Program Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Krosna

Transkrypt

„Program ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna”
Załącznik do uchwały Nr LXII /
/14
z dnia 30 września 2014r.
Program Ograniczenia Niskiej
Emisji
dla miasta Krosna
1
ATMOTERM S.A., czerwiec 2014 r.
Składamy serdeczne podziękowania za współpracę i zaangażowanie przy opracowaniu
“Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna” zespołowi z Urzędu Miasta
Krosna, w skład którego wchodzą:
Pracownicy Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska
Urzędu Miasta Krosna,
wszystkie osoby i jednostki organizacyjne Urzędu Miasta Krosna, a także inne jednostki
współpracujące w procesie przygotowania niniejszego opracowania.
Wszystkim Państwu serdecznie dziękujemy za udostępnienie niezbędnych materiałów
i informacji źródłowych oraz pomoc i poświęcony czas.
Kierownik projektu:
mgr Urszula Chmura
Autorzy opracowania:
mgr inż. Agata Landwójtowicz – konsultant wiodący
mgr Marek Kuczer
mgr inż. Marta Dubiel
mgr inż. Tomasz Kasjan
inż. Agnieszka Bolingier
mgr Aleksandra Banaś - weryfikacja
2
1. Spis treści
1.
Spis treści ...................................................................................................................................... 3
2.
Streszczenie .................................................................................................................................. 6
3.
Cel i zakres Programu ................................................................................................................. 6
4.
Prawne aspekty regulujące ochronę powietrza (prawo polskie i unijne) ......................... 7
5.
Analiza planów, programów istotnych z punktu widzenia PONE ..................................... 11
5.1
Program ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej .....................................11
5.2
Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i
paliwa gazowe ..................................................................................................12
5.3
Miejscowe Plany zagospodarowania przestrzennego ......................................12
5.3.1 PLAN
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
WOJEWÓDZTWA
PODKARPACKIEGO .........................................................................................12
5.4
Inne istotne dokumenty (krajowe, wojewódzkie i lokalne) .............................13
5.4.1
Dokumenty krajowe ..............................................................................13
5.4.2
5.4.3
5.4.4
5.4.5
5.4.6
POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ........................................................13
POLITYKA KLIMATYCZNA POLSKI ............................................................14
STRATEGIA ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ ..................................15
POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU ...................................15
Dokumenty wojewódzkie ........................................................................17
5.4.7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO ....17
5.4.8 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA – PODKARPACKIE 2020 .................18
5.4.9
DOKUMENTY MIASTA KROSNA ................................................................18
5.4.10 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA KROSNA .........................18
5.4.11 STUDIUM
UWARUNKOWAŃ
I
KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO MIASTA KROSNA ................................................................18
5.4.12 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA KROSNA ..................................................19
6. Analiza istniejącego stanu jakości powietrza w mieście - charakterystyka niskiej
emisji oraz przyczyny sporządzenia programu ........................................................................... 20
6.1
Charakterystyka niskiej emisji ...................................................................20
6.1.1 Definicja niskiej emisji ...........................................................................20
6.1.2 Wpływ niskiej emisji na zdrowie ..............................................................21
6.1.3 Metodyka pozyskiwania informacji nt. niskiej emisji w mieście Krośnie ........23
6.2
Pozostałe źródła emisji ..............................................................................23
6.3
Łączna emisja zanieczyszczeń z terenu miasta Krosna ..................................24
6.4
Opis stref z występującymi przekroczeniami poziomów dopuszczalnych pyłu
zawieszonego PM10 ...........................................................................................24
6.4.1 Analiza jakości powietrza na terenie miasta Krosna ...................................24
6.4.2 Strefy z występującymi przekroczeniami poziomów dopuszczalnych pyłu
zawieszonego PM10 oraz B(a)P ........................................................................27
7. Wyniki ankietyzacji/inwentaryzacji źródeł niskiej emisji z podziałem na rejony miasta
oraz rodzaje budynków (budynki mieszkalne: jedno- i wielorodzinne) ................................. 31
8.
Analiza Ankietyzacji/inwentaryzacji ....................................................................................... 32
8.1
Charakterystyka przewidywanych przedsięwzięć modernizacyjnych źródeł ciepła
(stan istniejący i przewidywany) ..........................................................................32
8.1.1 Analiza ankiet – charakterystyka źródeł ciepła (stan przewidywany) ............37
8.2
Określenie technicznych możliwości modernizacji istniejących systemów
grzewczych .......................................................................................................42
3
9. Charakterystyka przewidywanych przedsięwzięć modernizacyjnych, prowadzonych w
budynkach o zabudowie jedno- i wielorodzinnej: ....................................................................... 52
9.1.1 Wymiana źródeł ciepła. ..........................................................................52
9.1.2 Podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej..............................................53
9.1.3 Wymiana (likwidacja) kotła centralnego ogrzewania/wymiana kotła i instalacji
centralnego ogrzewania (c.o.) i /lub ciepłej wody użytkowej (c.w.u.) ....................54
9.1.4 Wykorzystanie
odnawialnych
źródeł
energii,
wykonywanie
prac
termomodernizacyjnych ..................................................................................58
9.1.5 Prace termomodernizacyjne ...................................................................60
10. Obliczenie efektu ekologicznego dla obszaru miasta Krosna z uwzględnianiem
zanieczyszczeń: pył PM10, So2, NO2, Co2, CO2, Co, B(A)P ....................................................... 62
10.1
Emisja zanieczyszczeń przed modernizacją, po modernizacji i efekt
ekologiczny.......................................................................................................62
10.2
Sposób potwierdzenia efektu ekologicznego ..............................................63
11. Harmonogram rzeczowo-finansowey i założenia formalne realizacji Programu ........... 65
12. Określenie
niezbędnych
nakładów
inwestycyjnych
z porównaniem
kosztów
inwestycyjnych dla uzyskanego efektu ekologicznego .............................................................. 69
12.1
Zestawienie graficzne optymalizacji modernizacji ......................................71
12.2
Założenia formalne realizacji „Programu” .................................................72
13. Wstępna analiza ekonomiczna realizacji Programu wraz z optymalizacją finansową
(wskazanie źródeł finansowania osób fizycznych w tym potencjalne zewnętrzne źródła
dofinansowania) ................................................................................................................................. 73
14. Wskazania do przygotowania koniecznych dokumentów, narzędzi systemowych
przeznaczonych do procesu realizacji Programu ........................................................................ 90
14.1
Uwarunkowania realizacji programu.........................................................90
14.2
Monitoring realizacji Programu ................................................................91
15. Podsumowanie ............................................................................................................................ 92
4
Skróty użyte w dokumencie
B(a)P – benzo(a)piren
BAT – z ang. Best Available Techniques – Najlepsze Dostępne Techniki
c.o. – centralne ogrzewanie
c.w.u. – ciepła woda użytkowa
CO2 – ditlenek węgla
CO – tlenek węgla
GUS – Główny Urząd Statystyczny
GJ – gigadżul
m.s.c. – miejska sieć ciepłownicza
Mg – megagram
MJ – megadżul
MPGK - Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej
MWe – megawat mocy elektrycznej
MWt – megawat termiczny
NO2 – ditlenek azotu
NOX – tlenki azotu
NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
OEC - Odział Energetyki Cieplnej w Krośnie
ORC – Organiczny cykl Rankin’a, (ORC z ang. Organic ranking cykle)
PM2,5 – pył o średnicy aerodynamicznej do 2,5 µm
PM10 – pył o średnicy aerodynamicznej do 10 µm
POP – Program Ochrony Powietrza
PONE – Program Ograniczenia Niskiej Emisji
POŚ – ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2013
r. Nr 0, poz. 1232 z późn. zm.)
SO2 – dwutlenek siarki
UM – Urząd Miasta Krosna
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WFOŚiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
5
2. Streszczenie
Podstawę do opracowania „Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta
Krosna” stanowi Uchwała Nr XXXIII/608/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia
29 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia „Programu ochrony powietrza dla strefy
podkarpackiej z uwagi na stwierdzone przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu
zawieszonego PM10, poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu
docelowego benzo(a)pirenu" wraz z Planem Działań Krótkoterminowych”.
Celem opracowanego „Programu ochrony powietrza…” było wskazanie przyczyn
powstawania przekroczeń substancji w powietrzu w strefach oraz rozwiązań
eliminujących przyczyny zanieczyszczeń, a tym samym zmierzających do poprawy jakości
powietrza poprzez zastosowanie działań naprawczych. Założono, iż realizacja
poszczególnych działań naprawczych obejmie lata 2013 – 2022. Podstawowe kierunki
działań zmierzających do osiągnięcia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10
i PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu, zawiera załącznik do przedmiotowej
uchwały. Wśród wielu działań przyczyniających się ograniczenia tzw. „niskiej emisji”
w mieście Krośnie, określono konieczność opracowania oraz realizacji Programu
ograniczenia niskiej emisji (PONE).
Prezydent Miasta Krosna, uwzględniając zapisy ww. uchwały Sejmiku
Województwa Podkarpackiego przystąpił do stworzenia PONE i systemu organizacyjnego
w celu jego realizacji. Efektem tych działań jest przedmiotowy Program ograniczenia
niskiej emisji dla miasta Krosna”. Realizacja Programu ma na celu poprawę jakości
powietrza, a tym samym jakości życia i zdrowia mieszkańców.
W trakcie opracowania przedmiotowego Programu, przeprowadzona została akcja
informacyjno-edukacyjna, dotycząca negatywnego oddziaływania niskiej emisji
komunalno-bytowej na stan jakości powietrza w mieście o tematyce negatywnego
oddziaływania niskiej emisji komunalno-bytowej na stan, jakości powietrza w mieście
oraz sposobu jej ograniczenia.
W Programie przedstawiono harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji
poszczególnych zadań. Określono ogólne założenia formalne realizacji Programu oraz
przygotowano dokumentację o dofinansowanie/pożyczkę na realizację Programu.
Dokumentacja ta jest elementem systemu organizacyjnego realizacji Programu, co
umożliwi rozpoczęcie jego realizacji.
3. Cel i zakres Programu
Celem przedmiotowego opracowania jest określenie planu działań w zakresie
obniżenia poziomu niskiej emisji spowodowanej spalaniem paliw w indywidualnych
źródłach ciepła, którego realizacja przyczyni się do:





poprawy jakości powietrza, którym oddychają mieszkańcy miasta, poprzez
obniżenie ponadnormatywnych poziomów stężeń zanieczyszczeń,
poprawy jakości życia i zdrowia mieszkańców miasta Krosna,
uzyskania konkretnego, wyznaczonego w Programie ochrony powietrza, efektu
ekologicznego dla miasta Krosno,
rozwoju miasta Krosna i wzrostu zadowolenia mieszkańców, poprzez aktywizację
lokalnych firm (więcej środków finansowych pozostanie w regionie),
spełniania obowiązków prawnych wynikających z zobowiązań, które Polska przyjęła
na siebie wstępując do Unii Europejskiej.
Opracowany Program ograniczenia niskiej emisji umożliwi:
 zaplanowanie i zabezpieczenie środków dla działań na przyszłe lata,
 uporządkowanie i klasyfikację działań prowadzonych w ramach Programu,
 monitorowanie prowadzonych działań,
 obliczenie efektu ekologicznego prowadzonych działań.
6
Dodatkowo dzięki opracowaniu Programu, określone zostało potrzebne wsparcie
finansowe dla realizacji zadań inwestycyjnych zaplanowanych w Programie.
Zakres przedmiotowego dokumentu jest zgodny z wymaganiami umowy
nr KS.602.3.2013.K zawartej w dniu 2 stycznia 2014 r. pomiędzy Gminą Krosno,
a firmą ATMOTERM S.A.
Przedstawione w Programie analizy opierają się na danych:



z przeprowadzonych badań ankietowych, dotyczących charakterystyki źródeł ciepła
na terenie miasta Krosna,
uzyskanych od Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej (MPGK)
Krosno Sp. Z o.o. Oddział Energetyki Cieplnej,
udostępnionych przez pozostałe podmioty, właściwych z punktu widzenia
niniejszego opracowania.
Zakres przedmiotowego opracowania obejmuje plan działań w zakresie obniżenia
poziomu niskiej emisji dla budynków mieszkalnych jedno - i wielorodzinnych, jak również
budynków o innym przeznaczeniu niż mieszkalne, np. usługowe. Zakres przedmiotowego
opracowania nie obejmuje planu działań dla obniżenia emisji ze źródeł komunikacyjnych,
które również mają swój udział w niskiej emisji.
4. Prawne aspekty regulujące ochronę powietrza (prawo polskie
i unijne)
Podstawą opracowania Programu Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Krosna
jest Uchwała Nr XXXIII/608/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 29 kwietnia
2013 r. w sprawie określenia „Programu Ochrony Powietrza dla strefy podkarpackiej
z uwagi na stwierdzone przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10,
poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu docelowego
benzo(a)pirenu, wraz z Planem Działań Krótkoterminowych”. Niejednokrotnie zapisy
o opracowaniu i realizacji Programów ograniczenia niskiej emisji pojawiają się
w Programach ochrony środowiska. Dużą przewagą Programu ochrony powietrza, nad
Programem ochrony środowiska jest określona skala działań, jaką należy wykonać w celu
poprawy jakości powietrza, wyrażona najczęściej w postaci wielkości redukcji emitowanej
substancji. Natomiast Program ochrony środowiska jest dokumentem wykonawczym
polityki ekologicznej państwa.
W „Polityce ekologicznej państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku
2016” zwrócono uwagę, iż pomimo znacznych postępów w działaniach ograniczających
emisję zanieczyszczeń do powietrza, w dalszym ciągu stan powietrza w Polsce nie jest
zadawalający w świetle dyrektyw Unii Europejskiej.
Warto przytoczyć zapisy „Polityki ekologicznej państwa w latach 2009-2012
z perspektywą do roku 2016”, które wskazują na konieczność opracowania i wdrożenia
przez właściwych marszałków województw programów naprawczych w 161 strefach
miejskich, w których notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10
i PM2,5 (frakcja odpowiednio poniżej 10 µm i 2,5 µm), zawartych w Dyrektywie CAFE
(Clean Air for Europe - Czyste Powietrze dla Europy). Za programy te, polegające głównie
na eliminacji źródeł niskiej emisji oraz zmniejszenia emisji pyłu ze środków transportu,
odpowiedzialne są władze samorządowe. W celach średniookresowych „Polityki
ekologicznej państwa …” do 2016 r. zapisano, iż „najważniejszym zadaniem będzie
dążenie do spełnienia przez Polskę zobowiązań wynikających z traktatu akcesyjnego oraz
z dwóch dyrektyw unijnych”, w tym dyrektywy CAFE, czyli Dyrektywy Parlamentu
Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza
i czystszego powietrza dla Europy.
W 2001 r. powstał Program CAFE, a jego celem było przygotowanie długofalowej,
zintegrowanej europejskiej polityki w zakresie ochrony powietrza. W ramach programu
CAFE, w nawiązaniu do priorytetów szóstego wspólnotowego programu działań
w zakresie środowiska naturalnego, na lata 2001-2010, opracowano Strategię
7
tematyczną dotyczącą zanieczyszczenia powietrza (dokument COM (2005)4461).
W Strategii tej podkreślono, na podstawie przeprowadzonych analiz, iż znaczący
negatywny wpływ zanieczyszczenia powietrza na zdrowie ludzi i środowisko, będzie się
utrzymywał nawet przy skutecznym wdrażaniu obecnie obowiązującego prawodawstwa.
W związku z czym zalecono uaktualnienie obecnie obowiązujących przepisów,
skoncentrowanie się na substancjach zanieczyszczających, które stanowią największe
zagrożenie, a także zintensyfikowanie działań mających na celu zintegrowanie zagadnień
ochrony środowiska z innymi politykami i programami.
W ślad za Strategią powstał projekt aktu prawnego tzw. dyrektywy CAFE, który
był przedmiotem prac legislacyjnych w instytucjach europejskich od roku 2005.
Ostateczna wersja tekstu dyrektywy powstała 21 maja, zaś oficjalne wejście w życie
dyrektywy nastąpiło w dniu 11 czerwca 2008 r., tj. z chwilą opublikowania dyrektywy
w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza
dla Europy powstała w ramach programu CAFE (Clean Air for Europe - Czyste Powietrze
dla Europy), od którego przejęła nazwę, stąd w skrócie określa się ją mianem dyrektywy
CAFE.
Założeniem Dyrektywy CAFE było uporządkowanie i konsolidacja dotychczasowych
przepisów w takim zakresie, aby wyraźnie ułatwić i usprawnić procesy takie jak:
zarządzanie jakością powietrza, monitoring, informowanie i raportowanie we wszystkich
krajach Unii Europejskiej. W dyrektywie zwrócono szczególną uwagę na populacje
wrażliwe oraz środowisko jako całość, gdyż te właśnie jednostki najdotkliwiej odczuwają
skutki zanieczyszczenia powietrza. Dyrektywa CAFE wprowadza po raz pierwszy
w Europie normowanie stężeń pyłu zawieszonego PM2,5. Normowanie określone jest
w formie wartości docelowej i dopuszczalnej oraz odrębnego wskaźnika dla terenów
miejskich. Wartość docelowa średniorocznego stężenia pyłu PM2,5 na poziomie
25 µg/m3 obowiązuje od 1 stycznia 2010 r. Wartość dopuszczalna średniorocznego
stężenia pyłu zawieszonego PM2,5 jest zdefiniowana w dwóch fazach. W fazie I zakłada
się obowiązywanie poziomu 25 µg/m3 od 1 stycznia 2015 r., natomiast w okresie od
dnia wejścia w życie dyrektywy do 31 grudnia 2014 r. ma zastosowanie stopniowo
malejący margines tolerancji. W fazie II, która rozpocznie się 1 stycznia 2020 r.
wstępnie zakłada się obowiązywanie wartości dopuszczalnej średniorocznego stężenia
pyłu PM2,5 na poziomie 20 µg/m3.
Dyrektywa CAFE została wdrożona do prawa polskiego ustawą z dnia 13 kwietnia
2012 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2012 r. poz. 460). W prawie krajowym kwestię ochrony powietrza reguluje
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2013 r., poz.
1232) oraz jej rozporządzenia wykonawcze.
Skutkiem wdrożenia Dyrektywy CAFE jest zmiana niektórych istniejących
i pojawienie się nowych rozporządzeń wykonawczych do ustawy – Prawo ochrony
środowiska. Dnia 25 sierpnia 2012 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Środowiska
z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza
(Dz. U. z 2012 r., poz. 914).
Dnia 3 października weszły w życie następujące rozporządzenia:
1. rozporządzenia nowe:
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie
programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U.
z 2012 r. poz. 1028),
sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny
dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1029),
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2012 r. w sprawie
krajowego celu redukcji narażenia (Dz. U. z 2012 r. poz. 1030),
2. rozporządzenia zmienione:
1
Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego - Strategia tematyczna dotycząca zanieczyszczenia powietrza; COM
(2005)446, wersja ostateczna; Bruksela, dnia 21.09.2005 r.
8
 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031),
dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r.
poz. 1032),
zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia
powietrza (Dz. U. z 2012 r. poz. 1034).
Poniżej wymieniono również inne ważniejsze dyrektywy, które regulują prawne aspekty
dotyczące ochrony powietrza:
1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada
2010 r.
w sprawie emisji
przemysłowych (zintegrowane zapobieganie
zanieczyszczeniom i ich kontroli).
2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia
2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych
zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE.
2009 r. zmieniająca dyrektywę 98/70/WE odnoszącą się do specyfikacji benzyny
i olejów
napędowych
oraz
wprowadzającą
mechanizm
monitorowania
i ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz zmieniającą dyrektywę Rady
1999/32/WE odnoszącą się do specyfikacji paliw wykorzystywanych przez statki
żeglugi śródlądowej oraz uchylająca dyrektywę 93/12/EWG.
2009 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia
wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
(nowa dyrektywa EU - ETS).
5. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia
2008 r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli
(Dyrektywa IPPC), (począwszy od 1 stycznia 2016 r. będzie ostatecznie
zastąpiona przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE).
6. Dyrektywa 2004/107/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia
2004 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu.
7. Dyrektywa 2004/101/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października
2004 r. zmieniająca dyrektywę 2003/87/WE ustanawiającą system handlu
przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, z uwzględnieniem
mechanizmów projektowych Protokołu z Kioto.
8. Dyrektywa 2004/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia
2004 r. w sprawie ograniczeń emisji lotnych związków organicznych w wyniku
stosowania rozpuszczalników organicznych w niektórych farbach i lakierach oraz
produktach do odnawiania pojazdów, a także zmieniająca dyrektywę 1999/13/WE.
2001 r. w sprawie krajowych poziomów emisji dla niektórych rodzajów
zanieczyszczenia powietrza (dyrektywa pułapowa-NEC).
2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza
z dużych obiektów energetycznego spalania (dyrektywa LCP, obowiązuje do
31 grudnia 2015 r.).
2009 r. w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych
pojazdów transportu drogowego.
Podstawowe przepisy w prawie polskim w zakresie jakości powietrza zawarte są
w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1232 z późn. zm.).
9
Pośrednio również zapisy innych ustaw mają wpływ na regulację ochrony powietrza, są to
m.in. zapisy:
1. Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 21 ze
zm.)
2. Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
(tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 1399 ze zm.),
3. Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2012 r., poz.
1059 ze zm.).
W myśl art. 85 ustawy Prawo ochrony środowiska, ochrona powietrza polega
na „zapewnieniu jak najlepszej jego jakości”. Jako szczególne formy realizacji tego
zapewniania artykuł ten wymienia:
 utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich
poziomów lub co najmniej na tych poziomach,
 zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do
dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane,
 zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów
docelowych albo poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych
poziomach.
Poniżej wymieniono dodatkowo ważniejsze rozporządzenia regulujące ochronę
powietrza w prawie polskim:
1. Dz. U. Nr 95/2011 r., poz. 558 - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji.
2. Dz. U. z 2010 r., Nr 130 poz. 880 - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga
zgłoszenia (obowiązuje od 1.01.2011 r., wyjątki od 1.01.2013 r.).
2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów
do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia (obowiązuje od 1.01.2011 r.).
26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji
w powietrzu (obowiązuje od 3.02.2010 r.).
19 listopada 2008 r. w sprawie rodzajów wyników pomiarów prowadzonych
w związku z eksploatacją instalacji lub urządzenia i innych danych oraz terminów
i sposobów ich prezentacji (obowiązuje od 1.01.2009 r.).
4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów
wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (obowiązuje od
1.01.2009 r.).
7. Dz. U. z 2012 r., poz. 1028 - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia
11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań
krótkoterminowych (obowiązuje od 03.10.2012 r.).
8. Dz. U. z 2007 r., Nr 4 poz. 30 - Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia
4 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań jakościowych dotyczących zawartości
siarki dla olejów oraz rodzajów instalacji i warunków, w których będą stosowane
ciężkie oleje opałowe (obowiązuje 19.01.2007 r.).
9. Dz. U. z 2005 r., Nr 202 poz. 1681 - Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy
z dnia 19 sierpnia 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla silników
spalinowych w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i cząstek
stałych przez te silniki (obowiązuje od 17.11.2005 r.).
10
5. Analiza planów, programów istotnych z punktu widzenia PONE
5.1 Program ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej
„Program ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej z uwagi na stwierdzone
przekroczenie
poziomu
dopuszczalnego
pyłu
zawieszonego
PM10,
poziomu
dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu"
wraz z Planem Działań Krótkoterminowych”2 (zwany dalej POP) jest dokumentem,
którego przyjęcie i realizacja pozwoli osiągnąć dotrzymanie wartości dopuszczalnych
i docelowych substancji w powietrzu. Opracowany „Program ochrony powietrza…”
lokalizuje przyczyny powstawania ponadnormatywnych wartości substancji w strefach
objętych opracowaniem oraz wskazuje rozwiązania prowadzące w kierunku poprawy
jakości powietrza. Przyczyną stworzenia programu dla strefy podkarpackiej było:




stwierdzenie przekroczenia średniego dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu
zawieszonego PM10,
przekroczenie poziomu pyłu zawieszonego PM10 średniego dla roku,
przekroczenie poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 powiększonego
o margines tolerancji,
stwierdzenie przekroczenia średniego rocznego poziomu docelowego B(a)P.
W POP do oceny przyjęto wyniki badań jakości powietrza z roku 2011 oraz częściowo
wyniki ze stacji w Jarosławiu z lat 2008-2010 oraz z roku 2012.
W mieście Krosno stwierdzenie przekroczeń dopuszczalnych i docelowych poziomów
substancji w powietrzu zostało na podstawie pomiarów ze stacji manualnej przy
ul. Kletówki.
Z Programu ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej wynika konieczność
opracowania i realizacji Programu Ograniczania Niskiej Emisji.
Podstawowym, choć nie jedynym kierunkiem działań w zakresie redukcji emisji
powierzchniowej jest modernizacja lub likwidacja źródeł spalania opalanych węglem.
Wynika to głównie z odpowiedzialności sektora komunalno-bytowego za niską emisję, co
potwierdza fakt występowania przekroczeń, szczególnie w miesiącach zimowych.
Osiągnięcie efektu ekologicznego jest możliwe przez wsparcie tego kierunku działań
przez inne rozwiązania systemowe w skali lokalnej i całego województwa. Proponowane
rodzaje i ilości inwestycji powinny zapewnić strefie podkarpackiej osiągnięcie jakości
powietrza odpowiadającej obecnym normom. Termin realizacji Programu ustalono na
31.12.2022 r.
Tabela 1. Zadania i wielkość inwestycji przewidziane w budownictwie
(Opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie POP; źródło danych POP)
Lp.
1
2
3
Zadania wyznaczone w POP
Podłączenie do sieci cieplnej lub zastosowanie do
ogrzewania energii elektrycznej w zabudowie
wielorodzinnej
Wymiana niskosprawnych kotłów na paliwa stałe (gł.
węgiel) na piece gazowe w zabudowie jednorodzinnej
wymiana nieefektywnego ogrzewania na paliwa stałe na
nowoczesne piece retortowe lub peletowe, w zabudowie
jednorodzinnej
mieszkaniowym,
Wielkość inwestycji
w Krośnie
53 400 m2
130 180 m2
143 200 m2
Koszt osiągnięcia pożądanej redukcji emisji powierzchniowej przedstawiony w POP
wynosi w zabudowie wielorodzinnej – ok. 55 mln PLN, w zabudowie jednorodzinnej –ok.
84 mln PLN. Kwoty ustalono dla całej strefy podkarpackiej.
2
Załącznik do uchwały Nr XXXIII/608/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 29 kwietnia 2013 r.
11
W zakresie ograniczania emisji liniowej w POP działania zostały skierowane na
zmniejszenie ruchu tranzytowego w miastach, szczególnie w ich częściach centralnych.
„Program ochrony powietrza…” zawiera również propozycję działań prowadzących
do ograniczania emisji ze źródeł punktowych, głównie poprzez optymalizację procesów
technologicznych oraz stosowanie wysokoefektywnych urządzeń.
W POP dla strefy podkarpackiej sformułowane zostały działania ciągłe
i wspomagające. Jednym z nich jest prowadzenie akcji edukacyjnych mających na celu
uświadamianie społeczeństwa w zakresie: szkodliwości spalania odpadów w paleniskach
domowych, korzyści płynących z podłączenia do scentralizowanych źródeł ciepła,
termomodernizacji, promocja nowoczesnych niskoemisyjnych źródeł ciepła i inne.
Działania w strefie podkarpackiej w „Programie Ochrony Powietrza…” zestawione
zostały w harmonogramie rzeczowo-finansowym działań naprawczych.
5.2 Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe3
Aktualizacja „Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa
gazowe gminy Krosno precyzuje politykę energetyczną miasta, przedstawia potrzeby
energetyczne miasta oraz sposoby ich pokrycia.
W „Aktualizacji „Założeń do planu…” przedstawiono źródła zasilania gminy Krosno
w energię elektryczną, zaopatrzenia w ciepło oraz dostawy gazu, opisano sieci
przesyłowe i instalacje odbiorcze, sieci ciepłownicze oraz gazociągowe. Został również
sporządzony bilans zużycia energii i paliw.
Dokument stwierdza, że znaczący wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza ma
niska emisja pochodząca z małych kotłowni i indywidualnych palenisk domowych, gdzie
notuje się coraz większy udział spalania paliw stałych.
W celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego
w opracowaniu przewidziano działania polegające na:

modernizacji kotłowni celem zwiększenia ich sprawności i obniżenia
uciążliwości ekologicznej, w tym również poprzez zmianę rodzaju
stosowanego paliwa na paliwa o większej wartości opałowej i niższej
zawartości siarki i popiołu,

ograniczaniu strat ciepła poprzez termomodernizację budynków mieszkalnych,

budowę i eksploatację urządzeń ochrony powietrza,

kontroli poziomu eksploatacji lub dążeniu do powstawania
oczyszczania spalin w większych kotłowniach węglowych.
instalacji
5.3 Miejscowe Plany zagospodarowania przestrzennego
5.3.1 PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA
PODKARPACKIEGO4
„Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Podkarpackiego” wyznacza
cele oraz określa kierunki działań prowadzących do ich osiągnięcia. Uwzględnienie
aspektów ochrony powietrza ma miejsce poprzez ustalenia w zakresie ochrony atmosfery
i klimatu akustycznego, polegające na ciągłym ograniczaniu emisji pyłów i gazów poprzez
hermetyzację procesów technologicznych, instalację urządzeń redukujących emisję,
3
Uchwała Rady Miejskiej Nr XLV/898/13 w sprawie uchwalenia Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia
w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
4
załącznik do uchwały XL VIII/522/02 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 30 sierpnia 2002 r.
12
szczególnie zanieczyszczeń gazowych, centralizację źródeł ciepła oraz stosowanie paliw
niskoemisyjnych w procesach grzewczych.
W wizji rozwoju stwierdzono, że poprawa czystości powietrza nastąpi także
w wyniku zwiększenia zaopatrzenia w gaz gospodarstw domowych i zakładów
przemysłowych. W planach zakłada się dalszą rozbudowę i modernizację sieci gazociągów
średnio i niskoprężnych w stopniu umożliwiającym możliwość poboru gazu w każdym
miejscu wyznaczonym w opracowaniach planistycznych pod zabudowę. Koniecznym jest
więc promowanie przedsięwzięć polegających na likwidacji lub modernizacji małych
lokalnych kotłowni węglowych i przechodzeniu na zasilanie odbiorców z istniejącego
systemu ciepłowniczego albo na zmianie paliwa na proekologiczne.
Projekty
sprzyjające
ochronie
powietrza
to
także
zadania
związane
z termomodernizacją obiektów oraz z wykorzystaniem niekonwencjonalnych źródeł
energii takich między innymi jak:.
 zasoby wód geotermalnych,
 biomasa (słoma, odpady drewna, „plantacje energetyczne” itp.),
 biogaz,
 źródła niskotemperaturowe,
 energia promieniowania słonecznego.
Obecnie trwają prace nad zmianą planu zagospodarowania przestrzennego
z perspektywą do 2030 r. Na dzień dzisiejszy projekt znajduje się na etapie konsultacji
społecznych.
PLAN ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO 5
Miasto Krosno w całości objęte jest ustaleniami Zmiany Studium Uwarunkowań
i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krosna. Miejscowe plany
zagospodarowania przestrzennego są sporządzane na podstawie Studium Uwarunkowań
i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego, które określa politykę przestrzenną
gminy. Obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego obejmują
aktualnie ok. 49,8% powierzchni administracyjnej miasta Krosna. W Krośnie obowiązuje
obecnie 69 Planów Zagospodarowania Przestrzennego.
W Planie Zagospodarowania Przestrzennego w zakresie ograniczania niskiej emisji
zaleca się sukcesywną likwidację źródeł niskiej emisji szczególnie w centrum miasta
poprzez
stosowanie
w
nowych
i
przebudowywanych
obiektach
wyłącznie
proekologicznych źródeł cieplnych nie powodujących emisji szkodliwych substancji do
środowiska.
5.4 Inne istotne dokumenty (krajowe, wojewódzkie i lokalne)
5.4.1 Dokumenty krajowe
5.4.2 POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA6
„Polityka ekologiczna państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”
(PEP) przyjęta została uchwałą Sejmu RP w dniu 22 maja 2009 r. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska7 (art. 13 i 14) ma ona na celu stworzenie warunków
niezbędnych do realizacji ochrony środowiska i określa cele ekologiczne, priorytety
ekologiczne, poziomy celów długoterminowych, rodzaj i harmonogram działań
proekologicznych i środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym mechanizmy prawnoekonomiczne i środki finansowe. Polityka ekologiczna państwa będąc dokumentem
strategicznym pozostaje w zgodzie z innymi dokumentami kraju i Europy, a w zakresie
ochrony powietrza nawiązuje do:
5
6
7
Uchwała Rady Miasta Krosna Nr LVII/1045/10 z dnia 29 marca 2010 r.
MP z 2009 r., Nr 34 poz. 501
tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 ze zm.
13

