Dodatkowe informacje

Praktyki rolnicze
wrzesien 2011 o tom 6Z
Dobre prakĘki rolnicze GAP
Waldemar
Dzwolak
W
produkcjtroślinnej i ZwLerZęCej
Podaas produkcji i obrotu żywnościąmuszq być spełnione warunki oraz zastosowane wszelkie moŹ|iwe środki niezbedne do
zapewnienia bezpieoe stwa i przydatnościżywności
na wszyst.
STRESZCZENIE:
5tandardy GlobalGAP
kich etapach ła cucha żywnościowego [1]. 0siq9nięcie tego celu
jest możliwe jedynie przy wdrożeniu uporządkowanego sposobu
postępowania opartego na dobrych praktykach (6P _ Good Prac-
tices), niekiedy określanych jako warunki Wstępne (PR - Prerequisites) |ub programy warunkow Wstępnych (PRP - Prerequisite
Programmes) [3,7,14]. PRP oznauają warunki oraz działania
szerokim zakresie
standardow
i
warunkow wytwanania oraz przechowywania
wyrobÓw [5, 13J. Mają one charakter uniwersalny isq stosowane
w każdej dziedzinie iycia, a oznaczają wsze|kie działania, wynikające zwiedzy
i
doświadaenia, ktrire w sposÓb skuteczny i efek-
tywny umożliwiajq osiqgnięcie ustanowionego ce|u
[4, 5, 8].
OBRE PRAKTYKI ROLNI CZE
(GAP)
D
/eślizakres GP będzie ograniczał się do ściśleokreślonego przedmiotu zastosowania, to wÓwczas mozna vvyod.
rębnić np. dobre praktyki magazynowe, higieniczne, dys.
STOWA KIUCZOWE:
dobre praktyki, GAĘ
produkja podstawowa,
jakośćiywności, bez.
ptecze stwo Źywności,
GlobalGAP
KEYWORDS:
good practices, GAĘ
trybucyjne, transportowe iĘ. [a]. Specyfi cznym obszarem
sektora rolno- spoż yw czego j est produk cja or az pozyski wanie surowcÓw pochodzenia zwierzęcego i roślinnego'
gdyż wsurowcach spozywczych mogą pojawić się wszystkie
rod zaj e zagr ozen b ezpie czenstwa żywności.Dlate go dobre
praktyki sq zalecane także w rolnictwie jako dobre praktyki
rolnicze (GAP - Good Manufacturing Practices).
GAP sq zbiorem dobrych praktyk o wielu zastosowaniach, ktÓre oprocz produkcji i pozyskiwania surowcow zywnościowych obejmują także elemenĘ zwi1zane
z ochroną środowiskaorazbezpiecze stwem i higieną
Pracy.
Wobrębie GAP odnosz4cychsię do produkcji podstawowejl
niekiedy wyodrębnia się produkcję roślinną . dobre praktyki
uprawowe' a Łakze produkcję zwierzęcą - dobre praktyki
hodowlane [4].vr pokkich przepisach prawnych stosuje się
określenie tzw. zwykłej dobrej praktyki r o|niczej.
W.Polsce są dostępne nieliczne opracowania dotyczące
GAP [9, 12], obejmujące zagadnienia ochrony środowiska
(wÓd, gruntÓw rolnych, powietrza) i krajobrazu oraz zachowania biorÓżnorodności, a także opracowania uwzględniające aspekry jakościibezpieczenstwa zywności [19]. W-obec
r
Produkcja, uprawa lub hodowla produktow podstawowych, w tym zbiory, dojenie
primary production,
i
food quality, food safety,
zbieranie runa leśnego - art. 3 rozporzqdzenia (WE) nr
6lobal6AP
skiego i Rady z 2B stycznia 2002
E|l
hodowla zwierzqt qospodarskich
przed ubo1em, a takze łowiectwo i rybo,lowstwo oraz
r
['15].
178l)00f Parłamentu Europei-
zbiorem
Komisji Kodeku Zywnościowego (CAC)
wymaga
FA0/WHO odnoszqce się do zasad GAP
W artykule pzedstawiono strukturę
, ktÓry
oproo produkji i pozyskiwania surow-
aktualnych standardow 6lobalGAP oraz
cÓw Źywnościowych obejmuje takze
zaprezentowano podstawowe doku-
eIementy zwiqzane z ochroną
konieane do utrzymania w obszarze ła cucha żywnościowego
higienionego środowiska odpowiedniego do produkcji, obrotu
izaopatrywania w bezpieczne wyroby gotowe oraz żywnośćbezpieanq do spożycia przezczłowieka [14].
