bezdomnym należy do zadań
własnych gminy. Pomoc ta może mieć formę udzielania schronienia, posiłku,
ubrania, a także zasiłku celowego na leczenie.
Z analizy przeprowadzonej przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w
Stoczku wynika, iż na terenie naszej gminy nie ma osób bezdomnych. Biorąc pod
uwagę przyczyny powstawania bezdomności należy domniemywać, iż problem
ten niebawem dotknie również naszą gminę.
2. ANALIZA WYNIKAJĄCA Z PRZEPROWADZONEJ DIAGNOZY
PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
77
Analiza społeczna obejmuje opis różnych zjawisk, sytuacji, przesłanek, które
mogą stać się przyczyną trudnej sytuacji, w jakiej znaleźli się poszczególni
mieszkańcy gminy Stoczek.
W
celu
otrzymania
zbliżonego
rzeczywistego
obrazu
problemów
społecznych poddano analizie dane liczbowe z 2004 i 2005 roku. Analiza ta
pozwala uchwycić tendencje rosnące lub malejące w poszczególnych problemach
społecznych.
Większość problemów, z jakimi borykają się mieszkańcy Gminy Stoczek
uznawana jest za problemy społeczne, będące konsekwencjami zakłóceń
organizacji życia zbiorowego. Tego przykładem jest głównie bezrobocie, ubóstwo,
uzależnienia, niepełnosprawność, niezaradność życiowa, starość. Problemy te jakby
wiążą się razem, zachodzi między nimi często związek przyczynowy np.:
bezrobocie powoduję utratę środków utrzymania, ale również pogłębienie i
nawarstwienie innych problemów, takich jak: bezradność, izolacja społeczna,
uzależnienia, przemoc itp.
Aby zagwarantować prawidłowe funkcjonowanie człowieka istnieje
potrzeba zabezpieczenia jego podstawowych potrzeb życiowych takich jak:
żywność, odzież, opał, dach nad głową, itp. Brak środków materialnych powoduje,
że większość osób zgłasza się o wsparcie do pomocy społecznej, aby w tym
trudnym okresie udzielona pomoc pozwoliła na faktyczne zaspokojenie
podstawowych potrzeb bytowych.
W sytuacji nie radzenia sobie z czynnościami domowymi lub samoobsługą
osób starszych, niepełnosprawnych, aby jak najdłużej zatrzymać ich w środowisku
lokalnym jest zapewnienie im pomocy usługowej. Z tego też względu należy
poszukiwać dodatkowych środków np.: unijnych oraz wspieranie gminy przez
wszystkie podmioty, w tym organizacje pozarządowe działające na rzecz
rozwiązywania problemów społecznych.
Poza wsparciem finansowym niezbędny jest rozwój taniego budownictwa
socjalnego, dzięki czemu osobom o niskich dochodach łatwiej będzie radzić sobie z
zaspokajaniem podstawowych potrzeb bytowych.
78
Obok form o charakterze finansowym lub usługowym, konieczne jest
rozwijanie form pozamaterialnych takich jak: organizacja punktu wsparcia
psychologicznego, prawnego, socjalnego, rodzinnego, aktywizację społeczną,
rozwój samopomocy, wolontariatu, rozwój sieci świetlic środowiskowych, rozwój
usług opiekuńczych, tworzenie sieci poradnictwa i wspierania w sytuacjach
kryzysowych dla dzieci i młodzieży.
Celem
wszystkich
działań
ma
być
zapobieganie
marginalizacji
i
wyprowadzenia z trudnej sytuacji osób, rodzin i społeczności lokalnych oraz
wyposażenie ich w narzędzia umożliwiające samodzielne radzenie sobie z
pojawiającymi się problemami i potrzebami np. poprzez zapewnienie długotrwale
bezrobotnym zatrudnienia w różnych formach takich jak: zatrudnienie socjalne,
roboty publiczne, prace interwencyjne, itp. Konieczne jest tu wyrównywanie szans
różnych grup społecznych: osób niepełnosprawnych, kobiet, ludzi młodych i
długotrwale bezrobotnych.
Problemy społeczne mają wielowymiarowy charakter i ich rozwiązanie
wymaga systemowych rozstrzygnięć, zintegrowanej współpracy instytucjonalnej,
angażując sferę polityczną, gospodarczą i społeczną. Należy doprowadzić do
wypracowania wspólnych programów i współdziałania wszystkich podmiotów
powołanych w celu rozwiązywania problemów społecznych (przedstawiciele
władzy lokalnej, pomocy społecznej, oświaty, kultury, zdrowia, organizacje
pozarządowe, kościelne, itp.).