dyrektywy 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października
2001 r. w sprawie ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z dużych
obiektów energetycznego spalania (tzw. Dyrektywa LCP),
 dyrektywy CAFE – mającej szczególne znaczenie w ograniczaniu niskiej emisji,
 rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych (tzw.
F - gazy).
Oprócz ww. dyrektyw Polska posiada zobowiązania wynikające z ratyfikowania
Konwencji Genewskiej (podpisanie protokołu z Aarhus), przyjęcia Protokołu z Kioto do
Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, sporządzony
w Kioto dnia 11 grudnia 1997 roku w ramach Konwencji ONZ o ochronie klimatu Ziemi.
Polityka ekologiczna państwa w zakresie ochrony powietrza stawia następujące
cele:
1. Dążenie do spełnienia przez RP zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego
oraz Dyrektyw unijnych.
2. Szczególnie istotne z punktu widzenia problemu niskiej emisji jest dążenie do
spełnienia norm narzuconych przez Dyrektywę CAFE, dotyczące pyłu drobnego
o granulacji 10 mikrometrów (PM10) oraz 2,5 mikrometra (PM2,5).
3. Do roku 2016 zakłada się także całkowitą likwidację emisji substancji niszczących
warstwę ozonową prze wycofanie ich z obrotu i stosowania na terytorium Polski.
4. Dalszą redukcję emisji SO2 i NOX oraz pyłu drobnego z procesów wytwarzania
energii.
5. Możliwie szybkie uchwalenie nowej polityki energetycznej Polski do 2030 r.
6. Modernizację systemu energetycznego.
7. Podjęcie działań związanych z gazyfikacją węgla.
8. Konieczne opracowanie i wdrożenie przez właściwych marszałków województw
programów naprawczych w 161 strefach miejskich, w których notuje się
przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 zawartych
w Dyrektywie CAFE.
5.4.3 POLITYKA KLIMATYCZNA POLSKI8
„Polityka Klimatyczna Polski” określa zobowiązania międzynarodowe kraju
w zakresie zmian klimatu, wskazuje zalecenia polityki klimatycznej oraz określa działania
krótko, średnio i długookresowe, jak również działania w ujęciu sektorowym. Dokument
wynika z postanowień Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian
klimatu, a w szczególności z Protokołu z Kioto. Ramy prawne Polityki Klimatycznej Polski
stanowią: „Polityka ekologiczna państwa…”9, „Założenia polityki energetycznej Polski do
2020 roku”10, „Strategia rozwoju energetyki odnawialnej”, i inne nie mniej znaczące
w perspektywie Polityki Klimatycznej Polski ustawy takie jak, m.in. Ustawa - Prawo
ochrony środowiska11 oraz Ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów 12.
W związku z ratyfikacją Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian
klimatu Polska jest zobowiązana do m.in.:

opracowania i
cieplarnianych,
wdrożenia
państwowej
strategii
redukcji
emisji
gazów

inwentaryzacji emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych oraz monitoringu
zmian emisji,

opracowania długookresowych scenariuszy redukcji emisji dla wszystkich
sektorów gospodarczych, oddzielnie dla każdego gazu,
8
Polityka Klimatyczna Polski. Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020. Dokument
przyjęty przez Radę Ministrów dnia 04 listopada 2003 r.
9
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2009 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Polityka
ekologiczna Państwa w latach 2009—2012 z perspektywą do roku 2016” M.P. z 2009 r., Nr 34 poz. 501
10
Przyjęte przez Radę Ministrów w dniu 22 lutego 2000 r.
11
tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232
12
Dz. U. z 2008 r., Nr 223, poz. 1459 z późn. zm.
14

promowania i wdrażania technologii wykorzystujących odnawialne źródła
energii,

ograniczenia emisji metanu ze składowisk odpadów i z procesów produkcji,
transportu i przetwarzania energii,

handlu emisjami między państwami wymienionymi w załączniku 1 Ramowej
konwencji
Narodów
Zjednoczonych
w
sprawie
zmian
klimatu,
pozwalającemu krajowi – stronie protokołu sprzedać nadwyżki uzyskanych
redukcji emisji gazów cieplarnianych w stosunku do zobowiązań,
wynikających z protokołu innemu krajowi – stronie protokołu,

cele Polityki Klimatycznej Polski są integralne z celami pozostałych polityk
stwarzając tym samym wspólny kierunek zrównoważonego rozwoju.
Efektem działań, wspieranych instrumentami Polityki Klimatycznej Polski,
wskazanych w dokumencie jest redukcja ilości gazów cieplarnianych.
5.4.4 STRATEGIA ROZWOJU ENERGETYKI ODNAWIALNEJ13
„Strategia rozwoju energetyki odnawialnej” z założenia ma na celu wzrost udziału
odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo – energetycznym, co ma wpłynąć na
poprawę efektywności wykorzystania i oszczędzania zasobów surowców energetycznych,
poprawy stanu środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń do atmosfery i wód oraz
ilości wytwarzanych odpadów. W Polsce głównym celem było osiągnięcie udziału energii
ze źródeł odnawialnych na poziomie 7,5 % w 2010 r. oraz 14 % w 2020 r. w strukturze
zużycia nośników pierwotnych. Głównym kierunkiem rozwoju w latach 2000 – 2010 było
zwiększenie wykorzystania udziału biomasy. Działania mające na celu wsparcie rozwoju
energetyki odnawialnej to wprowadzenie obowiązku komponowania wszystkich benzyn
silnikowych z alkoholem i ustalenie warunków jego realizacji, jak również uproszczenie
procedury uzyskiwania koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej z odnawialnych
źródeł. W efekcie wprowadzania w życie Strategii rozwoju energetyki odnawialnej ma być
szansa na utrzymanie niezależności energetycznej, rozwoju regionalnego, a także na
proekologiczną modernizację, dywersyfikację i decentralizację krajowego sektora
energetycznego. W aspekcie ochrony powietrza szacuje się, że wprowadzenie Strategii
pozwoli osiągnąć redukcję emisji gazów cieplarnianych o około 18 mln ton.
5.4.5 POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU14
Do działań i kierunków wpływających na ochronę powietrza, które wynikają
z „Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku” należą:

poprawa efektywności energetycznej,

wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii,

dywersyfikacja wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki
jądrowej,

rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw,

rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii oraz ograniczenie oddziaływania
energetyki na środowisko.
Cele Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. mają zostać osiągnięte m.in. przez
racjonalne, efektywne gospodarowanie krajowymi złożami węgla oraz dywersyfikację
źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. Dokument postuluje również przygotowanie
infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie warunków inwestorom dla
13
Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, dokument rządowy przyjęty uchwałą Sejmu z dnia 23 sierpnia
2001 r.
14
Załącznik do obwieszczenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2009 r. sprawie Polityki energetycznej
państwa do 2030 r. przyjęty 10 listopada 2009 r. (M. P. z 2010 r., Nr 2, poz. 11)
15
wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych
technologiach.
Zgodnie z Polityką Energetyczną Polski do 2030 roku, udział odnawialnych źródeł
energii w całkowitym zużyciu w Polsce ma wzrosnąć do 15% w 2020 roku i 20% w roku
2030. Zadania wynikające z Polityki Energetycznej Polski to m.in.:

modernizacja sieci przesyłowych i sieci rozdzielczych, pozwalająca obniżyć poziom
awaryjności o 50%,

rozwój lokalnej mini i mikrokogeneracji, pozwalający na dostarczenie do roku
2020 z tych źródeł co najmniej 10% energii elektrycznej zużywanej w kraju,

wdrożenie Programu budowy biogazowni rolniczych, przy założeniu powstania do
roku 2020 co najmniej jednej biogazowni w każdej gminie,

ograniczenie emisji CO2 do wielkości możliwej technicznie do osiągnięcia bez
naruszania bezpieczeństwa energetycznego,

ograniczenie emisji SO2 do poziomu ustalonego w Traktacie Akcesyjnym,

ograniczenie emisji NOx, poczynając od 2016 roku, zgodnie ze zobowiązaniami
przyjętymi przy akcesji do Unii Europejskiej,

likwidacja emisji z tytułu samozapłonu i palenia się hałd poprzez pozyskanie węgla
z odpadów pogórniczych zalegających na składowiskach,

rozszerzenie zakresu założeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną
i paliwa gazowe o planowanie i organizację działań, mających na celu
racjonalizację zużycia energii i promowanie rozwiązań zmniejszających zużycie
energii na obszarze gminy,

wsparcie inwestycji w zakresie stosowania najlepszych dostępnych technologii
w przemyśle, wysokosprawnej kogeneracji, ograniczenia strat w sieciach
elektroenergetycznych i ciepłowniczych oraz termomodernizacji budynków,

wykorzystanie obowiązków w zakresie przygotowania planów zaopatrzenia gmin
w ciepło,
energię
elektryczną
i
paliwa
gazowe
do
zastępowania
wyeksploatowanych rozdzielonych źródeł wytwarzania ciepła jednostkami
kogeneracyjnymi.
W związku z nowymi dokumentami strategicznymi UE (o których mowa wyżej)
należy się spodziewać, że niebawem podjęte zostaną prace nad aktualizacją Polityki
Energetycznej Polski, w celu jej dostosowania do aktualnej polityki UE.
Efektywne gospodarowanie energią regulowane jest przez „Ustawę z dnia
15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej”15. Wyznacza ona krajowy cel
w zakresie oszczędnego gospodarowania energią oraz zadania jednostek sektora
publicznego w tym zakresie. Precyzuje również zasady sporządzania audytu, uzyskania
i umorzenia świadectwa efektywności energetycznej oraz zasady uzyskania uprawnień
audytora. Celem ustalonym w ustawie jest oszczędność energii finalnej do
2016 r. w ilości nie mniejszej niż 9% średniego krajowego zużycia energii w ciągu roku,
przy czym uśrednienie obejmuje lata 2001 – 2005. W ustawie wymienia się rodzaje
przedsięwzięć poprawiające efektywność energetyczną, m.in. :
15

izolację instalacji przemysłowych,

przebudowę lub remont budynków,

modernizację urządzeń przeznaczonych do użytku domowego,

modernizację oświetlenia,

modernizację urządzeń potrzeb własnych,
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 roku o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94, poz. 551)
16

modernizację
urządzeń
przemysłowych,
i
instalacji
wykorzystywanych
w
procesach

modernizację lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła,

odzysk energii w procesach przemysłowych,

stosowanie do ogrzewania lub chłodzenia obiektów energii wytwarzanej
we własnych lub przyłączonych do sieci odnawialnych źródeł energii.
5.4.6 Dokumenty wojewódzkie
5.4.7 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO 16
„Program ochrony środowiska Województwa Podkarpackiego” w rozdziale
dotyczącym oceny stanu środowiska w Województwie Podkarpackim wymienia emisję
zanieczyszczeń z zakładów energetycznych i instalacji przemysłowych, niską emisję
z indywidualnych systemów grzewczych oraz emisję komunikacyjną jako źródła
zanieczyszczenia powietrza. Jako główną przyczynę wystąpienia przekroczeń
dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5 oraz benzo(a)pirenu
wskazuje się emisję niską. „Program ochrony środowiska dla Województwa
Podkarpackiego” potwierdza konieczność wdrożenia działań wynikających z POP w tym
także opracowanie i wdrożenie Programu Ograniczania Niskiej Emisji. Dokonana
w „Programie ochrony środowiska…” hierarchizacja problemów środowiskowych
umiejscawia
przekroczenia
dopuszczalnych
poziomów
pyłu
zawieszonego
i benzo(a)pirenu w powietrzu w 4 Priorytecie ekologicznym.
W zakresie ochrony powietrza atmosferycznego w „Programie ochrony środowiska…”
wyznacza się:

Cele krótkookresowe:
o

Poprawa stanu jakości powietrza w rejonach występowania stwierdzonych
przekroczeń wartości kryterialnych pyłu PM10, pyłu PM2,5 oraz
benzo(a)pirenu poprzez ograniczenie ich emisji.
Cele średniookresowe:
o
o
Osiągnięcie oraz utrzymanie wymaganej prawem jakości powietrza
atmosferycznego,
Przeciwdziałanie globalnym zmianom klimatu poprzez sukcesywną redukcję
emisji gazów cieplarnianych.
W zawartych w „Programie ochrony środowiska” kierunkach działań z zakresu
ochrony powietrza zostały zaplanowane działania służące osiągnięciu wyznaczonych
celów, spośród których szczególne znaczenie w odniesieniu do „Programu ograniczania
niskiej emisji dla miasta Krosno” mają:

wdrożenie działań naprawczych wynikających z Programu ochrony powietrza,

centralizacja zaopatrzenia w ciepło w miastach,

modernizacja istniejących źródeł ciepła,

termomodernizacja i termorenowacja budynków,

budowa obejść drogowych miast i miejscowości.
16
Uchwała Nr XL/803/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 29 listopada 2013 roku w sprawie:
uchwalenia Programu Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego na lata 2012-15 z uwzględnieniem
perspektywy do roku 2019.
17
5.4.8 STRATEGIA ROZWOJU WOJEWÓDZTWA – PODKARPACKIE 202017
„Strategia rozwoju Województwa – Podkarpackie 2020” określa cele strategiczne
i kierunki działań w Priorytetach obejmujących sektory gospodarcze, środowiskowe,
energetyczne, społeczne i kulturalno-naukowe w skali całego województwa.
Wyznaczonym kierunkiem działań w zakresie poprawy jakości powietrza szczególnie
istotnym z punktu widzenia Programu ograniczania niskiej emisji dla miasta Krosno jest
zapewnienie dobrego stanu środowiska w zakresie czystości powietrza i hałasu. Celem
realizacji tego kierunku jest ograniczenie obszarów gdzie występują przekroczenia
dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń powietrza i poziomu hałasu oraz zmniejszenie
liczby ludności narażonej na nadmierną ekspozycję tych czynników, a tym samym
ograniczenia negatywnych skutków dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska.
Także działania priorytetu związanego z energetyką głównie poprzez zwiększanie
efektywności energetycznej, ograniczanie zużycia paliw kopalnych oraz wsparcie dla
rozwoju OZE przyczyni się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń do atmosfery.
5.4.9 DOKUMENTY MIASTA KROSNA
5.4.10 PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA MIASTA KROSNA 18
W „Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Krosna” przedstawione
zostały najważniejsze problemy środowiskowe Miasta Krosna wraz z propozycją
kierunków działań prowadzących do ich rozwiązania z podaniem ram czasowych
i sposobów ich finansowania.
Jednym z wyznaczonych priorytetów w opracowaniu jest poprawa jakości
powietrza. W wyniku przeprowadzonej diagnozy stanu środowiska oraz uwarunkowań
lokalnych miasta w zakresie ochrony powietrza sformułowany został cel strategiczny:
„Utrzymanie dobrej jakości powietrza atmosferycznego na terenie Miasta i stałe jego
polepszanie poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł przemysłowych,
komunalnych i komunikacyjnych”
Celami średnioterminowymi do roku 2016 służącymi realizacji zadania będą:

ograniczenie emisji zanieczyszczeń z procesów technologicznych w zakładach
przemysłowych,

dążenie do ograniczania wielkości emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych,

dążenie do ograniczenia emisji ze źródeł komunalnych, szczególnie niskiej
emisji,

rozwój sieci monitoringu powietrza.
5.4.11 STUDIUM
UWARUNKOWAŃ
I
KIERUNKÓW
PRZESTRZENNEGO MIASTA KROSNA19
ZAGOSPODAROWANIA
Zgodnie ze „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
miasta Krosna” działania samorządu na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego
są integralną częścią dążeń do poprawy jakości życia mieszkańców a ochrona jego
zasobów
nieodzownym
warunkiem
trwałego
utrzymania
tej
jakości
na
satysfakcjonującym poziomie. Celem polityki kształtowania i ochrony środowiska
przyrodniczego jest umożliwienie obecnym i przyszłym mieszkańcom miasta racjonalnego
korzystania z jego zasobów.
Jak wynika z dokumentu poprawa jakości powietrza do stanu satysfakcjonującego
mieszkańców i zachowującego standardy jakości zgodnie z przepisami ochrony
17
18
19
Uchwała XXXVII/697/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 26 sierpnia 2013 r.
Załącznik do Uchwały Nr PR.0007.34.2012 Rady Miasta Krosna z dnia 23.02.2012 r.
Uchwała Rady Miasta Krosna Nr LVII/1045/10 z dnia 29 marca 2010 r.
18
środowiska wymaga równoczesnego działania na rzecz redukcji emisji zanieczyszczeń
powietrza pochodzących z trzech głównych źródeł: zakładów przemysłowych, ogrzewania
budynków mieszkalnych i ruchu drogowego.
Redukcja zanieczyszczeń przemysłowych polegać będzie na:

dalszej modernizacji istniejących zakładów w kierunku redukcji ilości
emitowanych zanieczyszczeń,

koncentracji produkcji ciepła dla celów przemysłowych w jednej kotłowni
zakładu Delphi opalanej paliwem o podwyższonej jakości,

dopuszczeniu realizacji nowych zakładów przemysłowych
warunkiem niepogorszenia jakości powietrza.
jedynie
pod
Redukcja zanieczyszczeń powietrza powstających w wyniku ogrzewania budynków
polegać będzie na:

modernizacji głównej ciepłowni miejskiej,

modernizacja kotłowni lokalnych,

wyposażenie indywidualnych odbiorców ciepła w liczniki,

redukcja zużycia ciepła w budynkach poprzez izolację istniejących budynków
i sformułowanie w planach miejscowych odpowiednich wymagań w stosunku
do nowych budynków,

utrzymanie i rozbudowa systemu zaopatrzenia w gaz umożliwiające
wykorzystanie gazu do indywidualnego ogrzewania budynków mieszkalnych.
Redukcja zanieczyszczeń transportowych polegać będzie na:

rozbudowie i modernizacji układu drogowego w kierunku eliminacji ruchu
tranzytowego z centrum miasta,

tworzeniu pasów zieleni izolacyjnej wzdłuż dróg o największym natężeniu
ruchu,

tworzeniu warunków dla rozwoju innych sposobów poruszania się niż
samochód osobowy,

redukcji ilości przejazdów samochodowych wewnątrz miasta poprzez
uporządkowanie przestrzenne działalności gospodarczej na terenie miasta
oraz wprowadzenie organizacji ruchu, w drodze ustaleń planu miejscowego.
5.4.12 STRATEGIA ROZWOJU MIASTA KROSNA20
Strategia rozwoju miasta Krosno na lata 2004 – 2013 uwzględnia uwarunkowania
w strefie społecznej, gospodarczej i przestrzenno ekologicznej miasta, mające wpływ na
podejmowane strategie i obierane kierunki rozwoju. Z przeprowadzonych na potrzeby
Strategii analiz benchmarkingowych oraz analizy SWOT wynika, iż Krosno charakteryzuje
m. in. niski stopień redukcji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych oraz niedostateczne
wykorzystanie czystych źródeł energii odnawialnej.
W obszarze Ekologii sformułowano temat strategiczny jakim jest Krosno – miasto
czyste i zdrowe, którego celem jest osiągniecie wysokiej świadomości ekologicznej
mieszkańców i dużej ilości innowacyjnych wdrożeń z zakresu ochrony środowiska.
Przewidziane w Strategii kierunki działań związanych z ochroną powietrza to:

20
ograniczenie wszelkich emisji zanieczyszczających srodowisko,
Uchwała Nr XXVII/568/04 Rady Miasta Krosna z dnia 26 listopada 2004 r.
19

modernizacja technologii ogrzewania i szersze wykorzystanie energii ze źródeł
odnawialnych,

doskonalenie form edukacji ekologicznej mieszkańców,

informowanie o stanie środowiska i promowanie osiągnięć miasta z zakresu
ekologii.
Jako kluczowe zadania w tym temacie wyznaczono:

modernizację kotłowni w celu ograniczenia emisji spalin,

wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii do ogrzewania obiektów
użyteczności publicznej (m.in. schronisko dla zwierząt, hala ośrodka rekreacyjnosportowego, basen).
Zgodnie z Informacją na temat realizacji Strategii z 2013 r. w latach 2004-2012
realizowane były działania w ramach wyznaczonych kierunków. Z zadań zrealizowano
modernizację kotłowni, wykonano instalacje solarne na obiektach basenów i bursy. Część
zadań jest w trakcie realizacji. W porównaniu z rokiem 2004 znacznie spadła emisja
zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Główny spadek emisji zanieczyszczeń notowany
jest w emisji w sektorze przemysłowym, co jest związane z ograniczeniem produkcji,
restrukturyzacją zakładów przemysłowych oraz wdrożeniem nowoczesnych technologii.
Nie zmniejszył się natomiast udział emisji powstających w zakresie ogrzewania domów
indywidualnych tzw. niska emisja.
6. Analiza istniejącego stanu jakości powietrza w mieście charakterystyka niskiej emisji oraz przyczyny sporządzenia
programu
6.1 Charakterystyka niskiej emisji
6.1.1 Definicja niskiej emisji
Niska emisja powstaje w wyniku procesów spalania paliw w lokalnych kotłowniach
i piecach oraz z procesów spalania paliw w silnikach samochodowych. Procesowi spalania
paliw towarzyszy emisja zanieczyszczeń między innymi takich substancji jak: pyły, tlenki
azotu, dwutlenek siarki, tlenki węgla, metale ciężkie. Znaczący udział w emisji tych
substancji mają procesy spalania w domowych piecach grzewczych, gdzie stosuje się
konwencjonalne ogrzewanie węglowe. Paliwem wykorzystywanym w paleniskach
domowych jest najczęściej węgiel o złej charakterystyce i niskich parametrach
grzewczych. Niejednokrotnie również stan techniczny indywidualnych kotłów nie
odpowiada wymaganym warunkom technicznym. Urządzenia te charakteryzują się dość
niską sprawnością, co wpływa negatywnie na procesy spalania, a zarazem emisji
zanieczyszczeń. Dodatkowo, zły stan techniczny kotłów i przewodów kominowych
pogarsza parametry emisji zanieczyszczeń, co stanowi duże zagrożenie dla życia
i zdrowia użytkowników takich instalacji. Dlatego proces spalania należy rozpatrywać
w systemie paliwo – kocioł - komin. Od tych trzech czynników i ich warunków
eksploatacyjnych zależy efektywność spalania oraz emisja zanieczyszczeń do powietrza.
Celem zapewnienia bezpieczeństwa oraz podniesienia efektywności energetycznej istotna
jest okresowa kontrola stanu technicznego kotłów oraz przeprowadzanie przeglądów
kominiarskich. Dodatkowo, zdarza się, że celem zaoszczędzenia niewielkiej ilości środków
z domowego budżetu, w kotłach i piecach spalane są odpady. Powoduje to emisję
szczególnie niebezpiecznych dla zdrowia substancji, np. benzo(α)pirenu, dioksyn,
furanów.
Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że emisja substancji następuje z emitorów
(kominów), z których spaliny są emitowane przez kominy niższe od 40m. Najczęściej
zanieczyszczenia emitowane są z emitorów o wysokości ±10m co powoduje, że przy
20
zwartej zabudowie mieszkaniowej, zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca ich
powstawania, stając się poważnym problemem ekologicznym i zdrowotnym lokalnych
społeczności.
6.1.2 Wpływ niskiej emisji na zdrowie
Oprócz znaczącego wpływu na środowisko, substancje zawarte w emitowanych do
powietrza spalinach, przyczyniają się do powstawania u ludzi wielu groźnych chorób,
głównie nowotworowych. W poniższej tabeli przedstawiono substancje emitowane do
powietrza i ich wpływ na zdrowie człowieka.
Tabela 2. Substancje emitowane do powietrza w wyniku spalania paliw odpadów w paleniskach
domowych i ich wpływ na zdrowie człowiek (źródło: opracowanie własne na podstawie prezentacji
udostępnionej przez ICiMB)
Substancja emitowana do
powietrza w wyniku spalania
odpadów
Wpływ na ludzkie zdrowie
pył (suchy), metale ciężkie (Cd, Tl,
Hg, Ti, As, Co, Ni, Se, Pb, Cr)
opadając na powierzchnię gleby powoduje jej
zanieczyszczenie metalami ciężkimi, które pobierane są
przez rośliny w niej rosnące lub kumulują się w glebie;
po spożyciu roślin, w których znajdują się metale
ciężkie, kumulują się w narządach oddziałując
negatywnie na cały organizm
tlenek węgla
wiąże czerwone ciałka krwi, utrudnia transport tlenu
w organizmie, oddziałuje na centralny układ nerwowy
tlenki azotu
są przyczyną podrażnienia i uszkodzenia płuc,
a odkładając się w glebie w postaci azotanów szkodliwie
podwyższają ich zawartość w roślinach
dwutlenek siarki
powoduje trudności w oddychaniu, u roślin zanik
chlorofilu, czego efektem jest zamieranie blaszek
liściowych, jest przyczyną powstawania siarczanów
i kwasu siarkowego, co powoduje suche i mokre opady
kwaśnych deszczy
chlorowodór
tworzy z parą kwas solny, powoduje skurcze głośni,
obrzęk krtani, obrzęk płuc, ból i łzawienie oczu
tworzy z wodą kwas pruski, jest silną trucizną,
powoduje ból głowy, szum w uszach, duszności,
wymioty, śpiączkę
powodują choroby nowotworowe i uszkadzają system
odpornościowy organizmu oraz powodują uszkodzenia
płodu, mają zdolność do kumulacji w organizmie
cyjanowodór
dioksyny i furany
związki organiczne (fenole, benzen,
formaldehyd)
powodują białaczkę, zaburzenia trawienia, działają
toksycznie ze skórą, powodują zatrucia organizmu
W poniższej tabeli zestawiono najważniejsze informacje dotyczące wpływu
niektórych substancji emitowanych do powietrza na rozwój płodu i zdrowie dzieci.
21
Tabela 3. Wpływ na zdrowie, rozwój płodu i zdrowie dziecka drobnego pyłu zawieszonego oraz
WWA. (źródło: opracowanie własne na podstawie „Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza
drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi w okresie
prenatalnym na zdrowie dziecka. Badania w Krakowie. Katedra epidemiologii i medycyny
zapobiegawczej UJ CM oraz Fundacja Zdrowie i Środowisko”. Wiesław Jędrychowski, Renata
Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka.)
Substancja
emitowana
do powietrza
Pył
zawieszony
PM2,5 i
mniejsze
frakcje
Ogólny, możliwy wpływ na
zdrowie człowieka
Możliwy wpływ na rozwój płodu
i zdrowie dziecka
 przenikanie z dróg oddechowych
w głąb do pęcherzyków płucnych,
gdzie odbywa się wymiana
gazowa. Stwierdzono, że pyły
o średnicy mniejszej niż 0,1 µm
przenikają z pęcherzyków
płucnych do naczyń krwionośnych
przedostając się do innych
narządów i tkanek
 mogą przenikać przez barierę
łożyskowo-naczyniową do płodu,
 niższa masa urodzeniowa płodu,
 mniejszy obwód głowy i mniejsza
długość ciała noworodka,
 słabiej wykształcona odporność układu
immunologicznego dziecka,
 częściej występujący świszczący
oddech u dzieci w późniejszych
okresach życia, co zwykle poprzedza
występowanie objawów
astmatycznych,
 mniejsza objętość wydechowa płuc
dziecka
Pył
zawieszony
PM10 i
mniejsze
frakcje
 przenikanie do dróg oddechowych, akumulacja w oskrzelach i powodowanie
zmian patologicznych (reakcje zapalne, alergie),
 powodowanie dolegliwości związanych z nasilonym kaszlem, trudności
z oddychaniem
Pył
zawieszony –
frakcje
większe niż 10
µm
większe frakcje pyłu nie są inhalowane do płuc, ich negatywny wpływ na
zdrowie człowieka jest związany z ich właściwościami fizykochemicznymi
powodując podrażnienia mechaniczne spojówek i śluzówek górnych oraz
dolnych dróg oddechowych, może także powodować toksyczne uszkodzenie
tkanek z uwagi na zawartość w pyle siarczanów, węglowodorów, metali ciężkich
i in., może posiadać również działanie alergizujące.
WWA [m.in.
B(a)P]
 oddziaływanie toksyczne na
 mogą przenikać przez barierę
organizm,
łożyskowo-naczyniową do płodu,
 zdolność akumulacji w organizmie,  częstsze zapalenie u niemowląt
górnych i dolnych dróg oddechowych,
 stwierdzone właściwości
kancerogenne rakotwórcze.
 zwiększona podatność na zapadanie
na zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc,
 osłabienie rozwoju
psychomotorycznego dziecka.
Ujęte w powyższej tabeli możliwe skutki ekspozycji człowieka na oddziaływanie
drobnych pyłów oraz WWA podane zostały na podstawie Raportu z badań w Krakowie
oddziaływania zanieczyszczeń na zdrowie dzieci.21
21
„Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi
węglowodorami aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka. Badania w Krakowie. Katedra
epidemiologii i medycyny zapobiegawczej UJ CM oraz Fundacja Zdrowie i Środowisko”. Wiesław Jędrychowski,
Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka Kiełtyka.
22
6.1.3 Metodyka pozyskiwania informacji nt. niskiej emisji w mieście Krośnie
W ramach opracowania przedmiotowego Programu na terenie miasta Krosna
przeprowadzono akcję informacyjno-edukacyjną wraz z ankietyzacją, która pozwoliła na
przedstawienie charakterystyki niskiej emisji na terenie miasta. Ankietyzację
przeprowadzano do 31 marca 2014 r. Tematyka prowadzonej akcji informacyjnoedukacyjnej obejmowała przedstawienie negatywnego oddziaływania niskiej emisji
komunalno-bytowej na stan jakości powietrza w mieście, sposobu jej ograniczenia oraz
oddziaływania zanieczyszczeń powietrza na zdrowie mieszkańców miasta Krosna.
Ankiety skierowane były do mieszkańców miasta Krosna, zamieszkałych w budynkach
jednorodzinnych
wolnostojących,
w
zabudowie
szeregowej
oraz
budynkach
wielorodzinnych (blokach, kamienicach), którzy posiadają indywidualne źródła ciepła (np.
piec, kocioł). Z ankietyzacji zostały wyłączone budynki jednorodzinne i wielorodzinne
(osiedla mieszkaniowe), które podłączone są do miejskiej sieci ciepłowniczej, która nie
stanowi źródła niskiej emisji.
W ramach akcji informacyjno-edukacyjnej opracowano plakaty, które rozmieszczano na
terenie miasta. Dodatkowo przekazano do szkół materiał dotyczący niskiej emisji
komunalno-bytowej. W skład niniejszego materiału wchodziły konspekty lekcji, testy
edukacyjne oraz prezentacja multimedialna zawierające niezbędne informacja dotyczące
niskiej emisji zróżnicowane pod kątem etapów kształcenia (klasy 1-3 i 4-6 szkoły
podstawowej oraz gimnazja). Załącznik 1 zawiera wzór plakatu oraz ankiety, a także
przykładowy scenariusz lekcji wraz z testem edukacyjnym.
Informacje o opracowaniu oraz prowadzonej akcji edukacyjno informacyjnej ukazały się
również lokalnej prasie oraz na stronie internetowej Urzędu Miasta Krosna. Na stronie
internetowej UM 17 lutego 2014 r. ukazały się dwa artykuły pt. „Niewidzialny truciciel”
w Krośnie zawierające informacje nt. prowadzonej akcji ankietyzacyjnej oraz
najważniejsze informacje dotyczące problemu niskiej emisji. Jeden z nich pojawił się na
stronie ogólnej UM22, natomiast drugi opisujący dodatkowo informacje dotyczące PONE
pojawił się w zakładce Gospodarka Komunalna i Ochrona Środowiska 23.
Ankietyzacja miała na celu zidentyfikowanie funkcjonujących systemów grzewczych
związanych z niską emisją oraz poznanie planów i potrzeb mieszkańców miasta
w zakresie ich modernizacji. Podczas weryfikacji danych ankietowych, sporządzania map
oraz wykresów dotyczących rozmieszczenia źródeł niskiej emisji brano pod uwagę granice
poszczególnych obrębów miasta Krosna. Szczegółowy opis wyników ankietyzacji
zamieszczony został w rozdziale 7 niniejszego opracowania.
6.2 Pozostałe źródła emisji
Poza źródłami niskiej emisji związanymi ze spalaniem paliw w sektorze komunalno bytowym na terenie miasta Krosna występują również inne źródła emisji zanieczyszczeń
do powietrza.
Do źródeł tych zalicza się:
 punktowe źródła emisji, które związane są ze spalaniem paliw w kotłach i piecach
oraz technologią prowadzoną w danym zakładzie (emisja zanieczyszczeń z tych
źródeł odbywa się z emitorów (kominów) dużo wyższych niż w przypadku emisji
niskiej),
22
23
http://www.krosno.pl/pl/aktualnosci/art3234,niewidzialny-truciciel-w-krosnie.html
http://www.krosno.pl/pl/dla-mieszkancow/ochrona-srodowiska/prog-ogran-niskiej-emisji/
23


liniowe źródła emisji (również zaliczane do źródeł niskiej emisji), związane
z transportem (drogowym, kolejowym, rzecznym) (emisja zanieczyszczeń
związana jest ze spalaniem paliw w silnikach (tzw. emisja spalinowa) oraz
dodatkowo z procesami ścierania jezdni, opon i hamulców (tzw. emisja
pozaspalinowa), źródłem emisji jest również unoszenie drobin pyłu w wyniku
wzniecania go z powierzchni na skutek ruchu pojazdów (tzw. emisja wtórna),
źródła emisji niezorganizowanej, np. otwarte hałdy węgla lub innych materiałów
sypkich, gleby (emisja związana jest z występowaniem tzw. erozji wietrznej,
której towarzyszy przemieszczanie się materiału pod wpływem wiatru jako środka
transportu).
6.3 Łączna emisja zanieczyszczeń z terenu miasta Krosna
Do określenia wielkości emisji pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 ze źródeł występujących
na terenie miasta Krosna wykorzystano dane:

z „Programu ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej z 2013r.”, dotyczącego
przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10, PM2,5 oraz
benzo(a)pirenu.