Dobre praktyki (GP) zawierają wskazowki, ktÓrych celem jest
gwarantowanie minima|nych, możliwych do zaakceptowania
są
dobrych praktyk rolniaych o bardzo
środo.
menty obejmujące wymagania ogolne
wiska oraz bezpieczerlstwem i higien4
oraz listy kontroine,
pracy. W artykule opisano podstawowe
i
obszary GAP związane z uprawq rośiin
takre 0pis kategoryzacji wymaqari oraz
punhy kontroli
kyteria zgodności. Artykut zawiera
ihodowlą zwierzqt, a takze przed-
podstawy certyfikaqi na zqodnośćze
stawI0no przykładowe opracowa nia
standardami GlobalGAP
sUMMARY:
GlobalGAP standards form a set
of
a structure of actual GlobaIGAP
good agriculture practices with a
standards was shown and some basrc
very wide nnge of requirements
working documents including chec-
including not oniy production offood
raw materials but also some areas
of
klists, control points and compliance
criteria were characterized. ln the
protecting of natural environment as
article, the categorization of requrre-
well as occupational and heaith safety.
ments and fundamentals of GlobaiGAP
In
article some fundamental 6APs
certification was also described.
elements relating to crops and livestock
were presented and some exemplary
codes on GAP developed by the (odex
Good Aqriculture Practices GAP in
Alimentanus [ommission (CAC) FAO/
Production of Food Raw Materials
/WHO were listed. ln the paper;
Plant and Animal 0rigin
of
ograniczonychźrodeł informacji wdrażanie GAP w polskich
gospodarstwach nie jest powszechne i ogranicza się do gospodarstw dostarczających swoje podstawowe produkty do
sieci handlu detalicznego.
Dobre prakĘki na etapie prodŃcji podstawowej pełnią
funkcję środkÓw kontroli o charakterze zapobiegawczym.
Oznacza to, że muszą byc zachowywane warunki uprawy
lub hodowli, ktÓre nie wptywają niekorzystnie na stan pozyskiwanych produktÓw podstawowych, ze względu na
ich dalsze przeznaczenie do produkcji żywności.Należy
zwlaszczazapewnić, że sq stosowane środki kontroli służące
do opanowania wszelkich zanieczyszczen pochodz4cych
z powietrza ,il"by,wody, paszY, nawozÓW lekÓwweterynaryjnych i środkÓw ochrony roślin, ktÓre mogtyby po gorszyc
b ezpie czenstwo żywności.
Podczas uprawy roślini hodowli zwierz4tdziatania reali-
GAP mają zapobiec nadmiernemu zanieczyszczeniu nawozami mineralnymi, środkami ochrony roślin
Zovlane w ramach
(pesĘcydami, herbicydami, insektycydami itp.), metalami
ciężkimi oraz pierwiastkami promieniotw or czy mi, Wymaga
to wtaściwej lokalizacji terenu pod uprawy i hodowle _ z daJa
od żakładÓw przemysłowych, wysypisk śmieciitp., emitujących szkodliwe czynniki do gleby, wody lub powietrza.
Zuwagi na podatność surowcÓw pochodzenia roślinnego na rozwÓj pleśni, nalezy zachować warunki przechowy-
PRZEMYsŁ sPozYwczY
t0m
Ó/.
Wrzesien
20lJ
Modui bazorłły dla wszystkich gospodarstw
Bys. Schemotstruktury
standardow Global|u/lp
\ra
Moduły grupowe
Rośliny uprawne
ModuĘ
Owoce iwarz{wa
KwiaĘ i roś|iny ozdobne
przedmiotowe
Rośliny kombajnowe
Zielona kawa '
Herbata
Źrridło: Opracowanie własne na podstawie [10J'
Produkcja
komponentow
100% zgodności
' . wania niesprzyjajqce pleśnieniu (np. nie należy składować
.' zawilgoconego zboza), /eślido usuwania nadmiaru wilgoci
suszarnie (np. suszenie zboza lub niektÓrych
warzyw iowocow), to czynnikiem Suszacym nie może byc
są stosowane
strumien spalin.