Niezbędne jest także utworzenie infrastruktury socjalnej, bez której
niemożliwa będzie realizacja założonych celów.
III. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW
SPOŁECZNYCH
79
1. MISJA I CELE PODSTAWOWE
Gmina
z
definicji
jest
wspólnotą
samorządową
zorientowana
na
zaspokojenie potrzeb jej mieszkańców. Dlatego też władze gminy we
wszystkich swych działaniach musza dążyć do jak najlepszego i najpełniejszego
zaspokojenia potrzeb lokalnej społeczności. Zgodnie z kanonami nowocześnie
rozumianej polityki społecznej polegać ma to nie tylko na dystrybucji dóbr, lecz
na stwarzaniu warunków do rozwoju we wszystkich dziedzinach życia.
Oczywiście biorąc pod uwagę istotę zrównoważonego rozwoju należy pamiętać
o osobach wykluczonych, które z różnych przyczyn nie stają się beneficjentami
przemian i wzrastającego poziomu życia. Obowiązującym minimum powinno
być zapewnienie jednostce
bytowania w warunkach nie urągających jej
godności. Zdefiniowane zadania pozwalają gminie sformułować misję gminy
Stoczek w zakresie polityki społecznej. Jest nią
stworzenie mieszkańcom jak najlepszych warunków życia i zapewnienie
im możliwości rozwoju, z troską o los osób wykluczonych społecznie i
zagrożonych takim wykluczeniem.
W celu realizacji celu nadrzędnego – misji sformułowano 6 celów
podstawowych, którym przyporządkowano działania służące osiągnięciu celu.
Hierarchia
skonkretyzowanych celów podstawowych wynika z diagnozy
dotyczącej
najważniejszych
problemów
społecznych.
Jeden
z
celów
poświęcono instytucji rodziny, ponieważ to dzięki niej jednostka może
realizować swoje potrzeby przynależności do grupy, bezpieczeństwa. W tej
komórce społecznej tworzone, powielane i utrwalane są wzorce zachowań. W
dobie coraz szybszego życia, kiedy rodzice coraz mniej czasu poświęcają
wychowaniu dzieci, kiedy lansowane są konsumpcyjne modele życia pomoc
rodzinie jest szczególnie ważna. Przyjęty priorytet jakkolwiek aksjologicznie,
pozostaje również ekonomicznie uzasadniony. Kierowana tam pomoc przynosi
przy zaangażowaniu tak samych środków największe korzyści społeczne.
80
2. Planowane działania
CEL PODSTAWOWY NR 1
81
Wsparcie dla rodzin dotkniętych ubóstwem
Sposób realizacji:
►
działania ratunkowe polegające na udzielaniu doraźnej pomocy w formie
pieniężnej - świadczeń rodzinnych, dodatków mieszkaniowych, zasiłków
► działania polegające na udzielaniu świadczeń w formie
niepieniężnej-
zabezpieczenie jednego gorącego posiłku osobom tego pozbawionym a w
szczególności osobom bezdomnym, starym i dzieciom, zapewnienie pomocy w
formie usług opiekuńczych, w razie niemożności zaspokojenie całodobowej opieki
umieszczenie w domu pomocy społecznej
► łagodzenie skutków ubóstwa poprzez organizowanie robót publicznych
► praca socjalna z beneficjentami mająca na celu wskazanie umiejętnego sposobu
odkrycia i wykorzystania ich własnych zasobów (praca socjalna, wsparcie
psychologiczne, dworactwo zawodowe)
► stała weryfikacja przyznanych świadczeń (głownie pieniężnych) tak aby
przyznana pomoc trafiała do osób rzeczywiście jej potrzebujących.
► stałe doskonalenie współpracy pomiędzy różnymi instytucjami i organizacjami
zajmującymi się problemem ubóstwa
Realizatorzy i podmioty wspierające:
■ Wójt Gminy
■ Gminny Ośrodek pomocy Społecznej
■ Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
■ Organizacje Kościelne
■ Sponsorzy
■ Wolontariat
82
CEL PODSTAWOWY Nr 2
Ograniczanie bezrobocia na terenie gminy oraz łagodzenie jego skutków
społecznych.