Dane z innych źródeł, na które powołują się zapisy podmiotowego programu
(plany, programy strategiczne).
Na terenie miasta Krosna oszacowano sumaryczną emisję pyłu zawieszonego PM10 ze
źródeł niskiej emisji (powierzchniowych i liniowych), punktowych oraz źródeł emisji
niezorganizowanej na poziomie 933,2 Mg/rok w 2011 r. Emisja pyłu zawieszonego PM2,5
na obszarze miasta Krosna wyniosła 328,8 Mg/rok.
6.4 Opis stref z występującymi przekroczeniami poziomów
dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10
6.4.1 Analiza jakości powietrza na terenie miasta Krosna
Do analizy istniejącego stanu jakości powietrza w mieście Krośnie wybrano rok 2013
z uwagi na fakt, iż ocenę jakości powietrza dokonuje się w skali pełnego roku
kalendarzowego. Dostępne i kompletne oraz najbardziej aktualne dane charakteryzujące
jakość powietrza na trenie miasta Krosna dotyczą właśnie roku 2013.
Poziomy stężeń zanieczyszczeń do osiągnięcia i utrzymania w strefie podkarpackiej,
według Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie
poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z dnia 18 września 2012 r., poz.
1031), to:
 pył zawieszony PM10 o okresie uśredniania wyników 24 godziny - 50 μg/m3;
Dopuszczalna częstość przekraczania w ciągu roku – 35 dni, pył zawieszony PM10
o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy – 40 μg/m3,
 pył zawieszony PM2,5 o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy
– 25 μg/m3,
 benzo(a)piren o okresie uśredniania wyników pomiarów rok kalendarzowy –
1 ng/m3.
Dla standardu jakości powietrza odnoszącego się do stężeń średniorocznych pyłu PM2,5
wyznaczono poziom dopuszczalny wynoszący 25 μg/m 3, który powinien zostać osiągnięty
do 2015 roku. Do tego czasu dopuszcza się przekraczanie poziomu dopuszczalnego
o ustalony dla każdego roku margines tolerancji. Od 2020 roku poziom dopuszczalny
średniej rocznej wartości pyłu PM2,5 zostanie obniżony do 20 μg/m3.
24
Monitoring zanieczyszczeń powietrza w strefie podkarpackiej realizowany był w oparciu
o następujące stacje pomiaru tła miejskiego prowadzone przez WIOŚ w Rzeszowie:
 pomiar pyłu zawieszonego PM10: Jasło - ul. Sikorskiego, Przemyśl Pl. Dominikański i ul. Mickiewicza, Mielec - ul. Partyzantów, Krosno - ul. Kletówki,
Nisko - ul. Szklarniowa.
 pył zawieszony PM2,5: Jasło - ul. Sikorskiego, Przemyśl - ul. Mickiewicza, Krosno ul. Kletówki, Nisko - ul. Szklarniowa.
 benzo(a)piren: Jasło - ul. Sikorskiego, Przemyśl - Pl. Dominikański, Mielec - ul.
Partyzantów, Krosno - ul. Kletówki, Nisko - ul. Szklarniowa.
Dla wszystkich substancji podlegających ocenie, strefy zaliczono do jednej z poniższych
klas:
 klasa A - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie nie przekraczały
odpowiednio poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów
długoterminowych,
 klasa B - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy
dopuszczalne, lecz nie przekraczały poziomu dopuszczalnego powiększonego
o margines tolerancji,
 klasa C - jeżeli stężenia zanieczyszczenia na jej terenie przekraczały poziomy
dopuszczalne lub docelowe powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy
ten margines jest określony,
 klasa D1 - jeżeli stężenia ozonu w powietrzu na jej terenie nie przekraczały
poziomu celu długoterminowego,
 klasa D2 - jeżeli stężenia ozonu na jej terenie przekraczały poziom celu
długoterminowego.
Do oceny jakości powietrza na terenie miasta Krosna w 2013 r. Wojewódzki Inspektorat
Ochrony Środowiska w Rzeszowie wykorzystał dane pochodzące ze stacji pomiarowej
scharakteryzowanej w poniższej tabeli.
Tabela 4. Wykaz stałych stacji pomiarowych, zlokalizowanych na terenie miasta Krosna, z których
wyniki wykorzystano w rocznej ocenie jakości powietrza za 2013 r.
Kod stacji
Nawa stacji
PkKrosnoWIOS
Kletowki
Krosno - Kletówki
Stanowisko
PM10
PM2,5
BaP (PM10)
As(PM10)
Cd(PM10)
Ni(PM10)
Pb
Benzen
Czas uśredniania
24 godzinny
24 godzinny
tygodniowy
tygodniowy
tygodniowy
tygodniowy
tygodniowy
roczny
Na podstawie „Rocznej oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim z 2013r.”
na terenie miasta Krosna stwierdzono przekroczenia normatywnych stężeń następujących
substancji: pyłu zawieszonego PM10, PM 2,5 oraz benzo(a)pirenu. W niniejszym
podrozdziale przedstawiono wyniki pomiarów substancji mierzonych w stacji pomiarowej,
zlokalizowanej na terenie miasta Krosna.
W poniższej tabeli przedstawiono wartości dopuszczalne oraz wyniki pomiarów stężeń
24-godzinnych i stężeń średniorocznych substancji mierzonych w stacji manualnej
Krosno - Kletówki. Monitorowane substancje to: pył zawieszony PM10, PM2,5,
benzo(a)piren, arsen, kadm, nikiel, ołów, benzen. Stężenie pyłu zawieszonego PM10
określane jest dobowo i średniorocznie, natomiast stężenie pozostałych substancji
określane jest jako średnia z roku kalendarzowego. Kolorem czerwonym zaznaczono
wartości, które przekroczyły określone prawem wartości dopuszczalne/docelowe.
25
Tabela 5. Wartości stężeń substancji mierzonych w Krośnie w 2013 roku na stacji manualnej
Krosno - Kletówki
Krosno
Kletówki
Stężenie 24-godzinne
PM10
max.
wartość
pomiarowa
[μg/m3]
116
PM2,5
117
Częstość przekraczania
dopuszczalnego
stężenia
24-godzinnego
Średnioroczne wartości
stężeń
wartość
wartość
dopuszczalna pomiarowa
[μg/m3]
[ilość dni]
wartość
wartość
dopuszczalna pomiarowa
[ilość dni]
[μg/m3]
wartość
dopuszczalna
[μg/m3]
50
49
35
33,7
40
-
148
-
27,6
25-26
B(a)P
-
-
0,0031
0,001*
As
-
-
0,0012
0,006*
Cd
-
-
0,0011
0,005*
Ni
-
-
0,0011
0,02*
Pb
-
-
0,02
0,5
benzen
-
-
1,8
5
* - wartość docelowa
Przedstawiona w powyższej tabeli wartość stężenia pyłu zawieszonego PM10 przekracza
ponad dwukrotnie dopuszczalną wartość dobową, określoną w rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji
w powietrzu (tj. Dz. U. 2012 nr 0 poz. 1031). W 2013 r. nie została przekroczona
średnioroczna wartość stężenia pyłu zawieszonego PM10. Stężenie 24-godzinne pyłu
zawieszonego PM10 przekroczyło maksymalną dopuszczalną wartość dobową 49 razy
w ciągu roku. Spowodowało to przekroczenie ilości progowej o 14 dni.
Wartość stężenia średniorocznego pyłu PM2,5 przekroczyła wartość dopuszczalną oraz
margines tolerancji. W rocznej serii pomiarowej liczba dni ze stężeniem dobowym pyłu
PM 2,5 wyższym niż 25 μg/m3 wyniosła aż 148 dni.
Zanotowano ponad trzykrotne przekroczenie średniorocznej wartości stężenia
benzo(a)pirenu.
Nie zanotowano natomiast przekroczeń pozostałych substancji mierzonych na
przedmiotowej stacji.
Na poniższym rysunku przedstawiono liczbę przekroczeń dobowych pyłu PM10 oraz
maksymalne stężenia 24 godzinne w poszczególnych miesiącach 2013r.
26
Rysunek 1. Liczba przekroczeń dobowych PM10 w Krośnie w 2013r. (źródło: Roczna Ocena Jakości
Powietrza w województwie podkarpackim w 2013, WIOŚ Rzeszów)
Analiza sytuacji przekroczeń pyłu zawieszonego PM10 w Krośnie w 2013r. wskazuje, że
najwięcej przypadków przekroczeń stężeń dobowych występowało w I oraz IV kwartale
roku. Dominującymi miesiącami był marzec i kwiecień. Analizując dane meteorologiczne
z tamtego okresu można stwierdzić, iż było to związane z sezonem grzewczym,
a głównym źródłem stężeń była niska emisja z energetycznego spalania paliw dla celów
komunalnych i bytowo-gospodarczych. Z przeanalizowanych materiałów wynika,
iż zanieczyszczeniami decydującymi o stanie jakości powietrza w mieście Krośnie jest pył
zawieszony PM10, PM2,5 oraz benzo(a)piren.
W poniższej tabeli przedstawiono wynikowe klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń dla
miasta Krosna w 2013r.
Tabela 3 Wynikowe klasy dla poszczególnych zanieczyszczeń (źródło: Roczna Ocena Jakości
Powietrza w województwie podkarpackim w 2013, WIOŚ Rzeszów)
Obszar
Symbol Klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń
SO2 NO2 CO C6H6 PM10 PM2,5 As Cd Ni Pb B(a)P O3
miasto
Krosno
A
A
A
A
C
C
A
A
A
A
C
A
6.4.2 Strefy z występującymi przekroczeniami poziomów dopuszczalnych pyłu
zawieszonego PM10 oraz B(a)P
W Rocznej ocenie jakości powietrza w województwie podkarpackim, w strefach gdzie
stwierdzone zostały ponadnormatywne poziomy stężeń substancji w powietrzu, określone
zostały, w oparciu o wyniki modelowania, obszary przekroczeń stężeń średniorocznych
i 24-godzinnych pyłu zwieszonego PM10, PM2,5 oraz benzo(a)pirenu. Obszary te zostały
przedstawione na poniższych rysunkach.
27
Mapa 1. Rozkład dobowych stężeń pyłu PM10 w województwie podkarpackim w 2013r (źródło:
Roczna Ocena Jakości Powietrza w województwie podkarpackim w 2013, WIOŚ Rzeszów)
28
Mapa 2. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu PM2,5 w województwie podkarpackim w 2013r
(źródło: Roczna Ocena Jakości Powietrza w województwie podkarpackim w 2013, WIOŚ Rzeszów)
29
Mapa 3. Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)piranu w województwie podkarpackim w 2013r
(źródło: Roczna Ocena Jakości Powietrza w województwie podkarpackim w 2013, WIOŚ Rzeszów)
30
7. Wyniki ankietyzacji/inwentaryzacji źródeł niskiej emisji z podziałem na rejony miasta oraz rodzaje
budynków (budynki mieszkalne: jedno- i wielorodzinne)
W ramach przedmiotowego Programu w miesiącach luty/marzec 2014 r. przeprowadzono wśród mieszkańców miasta Krosna ankietyzację
źródeł niskiej emisji. Mieszkańcy mieli czas do 31 marca 2014, aby wypełnić ankiety w wersji elektronicznej lub papierowej i przekazać je
do Urzędu Miasta.
W poniższej tabeli przedstawiono wybrane parametry z ankiet, w podziale na zabudowę jednorodzinną, wielorodzinną, inną oraz dzielnice
i Osiedla Miasta Krosna.
Tabela 6. Wybrane parametry ankietyzacji przeprowadzonej na terenie Miasta Krosna z podziałem na zabudowę jednorodzinną i wielorodzinną
(opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet).
Dzielnice miasta
/ osiedla
Ilość
anki
et
Przeważający rodzaj stosowanego paliwa w obiekcie
Przeważający rodzaj planowanej inwestycji w obiekcie
paliwo
węglowe
drewno
gaz
energia
elektryczna
wymiana/lik
widacja
kotła/pieca
podłączenie
do sieci
ciepłowniczej
ogrzewanie
elektryczne
ogrzewanie
gazowe
kolektory
słoneczne
pompa
ciepła
jed. wiel
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed.
wiel.
jed. wiel.
Liczba
budynków
D. Białobrzegi
62
50
12
28%
25%
46%
50%
38%
50%
12%
8%
2%
17%
2%
17%
2%
0%
24%
17%
10%
8%
2%
0%
D. Krościenko
Niżne
31
27
2
19%
0%
37%
50%
30%
50%
7%
0%
4%
0%
0%
0%
4%
0%
33%
0%
4%
0%
4%
0%
D. Polanka
48
45
3
31%
0%
64%
0%
40%
67%
13%
0%
9%
0%
2%
0%
0%
0%
9%
0%
11%
0%
2%
0%
D. Suchodół
60
56
3
38%
33%
63%
33%
30%
33%
0%
0%
18%
33%
4%
33%
2%
0%
23%
33%
16%
0%
0%
0%
D. Śródmieście
62
47
12
28%
17%
34%
8%
49%
33%
9%
8%
11%
17%
9%
0%
0%
0%
0%
25%
15%
8%
0%
0%
D. Zawodzie
65
49
12
6%
8%
43%
42%
65%
50%
6%
0%
12%
0%
8%
0%
0%
0%
10%
8%
6%
0%
4%
0%
Os. Południe
31
23
8
26%
13%
26%
38%
35%
75%
0%
0%
17%
25%
4%
25%
0%
13%
17%
38%
13%
13%
0%
0%
Os. Traugutta
21
19
1
16%
0%
58%
0%
68%
0%
16%
0%
16%
0%
16%
0%
0%
0%
11%
0%
5%
0%
5%
0%
Os. Turaszówka
44
38
6
29%
0%
42%
17%
45%
33%
11%
0%
3%
17%
0%
0%
0%
0%
8%
50%
13%
17%
5%
0%
Os. Tysiąclecia
Os. Ks. B.
Markiewicza
Os. S. GrotaRoweckiego
1
1
0
100% 0%
100% 0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
12
6
6
0%
0%
0%
50%
50%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
0%
17%
0%
0%
0%
0%
3
5
1
40%
0%
100% 0%
40%
100% 0%
0%
20%
0%
20%
0%
0%
0%
100% 0%
0%
0%
0%
0%
Suma
365
366
66
17%
31
8. Analiza Ankietyzacji/inwentaryzacji
W ankietyzacji wzięło udział 476 respondentów (wpłynęło 85 ankiet
elektronicznych, 391 papierowych). Z powodu nieczytelności lub braku podstawowych
danych odrzucono 6 ankiet. Przedstawione wyniki nie obrazują rzeczywistego stanu na
terenie całego miasta Krosna, jednakże umożliwiają ocenę stanu istniejącego i planów
modernizacji systemów grzewczych tych respondentów, którzy wypełnili ankiety.
8.1 Charakterystyka przewidywanych przedsięwzięć modernizacyjnych
źródeł ciepła (stan istniejący i przewidywany)
Do analizy danych uzyskanych z ankietyzacji przyjęto następujące zagadnienia:











strukturę wiekową indywidualnych budynków mieszkalnych,
średnią powierzchnię użytkową budynków,
stan okien,
ocieplenie ścian i dachu/stropu,
rok zabudowy i moc kotła oraz jego stan techniczny,
rodzaj ogrzewania,
strukturę i zużycie paliw wykorzystywanych na cele grzewcze,
deklarowane potrzeby modernizacji,
zakres planowanych zmian i rok wykonania modernizacji,
możliwość podłączenia do sieci gazowej lub ciepłowniczej,
zainteresowanie udziałem w Programie.
Wśród ankietowanych, aż 82% respondentów mieszka w domu jednorodzinnym, 15% w
budynku wielorodzinnym, a 1% stanowią użytkownicy zabudowy innej. Jedenastu
ankietowanych (2%) nie podało odpowiedzi na to pytanie. Stan techniczny obiektu wg
respondentów kształtuje się następująco: 76% respondentów odpowiedziało, że posiada
szczelne okna, 50% posiada ocieplone ściany, a 51% badanych posiada ocieplony
dach/strop.
Poniższy rysunek przedstawia strukturę wiekową wszystkich budynków na podstawie
ankietyzacji.
32
Rysunek 2. Struktura wiekowa budynków (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na
podstawie danych z ankiet).
Wśród budynków opisanych przez ankietowanych najwięcej jest tych, które
zostały wybudowane w latach 1971 – 2000 (40%), następnie w latach 1940-1970 (18%),
natomiast najmniej jest tych, które powstały przed 1939 r. (9%) oraz po 2000 roku
(9%). Reszta ankietowanych (22%) nie podało struktury wiekowej budynków.
Na poniższym rysunku przedstawiono przedziały wielkości ogrzewanej powierzchni
użytkowej budynków.
Rysunek 3. Ogrzewana powierzchnia użytkowa budynków (źródło: opracowanie własne ATMOTERM
S.A. na podstawie danych z ankiet)
Najwięcej respondentów, posiada ogrzewaną powierzchnię użytkową w przedziale
od 81 m2 do 150 m2 (30%). Mieszkania o powierzchni do 80 m2 posiada 18%
respondentów. Domy lub lokale powyżej 200 m2 stanowią 3%, natomiast powierzchnię
od 151 do 200 m2 posiada 12% ankietowanych. Aż 36% badanych nie podało
powierzchni użytkowej. Według ankiet średnia ogrzewana powierzchnia użytkowa
budynku mieszkalnego w zabudowie jednorodzinnej wynosi 117,47 m2, natomiast
mieszkania w budynku wielorodzinnym - 86,48 m2. Średnia powierzchnia budynku,
pełniącego funkcję mieszkalno-usługową lub usługową wynosi 172,33 m2.
Według ankiet średnia kubatura budynku mieszkalnego wynosi 314,91 m3,
budynku/lokalu z przeznaczeniem mieszkalno-usługowym (lub usługowym) wynosi
433,33 m3.
Rodzaj stosowanego systemu
przedstawiono na poniższym rysunku.
grzewczego
w
budynkach
mieszkalnych
33
Rysunek 4. Rodzaj stosowanego systemu grzewczego w budynkach mieszkalnych (źródło:
opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet)
Na podstawie powyższego wykresu można stwierdzić, iż największy udział
w strukturze systemu grzewczego w mieście Krośnie ma ogrzewanie gazowe (43%),
a w następnej kolejności kotły węglowe z możliwością spalania drewna (24%). Średni
udział w systemie grzewczym mają: systemy inne nie wymienione w ankietyzacji (12%),
piecyki gazowe (9%) oraz kotły/piece wyłącznie na drewno (5%). Najmniejszy udział
wykazują: ogrzewanie elektryczne, piece kaflowe i kuchenne oraz kotły węglowe
z podajnikiem i kotły olejowe.
Poniższe wykresy ilustrują rodzaje stosowanego systemu grzewczego w rozbiciu
na zabudowę jednorodzinną i wielorodzinną.
Rysunek 5. Rodzaj stosowanego systemu grzewczego w budynkach jednorodzinnych (źródło:
Na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji można stwierdzić, iż mieszkańcy
zabudowy jednorodzinnej w największym procencie wykorzystują do ogrzewania swojego
34
domu kocioł gazowy (45%). Kocioł węglowy z możliwością spalania węgla wykorzystuje
27% respondentów, piecyki gazowe 7%, kocioł węglowy z podajnikiem 1%, a kocioł/piec
wyłącznie na drewno 5%. Inny sposób ogrzewania (nie ujęty w ankietach) zadeklarowało
12% badanych. Ogrzewanie mieszkania olejem opałowym nie zadeklarował żaden
z respondentów. Średnia moc kotła węglowego z możliwością spalania drewna – 17,20
kW, kotła wyłącznie na drewno – 16,50 kW, kotła gazowego – 20,19 kW, natomiast
piecyków gazowych 8,47 kW.
Rysunek 6. Rodzaj stosowanego systemu grzewczego w budynkach wielorodzinnych (źródło:
Na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji można stwierdzić, iż mieszkańcy
zabudowy wielorodzinnej w największym procencie wykorzystują do ogrzewania swojego
domu kocioł gazowy (42%). Kocioł węglowy z możliwością spalania węgla wykorzystuje
10% respondentów, piecyki gazowe 21%, kocioł węglowy z podajnikiem 0%, a
kocioł/piec wyłącznie na drewno 4%. Inny sposób ogrzewania (nie ujęty w ankietach)
zadeklarowało 12% badanych. Ogrzewanie mieszkania olejem zadeklarował 1%
respondentów. Średnia moc kotła węglowego z możliwością spalania drewna – 12,50 kW,
kotła gazowego – 77,37 kW, natomiast piecyków gazowych 1,5 kW.
Strukturę pokrycia zapotrzebowania na ciepło przez poszczególne nośniki ciepła
w budynkach mieszkalnych zabudowy jednorodzinnej, przedstawiono na poniższym
rysunku.
35
Rysunek 7. Struktura pokrycia zapotrzebowania na ciepło przez poszczególne nośniki ciepła w
budynkach mieszkalnych (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z
ankiet)
Zużycie ciepła określono na podstawie przyjętych średnich wartości opałowych
paliw oraz zużycia paliw podanych przez mieszkańców zabudowy jednorodzinnej.
Z poniższego rysunku wynika, że podstawowym nośnikiem ciepła w zabudowie
jednorodzinnej jest drewno (30%) oraz gaz (30%). Ponadto mieszkańcy do ogrzewania
stosują węgiel (17%), energię elektryczną (5%) oraz inne źródła ciepła nie ujęte w
ankietyzacji (0,61%). Olej opałowy nie stosuje nikt z badanych. Ponadto aż 17%
badanych nie podało odpowiedzi.
Rysunek 8. Struktura pokrycia zapotrzebowania na ciepło przez poszczególne nośniki ciepła
w budynkach jednorodzinnych oraz wielorodzinnej (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na
podstawie danych z ankiet)
Jak wynika z powyższych wykresów, spośród mieszkańców, którzy wypełnili
ankietę, w zabudowie jednorodzinnej przeważa wykorzystanie paliw stałych, tj. węgla i
drewna, w dużym stopniu wykorzystywany jest też gaz. Najrzadziej mieszkańcy
korzystają ze źródeł zasilanych olejem opałowym. W zabudowie wielorodzinnej
wykorzystany jest głównie gaz oraz paliwa stałe, tj. węgiel i drewno. W centrum miasta
znajdują się budynki, do ogrzewania których wykorzystuje się oba rodzaje paliw,
natomiast na obrzeżach przeważa wykorzystanie węgla i drewna.
36
Na podstawie ankietyzacji można stwierdzić, że średnia roczna ilość zużywanego
węgla w zabudowie jednorodzinnej wynosi – 2,62 Mg, drewna – 9,41m3, gazu – 1895,96
m3 oraz energii elektrycznej – 2142,35 kWh. Średnia roczna ilość zużywanego węgla
w zabudowie wielorodzinnej wynosi 2,36 Mg, drewna – 9,03 m3, gazu – 1532,00 m3 oraz
energii elektrycznej – 2472,00 kWh. W budynkach użyteczności mieszkalno-usługowej
średnia roczna ilość użytego drewna wynosi 6,75 m3, a gazu – 2375,00 m3. Często
zdarza się, że mieszkańcy wykorzystują jednocześnie kilka rodzajów paliw, np. węgiel
i drewno lub węgiel i gaz.
Do podgrzewanie ciepłej wody użytkowej respondenci używają głównie bojlerów
lub podgrzewaczy gazowych (44%), korzystają także z ciepła skojarzonego z centralnym
ogrzewaniem (28%) lub z podgrzewania wody przy użyciu bojlera elektrycznego (16%).
Ponadto 5% respondentów używa innego sposobu podgrzewania wody, np. kolektorów
słonecznych, a 7% badanych nie podało odpowiedzi.
W budynkach użytkowanych w formie mieszkalno – usługowej lub usługowej
dominującymi systemami podgrzewania ciepłej wody są: bojler gazowy/podgrzewacz
przepływowy oraz system skojarzony z centralnym ogrzewaniem.
8.1.1 Analiza ankiet – charakterystyka źródeł ciepła (stan przewidywany)
Wśród 470 zebranych ankiet (kwalifikujących się do analiz), znalazły się ankiety
opisujące jeden rodzaj planowanego do zainstalowania nowego źródła ciepła (87 ankiet),
ankiety określające więcej niż jeden rodzaj planowanej inwestycji (76 ankiet) oraz
ankiety bez deklaracji planowanej inwestycji (307 sztuk).
Wyniki analiz dotyczących kierunków modernizacji systemów grzewczych,
wykorzystujących indywidualne źródła ciepła, deklarowanych przez mieszkańców podczas
ankietyzacji, przedstawiono na poniższym rysunku.
Rysunek 9. Kierunki modernizacji indywidualnych systemów grzewczych w budynkach mieszkalnych
(źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet)
Po przeanalizowaniu danych dotyczących kierunków modernizacji w budynkach
mieszkalnych zabudowy jednorodzinnej można stwierdzić, że mieszkańcy najchętniej
zamontowaliby (lub wymienili) kocioł gazowy – 16%, dokonali termomodernizacji
budynku – 12%, zamontowali kolektory słoneczne – 10 %. Zainteresowanych likwidacją
pieca c.o. bazującego na spalaniu paliw stałych zainteresowanych jest 11%
ankietowanych, natomiast likwidacją pieców indywidualnych na paliwo stałe – tylko 2%
respondentów. Inwestycje związane z montażem pompy ciepła zainteresowały 2%
37
mieszkańców, a najmniejszą popularnością cieszyła się zmiana systemu ogrzewania na
ogrzewanie elektryczne (1%). Aż 39% ankietowanych nie podało odpowiedzi.
W budynkach użytkowanych w formie mieszkalno-usługowej lub usługowej
mieszkańcy zaznaczyli w ankiecie chęć: likwidacji pieca/kotła c.o. bazującego na spalaniu
paliw stałych (deklaracja od 1 mieszkańca), termomodernizacji budynku (deklaracja od 1
mieszkańca), przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej (deklaracja 1 mieszkańca),
zamontowanie ogrzewania gazowego (deklaracja od 2 mieszkańców) oraz montaż
kolektorów słonecznych (deklaracja od 1 mieszkańca).
Deklarowany czas realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych polegających głównie
na: modernizacji systemów grzewczych oraz instalacji odnawialnych źródeł energii,
przedstawiono na poniższym rysunku. Chęć modernizacji wyraziło 60 ankietowanych.
Większość modernizacji mieszkańcy planują wykonać w latach 2014 – 2015.
Rysunek 10. Planowany czas realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych zgłoszonych w ramach
ankietyzacji (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet)
Na poniższych mapach zaprezentowano rozmieszczenie kotłów węglowych na tle sieci
ciepłowniczej
38
Mapa 1. Poglądowa mapa lokalizacji kotłów węglowych na terenie Miasta Krosna (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie danych z ankietyzacji
oraz danych udostępnionych przez UM Krosna).
39
„Program ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna
Mapa 2. Poglądowa mapa lokalizacji kotłów węglowych na tle sieci ciepłowniczej (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie danych z ankietyzacji
40
Mapa 3. Poglądowa mapa lokalizacji kotłów węglowych na tle sieci gazowniczej (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie danych z ankietyzacji
41
8.2 Określenie technicznych możliwości modernizacji istniejących
systemów grzewczych
Podczas przeprowadzania ankietyzacji na terenie miasta Krosna, poproszono
mieszkańców o dokonanie oceny możliwości podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Jednym zadawanych pytań podczas ankietyzacjo było: Czy byłbyś zainteresowany
podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej przy kosztach wynoszących 0 zł? Na
poniższym rysunku zaprezentowano możliwość podłączenia do miejskiej sieci
ciepłowniczej w ocenie ankietowanych mieszkańców, a zarazem odpowiedź na powyższe
pytanie zadawane w ankietach.
Rysunek 11. Ocena możliwości podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej według ankietowanych
mieszkańców (źródło: opracowanie własne na podstawie danych z ankiet)
Jak wynika z powyższego rysunku, 26% (120 rezpondentów) ankietowanych
mieszkańców stwierdziło, że w ich dzielnicy istnieje możliwość podłączenia do miejskiej
sieci ciepłowniczej, a zarazem są skłonni podjąć się inwestycji jeśli koszty wynosiłyby
0 zł. Podobnie rozkłada się udział ankietowanych,któży odpowiedzienie negatywnie na
pytanie o możliwości podłączenia do sieci ciepłowniczej - 26% , natomiast 24 % określiło
że nia ma takiej możliwości. Reszta ankietowanych nie odpowiedziała na zadane pytanie.
Część z rezpondentów, którzy chcieliby się podłoączyć do sieci ciepłowniczej jeśli koszt
inwestycji wynosiłby 0 zł, zadeklarowała jako nowe źródło ogrzewania gaz
(20 ankietowanych). Przyczyną takiej decyzji prawdopodobnie jest koszt inwestycji
związanej z podłączeniem do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Biorąc pod uwagę efekt ekologiczny, najkorzystniejsze rozwiązanie stanowi podłączenie
maksymalnej liczby budynków, zwłaszcza tych ogrzewanych paliwami stałymi, do
miejskiej sieci ciepłowniczej lub gazowniczej.
Na poniższym rysunku przedstawiono istniejący zasięg sieci ciepłowniczej na terenie
miasta Krosna. Na mapie zaznaczono również występujące na terenie miasta kotłownie
lokalne Łężańska oraz Kotłownię firmy Fenice Poland oraz 13 budynków, których
właściciele na podstawie ankietyzacji zainteresowani są podłączeniem do miejskiej sieci
ciepłowniczej.
42
Mapa 4. Mapa rozmieszczenia sieci ciepłowniczej i gazowniczej na terenie miasta Krosna (źródło: opracowanie własne Atmoterm S.A.na podstawie danych
z UM Krosno)
43
Na podstawie powyższej mapy, można stwierdzić, że na terenie miasta Krosna sieć
ciepłownicza skoncentrowana jest głownie w centrum oraz we wschodniej części miasta.
Nieliczne nitki sieci ciepłowniczej zlokalizowane są północno-wschodniej oraz
w środkowo-zachodniej części miasta. Taka infrastruktura techniczna niestety nie
umożliwi realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji w kierunku całkowitej likwidacji
źródeł ciepła i wykorzystania ciepła systemowego zwłaszcza w budownictwie
jednorodzinnym.
Wg informacji przekazanych przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Krośnieński Holding Komunalny Sp. z o.o. ciepło systemowe, ze względu na charakter
dostawy jest produktem adresowanym głównie do wielorodzinnych budynków
mieszkalnych, obiektów użyteczności publicznej, przedsiębiorstw, obiektów usługowohandlowych, itp. W przypadku odbiorców indywidualnych (domy jednorodzinne),
konieczność budowy rozległej sieci, a co za tym idzie poniesienia wysokich nakładów
inwestycyjnych, przy relatywnie niskiej sprzedaży ciepła, powoduje brak efektywności
ekonomicznej, co w konsekwencji uniemożliwia dostawę ciepła.
Na podstawie ankietyzacji wyłoniono 23 mieszkańców deklarujących chęć podłączenia do
sieci ciepłowniczej. Zestawienie omawianych ankietowanych zaprezentowano w poniższej
tabeli
Tabela 7. Zestawienie budynków, których mieszkańcy są chętni do podłączenia do sieci
ciepłowniczej (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankiet).
Lp. Ulica
Nr
budynku/
mieszkania
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
b.d.
Mała
Bergmana
Okrzei
Decowskiego
b.d.
Piastowska
Tkacka
Kościuszki
Kręta
Piastowska
Karłowicza
Krakowska
Skrajna
Nad Badoniem
b.d.
11
12
31
52
b.d.
66
14
27/3
18
21
23
25
4
8
Powierzchnia
użytkowa
budynku/
mieszkalna
[m2]
60
140
200
100
160
65
84
b.d.
b.d.
180
200
60
75
100
200
Langiewicza
Korczyńska
Szarych
Szeregów
Ogrodowa
Wisze
Guzikówka
b.d.
Żniwna
5
19
130
146
wielorodzinny
jednorodzinny
25
9
13b
23
b.d.
8
180
77
108
170
160
160
wielorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
16
17
18
19
20
21
22
23
Typ budynku
jednorodzinny
wielorodzinny
wielorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
wielorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
wielorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
Chęć podłączenia do
sieci ciepłowniczej
(możliwość)
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak (nie ma
możliwości)
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
* Ankieta odnosiła się do danego lokalu mieszkaniowego. Trzech mieszkańców nie podało
adresu zamieszkania.
Jednym z pytań zadawanych podczas ankietyzacji było: Czy jesteś zainteresowany
podłączeniem do sieci ciepłowniczej jeśli koszty przyłączenia wyniosłyby 0zł. Twierdząco
na to pytanie odpowiedziało 120 osób. Poniższa mapa prezentuje omawiane wyniki
metyzacjiacji.
44
Mapa 5. Zestawienie chętnych do podłączenia do sieci ciepłowniczej w przypadku, gdy koszty podłączenia wyniosłyby 0zł.
45
Jak obrazuje powyższa mapa część z respondentów nie ma możliwości podłączenia się do
sieci ciepłowniczej zwłaszcza Ci zlokalizowani na obrzeżach miasta. Lokale zlokalizowani
w centrum miasta, których mieszkańcy byli chętni do podłączenia mają taką możliwość.
Większa część zabudowy wielorodzinnej na terenie miasta Krosna jest zasilana przez
centralny system ciepłowniczy. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Krośnieński Holding Komunalny Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest głównym
producentem i dostawcą ciepła dla miasta Krosna. Sieć ciepłownicza obsługiwana jest
przez Oddział Energetyki Cieplnej którego głównym zadaniem jest wytwarzanie,
przesyłanie i dystrybucja energii cieplnej na potrzeby ogrzewania i centralnej ciepłej
wody zgodnie z udzielonymi przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki koncesjami.
Zachodnią część miasta w energie cieplną zaopatruje ciepłownia firmy FENICE Poland
Sp. z o.o. z Bielska-Białej oraz kotłownia Firmy Nieruchomości Sp. z o.o. z siedzibą
w Brzozowie.24
Głównym źródłem ciepła Oddziału Energetyki Cieplnej w Krośnie jest ciepłownia
"Łężańska" zlokalizowana na wschodnich obrzeżach miasta, przy ul. Sikorskiego 19.
Wyposażona
jest
w
5
kotłów
wodnych,
przepływowych,
wodnorurkowych,
wysokotemperaturowych, opalanych miałem węglowym, o łącznej mocy zainstalowanej
46,43 MW oraz w blok kogeneracyjny ORC o zainstalowanej mocy cieplnej 7,64 MW.
Instalacja kogeneracyjna ORC wykorzystuje jako paliwo odnawialne źródło energii
w postaci biomasy (zrębka drzewna). Sprawność wytwarzana energii w tej instalacji
spełnia kryteria wysokosprawnej instalacji kogeneracyjnej, natomiast instalacji odpylania
usuwa pyły ze spalin do poziomu poniżej 30 mg/m 3, przy wymaganej przepisami
wielkości 100 mg/m3. Obecnie około 50% wytwarzanej w ciągu roku energii cieplnej
w OEC pochodzi z instalacji kogeneracyjnej ORC”.
Zużycie energii przez poszczególne grupy odbiorców pokazuje poniższa tabela.
Tabela 8. Charakterystyka odbiorców ciepła(opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie
danych udostępnionych przez MPGK Krosno Sp. z o.o.)
Lp.
Odbiorca
Zużycie energii GJ
c.o. + c.c.w.
1.
Spółdzielnie Mieszkaniowe
142 563,05
2.
Wspólnoty Mieszkaniowe
17 232,90
3.
TBS-Przedsiębiorstwo Mieszkaniowe
8 779,22
4.
Budynki użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola,
przychodnie, urzędy itp.)
50 232,98
5.
Usługi i handel
11 274,67
6.
Przemysł (brak odbiorców)
0
Ogółem 2011 r.
230 082,82
Dodatkowo funkcjonują w Krośnie dwie kotłownie: Kotłownia Firmy Nieruchomości
Sp. z o.o. z siedzibą w Brzozowie oraz Kotłownia Fenice Poland W 2011 roku Firma
Nieruchomości sprzedała na potrzeby ogrzewania i ciepłej wody użytkowej łącznie
3678,385 GJ ciepła, w tym dla poszczególnych grup odbiorców:
 Handel - 169,459 GJ,
 Usługi- 1,536 GJ,
 Gospodarstwa domowe - 3507,39 GJ.
Kotłownia Fenice Poland Jednostka Operacyjna w Krośnie zlokalizowana jest przy ul. Gen.
L. Okulickiego 7 wybudowana w latach 1970 – 74 przeznaczona jest do produkcji ciepła
w postaci wody gorącej dla celów technologicznych oraz centralnego ogrzewania.
24
Uchwała Rady Miejskiej Nr XLV/898/13 w sprawie uchwalenia Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
46
Zapotrzebowanie ciepła z ciepłowni J.O. Krosno na sezon grzewczy 2012/13 wynosi
27615 kW (w tym centralne ogrzewanie – 23490 kW, ciepło technologiczne 4125 kW).
Z informacji przekazanych przez MPGK w Krośnie na chwilę obecną nie planuje się
żadnych
inwestycji
w
zakresie
podłączenia
nowych
odbiorców.
Na podstawie mapy nr 4, można stwierdzić, iż na terenie miasta Krosna sieć gazownicza
pokrywa praktycznie całą część miasta.
Po przeanalizowaniu danych z ankietyzacji można stwierdzić, iż 75 ankietowanych
zgłasza chęć montażu ogrzewania gazowego. Zestawienie mieszkańców zgłaszających
chęć zmiany na ogrzewanie gazowe zaprezentowano w poniższej tabeli:
Tabela 9. Zestawienie budynków, których mieszkańcy są chętni do montażu ogrzewania gazowego
(opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankiet)
Spacerowa
Jeleniówka
Gałczyńskiego
Żeromskiego
Zręcińska
Żniwna
Krakowska
Stapińskiego
Tkacka
Białobrzeska
Krakowska
Bergmana
Wyszyńskiego
Moniuszki
Betleja
Powierzchnia
Nr
użytkowa
budynku/
budynku/
mieszkania mieszkalna
[m2]
14
113
10
120
27
80
29d
124
29
115
80
59
100
24
200
62
72
145
220
12
200
77
200
11
200
1
120
Wieniawskiego
Prusa
Wierzbowa
Rzeszowska
Krakowska
Balkonowa
40c
30
54
94
258
1
Białobrzeska
Krakowska
Powstańców
warszawskich
Długa
Malinowe górze
Łukasiewicza
71
190
Okrzei
Lewakowskiego
Balkonowa
Balkonowa
Spacerowa
Karłowicza
Sewryna
bieszczada
Lp. Ulica
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
34
21
46
9
180
137
375
110
65
220
66
Typ budynku
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
140
70
150
jednorodzinny
78
41/2
16
16
4
23
90
550
680
211
60
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
16/2
63
jednorodzinny
Chęć podłączenia
do sieci
ciepłowniczej
(możliwość)
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
47
„Program ograniczenia emisji niskiej dla miasta Krosna”
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
Żeromskiego
Krakowska
Krakowska
Nad badoniem
Wyspiańskiego
Pigonia
Prusa
Maczka
Wiejska
Czajkowskiego
Jagiellońska
Suchodolska
Suchodolska
Powstańców
śląskich
Batalionów
chłopskich
Malinowa góra
Powstańców
warszawskich
Klonowa
Białobrzeska
Jeleniówka
Moniuszki
Decowskiego
Prusa
Piastowska
Graniczna
Wieniawskiego
Okulickiego
Reja
Korczyńska
77
80
284
4c
56
16a
67
9
21
60
18
22
23a
Człowiekowskiego
Langiewicza
Okrzei
Bieszczadzka
Mała
Dmochowskiego
Dmochowskiego
Kręta
Żniwna
Baczynskiego
Walslebena
82
110
60
120
200
60
160
75
78
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
110
132
76
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
1
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
jednorodzinny
Tak
6
5
103,9
52
jednorodzinny
62
103
62
12
4
63
78
1
40
12
8
31
22
112
jednorodzinny
jednorodzinny
6
5
49
42a/2
11
30
30
2
8
31c
5
200
130
114
200
140
200
200
30
160
175
113
70
75
63
71
90
50
26
Tak
Tak
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Poniższa mapa prezentuje chętnych do zamontowania ogrzewania gazowego na tle sieci
gazowniczej.
48
Mapa 6. Zestawienie chętni do montażu ogrzewania gazowego.
49
Na podstawie powyższej mapy można stwierdzić, iż większość mieszkańców ma
możliwość montażu ogrzewania gazowego.
Wszelkie działania podejmowane obecnie przez Zakład Gazowniczy w Jaśle w zakresie
rozwoju i modernizacji sieci gazowej na terenie miasta Krosna mają na celu
zagwarantowanie
właściwego
stanu
technicznego
infrastruktury
gazowniczej,
zagwarantowanie pewności i bezpieczeństwa dostaw gazu oraz możliwości dalszego
rozwoju sieci gazowych w celu przyłączania nowych odbiorców. W przypadku kiedy
istnieją warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia, nowi odbiorcy podłączani są do
sieci gazowej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nowe sieci gazowe rozdzielcze
średniego i niskiego ciśnienia budowane są z rur polietylenowych odpowiedniej klasy co
gwarantuje ich długoletnia i bezawaryjną eksploatację, a jednocześnie komfort
i bezpieczeństwo użytkowników gazu.
W ramach Planu Rozwoju Spółki na terenie miasta Krosna nie planuje się żadnych dużych
inwestycji gazowniczych. Przewidziane są natomiast w Planie Inwestycyjnym nakłady na
przyłączenie do sieci gazowej nowych odbiorców do 10 nm3 /h oraz powyżej 10 nm3 /h
przyłączanych w ramach bieżącej działalności przyłączeniowej w oparciu o zawarte
umowy przyłączeniowe. Planowane modernizacje obejmują przebudowę sieci gazowej
niskiego ciśnienia przy ul. Wojska Polskiego oraz układu Zasów przy ul. Bohaterów
Westerplatte obok bloku nr 11 oraz przy ul. Wojska Polskiego w Krośnie i modernizację
sieci gazowej n/c wraz z przyłączami do budynków przy ul. Żwirki i Wigury.
Miasto Krosno posiada wysoki poziom rozwoju infrastruktury technicznej w zakresie
zaopatrzenia w energię elektryczną. Obiekty i sieci energetyczne zlokalizowane na terenie
Krosna mają znaczenie ponadregionalne. W zakresie dostawy energii elektrycznej teren
Gminy Krosno zaopatruje PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów a obsługiwany jest
przez Rejon Energetyczny Krosno
z siedzibą przy ul. Hutniczej 4.
Liczbę odbiorców energii elektrycznej według taryfy i napięcia zasilania oraz roczne
zużycie energii elektrycznej przez odbiorców zasilanych z sieci wysokiego, średniego i
niskiego napięcia na terenie miasta Krosna przedstawiono w poniższych tabelach.
Tabela 10. Liczba odbiorców energii elektrycznej według taryf i napięcia zasilania w mieście Krosno
w latach 2009 – 2011 (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie Aktualizacji założeń do
planu zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną)
miasto Krosno
2009 r.
WN
Liczba odbiorców
[szt.]
2
2010 r.
SN
nN
43
20 333
WN
2
2011 r.
SN
nN
45
20 522
WN
2
SN
nN
48
20 621
Tabela 11. Liczba odbiorców energii elektrycznej według taryf i napięcia zasilania w mieście Krosno w
latach 2009 – 2011 (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie Aktualizacji założeń do planu
zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną)
50
miasto Krosno
2009 r.
WN
Zużycie
energii
elektrycznej
[MWh]
68 246
2010 r.
SN
nN
31 656
70 221
WN
2011 r.
SN
67 575 32 717
nN
73 013
WN
SN
65 415 39 954
nN
73 447
Analiza danych z ankietyzacji wykazała iż 5 respondentów wyraża chęć stosowania
ogrzewania elektrycznego jako głównego źródła ciepła. Zestawienie omawianych adresów
zaprezentowano w poniższej tabeli.
Tabela 12. Zestawienie budynków, których mieszkańcy są chętni do montażu ogrzewania
elektrycznego (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankiet).
Lp. Ulica
Nr
budynku/
mieszkania
1
2
3
4
5
27
53
bd.
190
60
Gałczyńskiego
Dębowa
bd.
Krakowska
Czajkowskiego
Powierzchnia
użytkowa
budynku/
mieszkalna
[m2]
60
140
200
100
160
Typ budynku
Chęć podłączenia
do sieci
ciepłowniczej
(możliwość)
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
jednorodzinny
wielorodzinny
Tak
Tak
Tak
Tak
Tak
Na podstawie posiadanej przez PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów koncepcji rozwoju
sieci
średniego
i wysokiego
napięcia
(110
kV),
opracowanej
w 1999 roku (horyzont czasowy do 2015 roku), przewidywany poziom zapotrzebowania
na
moc
na
terenie
gminy
Krosno
w
roku
2015
wyniesie
około
21 MW.
Zamierzenia inwestycyjne PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów na obszarze gminy
Krosno, ujęte w obecnie obowiązującym „Planie Rozwoju PGE Dystrybucja S.A. Oddział
Rzeszów na lata 2011 do 2015 w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego
zapotrzebowania
na
energię
elektryczną”
w
zakresie
sieci
110 kV:
 budowa linii 110 kV relacji Krosno Iskrzynia - Krosno o dł. 12 km.
 w zakresie modernizacji sieci średniego i niskiego napięcia:
 modernizacja 0,5 km linii napowietrznej 15 kV Krosno - Telewizja,
 modernizacja 0,5 km linii napowietrznej 15 kV Krosno Osiedle Polmo – Krosno
Internat,
 Krosno ul. Staszica: budowa 1 szt. stacji transf., 0,1 km linii napowietrznej 15 kV
oraz 0,1 km linii napowietrznej nN dla poprawy warunków napięciowych,
 Krosno ul. Kopalniana: budowa 1 szt. stacji transf., 0,1 km linii napowietrznej 15
kV oraz 0,2 km linii kablowej nN dla poprawy warunków napięciowych,
 Krosno ul. Korczyńska: budowa 1 szt. stacji transf., 0,1 km linii napowietrznej 15
kV oraz 0,1 km linii napowietrznej nN dla poprawy warunków napięciowych.
W zakresie budowy nowych przyłączeń zamierzenia inwestycyjne przedstawia poniższa
tabela.
51
Tabela 13. Zamierzenia inwestycyjne PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów w zakresie przyłączeń
na obszarze gminy Krosno
Grupa
przył.
Przyłącza
Rozbudowa sieci
napow. kabl.
[km]
[km]
LSN
lnN
st.
napow.
napow./
transf. /
kabl.
[szt.]
kabl.
[km]
[km]
Gmina
Nazwa obiektu
przyłączanego
Krosno
Zakład Usługowy
III
0
0
0
0,25
0
Krosno
Przyłączanie
odbiorców
IV, V
1,02
3,42
4
0,33
0,98
Na etapie przyłączania kolejnych odbiorców może wystąpić konieczność
modernizacji lub rozbudowy sieci niskiego lub średniego napięcia.
W przypadku ewentualnych kolizji projektowanych obiektów z istniejącymi
sieciami elektroenergetycznymi należy sieci te przystosować do nowych warunków pracy.
Ewentualną przebudowę istniejących urządzeń elektroenergetycznych wykona PGE
Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów na koszt Inwestora.
9. Charakterystyka
przewidywanych
przedsięwzięć
modernizacyjnych, prowadzonych w budynkach o zabudowie
jedno- i wielorodzinnej:
9.1.1 Wymiana źródeł ciepła.
Na etapie opracowywania przedmiotowego Programu wykonano analizę
konkurencyjności różnych przedsięwzięć, podczas której uwzględniono efekt ekologiczny
danego działania, ekonomię realizacji przedsięwzięcia, jak również aktualne możliwości
techniczne oraz technologiczne. W/w analizie poddano następujące przedsięwzięcia:
1. Likwidację indywidualnego źródła ciepła i podłączenie do miejskiej sieci
ciepłowniczej.
2. Wymianę kotła centralnego ogrzewania/wymianę kotła i instalacji centralnego
ogrzewania (c.o.) i/lub ciepłej wody użytkowej (c.w.u.).
3. Termomodernizację (docieplenie ścian budynku, wymianę okien).
4. Zastosowanie alternatywnych źródeł ciepła (kolektorów słonecznych, pomp
ciepła).
Podstawową barierą w realizacji wymienionych przedsięwzięć jest brak podstaw
prawnych, które umożliwiłyby wprowadzenie koniecznych zmian, możliwa jest tylko
dobrowolna współpraca właścicieli nieruchomości przy wsparciu finansowym ze strony
administracji. Istotną rolę powinna odgrywać tu edukacja ekologiczna, uświadamiająca
mieszkańcom negatywny wpływ zanieczyszczeń nie tylko na środowisko, ale również na
zdrowie człowieka.
Poniżej ukazano charakterystykę przewidywanych przedsięwzięć modernizacyjnych,
wśród których możemy wyróżnić takie, które powodują likwidację niskiej emisji, jak
również te, które powodują jej ograniczenie.
52
9.1.2 Podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej
Za najefektywniejsze działanie pod względem efektu ekologicznego, stwierdzono
całkowitą likwidację indywidualnego źródła ciepła i podłączenie do miejskiej sieci
ciepłowniczej. Etap rozbudowy miejskiej sieci ciepłowniczej może stanowić dla
mieszkańców pewne uciążliwości związane z pracami ziemnymi, które mogą powodować
zwiększone pylenie oraz hałas. Prace te mogą także sprawiać utrudnienia w ruchu
komunikacyjnym. Wybór takiego rozwiązania podyktowany jest jego kompleksowym
charakterem, zapewnia on następujące korzyści:

całkowitą redukcję (przeniesienie) emisji innych zanieczyszczeń (nie tylko pyłu
zawieszonego PM10), co tym samym, w przypadku ciągle zaostrzających się norm
stężeń, rozwiązuje problem ograniczenia emisji także takich zanieczyszczeń jak
CO2, NOx, SO2, NO2, a w przyszłości także pyłu zawieszonego PM2,5,

rozwiązanie problemu zasilania w paliwo oraz w przypadku paliwa stałego lub
oleju rozwiązanie problemu magazynowania paliwa w obszarze ścisłej zabudowy,

rozwiązanie problemu wywozu odpadów powstających w procesie spalania
(odpady nie będą powstawać),

rozwiązanie problemu zaopatrzenia mieszkańców miasta w ciepłą wodę użytkową,

rozwiązanie problemu starzenia
parametrów emisji w przyszłości.
się
instalacji
spalania
i
pogarszania
się
Powyższy efekt można również uzyskać poprzez wykorzystanie ogrzewania
elektrycznego, bądź zastosowanie pompy ciepła, jednakże koszty eksploatacyjne
pierwszego z wymienionych źródeł ciepła i koszty inwestycyjne drugiego źródła są bardzo
wysokie.
Dodatkowo korzystanie ze scentralizowanego źródła ciepła zapewnia:

konkurencyjną cenę ciepła w stosunku do obiektów ogrzewanych kotłami na olej
opałowy lekki, gaz ziemny i propan-butan oraz w stosunku do ogrzewania
elektrycznego,

wysoki komfort użytkowania węzła cieplnego wyposażonego w nowoczesną
automatykę pozwalającą gospodarować ciepłem zgodnie z faktycznym
zapotrzebowaniem odbiorcy, zapewniając tym samym stałą kontrolę nad ilością
dostarczonego ciepła,

wysokie bezpieczeństwo działania tzn. bezobsługowość, brak zagrożenia
wybuchem czy zatruciem gazu, wymiennikownia ciepła nie wymagającą stałego
dozoru UDT (odbiór jednorazowy) oraz przeglądów kominiarskich.
Należy zwrócić uwagę, iż większa część zabudowy wielorodzinnej na terenie miasta
Krosna jest zasilana przez centralny system ciepłowniczy. W planach inwestycyjnych
przewidziano również kontynuowanie przyłączania nowych odbiorców przy
technicznym i ekonomicznym uzasadnieniu oraz aktywny marketing usług Spółki,
szczególnie w przypadku nowych inwestycji budowlanych, zlokalizowanych w pobliżu
sieci ciepłowniczej. W planie przewidziane są do przyłączenia nowe obiekty na Osiedlu
Generalskim, Osiedlu Parkowym oraz obiekty przy lotnisku - ul. Żwirki i Wigury.
Firma Nieruchomości Sp. z o.o. z siedzibą w Brzozowie określiła warunki przyłączenia
planowanego do budowy bloku mieszkalnego przy ul. Szklarskiej w ramach
posiadanych mocy wytwórczych oraz planuje na rok 2012 modernizację komina ze
zwiększeniem wysokości oraz wykonanie układu odpylania.
Fenice Poland Jednostka Operacyjna w Krośnie ze względu na brak w najbliższym
otoczeniu ciepłowni potencjalnych odbiorców (odbiorców przemysłowych) nie
opracowuje planów rozwoju, posiada w źródle rezerwy mocy cieplnej do
ewentualnego wykorzystania przez nowego odbiorcę. W najbliższych latach planuje
53
modernizację urządzeń odpylania kotłów nr 1,3 i 4 oraz sieci ciepłowniczej na odcinku
długości ok. 350 m.
9.1.3 Wymiana (likwidacja) kotła centralnego ogrzewania/wymiana kotła i
instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) i /lub ciepłej wody użytkowej
(c.w.u.)
W ramach tego zadania można dokonać wymiany samego urządzenia grzewczego
i/lub instalacji grzewczej. Zamiana paliwa na ekologiczne dotyczy przede wszystkim
konwersji z tradycyjnego węgla na gaz, ewentualnie olej opałowy, lub energię
elektryczną. Za podstawowe kryterium wyboru kotła przyjęto rodzaj spalanego w nim
paliwa, od czego zależeć będą późniejsze koszty eksploatacyjne, ale także wygoda
i bezpieczeństwo.
Wielkość emisji wyżej wspomnianych zanieczyszczeń ze spalania paliw spalanych
w optymalnych warunkach dla danej technologii wzrasta zgodnie z ich następującym
uszeregowaniem:
gaz  paliwa ciekłe  stałe paliwa otrzymywane w wyniku termicznej obróbki
surowych paliw (brykiety paliwa bezdymnego, karbonizaty, koksy)  paliwa
stałe surowe, węgiel surowy, biomasa stała (drewno, słoma, ziarno, trawy)
Poniższa tabela przedstawia
uwzględniając ich zalety oraz wady.
charakterystykę
ekologicznych
źródeł
ciepła,
Tabela 14. Zalety i wady ekologicznych źródeł ciepła zasilanych gazem, olejem oraz energią
elektryczną (opracowanie własne na podstawie http://ladnydom.pl/budowa)
NOWOCZESNE KOTŁY WĘGLOWE
Duże zróżnicowanie stałych paliw wykorzystywanych w indywidualnym ogrzewnictwie wymaga
zastosowania odpowiednich instalacji spalania uwzględniających ich specyficzne właściwości.
Właściwości fizykochemiczne paliwa, takie jak wielkość ziarna, jego jednorodność, zawartość
wilgoci i popiołu, jego charakterystyczne temperatury oraz skład chemiczny (udział Ca, Mg, K,
Na), spiekalność, zawartość części lotnych, zawartość siarki, chloru, bromu, metali ciężkich
(Hg, As, Pb, Cd, Cr, Cu, Ni, V) wpływają na ilość emitowanych zanieczyszczeń oraz na
sprawność energetyczną spalania. Stąd konieczność doboru właściwości fizykochemicznych
paliw do techniki spalania i konstrukcyjno-technicznego rozwiązania kotła/pieca. Emisję pyłu,
metali ciężkich oraz siarki można ograniczyć stosując paliwa stałe o małej zawartości popiołu
i siarki. Zakłady wydobywcze węgla kamiennego produkują kwalifikowane sortymenty węglowe
przeznaczone przede wszystkim do spalania w nowoczesnych kotłach z automatyzacja procesu
spalania - retortowych i podsuwowych. Mogą one być również wykorzystywane w kotłach
nowoczesnych kotłach komorowych z techniką spalania współprądowego lub krzyżowego (tzw.
dolne spalanie). Kwalifikowane paliwa charakteryzują się wysokimi parametrami jakościowymi,
pod względem uziarnienia, zawartości popiołu, wilgoci i siarki. Przy czym istotne są także
niskie wskaźniki spiekalności paliw (optymalnie RI < 5) oraz odpowiednio wysokie
charakterystyczne temperatury topliwości popiołu.
W piecach, kotłach ręcznie opalanych paliwem winien być stosowany węgiel w kwalifikowanym
sortymencie orzecha lub groszku oraz brykiety węglowe, optymalnie o właściwościach:
- sortyment węgla:
- typ węgla
- wartość opałowa
groszek lub orzech płukany
31 lub 32 (max 33)
Qai ≥ 27 MJ/kg,
- zawartość wilgoci:
WRt <12%
- zawartość popiołu:
Aa ≤ 5 %
- zawartość siarki:
- zdolność spiekania:
Sad ≤ 0,8%
RI < 25
54
Wielkość emisji TSP oraz bezo(a)pirenu w trakcie spalania różnych węgli w piecu jest na zbliżonym poziomie, a
spalenie tego samego węgla w kotle ręcznym (z dystrybucja powietrza) powoduje spadek emisji ponad 10-krotnym.
Natomiast zastosowanie automatyzacji spalania zdecydowanie ogranicza emisje TSP (o ponad 80%) i benzo(a)pirenu
(o ponad 99%) w porównaniu do spalanie w piecach.
Należy zauważyć, że każda technika spalania, typ urządzenia grzewczego ma określone
wymagania jakościowe odnośnie stosowanego paliwa, które zapewnia uzyskanie deklarowanej
przez producenta sprawności energetycznej i efektywności ekologicznej (dokumentacja DTR).
Paliwa kwalifikowane przeznaczone są przede wszystkim do spalania w nowoczesnych kotłach
z automatyzacją procesu spalania - retortowych i posuwowych. Mogą być również
wykorzystywane w nowoczesnych kotłach komorowych z techniką spalania współprądowego
lub krzyżowego (tzw. dolne spalanie).
Najnowsze rozwiązania kotłów c.o. to kotły retortowe, palnikowe wyposażone w system
dystrybucji powietrza pierwotnego i wtórnego oraz retortę, do której cyklicznie doprowadzone
jest kwalifikowane stałe paliwo – węgiel, pelety drzewne do górnej strefy spalania; rysunek 4c. Zautomatyzowanie procesu spalania w tych kotłach powoduje, że charakteryzują się one
bardzo wysoką sprawnością energetyczną (nawet ponad 90%), a redukcja emisji
zanieczyszczeń sięga prawie 99% dla tlenku węgla, lotnych związków organicznych,
benzo(a)pirenu i innych wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych.
Zalety
 wygoda i korzyść finansowa (użytkownik sam
decyduje o momencie włączenia ogrzewania),
 duży wybór urządzeń grzewczych
KOTŁY GAZOWE (GAZ ZIEMNY)
Wady
 pozostałość odpadów,
 konieczność obsługi
Gaz ziemny uważany jest za najtańsze ekologiczne paliwo do ogrzewania i przygotowania
ciepłej wody. Aby doprowadzić do budynku gaz sieciowy, trzeba zbudować: przyłącze gazowe,
czyli odcinek przewodu między siecią gazową i szafką z kurkiem głównym; zewnętrzną
instalację gazową, łączącą kurek główny z zaworem zamontowanym w szafce gazowej.
Przebieg przyłącza gazowego i jego wykonanie leży w gestii zakładu gazowniczego. Jednak już
trasa instalacji układanej na działce zależy od właściciela działki. Wzdłuż tej trasy musi być
bowiem wyznaczona tzw. strefa kontrolowana. Jest nią pas o szerokości 1 m, na którym nie
można wznosić żadnych budowli, sadzić drzew ani układać żadnych przewodów (np.
wodociągowych, elektrycznych, kanalizacyjnych). Tylko odległość między przebiegającą
w ziemi rurą zewnętrznej instalacji gazowej a ogrodzeniem może być zmniejszona do 0,5 m.
Po otrzymaniu z zakładu gazowniczego "Warunków przyłączenia do sieci gazowej" należy
zawrzeć z przedsiębiorstwem gazowniczym "Umowę przyłączeniową". Zgodnie z tą umową:
dostawca gazu bierze na siebie obowiązek zaprojektowania i wykonania przyłącza
gazowego;
 do klienta należy:
- zlecenie wykonania projektu instalacji,
- uzyskanie pozwolenia na budowę,
- wybranie wykonawcy zewnętrznej oraz wewnętrznej instalacji gazowej.
Kiedy instalacja i przyłącze zostaną wykonane, sprawdzone (co polega na przeprowadzeniu
próby szczelności) i odebrane (do czego konieczny jest odbiór kominiarski), wówczas dochodzi
do podpisania ostatniego dokumentu - "Umowy sprzedaży gazu". Dopiero po jej podpisaniu
następuje nagazowanie instalacji i zamontowanie gazomierza.