Dla zapewnienia bezpieczenstwa produktÓw podstawo.
wych, od ich dostawcÓw powinno się wymagac okresowych
badan na pozostałości substancji szkodliwych (pesĘcydÓw,
antybiotykÓw, meta]i ciężkich, dioksyn, radionuklidÓw iĘ.)'
W zakresie GAP nie ustanowiono przepisÓw prawa
żywnościowego, ktÓre porządkowałyby i konkretyzowałyby
określone rozwiązania agrotechniczne, organizacf ne i tech.
niczne. w rozporządzeniu (WE) nr 852l2OO4 Parlamenfu
Europejsklego i Rady z2gkwietnia}OO4r. w sprawie higieny
środkow spozywczych [16], w częściAzaI.I zaryrułowanei
,,Ogolne przepisy higieny dla produkcji podstawowej i po_
wiqzanych dziaIan,,, określono jedynie w azniejsze higie.
niczne aspekty pozyskiwania surowcÓw żywnościowych.
Z nacznie w ię c ej wfi cz ny ch do cz
Ę 1cy ch z a sa d GAP m oż.
na odnaleŹć w dostępnych kodeksach dobrych praktyk opra-
cowanych przez l(omisję I(odeksu Żywnościowego FAo/
/!rHO
(tobela).
STANDARDY GtobalGAp
Podczas 8 Sesji EUREPGAP w Bangkoku we wrześniu
2007 r., uwzględniając globalny zasięg standardÓw GAĘ
dokonano zmiany nazwy standardu EtIREpGAp na Glo[6]. Idea GlobalGAP polega na cerĘfikowaniu
1Mworcow produktÓw podstawowych w odniesieniu do
okreslonego standardu opisującego wymagania GAP
[17,
18]. Zestaw standardÓw GIobalGAĘ dzięki przejrzysĘm
zasadom wspÓłpracy między producentami a sprzedawcami, szybko rozpowszechniłsię nie
Ęlko wEuropie, ale także
w wielu krajach Azji i Afryki [10]. W polsce standard jest
bardzo rozpowszechniony wśrÓd wiodqcych produceniÓw
balGAP
surowcÓw pochodzenia roślinnego, zwłaszcza wśrÓd gospo.
darstw specjalizu,i4cych się w produkcji owocÓw iwarzYw
[1],18].
Najnowsza wersja (4.0-l_Feb 2012) standardÓw Global-
GAP obowi1zuje od 1 stycznia2OI2r. i składa się z sześciu
modułÓw zakresowych oraz dwunastu podzakresowych
(rysunelr).
Przepisy ogÓlne GlobalGAP podzielono na
pujące części[10):
PRZEMYSŁSPoZWCZY
pasz
Bydlo i owce
Bydło m|eczne
Cie|ęta i młode bydło
Trzoda chlewna
Drob
indyki
Transport Źywego
Inwentarfa
pldstawa lceny
zgodności
Fig.
Strucfure of 6lo-
bali/'P
stand,ards and
fundomentals of conformCInfe
95% zgodności
osjeisment
Nieokreś|ony %
zgodnoŚci
I _ Zasady ogÓlne,
_ Zasady dla opcji 2 otaz opcji 1 obejmującej wiele
lokalizacji z w drozonym SZl,
III _ |ednostki certyfikujące oraz zasadyakredytacji.
W standardzie GlobalGAP wszystkie wymagania po- 6AP sązbiorem
dzielono natrzy poziomy modułowe (ryrune|r):
dobrychpralftyk
l moduł bazowy zawierający podstawowe wymagania o bardzo szerokin
obowi4zująCe we wszystkich gospodarstwach,
zakr esie zastosow ania,
I moduĘ grupowe (zakresowe) mające Zastosowanle ktÓry oprluprodukcji
tylko w odniesieniu do zdefiniowanych sześciuzakresÓw
ipozyskiwania
produkcji podstawowej,
surlui,clv żywnośCio.
l moduĘprzedmiotowe (podzakresowe) uwzględniają- wych obejnujetahźe
ce specyficzne podzakresy uPrawy roślin (pięć standar.
elenentyzwięane
dÓw) i hodowli zw ierząt (siedem standardÓw).