Sposób realizacji
► podejmowanie działań na rzecz powstawania nowych miejsc pracy w gminie
► przeciwdziałanie negatywnym skutkom psychospołecznym bezrobocia
► aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu – prace interwencyjne, roboty
publiczne, staże, przygotowanie zawodowe
► przeciwdziałanie marginalizacji osób bezrobotnych i ich rodzin
► współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy , udział w inicjatywach przez nich
organizowanych
Realizatorzy i podmioty wspierające
■ Urząd Gminy
■ Powiatowy Urząd Pracy
■ Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej
■ Przedsiębiorcy
■ Organizacje Pozarządowe
CEL PODSTAWOWY Nr 3
Działania na rzecz integracji osób niepełnosprawnych, starych i przewlekle
chorych
83
Sposób realizacji
► rozwój usług opiekuńczych i pomocy sąsiedzkich.
► podejmowanie działań na rzecz likwidacji barier architektonicznych
uniemożliwiających dostęp do dóbr i usług osobom starym i niepełnosprawnym
► edukacja dzieci
i dorosłych w zakresie przybliżania problemów osób
niepełnosprawnych
► tworzenie warunków oraz wspieranie inicjatyw samopomocowych osób starych
i niepełnosprawnych (grupy samopomocowe, kluby Seniora itp.)
■ Urząd Gminy
■ Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
■ Przychodnie Zdrowia
■ Szkoły
CEL PODSTAWOWY Nr 4
Działania na rzecz
poprawy funkcjonowania rodzin patologicznych i
zagrożonych patologiami
84
Sposób realizacji
► informowanie rodzin o dostępnych formach pomocy
► promocja wartości rodziny
► edukacja dzieci , młodzieży i dorosłych w zakresie nowoczesnych metod
wychowawczych
► koordynacja działań i współpraca ośrodka pomocy społecznej, szkoły, policji
oraz instytucji kościelnych w zakresie wsparcia udzielanego rodzinie
►stworzenie dzieciom i młodzieży alternatywnych metod spędzania wolnego
czasu ( świetlice środowiskowe, kawiarenki internetowe, zajęcia sportowe itp.)
■ Urząd Gminy
■ Policja
■ Instytucje kościelne
■ Szkoły
■ Lekarze rodzinni
CEL PODSTAWOWY NR 5
Zwalczanie problemu alkoholizmu i narkomanii oraz łagodzenie
negatywnych skutków tego zjawiska
85
Sposób realizacji:
► prowadzenie profilaktycznej działalności informacyjnej dla dzieci i młodzieży
informującej o negatywnych skutkach spożywania alkoholu i używania
narkotyków
► wskazanie osobom uzależnionym i zagrożonym uzależnieniem możliwości
uzyskania pomocy terapeutycznej i rehabilitacyjnej
► otoczenie opieką członków rodzin osób uzależnionych i udzielenie im pomocy,
w tym dotyczącej przemocy w rodzinie
► ciągłe monitorowanie zjawiska spożywania alkoholu, zwłaszcza wśród dzieci i
młodzieży
► wskazywanie i tworzenie dla dzieci i młodzieży alternatywnych do alkoholu
form spędzania wolnego czasu
►działalność edukacyjna polegająca na promocji zdrowego stylu życia
► monitorowanie i pozostawianie na dotychczasowym poziomie liczby punktów
sprzedaży alkoholu w gminie
► wspomaganie działań instytucji, organizacji pozarządowych i osób fizycznych
służących rozwiązywaniu problemów narkomanii
■ Urząd Gminy
86
■ Gminna Komisja ds. rozwiązywania Problemów Alkoholowych
■ Szkoły
■ Policja
CEL PODSTAWOWY NR 6
Wzmacnianie oddziaływania i intensyfikacja działań Gminnego Ośrodka
Pomocy Społecznej w Stoczku
Sposób realizacji
► wzmocnienie kadrowe Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Stoczku
► współpraca Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej
z organizacjami
społecznymi i koordynacja wspólnie podejmowanych działań
► wprowadzenie nowoczesnych metod pracy i podnoszenie kwalifikacji osób
zatrudnionych w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Stoczku
► udział pracowników Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w szkoleniach,
kursach, warsztatach
► wymiana doświadczeń, korzystanie z pozytywnych wzorców innych gmin
Realizatorzy i podmioty wspierające:
■ Wójt Gminy
■ Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Stoczku
87
88

strategia rozwiazywania problemow społecznych w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wykaz placówek 2014

PIESZA PIELGRZYMKA DROHICZYŃSKA DO LORETTO

PLAN POMOCY RODZINIE ………………………… Grupa robocza w