Kotły gazowe wykorzystujące gaz ziemny jako paliwo można podzielić na:
stojące i wiszące – ze względu na usytuowanie,
jedno- i dwufunkcyjne – pod względem funkcjonalnym (pierwsze ogrzewają wodę
jedynie na potrzeby centralnego ogrzewania, drugie przystosowane są zarówno do
ogrzewania jak i przygotowywania ciepłej wody),
 kotły z otwartą i z zamkniętą komorą spalania – ze względu na budowę komory
spalania i związany z tym sposób pobierania powietrza do spalania oraz sposób
odprowadzania spalin (pierwsze pobierają powietrze do spalania z pomieszczenia,
w którym się znajdują, w drugich powietrze pobierane jest za pomocą specjalnego
przewodu bezpośrednio z zewnątrz),
tradycyjne i kondensacyjne – ze względu na sposób działania (kotły kondensacyjne odzyskują


55
ciepło z pary wodnej zawartej w spalinach, dzięki czemu mają wysoką sprawność - nawet 107
%, kotły te wymagają zastosowania specjalnych, odpornych na działanie kondensatu kominów
- ze stali lub kamionki kwasoodpornej).
Zalety
Wady
 wygoda i korzyść finansowa (użytkownik sam
decyduje o momencie włączenia ogrzewania),
 duży wybór urządzeń grzewczych,
 funkcjonalność kotłów (nowoczesne sterowanie),
można je zamontować również w pomieszczeniach
typowo użytkowych, np. łazience czy kuchni.
 brak potrzeby przeznaczania specjalnego
pomieszczenia na kotłownię lub magazyn opału
 praktycznie bezobsługowe.
KOTŁY GAZOWE (GAZ PŁYNNY)
 sieć gazowa niestety nie wszędzie
jest dostępna,
 zdarza się, że przyłącze gazowe
okazuje się dość kosztowne.
Podobnie jak gaz z sieci, gaz płynny pozwala korzystać w domu z nowoczesnego,
bezobsługowego systemu ogrzewania. Gaz płynny trzeba przechowywać w specjalnym
zbiorniku pod- lub naziemnym. Jego wielkość zależy od łącznej mocy znajdujących się w domu
urządzeń grzewczych. Dostawcy gazu zwykle zapewniają kompleksową obsługę związaną
z wykonaniem instalacji zewnętrznej: przygotowują jej projekt, dostarczają i montują zbiornik
z armaturą, wykonują zewnętrzną instalację i załatwiają jej odbiór przez inspektora Urzędu
Dozoru Technicznego. Większość dostawców gazu oferuje do celów ogrzewania domu czysty
propan lub mieszankę propanu i butanu. Pierwszy ze względu na niską temperaturę parowania
(-42°C) może być przechowywany w zbiornikach naziemnych i podziemnych. Drugi z kolei
jedynie w podziemnych. Do wyboru są urządzenia:




Zalety
stojące i wiszące,
jedno- i dwufunkcyjne,
z otwartą i zamkniętą komorą spalania,
tradycyjne, kondensacyjne.
Wady
 uniwersalność – gazem płynnym można ogrzewać
wodę, dom i na nim gotować,
 duży wybór urządzeń grzewczych,
 niskie koszty przyłącza i zbiornika,
 możliwość wyboru dostawcy,
 krótki czas przyłączenia.
 wysoka cena paliwa,
 konieczność magazynowania i
kontrolowania stanu zbiornika,
 konieczność zapewnienia
odpowiednich warunków do
zamontowania zbiornika.
KOTŁY OLEJOWE
Kotły olejowe zapewniają podobny komfort ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody jak
kotły na gaz ziemny, tylko koszty eksploatacyjne są dużo wyższe. Nowoczesne kotły olejowe
są zautomatyzowane, coraz mniej awaryjne, ale ciągle wymagają nadzoru.
Przeważają kotły stojące (jedno- i dwufunkcyjne), lecz do wyboru są także kotły wiszące,
jednofunkcyjne, z wbudowanym zasobnikiem ciepłej wody oraz kondensacyjne. Do
najefektowniejszych urządzeń spalających olej opałowy należą kondensacyjne kotły olejowe.
Sprawność kondensacyjnych kotłów olejowych jest o około 10% wyższa niż tradycyjnych
kotłów olejowych.
Kotłownie olejowe powinny spełniać odpowiednie wymogi budowlane oraz instalacyjne kubatura nie mniejsza niż 8 m3, wysokość minimalna 2,2 m. Paliwo magazynuje się
w zbiornikach, z których automatycznie dostarczane jest do kotła. Jeśli pojemność zbiornika
nie przekracza 1 m3, można go postawić w tym samym pomieszczeniu co kocioł. Przewód
odprowadzający spaliny powinien być więc wykonany ze stali kwasoodpornej.
Zalety
Wady
 możliwość wyboru dostawcy paliwa i terminu jego
zakupu,
 komfort eksploatacji porównywalny do gazu z sieci,
 bezpieczeństwo w użytkowaniu oleju opałowego nie tworzy mieszaniny wybuchowej, tak jak gaz.
 konieczność systematycznego
czyszczenia i regulowania palników,
 cena oleju uzależniona od cen ropy,
 konieczność magazynowania,
 możliwość wydzielania przez olej
nieprzyjemnego zapachu
w pomieszczeniu, w którym się go
56
przechowuje.
OGRZEWANIE ELEKTRYCZNE
Energia elektryczna jest najbardziej dostępnym źródłem ciepła, a zasilane nim urządzenia
grzewcze mają wysoką sprawność. Im bardziej energooszczędny jest dom, tym bardziej
opłacalne staje się ogrzewanie elektryczne.
Zakłady energetyczne mają specjalne oferty, atrakcyjne dla osób ogrzewających dom energią
elektryczną. Najbardziej popularna jest dwustrefowa - G12. Tańszy prąd można pobierać nocą
(w godzinach 22-7) i w ciągu dnia (najczęściej w godzinach 13-17). Wybrać można też taryfę
weekendową, w której prąd jest tańszy od poniedziałku do piątku (w godzinach 21-6) oraz
przez całą sobotę i dni ustawowo wolne od pracy.
Źródłem ciepła mogą być:
 grzejniki elektryczne - stanowią podstawowy lub uzupełniający element instalacji
grzewczej (wybierać można spośród grzejników konwekcyjnych, promiennikowych
i olejowych),
 piece akumulacyjne:
- z rozładowaniem statycznym - piec oddaje zakumulowane ciepło przez obudowę lub
uchylającą się przepustnicę, którą wypływa ciepłe powietrze. Sterowanie pracą tych
urządzeń jest często ograniczone, a w mało zaawansowanych modelach praktycznie
niemożliwe. Dlatego nie można zatrzymać nagromadzonego ciepła - piec nagrzewa się
i od razu oddaje ciepło aż do całkowitego wystygnięcia. Stawia się je
w pomieszczeniach, w których komfort ogrzewania i dokładne ustawienie temperatury
nie są najważniejsze,
- z rozładowaniem dynamicznym - zakumulowane w bloku kamiennym ciepło
przekazywane jest przepływającemu przez piec powietrzu, którego obieg wymusza
wbudowany wentylator. Z kolei jego pracą zarządza układ sterujący, który włącza
dmuchawę i usuwa nagrzane powietrze - ale tylko w ilości potrzebnej do ogrzania
pomieszczenia. Zastosowane do sterowania układy elektroniczne sprawiają, że
nagrzewanie się pieca oraz oddawanie ciepła są kontrolowane i optymalizowane.
podłogowe ogrzewanie akumulacyjne. Kable grzejne przykrywa się warstwą betonu o
grubości 7-15 cm, która gromadzi ciepło nocą i w dzień (kiedy prąd jest tańszy), a w
dzień oddaje je do pomieszczeń.
Zalety
Wady
 niskie koszty inwestycyjne przy ogrzewaniu
podłogowym, jak i piecami akumulacyjnymi.
 wysokie koszty eksploatacyjne,
zwłaszcza w domach słabo
ocieplonych.
zagwarantowanie
właściwego
stanu
technicznego
infrastruktury
gazowniczej,
rozwoju sieci gazowych w celu przyłączania nowych odbiorców.
przyłączenie do sieci gazowej nowych odbiorców do 10 nm 3 /h oraz powyżej 10 nm3 /h
Na podstawie posiadanej przez PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów koncepcji rozwoju
sieci średniego i wysokiego napięcia (110 kV), opracowanej w 1999 roku (horyzont
czasowy do 2015 roku), przewidywany poziom zapotrzebowania na moc na terenie gminy
Krosno w roku 2015 wyniesie około 21 MW.
Zamierzenia inwestycyjne PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów na obszarze gminy
Krosno, ujęte w obecnie obowiązującym „Planie Rozwoju PGE Dystrybucja S.A. Oddział
Rzeszów na lata 2011 do 2015 w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego
zapotrzebowania na energię elektryczną” w zakresie sieci 110 kV:
57

budowa linii 110 kV relacji Krosno Iskrzynia - Krosno o dł. 12 km.
w zakresie modernizacji sieci średniego i niskiego napięcia:





modernizacja 0,5 km linii napowietrznej 15 kV Krosno - Telewizja,
modernizacja 0,5 km linii napowietrznej 15 kV Krosno Osiedle Polmo – Krosno
Internat,
Krosno ul. Staszica: budowa 1 szt. stacji transf., 0,1 km linii napowietrznej 15 kV
oraz 0,1 km linii napowietrznej nN dla poprawy warunków napięciowych,
Krosno ul. Kopalniana: budowa 1 szt. stacji transf., 0,1 km linii napowietrznej
15 kV oraz 0,2 km linii kablowej nN dla poprawy warunków napięciowych,
Krosno ul. Korczyńska: budowa 1 szt. stacji transf., 0,1 km linii napowietrznej
15 kV oraz 0,1 km linii napowietrznej nN dla poprawy warunków napięciowych.
Na etapie przyłączania kolejnych odbiorców może wystąpić konieczność modernizacji lub
rozbudowy sieci niskiego lub średniego napięcia.
W przypadku ewentualnych kolizji projektowanych obiektów z istniejącymi sieciami
elektroenergetycznymi należy sieci te przystosować do nowych warunków pracy.
Ewentualną przebudowę istniejących urządzeń elektroenergetycznych wykona PGE
Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów na koszt Inwestora.
9.1.4 Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, wykonywanie prac
termomodernizacyjnych
Zastosowanie alternatywnych źródeł ciepła (kolektorów słonecznych, pomp
ciepła)
Kolektory słoneczne służą do podgrzewania wody użytkowej i wspomagania centralnego
ogrzewania, przyczyniając się do obniżenia zużycia paliwa przez konwencjonalne źródło
ciepła. Pobieranie energii z kolektorów słonecznych może odbywać się głównie w okresie
od marca do października. Ze względu na budowę kolektora rozróżnia się jego
następujące rodzaje:
 kolektory płaskie (produkowane w Polsce), są to wymienniki ciepła, w których
następuje przetwarzanie energii promieniowania słonecznego w ciepło (konwersja
termiczna). Składają się z szyby, izolacji cieplnej, absorbera, obudowy, rur
doprowadzających i odprowadzających płyn solarny.
 kolektory próżniowe z gorącą rurką – (opatentowane w USA i produkowane
w Chinach), cechą charakterystyczną ich budowy jest to, że jeden element składa
się z dwóch koncentrycznych szklanych rur (rura w rurze), między nimi jest
próżnia stanowiąca doskonałą izolację, ciepło z wnętrza rury próżniowej odbierane
jest przez gorącą rurkę, dzięki takiemu rozwiązaniu sprawność kolektora
w mroźne słoneczne dni osiąga wartość ok. 30 %. W całym zestawie dla domu
jednorodzinnego jest od 30 do 40 sztuk,
 kolektory próżniowe z U-rurką (produkowane w Polsce), różnią się od wyżej
opisanych tym, że gorącą rurkę zastąpiono rurką miedzianą w kształcie litery „U”,
przez którą przepływa płyn solarny.
Kolektory próżniowe zyskują znaczną przewagę nad płaskimi, gdy nie mamy do
dyspozycji dużo miejsca lub gdy chcemy zamontować je w sposób niestandardowy.
Kolektory próżniowe mogą leżeć bezpośrednio na dachu płaskim, przylegać pionowo do
ściany budynku, mogą też służyć jako balustrada balkonu. Poszczególne rury próżniowe
kolektora można obracać ustawiając optymalnie w kierunku słońca. Będą też wydajniej
pracować w okresach przejściowych i zimą co jest szczególnie istotne jeśli instalacja
solarna ma również wspomagać ogrzewanie budynku. Posiadają one również
skuteczniejszą izolację cieplną, którą jest próżnia. Tym samym pracują z wyższą
sprawnością dostarczając więcej ciepła grzewczego (porównując kolektory próżniowe
i płaskie o tej samej powierzchni).25
25
http://www.kotly.pl/Kolektory_prozniowe.php
58
Do domów energooszczędnych zamiast kotłów polecane są pompy ciepła. Są to
urządzenia zasilane prądem elektrycznym, stosunkowo drogie, ale zużywające
kilkakrotnie mniej energii niż najlepsze kotły. Podczas całorocznej pracy na każdy 1 kW
pobranej energii elektrycznej pompa ciepła oddaje około 3 - 4 kW energii cieplnej (koszt
od 13 do 17 groszy za 1 kWh energii cieplnej doprowadzonej do naszego domu). Pompa
ciepła:
 jest przyjazna dla środowiska naturalnego – łatwo można uzyskać
niskooprocentowany kredyt na inwestycję proekologiczną. Mimo że pompa ciepła
zasilana jest energią elektryczną, która w Polsce wytwarzana jest głównie ze
spalania węgla. Jednak, aby uzyskać 1 kW ciepła z pompy ciepła trzeba spalić
znacznie mniej węgla niż dla 1 kW z kotła/pieca elektrycznego lub mniej niż
w kotle węglowym,
 jest łatwa w eksploatacji i nie wymaga uciążliwej obsługi – obsługa pompy ciepła
i instalacji grzewczej sprowadza się jedynie do odpowiednich ustawień regulatora
i dostosowania pracy instalacji do indywidualnych potrzeb użytkowników.
W przypadku inwestycji w pompę ciepła mamy, w stosunku do kotłowni na olej opałowy,
gaz płynny czy ogrzewania elektrycznego (grzejniki elektryczne), realny czas zwrotu
inwestycji, który wynosi 5 do 7 lat. Żywotność pompy ciepła może wynosić nawet do 50
lat. Pompa ciepła może być wykorzystywana jako jedyne źródło ciepła do ogrzewania
budynku albo współpracować z dodatkowymi źródłami – łatwo można ja podłączyć do
takich instalacji jak np. kolektory słoneczne czy kominek z płaszczem wodnym, może
również współpracować z kotłem olejowym, gazowym lub na paliwo stałe. Dodatkowym
atutem jest możliwość chłodzenia pomieszczeń w lecie podnosząc komfort w budynku. 26
Obecnie funkcjonuje na terenie Krosna system dotacji z budżetu gminy dla osób
fizycznych montujących instalacje wykorzystujące odnawialne źródła energii (program
dotacji uruchomiony od 2009r.), udzielone dotacje dotyczyły tylko instalacji solarnych
w prywatnych budynkach mieszkalnych.
Na terenie miasta funkcjonują dwie większe instalacje solarne zainstalowane na krytych
pływalniach miejskich:
 kryta pływalnia przy ul. Sportowej,
 kryta pływalnia przy ul. Wojska Polskiego.
Kryta pływalnia przy ul. Sportowej posiada instalację solarną składająca się ze 114 sztuk
kolektorów płaskich o łącznej powierzchni absorpcyjnej 243m2 i mocy maks. 194kW.
Instalacja składa się z dwóch odrębnych obiegów, który każdy wyposażony jest we
własną stację solarną. Instalacja kolektorów słonecznych jest pierwszym źródłem ciepła.
Zimna woda trafia do zasobnika, gdzie zostaje wstępnie podgrzana i kierowana do
zasobnika konwencjonalnego. Niedobór temperatury uzupełniany jest przez ciepło
z kotłowni. Kryta pływalnia przy ul. Wojska Polskie posiada podobny układ instalacji
solarnej składający się z 90 sztuk kolektorów płaskich o łącznej powierzchni absorpcyjnej
192m2 i mocy maks. 154 kW. Przeliczając ilość uzyskanej energii słonecznej dla tych
układów wg. współczynnika zastosowanego w tabeli powyżej, ilość uzyskanej energii
rocznej wyniesie:
 121 500 kWh - kryta pływalnia przy ul. Sportowej,
 96 000 kWh - kryta pływalnia przy ul. Wojska Polskiego.
Uruchomiony w 2011r. mechanizm Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska
i Gospodarki Wodnej dotyczący finansowania instalacji kolektorów słonecznych do
przygotowania ciepłej wody użytkowej kierowany do osób fizycznych i wspólnot
mieszkaniowych poprzez banki komercyjne. Stwarza on możliwości pozyskania dotacji na
przedsięwzięcie związane z realizacją instalacji kolektorów słonecznych w wysokości
45 % kosztów instalacji.
Na terenie miasta obserwuje się duże zainteresowanie tym systemem dopłat, co przy
wykorzystaniu tych dwóch źródeł finansowania równocześnie znacznie obniża koszty
inwestycji oraz skraca czas zwrotu poniesionych nakładów finansowych. Prowadzenie w/w
26
http://www.kotly.pl/ABC_ogrzewania_pompy_ciepla.php?artykul=dla_kogo_pompa_ciepla
59
programów dotacji cieszy się dużym zainteresowaniem i jest jednym z czynników
powodujących coroczny wzrost wykorzystania OZE na terenie Miasta.
9.1.5 Prace termomodernizacyjne
Termomodernizacja (docieplenie ścian/stropów budynku, wymiana okien)
Ocieplenie ścian zewnętrznych budynku ma bardzo duże znaczenie dla jego bilansu
energetycznego. Bardzo wyraźnie wpływa także na wysokość kosztów ponoszonych
rocznie na ogrzewanie domu. Szacuje się, że ok. 30 – 40 % ciepła ucieka przez ściany
zewnętrzne (nie uwzględniając dachu). Przy stratach cieplnych na takim poziomie,
prawidłowo ocieplając dom z zewnątrz, można zaoszczędzić ok. 15 % wydatków
na ogrzewanie. Jeszcze więcej można zyskać wymieniając dodatkowo stare nieszczelne
okna na nowe.
Aby zachować nawet 20% zapotrzebowanie budynku na ogrzewanie należy
zwrócić szczególną uwagę na mostki termiczne, czyli na miejsca w przegrodach
budowlanych, które mają wyższy współczynnik przewodzenia ciepła w stosunku
do sąsiadujących elementów. Inaczej mówiąc, poprzez mostki cieplne,
następuje wzmożona utrata ciepła ze środka budynku na zewnątrz. Ich
powstawanie wiąże się ściśle z błędami podczas projektowania oraz
wykonywania robót budowlanych. Istnieją także mostki, których nie jesteśmy
w stanie uniknąć (np. połączenia wspornikowych płyt balkonowych na płycie żelbetowej).
W tym celu należy ograniczyć niekorzyści termiczne poprzez dobór odpowiednich
technologii. Miejscami najbardziej zagrożonymi powstawaniem mostka termicznego są
przede wszystkim węzły konstrukcyjne, gdzie łączone są różne elementy przegród na
zewnątrz budynku.
Nowoczesnymi metodami termomodernizacji budynków, obecnie stosowanymi są:
 metoda lekka mokra, inaczej system bezpośredniego ocieplania ścian
zewnętrznych, polega na klejeniu elementów izolacyjnych i osłonowych oraz
tynkowaniu, do docieplenia stosuje się płyty z wełny mineralnej lub styropianu,
zwykle stosuje się firmowe zestawy materiałów, czyli systemy dociepleń, w skład
takiego systemu wchodzą: zaprawa klejąca, tkanina szklana, materiał gruntujący
i masa tynkarska,
 metoda lekka sucha polega na dociepleniu płytami z twardej wełny mineralnej,
która jest układana pomiędzy profile rusztu z blachy ocynkowanej, płyty mocuje
się do ścian specjalnymi łącznikami, a następnie okrywa się blachą fałdową
mocowaną do rusztu,
 metoda ciężka mokra, jako materiał izolacyjny wykorzystuje płyty styropianowe
o grubości 5 cm, mocowane za pomocą masy klejącej, elewacja jest wykończona
tynkiem tradycyjnym zbrojonym siatką Rabitza mocowaną do niezależnej
konstrukcji z siatki zgrzewanej.27
W poniższej tabeli zebrano najważniejsze informacje dotyczące zasygnalizowanych wyżej
działań, zmierzających do ograniczenia niskiej emisji.
27
http://www.termomodernizacja.com.pl/strona,101,19,Metody_Termomodernizacji_Budowlanej,pl.htm
60
Tabela 15. Charakterystyka przewidywanych przedsięwzięć modernizacyjnych
Rodzaj źródła
/ działanie
Wymiana
starych kotłów
węglowych
Typ
działania
Inne zalety
Bariery / Wady
Koszt
inwestycyjny
Koszt
eksploatacyjny
gazowe
Wysoka
sprawność,
automatyka,
wysoki komfort
użytkowania
Wysoka cena
zakupu, wysokie
koszty
eksploatacji
Średnia
cena:*
9 000 zł
67 zł/GJ
olejowe
Wysoka
sprawność,
automatyka,
wysoki komfort
użytkowania
Średnia
cena:*
10 000 zł
85 zł/GJ
węglowe retortowe
Wysoka
sprawność,
automatyka,
wysoki komfort
użytkowania
Średnia
cena:*
9 500 zł
40 zł/GJ
nowoczesne
węglowe z
okresowym
załadunkiem
paliwa
Niskie koszty
eksploatacji
Średnia
cena:*
3 500 zł
38 zł/GJ
podłączenie
B. wysoki
do miejskiej
komfort
sieci
użytkowania
ciepłowniczej
Ograniczony
zasięg sieci
Średnia
cena:**
10 000 zł
55-60 zł/GJ
Dość niski koszt
zakupu kotła, ale
wysokie koszty
eksploatacji
Średnia
cena:*
6 000 zł
90-110 zł/GJ
Wspomagani
e ogrzewania Niskie koszty
kolektorami
eksploatacji
słonecznymi
Bardzo wysoka
cena zakupu,
konieczność
współpracy z
kotłem gazowym
Średnia
cena:*
15 000 zł
(wraz
z materiałami
i kosztami
montażu)
0 zł/GJ
Wspomagani
e ogrzewania Niskie koszty
pompami
eksploatacji
ciepła
Bardzo wysoka
cena zakupu,
konieczność
energii
elektrycznej do
napędu
Średnia cena:
20 000 zł*
24 zł/GJ
Wysoki koszt dla
osiągniętego
efektu
ekologicznego
Średnia
cena:*
150 zł/m2
elektryczne
B. wysoki
komfort
użytkowania
Źródła
odnawialne
Termoizolacja
budynków
Wysoka cena
zakupu, wysokie
koszty
eksploatacji
(wyższe niż dla
gazu)
Wymaga obsługi
w zakresie
usuwania
odpadów
paleniskowych
Wymaga nadzoru
i obsługi w
zakresie
usuwania
odpadów
paleniskowych
Docieplenie
ścian/stropó
w budynku,
wymiana
okien
Równoczesna
modernizacja
budynku,
zmniejszenie
kosztów
ogrzewania,
Działanie może
być łączone z
wymianą
systemu
ogrzewania
* W kosztach inwestycyjnych uwzględniono średnie ceny urządzenia, określone na podstawie danych
pochodzących od różnych producentów urządzeń, jak również koszty dodatkowych materiałów koniecznych do
wykonania inwestycji wraz z kosztami robocizny.
** Przyjęto średnią cenę inwestycji na mieszkanie, realna cena zależy od kosztów instalacji wewnętrznych,
przyłącza i opłaty przyłączeniowej; opłata za 1 mb przyłącza zależna od średnicy przyłącza (od DN25 – 120 zł
za mb. do DN 400 – 750 zł/mb.).
61
10.Obliczenie efektu ekologicznego dla obszaru miasta Krosna
z uwzględnianiem zanieczyszczeń: pył PM10, So2, NO2, Co2,
CO2, Co, B(A)P
„Program ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej z uwagi na stwierdzone
przekroczenie
poziomu
dopuszczalnego
pyłu
zawieszonego
PM10,
poziomu
dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM2,5 oraz poziomu docelowego benzo(a)pirenu"
wraz z Planem Działań Krótkoterminowych”28 określa konieczność redukcji emisji
zanieczyszczeń do powietrza w mieście Krośnie.
Na podstawie POP obliczono, iż w celu poprawy jakości powietrza, ze źródeł
powierzchniowych (tj. źródeł indywidualnego ogrzewania), na terenie miasta Krosna,
należałoby obniżyć emisję pyłu zawieszonego PM10 o 157,71 Mg
ze źródeł
indywidualnego ogrzewania (nie ujęto emisji niezorganizowanej).
Od 2009 r. Urząd Miasta Krosna prowadzi dotację na montaż kolektorów słonecznych
jako alternatywnego źródła podgrzewania ciepłej wody użytkowej. W latach 2009-2013
dofinansowano likwidację niskiej emisji poprzez udzielenie wsparcia finansowego
w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w związku z montażem kolektorów
słonecznych (102 osobom fizycznym). Efekt ekologiczny tych działań oszacowano na ok.
4,7 Mg redukcji pyłu zawieszonego PM10. Biorąc powyższe pod uwagę, w zakresie
redukcji emisji powierzchniowej na terenie miasta, pozostało jeszcze ok. 153,01 Mg pyłu
zawieszonego PM10.
Zebrane w ramach ankietyzacji dane dotyczące modernizacji systemów grzewczych,
pozwoliły na obliczenie efektu ekologicznego tych działań dla następujących substancji:
pył zawieszony PM10, SO2, NO2, CO, CO2, B(a)P. Realizacja tych inwestycji przyczyni się
do obniżenia emisji pyłu zawieszonego PM10 na terenie miasta Krosna.
10.1 Emisja zanieczyszczeń przed modernizacją, po modernizacji i efekt
ekologiczny
Efekt ekologiczny obliczono dla działań określonych w ankietach oraz działań, których
realizacja konieczna jest aby obniżyć emisję powierzchniową na terenie miasta o 153,01
Mg.
W poniższej tabeli przedstawiono wielkość emisji poszczególnych substancji
emitowanych do powietrza przed i po modernizacji oraz wyliczony efekt ekologiczny, przy
założeniu koniecznej redukcji pyłu zawieszonego PM10 na poziomie 153,01 Mg.
Przedstawiony efekt ekologiczny odnosi się do 139 inwestycji wykonanych w budynkach
wyłonionych na podstawie ankietyzacji.
Tabela 16. Efekt ekologiczny określony na podstawie danych z ankiet zebranych od mieszkańców
miasta Krosna w 2013 r. (opracowanie własne ATMOTERM S.A.)
28
Lp.
Efekt ekologiczny określony na podstawie danych
mieszkańców miasta Krosna w 2014 r.
Stan przed
Stan po
Zanieczyszczenia
realizacją
realizacji
[kg/rok]
[kg/rok]
1
2
3
z ankiet zebranych od
1
Pył PM 10
17,852
0,008
17,844
99,96
2
Pył PM 2,5
16,913
0,008
16,905
99,95
3
CO2
4 449,620
1 604,388
2 845,232
63,94
Zmniejszenie
emisji
[kg/rok]
4 = 2-3
Redukcja %
5=4/2*100
Załącznik do uchwały Nr XXXIII/608/13 Sejmiku Województwa Podkarpackiego z dnia 29 kwietnia 2013 r.
62
4
Benzo(a)piren
0,012
0,000
0,012
100,00
5
SO2
42,282
0,008
42,274
99,98
6
NOx
6,108
0,792
5,316
87,03
Istotnym jest podjęcie działań promujących realizację programu ograniczenia
niskiej emisji celem zwiększenia zainteresowania mieszkańców wymianą systemów
grzewczych na ekologiczne.
10.2 Sposób potwierdzenia efektu ekologicznego
W celu obliczenia emisji zanieczyszczeń przed modernizacją (emisja początkowa), a tym
samym - efektu ekologicznego poszczególnego zadania, wykorzystywane są wskaźniki
emisji wyrażone w ilości emitowanej substancji [gram], na jednostkę zużytej energii
[gigadżul].
Poniżej podano wzór, na wyliczenie emisji początkowej zanieczyszczeń:
E(p) = Qp x We (n)
przy czym:
E(p) – wielkość emisji początkowej zanieczyszczeń,
Qp – roczne zużycie energii pierwotnej,
We (p) – wskaźnik emisji wskazanego w programie rodzaju
powietrza, zależny od rodzaju paliwa i mocy źródła.
zanieczyszczenia
Poniżej podano wzór na wyliczenie energii pierwotnej dla zadań związanych z wymianą,
modernizacją źródła ciepła w budynkach mieszkalnych i zamieszkania zbiorowego oraz
wzór na obliczenie rocznego zużycia energii pierwotnej.
Q [kWh/a] = (pub [m2] x A [kWh/m2])
W celu oszacowania roczne zużycie energii pierwotnej stosuje się następujący wzór:
Qp [GJ/a] = [Q [kWh]/ηź ] x 0,0036
przy czym:
Qp – roczne zużycie energii pierwotnej,
Q – roczne zapotrzebowanie energii [kWh/a],
pub – powierzchnia użytkowa (ogrzewana) poszczególnego budynku [m 2],
A – współczynnik przeciętnego rocznego zużycia energii na ogrzanie m 2 powierzchni
ogrzewanej budynku [kWh/m2] (wskaźnik ustalony na podstawie normatywnych
wymagań energetycznych)
W poniższej tabeli zaprezentowano rozkład wskaźnika przeciętnego rocznego zużycia
energii na ogrzanie m2 powierzchni ogrzewanej budynku.
Tabela 17. Zestawienie rozkładu wskaźnika przeciętnego rocznego zużycia energii na ogrzanie m2
powierzchni ogrzewanej budynku
Budynki budowane w latach:
do roku 1985 bez termomodernizacji
w latach 1986 – 1992 bez termomodernizacji
Wskaźnik A
[kWh/m2]
240
160
63
w latach 1993 – 1998 bez termomodernizacji
budynki budowane po roku 1998 oraz budynki z przeprowadzoną
termomodernizacją
120
50
Sprawność (ηź) danego źródła ciepła określa się na podstawie danych przekazanych od
producenta bądź za pomocą poniższych wskaźników:
Rodzaj kotła
η
kotły opalane paliwem stałym:
węglem kamiennym: produkowane fabrycznie (atestowane) nie
0,86
starsze niż 10 lat
pozostałe
kotły opalane drewnem
kotły opalane olejem opałowym
produkowane fabrycznie (atestowane) nie starsze niż 10 lat
pozostałe
kotły opalane gazem
produkowane fabrycznie (atestowane) nie starsze niż 10 lat
kotły zwykłe
kotły kondensacyjne:
pozostałe:
0,7
0,8 – 0,86
0, 9
0,8
0, 9
0,91
0,99
0,85.
Obliczenie emisji po modernizacji zadania (emisja końcowa zanieczyszczeń), dokonujemy
w oparciu o metodykę przedstawioną powyżej, przy uwzględnieniu poprawy parametrów,
które w wyniku realizacji przedsięwzięcia ulegają zmianie.
Aby wyliczyć efekt ekologiczny, należy od emisji końcowej zanieczyszczeń, odjąć emisję
początkową zanieczyszczeń.
Wzór na wyliczenie efektu ekologicznego, przedstawiono poniżej.
Efekt ekologiczny = E(k)-E(p)
przy czym:
E(p) – wielkość emisji początkowej zanieczyszczeń,
E(k) – wielkość emisji końcowej zanieczyszczeń,
Do obliczenia efektu ekologicznego przyjęto zadeklarowane przez ankietowanych
mieszkańców rodzaje paliw i ich zużycia w ciągu roku. W przypadku, gdy nieznana była
powierzchnia mieszkania przyjęto średnią powierzchnię użytkową jako 70,6 m2 ,
wykorzystując np. poniższe dane:
Emisję „przed” i „po” modernizacji, obliczono wykorzystując wskaźniki emisji podane
w poniższej tabeli. Wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających przyjęto zgodnie
z danymi podawanymi przez producentów kotłów.
64
Tabela 18. Przyjęte do obliczeń wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających, powstających
w wyniku energetycznego spalania paliw w kotłach domowych
Wskaźnik emisji [g/GJ] przyjęte do obliczeń przed modernizacją
Rodzaj
substancji
węgiel
olej
(kocioł
drewno
opałowy
tradycyjny)
gaz
węgiel (kocioł
nowoczesny z
ręcznym
załadunkiem)
węgiel
węgiel
(nowoczesny
kocioł
retortowy)
drewno
węgiel
pył PM10
380
3,7
810
0,5
240
240
22
pył PM 2,5
360
3
810
0,5
210
240
19
SO2
900
140
10
0,5
450
20
120
NOx
130
68
50
50
150
90
130
CO2
94 710
45 082
0
55 820 59 817
0
5 483
0,22
0,25
0
0,1
0,0073
benzo(a)piren 0,27
0,15
a)
tlenki azotu w przeliczeniu na NO2
wskaźniki emisji CO2 i sadzy wg dokumentacji: Wytyczne Ministerstwa Ochrony Środowiska
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa (materiały informacyjno-instruktażowe p.t. „Wskaźniki emisji
substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza z procesów energetycznego
spalania paliw”, 1996)
c)
przyjęto, że w procesie spalania biomasy emisja dwutlenku węgla nie przekracza poziomu CO2
pobranego w procesie asymilacji, zatem bilans emisji dwutlenku węgla jest zerowy
d)
nie występuje
* wskaźnik dla pyłu ogółem (dla poszczególnych frakcji brak danych)
b)
11.Harmonogram rzeczowo-finansowey
realizacji Programu
i
założenia
formalne
Poniżej przedstawiono projekt harmonogramu rzeczowo-finansowego „Programu
ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna” w perspektywie do roku 2022,
uwzględniając: wyznaczony w „Programie ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej”
efekt ekologiczny w postaci redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10 (157,71 Mg)
i redukcji emisji BaP (54,25 Mg) oraz wskaźnik efektywności kosztowej uzyskania efektu
ekologicznego.
Z uwagi na to, że inwestycje z zakresu zmiany ogrzewania dotyczyć mogą zarówno
budynków jednorodzinnych jak i wielorodzinnych, oraz rodzaj inwestycji (podłączenie do
sieci ciepłowniczej, wymiana na ogrzewanie elektryczne, podłączenie do sieci
gazowniczej, wymiana na kotły opalane peletami lub ekogroszkiem), przy kalkulacji
liczby inwestycji, jakie trzeba wykonać aby osiągnąć zakładany efekt ekologiczny
w postaci redukcji pyłu zawieszonego PM10 i BaP, przyjęto następujące założenia:
 efekt ekologiczny wymiany pieca i zmiany paliwa przyjęty na 100 m 2
ogrzewanej powierzchni,
 wskaźniki efektu ekologicznego obliczone na postawie informacji zawartych
w POP dla strefy podkarpackiej,
 przyjęto średnią ilość spalanego paliwa w stosunku do spalanego drewna
w kotłach węglowych 68 % drewna : 32 % węgla, na podstawie średnich
danych z ankietyzacji (2,62 tony węgla : 5,65 tony drewna),
 przy wymianie na kotły opalane na ekogroszek lub pelety do obliczeń przyjęto
uśredniony wskaźnik dla tych inwestycji z POP dla strefy podkarpackiej.
Do harmonogramu przyjęto następujący efekt ekologiczny inwestycji:
 podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej lub wymiana na ogrzewanie
elektryczne w mieszkalnictwie wielorodzinnym: redukcja PM10 - 43,19 Mg,
redukcja BaP – 15,58 Mg,
65