I'lthrlnąśrldowkka
W sumie opracowano szesnaście standardÓw Global. orubezpieee stwem
II
GAP opisujących wymagania w rÓżnych obszarach produki podstawowej. Wymagania poszczego|nych modułow
ihigienąpracy.
cj
zostały podzielone na trzy kategorie obejmuj4ce wymagania
podstawowe (Major Nlusts), drugorzędne (Minor Musts)
oraz zalecenia (Recommendations), dla ktÓrych określono
wymagany stopieri zgodności (rysune|r). W.e wszystkich mo-
dułach wymagania zostały opisane w formie tabelarycznych
list kontrolnych jako zestaw pytan (tzw. punkty kontroli),
ktÓre uszczegÓłowiono w postaci tzw kryteriÓw zgodności.Wszystkie dokumenĘ robocze w postaci przepisÓw
ogÓlnych oraz list kontrolnych i kryteriÓw zgodności dla
poszczegolnych modułÓw są udostępniane nieodptatnie
na stronie internetowej GlobalGAP [10]. Częścz Ęch
dokumentÓw jest dostępna także w wersji polskiej. W zakresie produkcji warzYw i owocÓw dokumenĘ robocze sq
dostępne na stronie internetowej Polskiej Technicznej
Grupy Roboczej GlobaIGAP
[11].
W module bazowym, obowi4zująCym wszystkie go.
spodarstwa, zdefiniowano wymagania doĘczqce historii
i zarzqdzania miejscem produkcji, nadzoru nad zapisami
i kontroli wewnętrznej, zdrowia i warunkow BHP pracownikow, procedur obowi4zujących podwykonawcÓw nad'
zoru nad odpadami, a takze wymagania z zakresu ochrony
środowiska, procedury reklamacji oraz wycofania z rynku
.W
i zwrotow.
module bazowym są dodatkowo zawarte
wymagania doĘczące określania statusu wyrobÓw oraz
stosowania logo GlobalGAP.
trzynastę-,"..'j:j;iil."i*':#tr"'ffi[[J"':il::JJ""*:;i
Podeauprauy rlśIin
ihodowlizuieftąt
działania realizowane
W ramachiAP maią
zapobiecnadmier-
nemuzanieaysz-
aeniunawlzami
mineralnymi,środ-
kamiochrony roślin,
meta|amiciężkimi
orupierwiastkani
prr.mieniotwlruyni,
Praktyki rolnicze
wrzesien 2013
Tabela. Pnykłady kodelsow t'At.FAI/WH} zawierające
Wytyzne oAp
Table. Examples 0f
Code of Hygieni.
(A(.
i:*iiŃri;a*i;-"'si
tru.i
cAclRcP s-]
Code of Hygienic practice for Tree Nuts
971
cAc/RCP 6-1972
Code of Hygienic practice for Groundnuts (peanuts)
Qurdelines for the production, processing, Labelling
and Marketing
cAc/RcP 15-1976
cAc/RCP 22-1979
of Organically produced Foods
cAc7GL,32-1999
Code of Practice Concerning Source Directed
Measures to Reduce
Contamination of Foods with Chemicals
CAC/RCP 49-2001
PODSUMOWANIE:
WdraŹanie
Looe or.Pxactice on lGood Anima|.:Feędino
-
.
..r
stosowanie dobrych praktyk rolniczych
w
'tan0Wi
ganie unijnego prawa zywnościowego. Niestety, brak jednoznacznie
zdefiniowanych
przeyzystych zasad GAP jest czynnikiem oqraniczającym
upowszechnienie GAP
w produkcji podstawowej. W tym kontekście niezwykie przydatne
są skodyfikowane
. '.
Guidelines on.the Application of General principles of Food
Hygiene
to the Control of Pathogenic Vibrio Species in śeafood
produkcji surowcÓw
obligatoryjne wyma.
i
cAc/RcP s9-2005
Code of Practice for the preventigq a1d
-.:-.,-.. Aflatoxin
-"leductionof
-.*...
ContarninatiÓninDriedFigs
i
zywnościowych pochodzenia zwiezęceqo i roślinnego
Code of Practice for the prevention and Reduction
of Aflatoxin
Contamination in Tree Nuts
ron
wymaqania GAP zawarte w standardach GlobalGAp Dodatkowym
atutem tych opra-
cowa jest bezpłatny i bezpośredni d05tęp d0 dokumentÓW roboczych,
cAc/GL 73-2010
kontro|nych, punktow kontroii i kryteriÓw
zwłaszcza list
a
zgodności' Dzięki temu wytworcy produk-
tÓw podstawowych mogq definiować w uporządkowany
sposob i stosować,,v swo jei
działa|nościzasadyGAP na bazie dostępnych dokumentow GjobalGAĘ
nlekonie..:rie
Zr
dło:Opracowanie własne na podstawie
pzy$ępując do certyfikacjiGloba|GAP Działania
[2].
sad
tertyfikację na
zgodnaść6AP
zwynaganiani
llobaliAP mogq
realizowaĆ jedynie
pdnortkiertyfikują.
ce,ktore poddaly się
proesowiakredytnrji
zgodniezzwadami
określonymiwŻęŚCi
lll,PnepisÓw
ogolnych-lednostki
ceĘfikująceoru
zasady akredytaqi".
ch zw i er z4t.
LITERATURA:
tll
cA( 2003. Recommended lnrernational code ofpractice
Hyqiene. CAC/RCP t-'1969, Rev. 4,
pl
t3]
14]
. . CerĘfikację na zgodnośc GAP z wymaganiami GlobalGAP mogą realizować jedynie jednostki lertyfikuj4ce,
t5l
t6l
poddały się procesowi akredytacji zgodnie, )os"d"-i
określonymi w częściiII ,,PrzepisÓw ogÓinych _
/ednostki
cerĘfi kując e or az zasady akredytacji,i
Pierwszy etap certyfikacji jest związany z zarejestrowaniem producenta w GlobalGAĘ w wyniku ktÓrego
producentowi zostaje przyznany indywidualny idenry-fi k"tor
(G GN)' Po wniesieniu opłaĘ rejestracyjnej,
ktÓrej wysokośc
określajednostka cerĘfikująca na podstawie informacji
przekazanych przez producenta lIO, L7l, producent musi
wykonac samoocenę (opcja 1 bez wdrozonegoSZi) lub
inspekcję wewnętrzną (opcja I zwdrozony^śzs oraz
opcja
2)' oprocztego producent musi się poddać zapowiedziin'ej
i niezapowiedzianej inspekcji, a w przypadku posiadanego
SZI _ takze audytowizewnętrzne muszy,ktÓre s4
-yt.o.iv'
wane przezjednostkę cerĘfikuj4c
ą' Szczegoły doLycz.4ce zakresu samooceny i inspekcji wewnętrzn ejorazzewnętrznej
określono w częściI Globa]GAP,,Przepisy ogÓlne _
ogÓlne',.
żu,ady
ocena spełnienia wymagan polega na przeanalizowa.
niu wszystkich punktÓw kontroli oraz kryteriÓw zsodności
i ustaleniu zakresu spełnienia poszczegalnych
frmagan'
Działanie to jest realizowane zarÓwno w ramach Samo.
kon troli wykonywa nej przez praco wnika gosp odarstwa,
EA
Dr inż. W. Dzwolak - Ędziat Nauki o Zywności ,
Uniwersytet Warm.i sko-Mazurski w Olsztvnje
CERTYFIKACIA GlobalGAp
ktÓre
z3.
pośrednio konsumentom.
mnożeniowe go, his tori i i zar z4dzania miej scem prod
ukcj i,
zarz4dzania glebą, stosowania nawozÓW nawadnian
ia oraz
stosowania środkÓw ochrony rośIin. Moduł opracowany
dla
zyvvego inwentarza zawiera wymagania w zairesie
miejsca
sy łką izywy
te sq istotne W UpowsŻe.tn:aniU
6AP nie tyiko wśrÓd firm dostaroajqcych swoje produrty podsiawolve
Jo :iecl
hand|u detalicznego, aie także wśrodproducentow oferujqcych
swote produt<ty bez.
moduły dla roślinuprawnych i żywegoinwentarza. W.
module dotyczacym roślin uprawnych ,d"fi.,io-"no wymagania odnoszące się do idenĘfikowalności materiału
roz.
hodowli, warunkÓw BHP dla pracownikÓw
Pochodzenia
zwierząt, idenqrfikacji i idenĘfikowalności,pojenia
i skarmiania zwierząt, pomieszczeri hodowlany.h o.u, ich
wyposazenia, zdrowia i leczenia zwierz4t, oraz wymagu'i"
w-zakresie postępowania z padłymi zwierzętami
oraz wy-
6l
jak i podczas audytu cerfyfikującego przeProwadzanego
Przez audytora zewnętrznego. w przypadi<u audytu ce"rrydkującego w zalezności od zakresu spełnienia wymaga
standardu przez audytowany system *ogą być zalecJne
rozne działania, ktÓrych ocena skutecznoś.i *o,.
wymagać
ponownej wizyty audytora w gospodarstwie lub może
być
wykonana podczas najblizszej samooceny (inspekcji),
lub
najblizszego audytu nadzorczego. Dopiero po wykonaniu
niezbędnych działan korygujących, jednostka certyfikujqca
podejmuje decyzję o przyznaniu cerĘfikatu.