likwidacja źródeł na paliwo stałe i montaż kotła gazowego w mieszkalnictwie
jednorodzinnym: redukcja PM10 - 118,19 Mg, redukcja BaP – 37,98 Mg,
likwidacja źródeł na paliwo stałe i montaż pieców retortowych/peletowych w
mieszkalnictwie jednorodzinnym: redukcja PM10 - 112,80 Mg, redukcja BaP –
40,13 Mg.
Powierzchnia lokali poddanych modernizacji przyjęta do realizacji może ulec zmianie
z uwagi na zmienną użytkową powierzchnię lokali (domów, mieszkań), w których będą
prowadzone modernizacje.
Do obliczenia kosztów przedstawionych w harmonogramie, wykorzystano średnie koszty
danego rodzaju inwestycji zapisane w POP dla strefy podkarpackiej. Uśredniając koszty
dla poszczególnych inwestycji przyjęto:
 przy podłączeniu do sieci ciepłowniczej lub wymianie na ogrzewanie elektryczne
w zabudowie wielorodzinnej koszt jednostkowy 103,95 zł za m2 inwestycji,
 przy wymianie na ogrzewanie gazowe w zabudowie jednorodzinnej koszt
jednostkowy 81,37 zł za m2 inwestycji,
 przy montażu pieców retortowych lub na pelety w zabudowie jednorodzinnej koszt
jednostkowy 81,43 zł za m2 inwestycji.
 W przypadku harmonogramu realnego przyjęto średnie dane kosztów podane
przez ankietowanych mieszkańców.
Biorąc pod uwagę powierzchnię lokali poddanych inwestycji, koniecznych do
zredukowania 153,01Mg pyłu PM10 oraz konieczne do poniesienia nakłady inwestycyjne
przedstawiono 2 warianty realizacji Programu.
Wariant 1 opracowany na podstawie POP zakłada realizację Programu w przeciągu 9 lat
(tabela 19). Koszt takiego wariantu wyniósł 13 753 317 zł.
66
Tabela 19. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna (wariant optymistyczny)
Nazwa
zadania
Liczba
inwestycji
[m2]
SUMA
7 lat realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna (2014-2020)
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
Podłączenie do
Liczba
m.s.c. lub
inwestycji
ogrzewanie
Koszty
elektryczne
(budownictwo
wielorodzinne)29
200
200
200
200
200
200
200
200
200
1 800
1 467 803
1 467 803
1 467 803
1 467 803
1 467 803
1 467 803
1 467 803
1 467 803
1 467 803
13 210 229
Wymiana na
kocioł węglowy
retortowy lub
peletowy
(budownictwo
jednorodzinne)
Liczba
inwestycji
11
11
11
11
11
11
11
11
11
99
Koszty
63 238
63 238
63 238
63 238
63 238
63 238
63 238
63 238
63 238
569 146
Wymiana na
kocioł gazowy
(budownictwo
jednorodzinne)
Liczba
inwestycji
10
10
10
10
10
10
10
10
10
90
Koszty
57 448
57 448
57 448
57 448
57 448
57 448
57 448
57 448
57 448
517 031
Zadania
łącznie
Liczba
inwestycji
211
211
211
211
211
211
211
211
211
1 895
Koszty
1 528 146
1 528 146
1 528
146
1 528 146
1 528 146
1 528 146
1 528 146
1 528
146
1 528 146
13 753 317
Koszty
[PLN]
Jest to wariant nie realny do zrealizowania w mieście Krośnie ze względu na brak możliwości realizacji tak dużej ilości przedsięwzięć
związanych z podłączeniem do sieci ciepłowniczej. W mieście Krośnie nie ma obecnie technicznych możliwości przyłączenia tak dużej ilości
mieszkańców. Dodatkowym aspektem jest trudność z przyłączeniem Do sieci ciepłowniczej mieszkańców zabudowy jednorodzinnej,
a właśnie w tym sektorze lokalizuje się największy odsetek mieszkańców stosujących nadal paliwa stałe. Zabudowa wielorodzinna
w większości jest podłączona do sieci ciepłowniczej.
Poniżej zaprezentowano harmonogram realistyczny który zakłada realizację PONE w przeciągu 20 lat.
29
Podane koszty obejmują jedynie podłączenie do m.s.c. lub montaż ogrzewania elektrycznego.
67
Tabela 20. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna (wariant realistyczny)
Nazwa
zadania30
Liczba
inwestycji
[m2]
Koszty
[PLN]
Podłączenie
do m.s.c. 31
Ogrzewanie
elektryczne
Wymiana na
kocioł
gazowy/
ogrzewanie
gazowe
Lata realizacji Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna (2015-2034)
SUMA
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034
Liczba
inwestycji
0
0
22
22
22
22
26
26
26
26
26
32
32
32
32
32
36
36
42
Koszty
0
0
220 000
220 000
220 000
220 000
260 000
260 000
260 000
260 000
260 000
320 000
320 000
320 000
320 000
320 000
360 000
360 000
420 000
Liczba
inwestycji
0
0
5
5
5
15
15
15
15
15
15
20
20
20
20
20
25
25
30
Koszty
0
0
30 000
30 000
30 000
90 000
90 000
90 000
90 000
90 000
90 000
120 000
120 000
120 000
120 000
120 000
150 000
150 000
180 000
Liczba
inwestycji
0
0
20
20
20
50
50
50
50
50
70
70
70
70
70
90
90
90
100
Koszty
0
0
400 000
400 000
1 000 000 1 400 000 1 400 000 1 400 000 1 400 000 1 400 000
1 800 000
1 800 000
1 800 000
2 000 000
0
0
11
11
11
16
16
16
16
16
20
20
20
20
20
25
25
35
35
0
0
44 000
44 000
44 000
44 000
44 000
64 000
64 000
64 000
64 000
64 000
80 000
80 000
80 000
80 000
80 000
100 000
100 000
26
26
26
26
26
36
36
36
36
36
36
42
42
42
42
46
46
46
48
520 000 520 000
520 000
520 000
520 000
720 000
720 000
720 000
720 000
720 000
720 000
840 000
840 000
840 000
840 000
920 000
920 000
920 000
920 000
Montaż
Liczba
pompy ciepła inwestycji
Koszty
Montaż
kolektorów
słonecznych
Liczba
inwestycji
Zadania
łącznie
Liczba
26
inwestycji
Koszty
Koszty
Wsparcie
mieszkańców32
26
84
84
400 000 1 000 000
84
139
1 000 000 1 000 000 1 000 000
143
143
143
143
167
184
184
184
184
213
222
232
255
42 534
420 000 5 340 000
30 315
180 000 1 890 000
100 1 130
2 000 000 22 600 000
40 373
140 000 1 280 000
50 750
920 000 14 880 000
262
3 102
520 000 520 000 1 170 000 1 170 000 1 170 0002 030 000 2 070 000 2 070 0002 070 000 2 070 000 2 470 0002 680 0002 680 0002 680 0002 680 000 3 160 000 3 230 000 3 230 000 3 520 000 3 520 000 45 990 000
52 000 52 000
52 000
52 000
52 000
72 000
72 000
72 000
72 000
72 000
72 000
84 000
84 000
84 000
84 000
92 000
92 000
92 000
96 000
100 000
1 500 000
30
W harmonogramie podano szacowane koszty poniesione na realizacje zawartych w nim przedsięwzięć. Do obliczeń wzięto pod uwagę szacowane koszty poszczególnych inwestycji: podłączenie do sieci ciepłowniczej – 10 000 zł, montaż ogrzewania
elektrycznego – 6 000 zł, wymiana na kocioł gazowy/ ogrzewanie gazowe – 4 000 zł, montaż pompy ciepła – 30 000 zł, montaż kolektorów słonecznych - 20 000 zł.
31
Podane koszty obejmują jedynie podłączenie do m.s.c, nie obejmują rozbudowy sieci ciepłowniczej.
32
Szacowane wsparcie dla mieszkańców dotyczy prowadzonej przez UM dotacji do montażu kolektorów słonecznych.
68
W powyższym harmonogramie uwzględniono inwestycje zgłoszone przez mieszkańców
podczas ankietyzacji. Oszacowano że przez 20 lat należy wykonać 3102 inwestycje
(podłączenie do sieci ciepłowniczej, montaż ogrzewania gazowego i elektrycznego,
montaż pomp ciepła oraz kolektorów słonecznych. W celu osiągnięcia redukcji pyłu
zawieszonego PM 10 na poziomie 153,01 Mg. Koszt takiego wariantu wyniósł 45
990 000 zł.
Do końca 2015 r. planowane jest zakończenie inwestycji związanej z likwidacją lokalnej
kotłowni przy ul. Fredry oraz rozbudowę sieci cieplnej umożliwiającej podłączenie
obiektów obsługiwanych dotychczas przez omawianą kotłownię do m.s.c. Obecnie
wielkość produkcji szacowana jest na 4102 GJ rocznie a roczne zużycie paliwa (węgla) na
ponad 195 Mg. Likwidacja kotłowni jest spójna z zadaniami zapisanymi w POP dla strefy
podkarpackiej oraz wpisuje się bezpośrednio w zadania zawarte w PONE. Realizacja
inwestycji spowoduje redukcję emisji PM10 o 0,779 Mg rocznie, a B(a)P o 0,0004 Mg
rocznie. W poniższej tabeli zestawiono wszystkie efekty ekologiczne związane z realizacją
omawianej inwestycji.
Rysunek 12 Efekt ekologiczny likwidacji kotłowni przy ul. Fredry.
Stan przed
realizacją
[Mg/rok]
Stan po
realizacji
[Mg/rok]
Zmniejszenie
emisji [Mg/rok]
Redukcja %
pył PM 2,5
0,697
0
0,697
100
pył PM 10
0,779
0
0,779
100
SO2
3,692
0
3,692
100
NOx
0,656
0
0,656
100
CO2
388,500
0
388,500
100
0,0004
0
0,0004
100
Zanieczyszczenia
B(a)P
12.Określenie
niezbędnych
nakładów
inwestycyjnych
z porównaniem kosztów inwestycyjnych dla uzyskanego efektu
ekologicznego
Rodzaj wykonanej inwestycji determinuje wielkość efektu ekologicznego. Inwestycjami
najkorzystniejszymi pod względem efektu ekologicznego związanymi z wymianą
niskosprawnych urządzeń grzewczych są: podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej,
podłączenie ogrzewania gazowego oraz montaż pompy ciepła. Inwestycje te związane z
całkowitą likwidacją źródła niskiej emisji i dają ten sam efekt ekologiczny, jednakże ich
realizacja związana jest z różnymi nakładami inwestycyjnymi. Duży efekt ekologiczny
wykazuje równie montaż kolektorów słonecznych jako dodatkowego źródła podgrzewania
ciepłej wody użytkowej.
Inwestycjami, które wiążą się z ograniczeniem niskiej emisji są inwestycje związane
ze zmianą źródeł ciepła na proekologiczne, np. poprzez montaż kotła gazowego lub
olejowego.
W „Programie ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej…” założono, iż należy obniżyć
emisję powierzchniową w zakresie redukcji pyłu zawieszonego PM10. Z wyliczeń
przedstawionych w tym Programie oraz biorąc pod uwagę szacunkowy efekt ekologiczny
przedsięwzięć prowadzonych przez Miasto Krosno w latach 2009-2013, dotyczących
zmiany sposobu ogrzewania na proekologiczne i wykorzystania odnawialnych źródeł
energii, oszacowano efekt ekologiczny jaki należy osiągnąć do roku 2015 w zakresie
69
redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10. Efekt ten wynosi ok. 157,71 Mg pyłu
zawieszonego PM10.
Na poniższym rysunku przedstawiono efekt ekologiczny w zakresie redukcji pyłu
zawieszonego PM10 dla poszczególnych inwestycji, jaki możemy osiągnąć wykonując
inwestycję zgłoszone przez respondentów podczas ankietyzacji.
Rysunek 13. Efekt ekologiczny przedsięwzięć modernizacyjnych w zakresie redukcji pyłu
zawieszonego PM10 obliczony (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankietyzacji).
Na podstawie powyższego wykresu można ocenić iż największy efekt ekologiczny
wykazuje podłączenie do sieci ciepłowniczej.
Poniżej przedstawiono średnie nakłady inwestycyjne przedsięwzięć modernizacyjnych.
Rysunek 14. Średnie nakłady inwestycyjne na realizację przedsięwzięć
(opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankietyzacji).
modernizacyjnych
Największe nakłady inwestycyjne związane są z zakupem i montażem pompy ciepła.
Wśród inwestycji związanych z wymianą źródła ciepła na proekologiczne, największe
nakłady finansowe związane są z montażem
ogrzewania gazowego, następnie
podłączeniem do miejskiej sieci ciepłowniczej. Najmniejsze nakłady związane są z
wykorzystaniem ogrzewania elektrycznego. Montaż i zakup kolektorów słonecznych jako
dodatkowego źródła podgrzewania c.u.w. wykazują, obok montażu pompy ciepła, duże
nakłady inwestycyjne.
Z analizy danych zebranych podczas ankietyzacji wynika, że większość mieszkańców
planowało modernizacje w latach 2014 – 2016, chociaż niektórzy mieszkańcy planują
przeprowadzenie modernizacji dopiero po 2020r. Uwzględniając skalę i strukturę
modernizacji zadeklarowanych w ankietach oszacowano konieczne nakłady inwestycyjne
70
na wykonanie modernizacji, które musieliby ponieść mieszkańcy. Łączne nakłady
inwestycyjne na realizację zadań zadeklarowanych w ankietach oszacowano na poziomie
ok. 2,318 mln zł.
Tabela 21. Rodzaj i koszt zadań inwestycyjnych, zadeklarowanych w ankietach przez mieszkańców
miasta Krosna
Nazwa zadania
Podłączenie do miejskiej sieci
ciepłowniczej
Wymiana na kocioł gazowy/
ogrzewanie gazowe
Ogrzewanie elektryczne
Montaż pomp ciepła
Montaż kolektorów słonecznych
Zadania łącznie
Koszty [PLN]
Liczba inwestycji
Modernizacje deklarowane
przez mieszkańców Krosna w
ramach ankietyzacji.
2010-2020
23
Koszty
230 000
Liczba inwestycji
56
Koszty
1 120 000
Liczba inwestycji
4
Koszty
24 000
Liczba inwestycji
11
Koszty
44 000
Liczba inwestycji
45
Koszty
900 000
Liczba inwestycji
139
Koszty
2 318 000
Liczba inwestycji
[szt.]
Aby osiągnąć efekt ekologiczny założony w „Programie ochrony powietrza dla strefy
podkarpackiej”, należy wykonać więcej modernizacji niż te, które wynikają z
przeprowadzonej ankietyzacji. Dlatego też, realizując „Program ograniczenia niskiej
emisji dla miasta Krosna” należy kierować się potrzebami mieszkańców, ale również
efektem ekologicznym realizowanych przedsięwzięć. Najkorzystniej byłoby realizować te
zadania, które przyniosą największy efekt ekologiczny, jednakże należy mieć na uwadze
również konieczne na ich realizacje nakłady finansowe.
12.1 Zestawienie graficzne optymalizacji modernizacji
Do wykonania optymalizacji modernizacji, posłużono się wskaźnikiem, który nawiązuje
do metodyki analizy efektywności kosztowej oraz analizy kosztów i korzyści społecznych.
Jest to tzw. wskaźnik efektywności kosztowej uzyskania efektu ekologicznego, w skrócie
określany jako WK.
Wskaźnik efektywności kosztowej (WK) jest wykorzystywany jako miara efektywności
kosztowej przedsięwzięć i brany pod uwagę w kryteriach wyboru przedsięwzięć
finansowanych z WFOŚiGW.
Aby wyliczyć wskaźnik WK sumuje się iloczyny opłat i ilości czynników oddziaływania na
środowisko (unikniętych zanieczyszczeń, zredukowanych odpadów, zaoszczędzonej
wody i energii, ograniczonego hałasu), stanowiące miarę efektu ekologicznego, które
następnie dzieli się przez roczne koszty inwestycji (nakłady i koszty eksploatacyjne).
Ze względu na przekroczenia stężeń dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10, poniżej
przedstawiono wskaźnik efektywności kosztowej przedsięwzięć modernizacyjnych
uzyskania efektu ekologicznego w zakresie redukcji pyłu PM10. Za miarę efektu
ekologicznego przyjęto wielkość redukcji pyłu PM10 oraz zredukowane odpady.
WK jest wskaźnikiem, który nie może być interpretowany w wartościach
bezwzględnych, służy jedynie do celów porównywania projektów miedzy sobą.
71
Im wyższa jest wartość wskaźnika, tym przedsięwzięcie jest bardziej
efektywne.
Poniżej przedstawiono zestawienie graficzne optymalizacji modernizacji z wykorzystaniem
wskaźnika efektywności kosztowej przedsięwzięć modernizacyjnych uzyskania efektu
ekologicznego w zakresie redukcji pyłu PM10.
Rysunek 15. Wskaźnik efektywności kosztowej przedsięwzięć modernizacyjnych uzyskania efektu
ekologicznego w zakresie redukcji pyłu PM10 (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie
ankietyzacji).
Najbardziej optymalnymi przedsięwzięciami są: likwidacja nieekologicznego źródła ciepła
i podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej oraz wymiana nieekologicznego źródła
ciepła na ogrzewanie gazowe. Najmniej optymalnymi przedsięwzięciami pod kątem
redukcji emisji pyłu zawieszonego PM10 jest montaż kolektorów słonecznych.
12.2 Założenia formalne realizacji „Programu”
W „Programie” proponuje się uwzględnienie następujących założeń formalnych:





z punktu widzenia efektu ekologicznego priorytetowe działania powinny dotyczyć
likwidacji źródła ciepła i podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej oraz
wykorzystania ogrzewania elektrycznego (mniej preferowane z uwagi na wysokie
koszty eksploatacji), wymiany źródła ciepła na zasilane gazem, w następnej
kolejności olejem opałowym,
z uwagi na niską efektywność ekologiczną, mimo korzyści finansowych w postaci
zmniejszenia kosztów eksploatacyjnych, w Programie nie przewiduje się
dofinansowania działań termomodernizacyjnych,
z uwagi na realizację wymagań polityki klimatycznej i zwiększenia wykorzystania
odnawialnych źródeł energii w Programie ująć należy dofinansowanie montażu
kolektorów słonecznych i pomp ciepła,
w pierwszej kolejności dofinansowaniem powinny zostać objęte przedsięwzięcia
przeprowadzane
na
obszarach
przekroczeń
dopuszczalnych
poziomów
zanieczyszczeń, wyznaczonych w „Programie ochrony powietrza dla strefy
podkarpackiej”,
Rada Miasta Krosna, w drodze uchwały, powinna ustalić zasady udzielania dotacji
celowej, zasady te powinny obejmować w szczególności kryteria wyboru inwestycji
do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania
dotacji i sposobu jej rozliczania,
72

dodatkowo, po wymianie źródeł ciepła w ciągu 10 kolejnych lat Urząd Miasta
powinien zastrzec sobie możliwość prowadzenia kontroli w budynkach, w których
dokonano modernizacji źródła ciepła, dofinansowanej w ramach funkcjonowania
Programu.
13.Wstępna analiza ekonomiczna realizacji Programu wraz
z optymalizacją finansową (wskazanie źródeł finansowania
osób fizycznych w tym potencjalne zewnętrzne źródła
dofinansowania)
Realizacja określonych działań z zakresu ochrony powietrza, wymaga sprawnie
funkcjonującego systemu finansowania. System finansowania ochrony środowiska,
a w tym również ochrony powietrza, jest systemem wciąż rozwijającym się
i podlegającym ciągłemu doskonaleniu. A zatem sam system finansowania jest
wypadkową szeregu zmian gospodarczych, decydujących o jego obecnym kształcie.
Poniższy rysunek, przedstawia strukturę finansowania działań związanych z ochroną
powietrza w mieście Krośnie, w podziale ze względu na pochodzenie finansów.
73
Rysunek 16. Struktura możliwości finansowania działań związanych z ochroną powietrza w mieście Krosno.
69
Funkcjonujące obecnie źródła finansowania można podzielić ze względu na pochodzenie
finansów na międzynarodowe i krajowe.
Źródła międzynarodowe
Do źródeł międzynarodowych zaliczamy źródła pochodzące ze środków Unii Europejskiej
jak i z innych krajów, oferujących wsparcie w zakresie ochrony środowiska, a nie
należących do UE jak Norwegia czy Szwajcaria. Istnieje wiele różnych instrumentów
finansowych, natomiast w zakresie zadań związanych z ochroną środowiska, a zarazem
z ochroną powietrza do najważniejszych źródeł można zaliczyć:
1. Instrument finansowy na rzecz środowiska Life+
Instrument finansowy na rzecz środowiska Life+
LIFE+ jest jedynym instrumentem finansowym Unii Europejskiej, który koncentruje się
wyłącznie na współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony środowiska. Głównym
celem LIFE+ jest wspieranie procesu wdrażania wspólnotowego prawa ochrony
środowiska, realizacja polityki ochrony środowiska, jak również identyfikacja i promocja
nowych rozwiązań dla problemów dotyczących ochrony środowiska.
Instrument finansowy wspiera w szczególności wdrażanie szóstego Programu Działania
Środowiskowego Wspólnoty (6th EAP, 2002–2012), włącznie z jego strategiami
tematycznymi, a także zapewnia wsparcie finansowe dla środków i przedsięwzięć
wnoszących wartość dodaną w dziedzinie ochrony przyrody i środowiska państw
członkowskich UE. Program ten będzie realizowany w latach 2014-202 oraz będzie
stanowić kontynuację programu LIFE, realizowanego w latach wcześniejszych. LIFE+
stanowi bardzo wymagający program, obejmujący różnorodne zagadnienia poczynając od
ochrony przyrody i różnorodności biologicznej, przez zmiany klimatu, ochronę powietrza,
ochronę gleb i wód, przeciwdziałanie hałasowi, ochronę zdrowia aż po działania mające
na celu wzrost świadomości społecznej w dziedzinie środowiska 33.
W latach 2014-2020, kontynuowany będzie program działań na rzecz środowiska
i klimatu
(LIFE+).
Nowy
program
LIFE+
przewiduje
ustanowienie
dwóch
podprogramów34:
1. Podprogramu działań na rzecz środowiska obejmującego trzy obszary projektowe,
tj.:
 ochronę środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami,
 różnorodność biologiczną,
 zarządzanie i informację w zakresie środowiska.
2.
Podprogramu działań na rzecz klimatu obejmującego trzy priorytety, tj.:
 łagodzenie skutków klimatycznych,
 dostosowywanie się do skutków zmiany klimatu,
 zarządzanie i informację w zakresie klimatu.
Instrument finansowy LIFE+ pełni rolę katalizatora we wspieraniu realizacji i włączaniu
celów w zakresie środowiska i klimatu do innych polityk i praktyki państw członkowskich.
Dokładny opis struktury udzielania dotacji z instrumentu Life+, znajduje się w załączniku.
Europejski Bank Inwestycyjny
Europejski Bank Inwestycyjny (European Investment Bank - EIB) stanowi instytucję
finansową Unii Europejskiej. EBI działa od 1958 roku, na mocy Traktatu Rzymskiego
z 1957 roku o utworzeniu EWG, którego akcjonariuszami są państwa członkowskie
Wspólnoty. Siedzibą banku jest Luksemburg. Nadrzędnym celem Europejskiego Banku
Inwestycyjnego jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty. Bank udziela
kredytów inwestycyjnych oraz gwarancji podmiotom publicznym i prywatnym z państw akcjonariuszy. EBI uczestniczy m.in. w realizacji polityki UE w zakresie pomocy:
państwom AKP (byłe kolonie krajów EWG), 12 państwom obszaru, Morza Śródziemnego
33
http://www.nfosigw.gov.pl/srodki-zagraniczne/instrument-finansowy-life/
http://www.mrr.gov.pl/fundusze/Fundusze_Europejskie_2014_2020/Programowanie_2014_2020/Umowa_par
tnerstwa/Documents/Zalaczniki_Projekt_Umowa_Partnerstwa_12072013.pdf
34
69
(układy o współpracy), jak również krajom wschodniej i środkowej Europy. Polska
korzysta z kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego od 1991 roku.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (European Bank for Reconstruction and
Development - EBRD) działa od 1991 roku, na podstawie Uchwały Rady Europejskiej
z 1989 r. oraz Porozumienia z 1990 r. Siedzibą banku jest Londyn. Europejski Bank
Odbudowy i Rozwoju liczy 63 członków (są to: 61 państw, Europejski Bank Inwestycyjny
Oraz Wspólnota Europejska).
Celem EBOiR jest promocja rozwoju sektora publicznego i prywatnego w państwach
demokracji
wielopartyjnej,
pluralizmu,
gospodarki
rynkowej
oraz
wspieranie
transformacje i zmian strukturalnych. Bank wspiera m.in. inwestycje w zakresie ochrony
środowiska, a obszarem jego działania są m.in.: Albania, Armenia, Białoruś, Bośnia
i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Macedonia, Gruzja, Kazachstan i Kirgistan.
Ocenę możliwości wykorzystania finansowania w ramach źródeł międzynarodowych,
przedstawiono poniżej (w celu niniejszej oceny zastosowano metodę oznaczenia kolorami
wg. poniższej legendy):
Możliwość otrzymania finansowania
Brak możliwości otrzymania finansowania
Możliwość otrzymania finansowania, brak ustalonych terminów naborów
Możliwość
Finansowania
Źródło finansowania