FAL/UH} rodes indu,Jing same 6Aps guidelittes
including Edible Fungi
.
Dzwoiakw.:200/.200i:rok norm. zestawienie najwazniejszych
dokumenr w normaro
ku. Bezp. Hig, Żyw n.,
Dzwolak W.: 2008. Bezpieoenstwo
Dzwolak
t9l
General prrnciples ofFood
Dzwolak W.: 2005. GMP/GHP w produkji bezpiecznejzywności.
Przemyst Spozywczy,
oblot zywnościq i qastronomia. BD Long, Olsztyn'
DzwolakW.: 200i. Dobre prakryki. pzegi. Gasrr. tj, j_4.
w.
1 1
(52),
)2-f3.
zywności wg l50 22000. Produkc1a, obrÓt zywno_
ścią iqastronomia. BDL, 0|sztyn.
El
-
codex Alimentarius FAO/wHO. lnt?rnnttlnłl Food standords.
hmp://www.codexalimentariU5.0rgl5tandards/|ist-of-standards/en/?no_cache=l
(dostęp:1203.20]3).
Dzwolak W., Szteyn J., Zia1ka 5.: f000. Warunki wstępne
wdrazania systemu HAICP
w przemyśle mleoarskim. FAPA, Warszawa.
|ywnych ostatn iego
17]
200j.
2013. Dobre prakryki rolnicze (GAp) w pozyskiwaniu mreka sur'weg'.
Przegl. Mlecz. 3, 26-31.
Duer
1.,
Foryma M., Madej A.: 2004. Kodeks Dobrej prakryki Rorniczej. FApA, war-
szaWa.
[]0]
6loba|6AP hnp://www.giobalgap.orgluk-en/
Il1]
GlobaIGAP hrtp:i/www.globalgap.plleurepgap.html
[12]
Kuś J., )onczykK.: 2005. Dobra Praktyka Rolnicza w gospodur.,t*i,
Il3]
szkoleniowe. [entrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie 0ddział
w Radomiu.
Luninq PA., Marcelis W.J., Jonqen WM.: 2005. larządzanie
1akością zywnoścl' Ujęcie
technoiogiczno-menedierskie. Wyd. Nauk. Iechn., Wanzawa.,
tl4]
(d05Ęp: 15'03.20,l3).
(dostęp: 21.03.20l
j).
rolnym. Materiały
PN.EN l50 22000. Systemy zarządzania bezpieae stwem
Źywności - Wymaqania.
PKN,Warszawa.
[15] Rozporządzenie (WE) nr 178l2a)2Parlamentu
2002
r'
ustanawiające ogÓlne zasady
i
Europepkiego
i Rady z dnla 28
Europejski Urząd ds. Bezpieczeristwa Zywności oraz ustanawiające procedu.y
Il6]
nia 2004
r.
'
"koL31 z01'02.2a02 r,, s. 1).
nr852l2a04ParlamentuEuropejskieqoiRadyzdnia29kwiet.
sie bezpieoeristwa zywności. (Dz.Urz. WE
Rozporządzenie(WE)
styania
wymagania prawa iywnościowego, powoiujące
w sprawie hlgieny środkow spozywczych. (Dz.Urt,UEL13gl1'30.4.20a4,
s.119).
Il/]
Il8]
[]9]
Satata B.. 2012. Zintegrowanie zapewnienie bezpieczer1stwa ijakościzywnościG|obaiGAP [entrum Doradztwa Rolniueqo w Brwinowie, 0ddział w Radomiu.
Wiśniewska M.:20,10' G]obai6AP - standard jakościibezpieczenstwa
dla producentow
zywności. Przem. Ferm. 0woc. Warz., 9(54),3-4.
Wśniewska M.; 20l
l
61obalGAP podstawy, wymagania, wdrazanie i kontrola ODDK,
Gdansk
PMEMYSŁ sPozYwcZY
JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIU ŚWIEŻYCH I MRoZoNYCH owocow I WARZYw WIRUSAMI.
KToRE PoWoDUJĄ ZATRUCIA PoKARMoWE?
W przypadku spoĄwania świeĘchIub mrożonych (jedzonych po rozmrożeniu) owocÓw i warryw, istnieje
ryzyko ich zanieczys zczenia
wirusami powodu1ącymi zaburzenia zołądkowo - jelitowe (tzw. grypa zołądkowa wywoływana p,,., no1o1,.7ousy;iuu tez grozniejsze
choroby q.
zołtaczkę zakuźną'
Głownym źrodłemzakaŻenia na etapie uprawy jest gleba lub woda zanieczyszczona f.ekalilami. Naj|e pszą metodą wye|iminowania
potencjalnego zakażenia norowirusem, jest stosowanie Dobrej Praktyki Ro|niczej (GAP) i Produkcyjnej (cMp)
oraz Dobrej Praktyki
Higienicznej (GHP) już na etapie uprawy i zbioru.
Na dalszych etapach produkc]i (zakładach produkujących i pakujących mrozonki, sałatki etc' oraz w zakładach zywienia zbiorowego)
muSZą
zostac wyeliminowane żrod|azakłŻen fekaliami' brudnąwodąoraz kontakt osob chorych z zywnością.Przedsię.biorstwa te muszą
stosować
zasady systemu HACCP i Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMp).
w szCzEGoLNoŚcl:
Osoby, ktÓre mają objawy chorobowe (m.in. biegunkę, wymioty), nie powinny
mieć kontaktu z żywnością(nie mogą prowadzić zbioru,
p rod u kcj i, sprze daży żywności, p rzy gotowywać posiłkÓw etc.).
osoby te powinny zgłosić się do lekarza.
Należy Zapewnić pracownikom dostęp do czystej toalety.
Pracownicy muszą każdorazowo myć ręce przed rozpoczęciem
pracy' w przerwie, po skorzystaniu z toaleĘ etc.
Woda
i
gleba na obszarach upraw rolniczych nie mogą być
zanie czy szczon e
fe
ka
I
i
a
m i.
Woda stosowana do podlewania owocÓw i warzyw musi
spełniać wymagania jakościowe i nie może być skażona
i"r.uiiu^i ludzkimi.
Uprawy nie mogą być nawożone fekaliami ludzkimi.
Do mycia żywnościnależy stosować wodę przeznaczoną do
spoĘcia spełniającą wszystkie wymagania jakościowe.
Sprzęt używany do zbioru, transportu, przechowywania,
sprzedaży i przetwÓrstwa owocÓw i warzyw powinien być myĘ
- zgodnie z wdrozonymi procedurami mycia i derynfekcji.
przedsiębiorca na każdym etapie produkcji ma obowiązek
zapewnić możliwośćprześledzeniadrogi surowcÓw i produktÓw
,,krok w tYł, krok w przÓd'' - aby w każdej chwili można było
ustalić od kogo kupił surowce, ktÓre uzył do produkcji i komu
sprzedał swoje produkfy.
Także konsument powinien zawsze stosować zasady higieny.
PAMIETAJ:
PoDSTAwowE ZNACZENIE DLA BEZPIECZEŃsTwA ZYwNoŚcI MA ZACHowANIE
SToŁU'A wIĘC w CZASIE CAŁEJ DROGI JAKĄ
PRZEBYWAJĄ PRoDUKTY SPoZYWCLE,ZANIM TRAFIĄ NA SToŁ KoNSUMENTA _
w CZASIE ZBIoRU, SKUPU, PRoDUKCJI I PRZETWARZANIA w ZAKŁADZIE,W
CZASIE TRANSPoRTU, SPRZEDAZY KONSUMENToWI ORAZ PRZYRZĄDZANIA
PoSIŁKow.
ZASAD HIGIENY *oD PoLA Do
KONSUMENCI POWINNIZAWSZE MYC OWOCE I WARZYWA PRZED SPOZYCIEM.
SzczegÓłowe wyt.vczne. ktÓre moga być stosowane przez producentÓw z]vwności:
Code of hygienic practice for fresh fruits and vegetables (Kodeks praktyki higienicznej dla świeżych
owoctiw i warzyw )-cac/rcp 53
-
2003
Recommended international code of practico Generat principles of food hygiene (Zalecany mĘdzynarodow)l
kodeks zasad higieĄ)) Cac/rcp 1.1969, -2003
http://www.codexalimentarius.net/web/standard_list.do?lang=n