Instrument Finansowy Life +
Możliwość otrzymania dofinansowania z zakresu w zakresie
kampanii informacyjnych i różnorodnych projektów pilotażowych
pod kątem ochrony powietrza.
Możliwość zaciągnięcia kredytu na zadania związane z ochroną
powietrza.
Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju EBRD
Możliwość zaciągnięcia kredytu na zadania związane z ochroną
powietrza.
Źródła krajowe - centralne
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Ważnym źródłem finansowania zadań z zakresu ochrony środowiska, a zarazem ochrony
powietrza w latach 2014-2020, będzie m.in. Program Operacyjny Infrastruktura
i Środowisko. POIiŚ będzie jednym z programów operacyjnych, stanowiący podstawowe
narzędzie do finansowania, przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności
i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Główny cel programu wynika z jednego z trzech priorytetów Strategii Europa 202035 wzrost zrównoważony rozumiany jako wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej
z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, w której cele
środowiskowe są dopełnione działaniami na rzecz spójności gospodarczej, społecznej
i terytorialnej.
W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, finansowanie odbywa się
w ramach 8 osi priorytetowych:
I.
OŚ PRIORYTETOWA: Zmniejszenie emisyjności gospodarki,
35
Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.
76
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
VIII.
OŚ PRIORYTETOWA: Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian
klimatu,
OŚ PRIORYTETOWA: Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla
środowiska i ważnej w skali europejskiej,
OŚ PRIORYTETOWA: Zwiększenie dostępności do transportowej sieci
europejskiej,
OŚ PRIORYTETOWA: Poprawa bezpieczeństwa energetycznego,
OŚ PRIORYTETOWA: Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego,
OŚ PRIORYTETOWA: Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony
zdrowia,
OŚ PRIORYTETOWA: Pomoc techniczna.
Podstawowymi projektami wymienionymi w I osi priorytetowej odpowiedzialnej za
zmniejszenie emisyjności gospodarki, są projekty związane z ochroną powietrza, tj.:
 wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
(PI 4.1),
 wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią
i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym
w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym (PI 4.3),
 promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów,
w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej
multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie
łagodzące na zmiany klimatu (PI 4.5),
 promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii
elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe (PI 4.7).
Podstawowymi projektami wymienionymi w II osi priorytetowej odpowiedzialnej za
ochronę środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu, są m.in.:
 podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę stanu jakości środowiska
miejskiego,
rewitalizację
miast,
rekultywację
i
dekontaminację
terenów
poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych), zmniejszenie zanieczyszczenia
powietrza i propagowanie działań służących zmniejszeniu (PI 6.5).
Podstawowymi projektami wymienianymi w III osi priorytetowej odpowiedzialnej za
rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali
europejskiej, są m.in.:
 promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów,
w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej
multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie
łagodzące na zmiany klimatu (PI 4.5).
Beneficjentami mogą być jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, podmioty
świadczące usługi publiczne, w ramach zadań własnych samorządów.
Ministerstwo Środowiska, jako Instytucja Pośrednicząca dla Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko, będzie ogłaszało nabory wniosków w trybie konkursowym
o dofinansowanie z Funduszu Spójności projektów w ramach poszczególnych priorytetów.
Dokładny opis struktury udzielania dotacji POIŚ, zawarto w załączniku.
Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
NFOŚiGW oraz WFOŚiGW stanowią filary polskiego systemu finansowania ochrony
środowiska służące osiąganiu celów ekologicznych, które wynikają z polityki ekologicznej
państwa i międzynarodowych zobowiązań Polski, jak również wynikają z przepisów
regulujących zagadnienia ochrony środowiska. Podstawą działania funduszy jest Prawo
ochrony środowiska, a ich zadaniem jest dofinansowywanie okresowo ustalanych
programów priorytetowych z zakresu ochrony środowiska, w tym dotyczących gospodarki
odpadami. Formą pomocy finansowej udzielaną przez fundusze, są m.in.: pożyczki,
dotacje, dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych, przekazanie środków
jednostkom budżetowym, umorzenia części pożyczek, nagrody. Pożyczki oraz dotacje
77
sięgają nawet do 60-75% kosztów kwalifikowanych, a beneficjentami mogą być JST
i przedsiębiorcy.
NFOŚiGW
Narodowy Fundusz Gospodarki Wodnej i Ochrony Środowiska ustala podstawowe kierunki
finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony powietrza atmosferycznego, a zarazem
działań zmierzających do ograniczenia niskiej emisji. Pomoc z ramienia NFOŚiGW
określana jest rocznie i dzielona na poszczególne Programy. W 2014 roku wyróżniono
5 osi programowych:
1. Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi.
2. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi.
3. Ochrona atmosfery.
4. Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów.
5. Międzydziedzinowe.
W ramach omawianej tematyki można otrzymać dotację w ramach osi 3 oraz 5.
Program Polska Cyfrowa
Nowym programem krajowym jest Program Polska Cyfrowa (w stosunku do poprzedniej
perspektywy finansowej 2007-2013). W ramach PPC wspierane będą następujące
inwestycje:
 poszerzanie dostępu do sieci szerokopasmowych,
 rozwój
produktów
i
usług
opartych
na
technologiach
informacyjnokomunikacyjnych,
 zwiększenie zastosowania technologii komunikacyjno-informacyjnych w usługach,
np. e-administracja, e-integracja, e-kultura, e-zdrowie.
Celem głównym PPC jest wzmocnienie cyfrowych fundamentów dla społecznogospodarczego rozwoju kraju. Zgodnie z Umową Partnerstwa, jako fundamenty te
przyjęto: szeroki dostęp do szybkiego internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom e usługi publiczne oraz stale rosnący poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa.
Priorytety Programu, tj.:
1. Powszechny dostęp do szybkiego Internetu.
2. e-Administracja i otwarty rząd.
3. Cyfrowa aktywizacja społeczeństwa.
W ramach omawianej tematyki istnieje możliwość uzyskania wsparcia w ramach
priorytetu 2. e-Administracja i otwarty rząd.
Oś priorytetowa II. E-Administracja i otwarty rząd.
W ramach omawianej osi wsparcie skierowane będzie przede wszystkim do jednostek
administracji rządowej oraz podległych im jednostek. Wsparcie obejmować będzie
projekty o znaczeniu ogólnopolskim, z uwzględnieniem preferencji
dla obszarów
wskazanych w Planie Zintegrowanej Informatyzacji Państwa (rynek pracy; ubezpieczenia
i świadczenia społeczne; ochrona zdrowia; prowadzenie działalności gospodarczej;
wymiar sprawiedliwości i sądownictwo; prezentacja i udostępnianie danych
przestrzennych i statystycznych; nauka i szkolnictwo wyższe; podatki i cła; sprawy
administracyjne, w szczególności obywatelskie; zamówienia publiczne; bezpieczeństwo
i powiadamianie ratunkowe; rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich).
Źródła krajowe – regionalne
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie
WFOŚiGW w Rzeszowie to regionalna instytucja finansów publicznych wspomagająca
finansowo inwestorów w realizacji przedsięwzięć infrastrukturalnych w ochronie
środowiska. WFOŚiGW wspiera również edukację ekologiczną, badania naukowe
i wydawnictwa popularyzujące ochronę przyrody. Wojewódzki Fundusz Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela pomocy finansowej w formie pożyczek oraz
dotacji na cele określone w Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zmianami), zgodnie z wyznaczanymi
78
priorytetami, kryteriami wyboru przedsięwzięć oraz planami działalności Funduszu.
Fundusz może również, tj.:
1. Przekazywać środki państwowym jednostkom budżetowym zgodnie z art. 410c
ustawy, w trybie przewidzianym w przepisach szczegółowych.
2. Zawierać, za zgodą Rady Nadzorczej Funduszu, z Narodowym Funduszem Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska
i gospodarki wodnej, bankami lub innymi organizacjami finansowymi polskimi lub
zagranicznymi, umowy, porozumienia o finansowaniu przedsięwzięć służących
ochronie środowiska i gospodarce wodnej.
3. Przyznawać nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i gospodarki
wodnej, na podstawie odrębnych regulaminów zatwierdzanych przez Zarząd
Funduszu.
Nadrzędnym priorytet WFOŚiGW stanowi wsparcie przedsięwzięć dofinansowywanych ze
środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi w tym zadań zgodnych z Narodową
Strategią Spójności i jej dokumentami programowymi.
WFOŚiGW określił przedsięwzięcia priorytetowe na 2014 r., w ich skład wchodzi:
1. Ochrona i zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi.
2. Racjonalne gospodarowanie odpadami i ochrona powierzchni ziemi.
3. Ochrony atmosfery, tj.:
1) poprawa jakości powierza,
2) wspieranie budowy i wykorzystania rozproszonych odnawialnych źródeł
energii.
4. Ochrona różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów.
5. Inne działania ochrony środowiska.
W ramach omawianej tematyki dofinansowanie można otrzymać w ramach priorytetu
„Ochrony atmosfery” oraz „Inne działania ochrony środowiska”.
W ramach priorytetu „Ochrona atmosfery”, można ubiegać się o dofinansowanie w
ramach, tj.:
1. Likwidacja tzw. „niskich” źródeł emisji na terenach miast, w szczególności w
strefach i aglomeracjach, dla których opracowane zostały programy ochrony
powietrza.
2. Realizacja
przedsięwzięć
z
zakresu
odnawialnych
źródeł
energii
lub
wysokosprawnej kogeneracji oraz rozwoju biogazowni.
3. Realizacja zadań mających na celu poprawę stanu czystości powietrza w
miejscowościach uzdrowiskowych woj. podkarpackiego.
4. Racjonalizacja gospodarki energią, wdrażanie technologii i przedsięwzięć
ograniczających zużycie energii w przemyśle i gospodarce komunalnej.
Główne przedsięwzięcia priorytetowe:
5. Ochrona ekosystemów leśnych, nieleśnych i dzikich zwierząt w szczególności
w parkach narodowych.
6. Dokumentowanie zasobów przyrodniczych województwa podkarpackiego oraz
czynna ochrona obiektów przyrodniczych.
7. Czynna ochrona gatunków flory i fauny oraz ich siedlisk, które są chronione lub
zagrożone wyginięciem, w tym przedsięwzięć związanych z wdrażaniem programu
NATURA 2000.
8. Rewaloryzacja szczególnie cennych zabytkowych założeń ogrodowych.
W ramach priorytetu „Inne działania ochrony środowiska”, tj.:
1. Wspomaganie realizacji zadań państwowego monitoringu środowiska, innych
systemów kontrolnych i pomiarowych oraz badań stanu środowiska.
2. Działania polegające na zapobieganiu i likwidowaniu poważnych awarii, a także
ich skutków.
3. Przeciwdziałanie klęskom żywiołowym i likwidowanie ich skutków dla
środowiska.
4. Edukacja ekologiczna oraz propagowanie działań proekologicznych i zasad.
79
Można ubiegać się o dofinansowanie w ramach:
1) Tworzenia nowych lub modernizację istniejących stanowisk pomiarowych i innych
narzędzi w zakresie monitoringu.
2) Zwiększenia skuteczności ochrony środowiska w tym nabywania specjalistycznego
sprzętu
i
urządzeń
wykorzystywanych
w
działaniach
ratunkowych
i zabezpieczających.
3) Remontów i odtworzeń elementów infrastruktury ochrony środowiska i gospodarki
wodnej oraz urządzeń melioracji wodnych podstawowych zniszczonych przez
powódź.
4) Współfinansowania programów edukacyjnych o zasięgu regionalnym, w tym
uwzględniających profilaktykę przeciwpowodziową.
5) Rozwoju bazy o szczególnym znaczeniu dla edukacji przyrodniczej.
WFOŚiGW w Rzeszowie w przypadku posiadania wolnych środków dyspozycyjnych, może
finansować przedsięwzięcia nie mieszczące się na Liście przedsięwzięć priorytetowych,
a służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej wynikające z zasad zrównoważonego
rozwoju.
Dopłaty do kredytów udzielanych przez BOŚ
Bank Ochrony Środowiska we współpracy z WFOŚiGW w Rzeszowie, udziela kredytów
preferencyjnych na finansowanie inwestycji, związanych z ochroną środowiska,
przeznaczonych dla osób fizycznych, gmin oraz przedsiębiorstw, realizujących inwestycje
na terenie województwa podkarpackiego.
Przedmiotem kredytowania są przedsięwzięcia polegające na:
 termomodernizacji budynków (m.in. wymiana stolarki, ocieplenie, wymiana
dachu), usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów zawierających m.in. azbest
i ksylamid,
 modernizacji i budowie systemów ciepłowniczych,
 budowie małych i przydomowych oczyszczalni ścieków,
 podłączeniu budynków do zbiorczego systemu kanalizacji,
 inwestycjach związanych z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii.
Szczegółowy opis, znajduje się w załączniku.
RPO
Regionalny Program Operacyjny (RPO) jest dokumentem planistycznym, który określa
obszary, jak również szczegółowe działania, jakie organy samorządu województwa
podejmują lub mają zamiar podjąć na rzecz wspierania rozwoju województwa lub
regionu. Jak nazwa wskazuje jest to dokument o charakterze operacyjnym, a więc jest
bardziej szczegółowy i podrzędny wobec strategii rozwoju. Podstawę prawną dla
funkcjonowania RPO stanowi uchwalona 6 grudnia 2006 r. ustawa o zasadach
prowadzenia polityki rozwoju.
W
„Szczegółowym
opisie
priorytetów
Regionalnego
Programu
Operacyjnego
Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 (15 kwietnia 2014 r.)”36
zaprogramowano 8 osi priorytetowych:
 OŚ Priorytetowa 1. Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka
 OŚ Priorytetowa 2. Infrastruktura techniczna
 OŚ Priorytetowa 3. Społeczeństwo informacyjne
 OŚ Priorytetowa 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom
 OŚ Priorytetowa 5. Infrastruktura publiczna
 OŚ Priorytetowa 6. Turystyka i kultura
 OŚ Priorytetowa 7. Spójność wewnątrzregionalna
 OŚ Priorytetowa 8. Pomoc techniczna.
36
http://www.rpo.podkarpackie.pl/pliki/file/Dokumenty%20Programowe/szczegolowe_opisy_umieszczane_od_sie
rpnia_2011/2014_04_15_tj_zaktual_urpo_wp.pdf
80
W ramach omawianej tematyki dofinansowanie można otrzymać w ramach Osi
priorytetowej 4. W ramach osi 4. Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom,
istnieje możliwość otrzymania wsparcia, w zakresie celu tematycznego, tj.:
 4.1. Infrastruktura ochrony środowiska (cel działania: Ograniczenie ilości
zanieczyszczeń w tym odpadów przedostających się do środowiska, a także
poprawa zaopatrzenia w wodę);
 4.2. Infrastruktura przeciwpowodziowa i racjonalna gospodarka zasobami
wodnymi (Cel działania: Poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz
racjonalne zagospodarowanie zasobów wodnych);
 4.3. Zachowanie oraz ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej (Cel
działania:
Ograniczenie
degradacji
środowiska
oraz
ochrona
zasobów
różnorodności biologicznej);
 4.4. Zwalczanie i zapobieganie zagrożeniom (Cel działania: Poprawa poziomu
bezpieczeństwa
w
regionie
pod
względem
zagrożeń
naturalnych
i technologicznych).
Bank Ochrony Środowiska i komercyjne kredyty bankowe
Bank Ochrony Środowiska oferuje szerokie spektrum wsparcia w zakresie szeroko pojętej
ekologii i ochrony środowiska. Za pośrednictwem banku można uzyskać kredyty na
szereg różnorodnych działań w zakresie ochrony powietrza jak i na działania zmierzające
do ograniczenia niskiej emisji.
Istnieje również możliwość pozyskania kredytu z banków komercyjnych. Komercyjne
kredyty bankowe na cele inwestycyjne - udzielane przez banki na warunkach rynkowych:
 konieczność wykazania opłacalności inwestycji w biznes planie,
 wysokie koszty obsługi kredytu,
 samorządy postrzegane są jako podmioty o wysokiej zdolności kredytowej,
 zastosowanie – zwykle jako uzupełniające źródło finansowania inwestycji.
Poniżej przedstawiono ocenę możliwości wykorzystania finansowania w ramach źródeł
krajowych.
W celu niniejszej oceny zastosowano metodę oznaczenia kolorami wg poniższej legendy:
Możliwość otrzymania finansowania
Brak możliwości otrzymania finansowania
Możliwość otrzymania finansowania, brak ustalonych terminów naborów
81
Tabela 22. Możliwości finansowania w ramach źródeł krajowych (opracowanie własne ATMOTERM
S.A.)
Możliwość
finansowania
Program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
• PI 4.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej
ze źródeł odnawialnych - możliwość otrzymania dofinansowania
zwłaszcza pod kątem inwestycji związanych z energią
geotermalną i energią słoneczną.
• PI 4.3 Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego
zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii
w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w
sektorze mieszkaniowym - możliwość otrzymania dofinansowania
zwłaszcza pod kątem wymienionych przedsięwzięć (patrz tab.)
wspierających działania zmierzające do ograniczenie niskiej
emisji. Warunek posiadanie Strategii ZIT.
• PI 4.5 Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich
rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w
tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności
miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie
łagodzące na zmiany klimatu - możliwość otrzymania
dofinansowania zwłaszcza pod kątem wymiany źródeł ciepła.
Warunek posiadanie Strategii ZIT.
• PI 4.7 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej
Kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o
zapotrzebowanie na ciepło użytkowe - możliwość otrzymania
dofinansowania zwłaszcza pod kątem przedsięwzięć mających na
celu budowę lub przebudowę jednostek wytwarzania ciepła
i zastąpienie ich jednostkami wytwarzającymi energię w
skojarzeniu, energię w skojarzeniu z OZE oraz budowa
przyłączeń do sieci ciepłowniczych (szczegóły patrz tab.)
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
•
•
•
•
•
3.1. Poprawa jakości powietrza Część 2) KAWKA – Likwidacja
niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej
i rozwój rozproszonych, odnawialnych źródeł energii - możliwość
uzyskania dofinansowania w ramach programu. Na chwilę obecną
nie zostały ustalone szczegółowe warunki i terminy składania
wniosków.
3.2. Poprawa efektywności energetycznej LEMUR Energooszczędne Budynki Użyteczności Publicznej - możliwość
otrzymania dofinansowania na działania zmniejszające emisję
CO2 poprzez budowę obiektów energooszczędnych
3.2. Poprawa efektywności energetycznej Dopłaty do kredytów
na budowę domów energooszczędnych - brak możliwości
uzyskania dofinansowania (patrz typ beneficjenta)
3.3. Wspieranie rozproszonych, odmawianych źródeł energii
BOCIAN - Rozproszone, odnawialne źródła energii - brak
możliwości uzyskania dofinansowania (patrz typ beneficjenta)
3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii
Dopłaty do kredytów na budowę domów energooszczędnych brak możliwości uzyskania dofinansowania (patrz typ
beneficjenta)
82
Możliwość
finansowania
3.3. Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii
Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na zakup
i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł energii (Projekt) brak możliwości uzyskania dofinansowania (patrz typ
beneficjenta)
• 3.4. System zielonych inwestycji Część 7) GAZELA Niskoemisyjny transport miejski - możliwość uzyskania
dofinansowania pod kątem niskoemisyjnego transportu
miejskiego. Nabór do II edycji jeszcze nie został ogłoszony.
• 4.6. Współfinansowanie LIFE+ - możliwość uzyskania
dofinansowania jedynie w wypadku otrzymania dofinansowania w
ramach programu LIFE+. Pierwszy nabór do programu LIFE
(w perspektywie finansowej 2014-2017) na rzecz Środowiska
oraz Klimatu został wstępnie ustalony na 16 czerwca 2014 r.
• 5.5. Edukacja Ekologiczna - możliwość uzyskania dofinansowania
na działania związane z edukacją ekologiczną pod kątem ochrony
powietrza. Nabór nie został jeszcze ogłoszony.
• OŚ II. E-Administracja i otwarty urząd - możliwość uzyskania
dofinansowania. Na chwilę obecną brak informacji o terminach
naborów.
Regionalny Program Operacyjny
 Oś priorytetowa 4. Ochrona środowiska i zapobieganie
zagrożeniom: 4.1. Infrastruktura ochrony środowiska (cel
działania: Ograniczenie ilości zanieczyszczeń w tym odpadów
przedostających się do środowiska, a także poprawa
zaopatrzenia w wodę).
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
•
1. Ochrona powietrza - możliwość otrzymania dofinansowania.
Terminy naborów nie zostały jeszcze ogłoszone.
2. Edukacja ekologiczna - możliwość otrzymania dofinansowania.
Terminy naborów nie zostały jeszcze ogłoszone.
3. Dopłaty do kredytów udzielanych przez BOŚ - możliwość
otrzymania kredytu.
Bank Ochrony Środowiska i kredyty banków komercyjnych
•
Możliwość pozyskania kredytów na zasadach wyznaczonych przez
BOŚ lub poszczególne banki komercyjne
Biorąc pod uwagę plan działań likwidacji źródeł niskiej emisji dla Miasta Krosna oraz
dostępne źródła finansowania w poniższej tabeli zestawiono możliwości finansowania
poszczególnych zadań.
83
Tabela 23. Możliwości finansowania inwestycji ujętych w planie działań likwidacji źródeł niskiej emisji (opracowanie własne ATMOTERMS.A.)
Działanie
Źródła
finansowania/
fundusz
Odpowiedzialny
za realizację
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy z
WFOŚiGW)
Właściciele
nieruchomości
inni
Własne (środki
krajowe) i środki
BOŚ/WFOŚiGW
we wsparciu BOŚ
Beneficjenci
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni.
Likwidacja ogrzewania na paliwo
stałe, przejście na ogrzewanie z
sieci ciepłowniczej
Likwidacja ogrzewania na paliwo
stałe, przejście na ogrzewanie
gazowe
Instytucja
zarządzająca/
koordynująca
Termin
naboru
POIŚ, OŚ PRIORYTETOWA I,
PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.3
Wspieranie efektywności
energetycznej, inteligentnego
zarządzania energią i wykorzystania
odnawialnych źródeł energii
w infrastrukturze publicznej, w tym
w budynkach publicznych
i w sektorze mieszkaniowym
Promowanie strategii
niskoemisyjnych dla wszystkich
rodzajów terytoriów, w szczególności
dla obszarów miejskich, w tym
wspieranie zrównoważonej
multimodalnej mobilności miejskiej
i działań adaptacyjnych mających
oddziaływanie łagodzące na zmiany
klimatu
Poprawa jakości powietrza Część 2)
KAWKA – Likwidacja niskiej emisji
wspierająca wzrost efektywności
energetycznej i rozwój
rozproszonych, odnawialnych źródeł
energii
Modernizacja systemów grzewczych
w celu ograniczenia emisji
zanieczyszczeń do powietrza
EFRR/MŚ
b.d.
JST, PJB, organy władzy
publicznej i jednostki podległe
i inne.
EFRR/MŚ
b.d.
JST, PJB, organizacje
pozarządowe, przedsiębiorcy
i inne.
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
BOŚ/
WFOŚiGW
Ciągły
EFRR/ MŚ
b.d.
Beneficjenci: JST wskazane
w Programach Ochrony
Powietrza,
Ostateczny odbiorca korzyści:
podmioty właściwe dla realizacji
przedsięwzięć
Klienci realizujący inwestycje na
terenie woj. podkarpackiego, w
szczególności Klienci
indywidualni, gminy oraz
przedsiębiorstwa.
i inne.
EFRR/ MŚ
b.d.
Nazwa
Typ beneficjenta
i inne.
84
Działanie
Źródła
finansowania/
fundusz
Odpowiedzialny
za realizację
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy z
WFOŚiGW)
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni.
Własne (środki
krajowe/WFOŚiGW
)
Miasto,
podmioty
posiadające
osobowość
prawną
Własne (środki
krajowe) i środki
BOŚ/WFOŚiGW
we wsparciu BOŚ
Krajowe, Unia
Europejska/ EFRR
Beneficjenci
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy z
WFOŚiGW)
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
likwidacja ogrzewania na paliwo
stałe, przejście na ogrzewanie
elektryczne
Miasto
i właściciele
nieruchomości
Nazwa
klimatu
Poprawa jakości powietrza Część
2)KAWKA – Likwidacja niskiej emisji
energii
Dofinansowanie przedsięwzięć z
zakresu gospodarki wodnościekowej, gospodarki odpadami
i ochrony powierzchni ziemi, ochrony
powietrza wraz z odnawialnymi
źródłami energii oraz ochrony przed
hałasem planowanych do realizacji
przez jednostki samorządu
terytorialnego oraz inne podmioty
posiadające osobowość prawną
w 2014 roku.
klimatu
energii
Instytucja
zarządzająca/
koordynująca
Termin
naboru
Typ beneficjenta
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
Powietrza,
przedsięwzięć
JST, inne podmioty posiadające
osobowość prawną, realizujące
przedsięwzięcia priorytetowe na
terenie Województwa
Podkarpackiego.
WFOŚiGW
Nabór już
się odbył,
konkurs ma
być
kontynowany w
latach
kolejnych
BOŚ/
WFOŚiGW
Ciągły
Wszyscy ubiegający się z
wyjątkiem jednostek samorządu
terytorialnego
EFRR/MŚ
b.d.
i inne.
EFRR/MŚ
b.d.
i inne.
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
Powietrza,
przedsięwzięć
85
Działanie
Źródła
finansowania/
fundusz
Odpowiedzialny
za realizację
Własne (środki
krajowe/WFOŚiGW
)
Miasto,
podmioty
posiadające
osobowość
prawną
Własne (środki
krajowe) i środki
BOŚ/WFOŚiGW we
wsparciu BOŚ
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Beneficjenci
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inne.
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy z
WFOŚiGW)
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
Własne (środki
krajowe/WFOŚiGW
)
Miasto,
podmioty
posiadające
osobowość
prawną
Miasto
i właściciele
nieruchomości
stałe i montaż pompy ciepła
Nazwa
Instytucja
zarządzająca/
koordynująca
Termin
naboru
Typ beneficjenta
w 2014 roku.
WFOŚiGW
Nabór już
się odbył,
konkurs ma
być
kontynuowany
w latach
kolejnych
Podkarpackiego.
BOŚ/
WFOŚiGW
Ciągły
terytorialnego
klimatu
energii
EFRR/MŚ
b.d.
i inne.
EFRR/ MŚ
b.d.
i inne.
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
WFOŚiGW
Nabór już
się odbył,
konkurs ma
być
kontynuowany w
latach
kolejnych
Powietrza,
przedsięwzięć
Podkarpackiego.
86
Działanie
Źródła
finansowania/
fundusz
Odpowiedzialny
za realizację
Nazwa
Własne (środki
krajowe) i środki
BOŚ/WFOŚiGW we
wsparciu BOŚ
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Beneficjenci
w 2014 roku.
Odnawialne źródła energii,
Inwestycje w zakresie odnawialnych
źródeł energii
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy z
WFOŚiGW)
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
Własne (środki
krajowe) i środki
BOŚ/WFOŚiGW
we wsparciu BOŚ
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy z
WFOŚiGW)
Beneficjenci
NFOŚiGW
Międzynarodowe,
Unia Europejska
Miasto
Miasto
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Miasto
Miasto
i właściciele
nieruchomości
stałe montaż kolektorów
słonecznych
Baza danych o źródłach niskiej
emisji
Edukacja ekologiczna
Miasto
Instytucja
zarządzająca/
koordynująca
Termin
naboru
Typ beneficjenta
BOŚ/
WFOŚiGW
Ciągły
terytorialnego
w infrastrukturze publicznej,
w tym w budynkach publicznych
klimatu
energii
źródeł energii
EFRR/MŚ
b.d.
i inne.
EFRR/MŚ
b.d.
i inne.
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
BOŚ/
WFOŚiGW
Ciągły
Powietrza,
przedsięwzięć
terytorialnego
energii
Instrument finansowy na rzecz
środowiska Life
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
NFOŚiGW
Komisja
Europejska/NF
OŚiGW
NFOŚiGW
Ciągły
b.d.
Współfinansowanie LIFE+
Powietrza,
przedsięwzięć
Administracja
Jednostki, podmioty, instytucje
publiczne i prywatne
j.w.
87
Źródła
finansowania/
fundusz
Działanie
Inne
działania
Budowa i
rozbudowa farm
wiatrowych,
instalacji na biogaz i
biomasę, OZE
Transport miejski i
zbiorowy, projekty
wspierające
ochronę środowiska
(walka z hałasem,
zanieczyszczeniami
powietrza,
promujące
zrównoważony
rozwój),
przebudowa
infrastruktury
miejskiej, rozwój
ITS
Ograniczenie emisji
z zakładów,
wsparcie dla
terenów
zdegradowanych/za
nieczyszczonych,
rozwój miejskich
terenów zielonych
Projektowanie
i budowa lub tylko
budowa, nowych
energooszczędnych
budynków
użyteczności
Odpowiedzialny
za realizację
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
(we współpracy
z WFOŚiGW)
Miasto
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Beneficjenci
Własne (środki
krajowe)/
WFOŚiGW
Nazwa
Instytucja
zarządzająca/
koordynująca
Termin
naboru
Typ beneficjenta
energii
Edukacja Ekologiczna
NFOŚiGW/
WFOŚiGW
30.06.2014
Powietrza,
przedsięwzięć
Podmioty realizujące zadania
związane z edukacją
ekologiczną, redakcje gazet
i czasopism, podmioty u których
działania ekologiczne związane
są z edukacją ekologiczną
Podkarpackiego.
Bd
NFOŚiGW
Od
01.01.2014
Miasto
zakresu Edukacji Ekologicznej
WFOŚ iGW
b.d.
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
EFRR/ MŚ
b.d.
Krajowe, Unia
Europejska/ EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
Wspieranie wytwarzania i dystrybucji
energii pochodzącej
ze źródeł odnawialnych
POIŚ, OŚ PRIORYTETOWA III,
rodzajów terytoriów
EFRR/ MŚ
b.d.
i inne.
Krajowe, Unia
Europejska/EFRR
Miasto
i właściciele
nieruchomości
i inni
POIŚ, OŚ PRIORYTETOWA II,
EFRR/ MŚ
b.d.
JST, organy władzy publicznej,
organizacje pozarządowe,
przedsiębiorcy i inne.
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Beneficjenci
LEMUR - Energooszczędne Budynki
Użyteczności Publicznej
NFOŚiGW
20.12.2013
31.12.2014
Podmioty sektora finansów
publicznych, samorządowe
osoby prawne, spółki prawa
handlowego, w których jednostki
samorządu terytorialnego
posiadają 100% udziałów lub
88
Źródła
finansowania/
fundusz
Działanie
Odpowiedzialny
za realizację
Nazwa
Instytucja
zarządzająca/
koordynująca
Termin
naboru
publicznej
i zamieszkania
zbiorowego.
Budowa domów
energooszczędnych
Budowa, rozbudowa
lub przebudowa
instalacji OZE
Montaż źródeł
ciepła na biomasę,
pompy ciepła,
i kolektory
słoneczne, systemy
fotowoltaiczne,
małe elektrownie
wiatrowe,
mikrobiogazownie,
mikrokogeneracja
Inwestycje
związane z taborem
(zakup
ekologicznych
autobusów,
szkolenie
kierowców),
inwestycje związane
z infrastrukturą
i zarządzaniem
(modernizacja stacji
CNG)
Instalacje
energetyczne
Typ beneficjenta
akcji, organizacje pozarządowe
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Beneficjenci
Dopłaty do kredytów na budowę
domów energooszczędnych
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Przedsiębiorcy
BOCIAN - Rozproszone, odnawialne
źródła energii
Beneficjenci
Prosument – linia dofinansowania z
przeznaczeniem na zakup i montaż
mikroinstalacji odnawialnych źródeł
energii
Własne (środki
krajowe)/
NFOŚiGW
Miasto i
beneficjenci
Własne (środki
krajowe) i środki
BOŚ/WFOŚiGW we
wsparciu BOŚ
Beneficjenci
NFOŚiGW/
Związek
Banków
Polskich
NFOŚiGW
2013-2018
Osoby fizyczne
Przedsiębiorcy
NFOŚiGW
2014-2022
(tryb
ciągły)
Tryb ciągły
GAZELA - Niskoemisyjny transport
miejski
NFOŚiGW
b.d.
Gminy miejskie, spółki
komunalne, inne podmioty
świadczące usługi z zakresu
transportu na podstawie umowy
z gminą miejską
źródeł energii
BOŚ/
WFOŚiGW
ciągły
terytorialnego
Osoby fizyczne lub wspólnoty
i spółdzielnie mieszkaniowe
89
14. Wskazania do przygotowania koniecznych dokumentów,
narzędzi systemowych przeznaczonych do procesu realizacji
Programu
14.1 Uwarunkowania realizacji programu
Przed przystąpieniem do realizacji przedmiotowego Programu należy przyjąć program
poprzez jego uchwalenie przez Radę Miasta. W kolejnym kroku należy przystąpić do
opracowania systemu organizacyjnego w celu realizacji Programu. Elementem tego
systemu są np. promocja Programu, narzędzia (baza danych) oraz dokumenty, jakie
będą wymagane do realizacji działań (np. regulamin wzory wniosków, umów).
W celu realizacji przedmiotowego programu niezbędne jest wykonanie
następujących etapów:
Baza
danych o
źródłach
emisji
Rysunek 17. Schemat uwarunkowań realizacyjnych programu Ograniczenia Niskiej Emisji (źródło:
opracowanie własne ATMOTERM S.A.)
Należy prowadzić regularny monitoring prac realizacyjnych oraz prowadzić
sprawozdawczość z już wykonanych działań. Niezbędna jest również coroczna ocena
efektów realizacji całego programu i analiza potrzeb kontynuacji programu w kolejnych
latach.
W „Programie” proponuje się uwzględnienie następujących założeń formalnych:

Z punktu widzenia efektu ekologicznego priorytetowe działania powinny dotyczyć
likwidacji źródła ciepła i podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej oraz
wykorzystania ogrzewania elektrycznego (mniej preferowane z uwagi na wysokie
90
koszty eksploatacji), wymiany na ogrzewanie gazowe oraz w następnej kolejności
ogrzewanie węglowe z wykorzystaniem retortowych kotłów węglowych.

Z uwagi na niskie zainteresowanie termomodernizacją w przeprowadzonej
ankietyzacji oraz stosunkowo niską efektywność ekologiczną i niski wskaźnik
efektywności kosztowej, mimo korzyści finansowych w postaci zmniejszenia
kosztów eksploatacyjnych, w Programie nie przewiduje się dofinansowania działań
termo modernizacyjnych.

Z uwagi na realizację wymagań polityki klimatycznej i zwiększenia wykorzystania
odnawialnych źródeł energii w Programie ująć należy dofinansowanie montażu
kolektorów słonecznych i pomp ciepła.

Rada Miasta Krosna, w drodze uchwały, powinna ustalić zasady udzielania dotacji
celowej, zasady te powinny obejmować w szczególności kryteria wyboru inwestycji
do finansowania lub dofinansowania oraz tryb postępowania w sprawie udzielania
dotacji i sposobu jej rozliczania.

Dodatkowo, po wymianie źródeł ciepła w ciągu 10 kolejnych lat Urząd Miasta
powinien zastrzec sobie możliwość prowadzenia kontroli w budynkach, w których
dokonano modernizacji źródła ciepła, dofinansowanej w ramach funkcjonowania
Programu.
14.2 Monitoring realizacji Programu
Poniżej przedstawiono propozycję monitoringu realizacji „Programu ograniczenia niskiej
emisji dla miasta Krosna”.
Monitoring przedsięwzięć modernizacyjnych, prowadzonych w ramach Programu powinien
obejmować:
 Obliczenie emisji „przed” i „po” modernizacji oraz efektu ekologicznego danego
przedsięwzięcia.
W tym celu można wykorzystać dostępne narzędzia obliczeniowe a także
informacje zawarte w niniejszym Programie oraz „Instrukcji wypełniania i analizy
wniosku o udzielenie dotacji z budżetu gminy na dofinansowanie kosztów
inwestycji realizowanych w ramach Programu ograniczenia niskiej emisji dla
miasta Krosna”, sporządzonej na potrzeby niniejszego Programu.
 Lokalizację w terenie prowadzonych inwestycji, celem weryfikacji, gdzie na terenie
miasta znajdują się jeszcze źródła niskiej emisji i oceny terenów miasta, gdzie już
dokonano likwidacji niskiej emisji, pod kątem porównania z lokalizacją obszaru
przekroczeń poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM10, które to obszary
wyznaczone zostały w „Programie ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej”.
W tym celu można wykorzystać mapę lokalizacji źródeł niskiej emisji, sporządzoną
na potrzeby niniejszego Programu, z danych uzyskanych podczas ankietyzacji
oraz z wykorzystaniem cyfrowej mapy ewidencji budynków.
Monitoring realizacji Programu powinien również obejmować kontrolę jakości powietrza
na terenie miasta z wykorzystaniem danych przedstawianych przez Wojewódzki
Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie.
91
15.Podsumowanie
Niniejsza dokumentacja jest kolejnym etapem działań zmierzających do rozwiązania
problemu niskiej emisji na terenie miasta Krosna.
Przedstawiono w niej szczegółowo aspekty dotyczące aktualnej sytuacji, w zakresie:
 istniejących systemów grzewczych i wielkości niskiej emisji na terenie Miasta
Krosna,
 potencjalnych rozwiązań modernizacyjnych niezbędnych do realizacji Programu,
 preferencji
mieszkańców
w
stosunku
do
zaproponowanych
działań
modernizacyjnych oraz
 efekty ekologiczne, związane z realizacją Programu.
Założenia przyjęte w „Programie ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej…”.
uwzględniają polskie i unijne regulacje prawne w zakresie ochrony powietrza. Wymagania
stawiane przez Unię Europejską, w obecnym stanie prawnym i społeczno-ekonomicznym
są trudne do spełnienia. W „Programie ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej…”
wyznaczono termin realizacji „Programu ochrony powietrza...”, z czym jednocześnie
związany jest termin realizacji „Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna”
na rok 2022. Z uwagi na skalę zaplanowanych działań celem obniżenia
ponadnormatywnych poziomów stężeń zanieczyszczeń, termin ten nie jest możliwy do
osiągnięcia, dlatego jako realny termin zakończenia realizacji niniejszego programu
wskazano rok 2030.
Aktualny stan jakości powietrza (na rok 2012) wskazuje na występowanie na terenie
miasta Krosna ponadnormatywnych stężeń następujących zanieczyszczeń: pyłu
zawieszonego PM10, benzo(a)pirenu. Realizacja program ograniczenia niskiej emisji,
opracowanego ze względu na przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu
zawieszonego PM10, przyczyni się również do obniżenia innych zanieczyszczeń
występujących na terenie miasta.
Na terenie miasta Krosna oszacowano sumaryczną emisję pyłu zawieszonego PM10 ze
źródeł niskiej emisji (powierzchniowych i liniowych), punktowych oraz źródeł emisji
niezorganizowanej na poziomie 933,2 Mg/rok w 2011 r. Emisja pyłu zawieszonego PM2,5
na obszarze miasta Krosna wyniosła 328,8 Mg/rok.
Głównym źródłem ciepła Oddziału Energetyki Cieplnej w Krośnie jest ciepłownia
"Łężańska" zlokalizowana na wschodnich obrzeżach miasta, przy ul. Sikorskiego 19.
Wyposażona
jest
w
5
kotłów
wodnych,
przepływowych,
wodnorurkowych,
wysokotemperaturowych, opalanych miałem węglowym, o łącznej mocy zainstalowanej
46,43 MW oraz w blok kogeneracyjny ORC o zainstalowanej mocy cieplnej 7,64 MW.
Instalacja kogeneracyjna ORC wykorzystuje jako paliwo odnawialne źródło energii
w postaci biomasy (zrębka drzewna). Sprawność wytwarzana energii w tej instalacji
spełnia kryteria wysokosprawnej instalacji kogeneracyjnej, natomiast instalacji odpylania
usuwa pyły ze spalin do poziomu poniżej 30 mg/m 3, przy wymaganej przepisami
wielkości 100 mg/m3. Obecnie około 50% wytwarzanej w ciągu roku energii cieplnej
w OEC pochodzi z instalacji kogeneracyjnej ORC”.
Ze względu na fakt, iż dystrybucja ciepła z ciepłowni skierowana jest głównie do lokali
wielorodzinnych, to w budynkach jednorodzinnych najczęściej spotykane jest ogrzewanie
indywidualne.
Przeprowadzona akcja informacyjno - edukacyjna na terenie miasta Krosna, pokazała, że
w budynkach mieszkalnych wykorzystujących indywidualne źródła ciepła, podstawowymi
nośnikami ciepła są odpowiednio: węgiel (17 %), gaz (30 %) i drewno (30 %). Po
przeanalizowaniu
danych
dotyczących
kierunków
modernizacji
w
budynkach
mieszkalnych zabudowy jednorodzinnej można stwierdzić, że mieszkańcy najchętniej
zamontowaliby (lub wymienili) kocioł gazowy – 16%, dokonali termomodernizacji
budynku – 12%, zamontowali kolektory słoneczne – 10 %. Zainteresowanych likwidacją
92
pieca c.o. bazującego na spalaniu paliw stałych zainteresowanych jest 11%
ankietowanych, natomiast likwidacją pieców indywidualnych na paliwo stałe – tylko 2%
respondentów. Inwestycje związane z montażem pompy ciepła zainteresowały 2%
mieszkańców, a najmniejszą popularnością cieszyła się zmiana systemu ogrzewania na
ogrzewanie elektryczne (1%). Aż 39% ankietowanych nie podało odpowiedzi.
Biorąc pod uwagę wyniki ankietyzacji, ponad 16 % mieszkańców Krosna, którzy wypełnili
ankiety, deklaruje po przeprowadzeniu modernizacji chęć stosowania gazu jako paliwa do
ogrzewania budynków. Jedyne 5% planuje podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej.
Jednakże jeśli koszty podłączenia wyniosą 0 zł chęć zmiany ogrzewania na omawiany
rodzaj deklaruje blisko 26% ankietowanych mieszkańców. Zaledwie 1 % chce
wykorzystać energię elektryczną do ogrzewania, niewiele ponad 2 % rozważa montaż
pompy ciepła, a kolektorów słonecznych 10%.
Obliczono, że dla uzyskania wymaganego efektu ekologicznego w postaci redukcji emisji
pyłu zawieszonego PM10, nie powodującego przekroczeń dopuszczalnych norm,
konieczne jest dokonanie wymiany systemu ogrzewania w ok. 3,1 tys. lokalach na
terenie miasta Krosna czyli ok. 50% wszystkich budynków jednorodzinnych.
Istotną pomocą w realizacji „Programu ograniczenia niskiej emisji dla miasta Krosna”,
który wynika z „Programu ochrony powietrza dla strefy podkarpackiej…”, byłoby również
wsparcie ze strony Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Rzeszowie na realizację zadań niniejszego Programu. Taką pomoc umożliwia
przystąpienie do Program Kawka: Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost
efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii
ogłoszonego przez NFOŚiGW. Program realizowany jest we wsparciu WFOŚiGW
w Rzeszowie i umożliwia zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł
komunikacji miejskiej dzięki pozyskaniu dofinansowania do wymiany niskosprawnych
kotłów węglowych na ogrzewanie ekologiczne.
Stwierdzono, iż najbardziej optymalnymi przedsięwzięciami w realizacji Programu są:
wymiana nieekologicznego źródła ciepła na kocioł gazowy bądź podłączenie do miejskiej
sieci ciepłowniczej. Najmniej optymalnymi przedsięwzięciami pod katem redukcji emisji
pyłu zawieszonego PM10 są: termomodernizacja i montaż kolektorów słonecznych.
Na podstawie ankietyzacji sporządzono mapy rozmieszczenia źródeł niskiej emisji
w poszczególnych obrębach miasta Krosna, które w wersji elektronicznej służyć mogą
do monitorowania realizacji Programu. Określono techniczne możliwości modernizacji
istniejących systemów grzewczych. Na podstawie aktualnej mapy przebiegu sieci
ciepłowniczej na terenie miasta Krosna można stwierdzić, że sieć ciepłownicza
skoncentrowana jest głównie w centrum oraz we wschodniej części miasta Taka
infrastruktura techniczna niestety nie umożliwi realizacji Programu ograniczenia niskiej
emisji w kierunku całkowitej likwidacji źródeł ciepła i wykorzystania ciepła systemowego
zwłaszcza w budownictwie jednorodzinnym. Z informacji przekazanych przez MPGK w
Krośnie na chwilę obecną nie planuje się żadnych inwestycji w zakresie podłączenia
nowych odbiorców.
Na obszarach gdzie nie istnieje możliwość podłączenia do sieci ciepłowniczej,
alternatywnym rozwiązaniem ograniczenia niskiej emisji jest przyłączenie do sieci
gazowniczej, co niejednokrotnie wiąże się z koniecznością jej rozbudowy.
zagwarantowanie
właściwego
stanu
technicznego
infrastruktury
gazowniczej,
rozwoju sieci gazowych w celu przyłączania nowych odbiorców. W przypadku kiedy
istnieją warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia, nowi odbiorcy podłączani są do
sieci gazowej zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nowe sieci gazowe rozdzielcze
średniego i niskiego ciśnienia budowane są z rur polietylenowych odpowiedniej klasy co
93
gwarantuje ich długoletnią i bezawaryjną eksploatację, a jednocześnie komfort i
bezpieczeństwo użytkowników gazu.
przyłączenie do sieci gazowej nowych odbiorców do 10 nm3 /h oraz powyżej 10 nm3 /h
Opracowano projekt harmonogramu dla PONE dla 2 wariantów realizacji zadań.
Pierwszy na podstawie POP dla strefy podkarpackiej, który zakłada realizację PONE w
przeciągu 9 lat dla inwestycji tj. podłączenie do sieci ciepłowniczej, wymiana na kocioł
węglowy retortowy lub peletowy i wymiana na kocioł gazowy. Koszt takiego wariantu
wyniósł 13 753 317 zł. Jest to wariant nie realny do zrealizowania w mieście Krośnie ze
względu na brak możliwości realizacji tak dużej ilości przedsięwzięć związanych z
podłączeniem do sieci ciepłowniczej. W mieście Krośnie nie ma obecnie technicznych
możliwości przyłączenia tak dużej ilości mieszkańców. Dodatkowym aspektem jest
trudność z przyłączeniem Do sieci ciepłowniczej mieszkańców zabudowy jednorodzinnej,
a właśnie w tym sektorze lokalizuje się największy odsetek mieszkańców stosujących
nadal paliwa stałe. Zabudowa wielorodzinna w większości jest podłączona do sieci
ciepłowniczej.
Dlatego też opracowano harmonogram realistyczny na podstawie ankietyzacji, który
zakłada realizację PONE w przeciągu 20 lat. W 2 harmonogramie uwzględniono
inwestycje zgłoszone przez mieszkańców podczas ankietyzacji. Oszacowano że przez 20
lat należy wykonać 3102 inwestycje (podłączenie do sieci ciepłowniczej, montaż
ogrzewania gazowego i elektrycznego, montaż pomp ciepła oraz kolektorów
słonecznych). W celu osiągnięcia redukcji pyłu zawieszonego PM 10 na poziomie 153,01
Mg. Koszt takiego wariantu wyniósł 45 990 000 zł.
Planując działania, które realizowane będą w ramach PONE należy mieć na uwadze
szereg różnych uwarunkowań i zobowiązań prawnych, jakich podjęła się Polska.
Możliwość efektywnego redukowania emisji ze źródeł „niskich” zależy również w dużym
stopniu od polityki energetycznej samorządów. Priorytetem jest zatem, aby
opracowywane kierunki rozwoju sieci cieplnych i gazowych, w tym plany przedsiębiorstw
energetycznych działających na terenie miasta (zwłaszcza komunalnych), stwarzały
możliwości kompleksowego rozwiązania problemu: dostarczenia energii i ciepła
mieszkańcom, ograniczając jednocześnie niską emisję, poprzez wykorzystanie do tego
celu istniejącego lub projektowanego systemu sieci ciepłowniczej i gazowej. Również
wszelkie aktualizowane lub nowo tworzone dokumenty planistyczne i strategiczne
opracowywane dla miasta Krosna powinny uwzględniać założenia niniejszego Programu.
94
Załącznik 1. Struktura udzielania wsparcia finansowego z poszczególnych zewnętrznych
źródeł finansowania
Struktura udzielania dotacji z instrumentu Life + (opracowanie własne
ATMOTERM S.A.)
Nazwa programu
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Międzynarodowe, Unia Europejska
Instrument finansowy na rzecz środowiska Life+
Dotacja operacyjna
Komisja Europejska
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej w Warszawie - Krajowy Punkt Kontaktowy LIFE.
Raz do roku. Pierwszy nabór do programu LIFE+
(w perspektywie finansowej 2014-2017) na rzecz
Środowiska oraz Klimatu został wstępnie ustalony na
16 czerwca 2014 r.
Warunki szczegółowe
Typ beneficjenta
Przedsiębiorcy, administracja publiczna i organizacje
pozarządowe
Warunki
i intensywność
dofinansowania
Jeszcze nie ma szczegółowych warunków intensywności
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Finansowaniu poddane będą następujące projekty
związane z ochroną powietrza w ramach osi
priorytetowych:
 projekty pilotażowe;
 projekty demonstracyjne;
 projekty najlepszych praktyk;
 projekty zintegrowane;
 projekty przygotowawcze;
 informację, świadomość i projekty
upowszechniające;
 wszelkie inne projekty potrzebne w celu
osiągnięcia ogólnych celów programów.
Dodatkowo Program Life+ może finansować działania:
 kampanie informacyjne i uświadamiające;
 opracowania, badania, modelowanie i tworzenie
scenariuszy;
 przygotowanie , wdrożenie, monitorowanie,
kontrolę i ocenę projektów, polityk, programów
i prawodawstwa;
 warsztaty, konferencje i spotkania;
 platformy sieciowe i najlepszych praktyk;
 wszelkie inne działania niezbędne w celu realizacji
ogólnych celów programu.
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
b.d.
Komplementarność
Przed złożeniem wniosku do Komisji Europejskiej,
beneficjenci zobligowani są do dokładnego sprawdzenia,
czy działania przedstawione we wniosku, w ramach ich
projektu, istotnie nie mogą być lub nie są finansowane
z innych środków europejskich. Finansowanie w ramach
programu LIFE+ jest możliwe wyłącznie w przypadku,
gdy przedsięwzięcie nie spełnia kryteriów żadnego
z pozostałych instrumentów finansowych Wspólnoty oraz
95
Terminy
Szczegółowe
informacje
jeśli na dany projekt nie otrzymano dotychczas pomocy
w ramach tych instrumentów.
b.d.
Szczegółowe informacje nt Programu znaleźć można na
stronie NFOŚiGW
1. Struktura udzielania dotacji z POIŚ (opracowanie własne ATMOTERM
S.A.)
OŚ PRIORYTETOWA I Zmniejszenie emisyjności gospodarki PRIORYTET
INWESTYCYJNY 4.1
Krajowe, Unia Europejska
Fundusz
EFRR
Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii
Nazwa
pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Rodzaj wsparcia
bezzwrotne, zwrotne, pomoc publiczna
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
MŚ
koordynująca
Termin naboru
b.d.
Typ beneficjenta
b.d.
W odniesieniu do obszarów wsparcia w ramach
Warunki
priorytetu inwestycyjnego, poza wsparciem
i intensywność
bezzwrotnym, przewiduje się wsparcie również w formie
dofinansowania
zwrotnej. Przewiduje się, że priorytet inwestycyjny może
zostać objęty zasadami pomocy publicznej.
Przewiduje się wsparcie w szczególności na budowę
i rozbudowę:
 lądowych farm wiatrowych;
 instalacji na biomasę;
 instalacji na biogaz;
 sieci przesyłowych i dystrybucyjnych
Rodzaj inwestycji
umożliwiających przyłączenia jednostek
wytwarzania;
 energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do
KSE oraz (w ograniczonym zakresie) jednostek
wytwarzania energii wykorzystującej wodę
i słońce oraz ciepła przy wykorzystaniu energii
geotermalnej.
Rodzaje kosztów
b.d.
kwalifikowanych
Określono terytorialny obszar realizacyjny inwestycji.
Rozwoju energetyki wiatrowej najlepsze obszary
występują w północnej części Polski, najlepsze warunki
do wykorzystania energii słonecznej występują w części
województwa lubelskiego, południowo-zachodniej części
województwa podlaskiego, wschodniej oraz zachodniej
Terytorialny obszar
części Mazowsza, a także na Wybrzeżu Gdańskim,
realizacji
natomiast najlepsze warunki dla geotermii znajdują się
w północno-zachodniej Polsce. Rozwój energetyki
odnawialnej będzie dotyczył w pierwszym rzędzie
obszarów i stref określonych w planach
zagospodarowania przestrzennego województw.
W planach tych zostaną również wyznaczone strefy
zakazu wykorzystania lub ograniczonego rozwoju (wraz
96
Szczegółowe
informacje
z określeniem rodzaju i zakresu tego ograniczenia)
różnych form energetyki odnawialnej.
W ramach priorytetu inwestycyjnego wsparciem objęte
zostaną projekty wyłaniane w trybie konkursowym oraz
pozakonkursowym. Podstawowym trybem wyboru będzie
tryb konkursowy, zaś tryb pozakonkursowy będzie
stosowany wyłącznie w uzasadnionych przypadkach.
Fundusz
EFRR
Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego
zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł
Nazwa
energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach
publicznych i w sektorze mieszkaniowym.
Rodzaj wsparcia
Bezzwrotne, zwrotne.
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
MŚ
koordynująca
Termin naboru
b.d.
Wsparcie przewidziane jest m.in. dla:
 organów władzy publicznej, w tym administracji
rządowej oraz podległych jej organów i jednostek
organizacyjnych,
 jednostek samorządu terytorialnego oraz
działających w ich imieniu jednostek
organizacyjnych (w szczególności dla miast
wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych oraz
Typ beneficjenta
miast regionalnych i subregionalnych),
 państwowych jednostek budżetowych,
 spółdzielni mieszkaniowych oraz wspólnot
mieszkaniowych,
 podmiotów świadczących usługi publiczne
w ramach realizacji obowiązków własnych
jednostek samorządu terytorialnego nie będących
przedsiębiorcami.
Warunki i
priorytetu inwestycyjnego poza wsparciem bezzwrotnym
intensywność
przewiduje się wsparcie również w formie zwrotnej, tj.
dofinansowania
w tym instrumentów finansowych oraz różnych form
partnerstwa publiczno-prywatnego.
Biorąc powyższe pod uwagę, przewiduje się wsparcie
kompleksowej modernizacji energetycznej budynków
użyteczności publicznej i mieszkaniowych wraz
z wymianą wyposażenia tych obiektów na
energooszczędne w zakresie związanym m.in. z:
 ociepleniem obiektu, wymianą okien, drzwi
Rodzaj inwestycji
zewnętrznych oraz oświetlenia na
energooszczędne;
 przebudową systemów grzewczych (wraz
z wymianą i przyłączeniem źródła ciepła),
systemów wentylacji i klimatyzacji, zastosowanie
automatyki pogodowej i systemów zarządzania
budynkiem;
97

Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Terytorialny obszar
realizacji
Szczegółowe
informacje
budową lub modernizacją wewnętrznych instalacji
odbiorczych oraz likwidacją dotychczasowych
źródeł ciepła;
 instalacją mikrogeneracji lub mikrotrigeneracji na
potrzeby własne;
 instalacją OZE w modernizowanych energetycznie
budynkach;
 instalacją systemów chłodzących, w tym również
z OZE.
Działania te mogą być prowadzone w koordynacji
z realizacją projektów z zakresu modernizacji sieci
ciepłowniczych oraz rozwoju wysokosprawnej
kogeneracji prowadzących do zmniejszenia
zapotrzebowania na ciepło i chłód.
b.d.
Wsparcie ma charakter horyzontalny i dotyczy całego
kraju. Inwestycje realizowane w ramach priorytetu będą
w istotnej mierze zlokalizowane na terenach miejskich,
przede wszystkim wojewódzkich (i obszarów
powiązanych z nimi funkcjonalnie), regionalnych
i subregionalnych.
zostaną projekty wyłaniane w trybie konkursowym
i pozakonkursowym. Podstawowym trybem wyboru
będzie tryb konkursowy, zaś tryb pozakonkursowy
będzie stosowany wyłącznie w uzasadnionych
przypadkach, w szczególności w przypadku miast
posiadających Strategie Zintegrowanych Inwestycji
Terytorialnych (ZIT).
Z uwagi na to, że interwencja będzie miała charakter
horyzontalny i dotyczyła całego kraju, grupami
docelowymi wsparcia będą użytkownicy wspieranej
infrastruktury.
Fundusz
EFRR
Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich
rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów
miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej
Nazwa
multimodalnej mobilności miejskiej i działań
adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na
zmiany klimatu.
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
MŚ
koordynująca
Termin naboru
b.d.
Typ beneficjenta
organizacyjnych,
98
Warunki i
intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Terytorialny obszar
realizacji
Szczegółowe
informacje
organizacyjnych (w szczególności dla miast
wojewódzkich i ich obszarów funkcjonalnych oraz
miast regionalnych i subregionalnych),
 organizacji pozarządowych,
 przedsiębiorców,
przedsiębiorcami.
bezzwrotnym przewiduje się wsparcie również w formie
zwrotnej. Przewiduje się, że priorytet inwestycyjny może
zostać objęty zasadami pomocy publicznej.
W ramach inwestycji wynikających z planów gospodarki
niskoemisyjnej przewiduje się, że wsparcie będzie
ukierunkowane m.in. na projekty takie, jak:
 budowa, rozbudowa lub modernizacja sieci
ciepłowniczej i chłodniczej, również poprzez
wdrażanie systemów zarządzania ciepłem
i chłodem wraz z infrastrukturą wspomagającą;
 wymiana źródeł ciepła.
Działania te mogą być prowadzone w koordynacji
z realizacją projektów z zakresu modernizacji
energetycznej budynków prowadzących do zmniejszenia
zapotrzebowania na ciepło i chłód.
Uzupełniające działania wymienione w Zintegrowanych
Inwestycji Terytorialnych (ZIT) będą mogły otrzymać
wsparcie w ramach regionalnych programów
operacyjnych. Przewiduje się możliwość zastosowania
instrumentów zwrotnych oraz różnych form partnerstwa
publiczno-prywatnego przy realizacji takich projektów,
chociaż nie wyklucza się także możliwości wsparcia
poprzez dotacje przy uwzględnieniu zasad pomocy
publicznej.
b.d.
kraju. Inwestycje realizowane w ramach priorytetu mają
istotny wpływ na wszystkie obszary gospodarki i będą w
istotnej mierze zlokalizowane na terenach miejskich,
przede wszystkim wojewódzkich (i obszary powiązane z
nimi funkcjonalnie), regionalne i subregionalne.
zostaną projekty wyłaniane w trybie konkursowym oraz
pozakonkursowym. Podstawowym trybem wyboru będzie
tryb konkursowy, zaś tryb pozakonkursowy będzie
stosowany wyłącznie w przypadku miast posiadających
Strategie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
(ZIT).
docelowymi wsparcia będą użytkownicy wspieranej
infrastruktury.
99
Fundusz
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Typ beneficjenta
Warunki
i intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Terytorialny obszar
realizacji
EFRR
Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej
Kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu
o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe
MŚ
b.d.
rządowej oraz podległych jej organom
i jednostek organizacyjnych,
organizacyjnych,
 organizacji pozarządowych,
 przedsiębiorców,
przedsiębiorcami.
bezzwrotnym przewiduje się wsparcie również w formie
zwrotnej.
Przewiduje się, że priorytet inwestycyjny może zostać
objęty zasadami pomocy publicznej.
Biorąc to pod uwagę, przewiduje się wsparcie
w szczególności następujących obszarów:
 budowy lub przebudowy jednostek wytwarzania
energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu;
energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu z OZE;
ciepła w wyniku której jednostki te zostaną
zastąpione jednostkami wytwarzania energii w
skojarzeniu;
ciepła w wyniku której jednostki te zostaną
zastąpione jednostkami wytwarzania energii w
skojarzeniu z OZE;
 budowa przyłączeń do sieci ciepłowniczych do
wykorzystania ciepła użytkowego
wyprodukowanego w jednostkach wytwarzania
energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu wraz
z budową przyłączy wyprowadzających energię
do krajowego systemu przesyłowego.
b.d.
kraju. Inwestycje realizowane w ramach priorytetu mają
istotny wpływ dla wszystkich obszarów gospodarki i będą
w istotnej mierze zlokalizowane na terenach miejskich.
100
Szczegółowe
informacje
zostaną projekty wyłaniane w trybie konkursowy.
docelowymi wsparcia będą użytkownicy wspartej
infrastruktury.
OŚ PRIORYTETOWA II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu
Fundusz
EFRR
Podejmowanie przedsięwzięć mających na celu poprawę
stanu jakości środowiska miejskiego, rewitalizację miast,
rekultywację i dekontaminację terenów
Nazwa
poprzemysłowych (w tym terenów powojskowych),
zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza i propagowanie
działań służących zmniejszeniu hałasu
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
MŚ
koordynująca
Termin naboru
b.d.
organizacyjnych;
 jednostek samorządu terytorialnego i ich
związków oraz działających w ich imieniu
jednostek organizacyjnych, przedsiębiorców;
Typ beneficjenta
przedsiębiorcami.
Główną grupą docelową są indywidualni użytkownicy
korzystający z zasobów środowiska, w tym przede
wszystkim mieszkańcy miast wojewódzkich (i obszarów
powiązanych z nimi funkcjonalnie) oraz regionalnych
i subregionalnych.
Przewiduje się wsparcie w formie bezzwrotnej. Pomoc
Warunki i
publiczna może występować w przypadku projektów
intensywność
związanych z ochroną powietrza realizowanych przez
dofinansowania
dużych przedsiębiorców.
Wsparcie w szczególności dla następujących obszarów:
 ograniczanie emisji z zakładów przemysłowych;
Rodzaj inwestycji
 wsparcie dla zanieczyszczonych/zdegradowanych
terenów;

rozwój miejskich terenów zielonych.
Rodzaje kosztów
b.d.
kwalifikowanych
kraju. Interwencje będą lokalizowane zgodnie ze
Terytorialny obszar
wskazaniem wynikającym z określonych dokumentów
realizacji
o charakterze strategicznym. Inwestycje realizowane
w ramach osi będą w istotnej mierze zlokalizowane na
101
Szczegółowe
informacje
terenach zurbanizowanych, przede wszystkim miast
wojewódzkich (i ich obszarów funkcjonalnych) oraz
regionalnych i subregionalnych.
W ramach priorytetu inwestycyjnego przewiduje się
wybór projektów w procedurze konkursowej.
Szczególna uwaga na etapie selekcji zostanie skierowana
na badanie stopnia osiągnięcia efektu ekologicznego.
OŚ PRIORYTETOWA III: Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla
środowiska i ważnej w skali europejskiej PRIORYTET INWESTYCYJNY 4.5.
Fundusz
EFRR
Promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich
rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów
miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej
Nazwa
multimodalnej mobilności miejskiej i działań
adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na
zmiany klimatu
Rodzaj wsparcia
Bezzwrotne, pomoc publiczna.
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
MŚ
koordynująca
Termin naboru
b.d.
W obszarze transportu miejskiego beneficjentami będą:
 jednostki samorządu terytorialnego (w tym ich
związki i porozumienia), w szczególności miasta
wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne oraz
miasta regionalne i subregionalne (organizatorzy
publicznego transportu zbiorowego) oraz
działające w ich imieniu jednostki organizacyjne
i spółki specjalnego przeznaczenia;
Typ beneficjenta
 zarządcy infrastruktury służącej transportowi
miejskiemu oraz operatorzy publicznego
transportu zbiorowego.
horyzontalny i dotyczyła miast i ich obszarów
funkcjonalnych, grupami docelowymi wsparcia będą
użytkownicy indywidualni i przedsiębiorcy korzystający
z miejskiej infrastruktury transportowej i środków
transportu zbiorowego dofinansowanych ze środków UE.
Przewiduje się wsparcie w ramach osi priorytetowej
w formie bezzwrotnej.
Warunki i
Pomoc publiczna może występować w przypadku
intensywność
projektów zakupu/modernizacji taboru dla przewoźników
dofinansowania
świadczących usługi w zakresie transportu pasażerskiego
na podstawie odpowiednich umów.
Wsparcie w szczególności dla następujących obszarów:
 transport miejski (zmniejszenie zatłoczenia
motoryzacyjnego w miastach, poprawa płynności
ruchu i ograniczenie negatywnego wpływu
Rodzaj inwestycji
transportu na środowisko naturalne w miastach);
 transport zbiorowy (działania wynikające z
planów gospodarki niskoemisyjnej miast, służące
podniesieniu bezpieczeństwa, jakości,
102

Rodzaje kosztów
kwalifikowanych


b.d.
atrakcyjności i komfortu transportu;
projekty zawierające elementy
redukujące/minimalizujące oddziaływania
hałasu/drgań/zanieczyszczeń powietrza oraz
elementy promujące zrównoważony rozwój
układu urbanistycznego i zwiększenie przestrzeni
zielonych miasta;
przebudowa infrastruktury miejskiej;
rozwój ITS.
W zakresie rozwoju transportu publicznego, wsparcie
dedykowane zostanie obszarom strategicznej interwencji
w ramach programu, jakimi są miasta i ich obszary
Terytorialny obszar
funkcjonalne – głównie wojewódzkie oraz regionalne
realizacji
i subregionalne. Kryterium wsparcia będzie
przygotowanie odpowiednich dokumentów
planistycznych (plany gospodarki niskoemisyjnej).
Wybór projektów do dofinansowania w ramach
priorytetu inwestycyjnego nastąpi w trybie
pozakonkursowym lub konkursowym. Tryb
Szczegółowe
pozakonkursowy będzie stosowany wyłącznie
informacje
w przypadku 16 miast wojewódzkich posiadających
Strategie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
(ZIT).
Struktura udzielania dotacji, przeznaczonych na poprawę jakości powietrza z
środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
(opracowanie własne ATMOTERM S.A.)
3.1. Poprawa jakości powietrza
Własne (środki krajowe)
Fundusz
NFOŚiGW (we współpracy z WFOŚiGW)
Poprawa jakości powietrza Część 2) KAWKA – Likwidacja
niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności
Nazwa
energetycznej i rozwój rozproszonych, odnawialnych
źródeł energii
Udostępnienie środków finansowych WFOŚiGW
Rodzaj wsparcia
z przeznaczeniem na udzielanie dotacji.
Instytucja
NFOŚiGW
zarządzająca
Instytucja
WFOŚiGW
koordynująca
 Wnioski od WFOŚiGW będą przyjmowane
w terminie 60 dni roboczych od daty ogłoszenia
naboru przez NFOŚiGW. Nabory będą powtarzane
do wyczerpania środków NFOŚiGW.
 Terminy składania wniosków dla beneficjentów
Termin naboru
końcowych określają indywidualnie WFOŚiGW
w ogłoszeniach o konkursach umieszczanych na
swojej stronie internetowej.
 Termin kreślony przez WFOŚiGW w Rzeszowie:
30.07.2014 r.
Zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie
zanieczyszczeń powietrza w strefach, w których
Cel programu
występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych
i docelowych poziomów stężeń tych zanieczyszczeń,
poprzez opracowanie programów ochrony powietrza oraz
103
poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń,
w szczególności pyłów PM 2,5, PM 10 oraz emisji CO2.
Program wspiera realizację postanowień Dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia
21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza
i czystszego powietrza dla Europy (CAFE).
Typ beneficjenta
Warunki i
intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
1. Beneficjentem programu są wojewódzkie
fundusze ochrony środowiska i gospodarki
wodnej.
2. Beneficjentem końcowym są podmioty właściwe
dla realizacji przedsięwzięć wskazanych
w programach ochrony powietrza, które planują
realizację albo realizują przedsięwzięcia mogące
być przedmiotem dofinansowania przez
wojewódzkie fundusze ochrony środowiska
i gospodarki wodnej ze środków udostępnionych
przez NFOŚiGW, z uwzględnieniem warunków
niniejszego programu. Kategorie beneficjentów
wskażą indywidualnie WFOŚiGW w ogłaszanych
konkursach.
3. Ostatecznym odbiorcą korzyści są podmioty
właściwe dla realizacji przedsięwzięć wskazanych
w programach ochrony powietrza, korzystające
z dofinansowania, wyłącznie za pośrednictwem
beneficjenta końcowego.
Kwota dofinansowania wynosi do 90% jego kosztów
kwalifikowanych, w tym do 45% kosztów
kwalifikowanych przedsięwzięcia ze środków
udostępnionych przez NFOŚiGW w formie dotacji.
1. Przedsięwzięcia mające na celu ograniczanie
niskiej emisji związane z podnoszeniem
efektywności energetycznej oraz wykorzystaniem
układów wysokosprawnej kogeneracji
i odnawialnych źródeł energii, w szczególności:
 likwidacja lokalnych źródeł ciepła;
 rozbudowa sieci ciepłowniczej;
 zastosowanie kolektorów słonecznych;
 termomodernizacja budynków
wielorodzinnych.
2. Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza
ze źródeł komunikacji miejskiej w szczególności:
 wdrażanie systemów zarządzania ruchem
w miastach;
 budowa stacji zasilania w CNG lub energię
elektryczną;
 inne.
3. Kampanie edukacyjne.
4. Utworzenie baz danych.
 Koszty poniesione na realizację przedsięwzięcia
w okresie od 01.01.2011 r. do 31.12.2018 r.
 Podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym,
jeżeli beneficjent lub ostateczny odbiorca korzyści
ma możliwość żądania zwrotu lub odliczenia
podatku VAT.
 Koszty kampanii informacyjno - edukacyjnych,
opracowań, raportów.
104

Szczegółowe
informacje
Koszty przygotowania niezbędnych projektów i
dokumentacji (w tym audytów energetycznych,
inwentaryzacji źródeł emisji, opracowania baz
danych źródeł emisji).
 Koszt nabycia albo koszt wytworzenia nowych
środków trwałych (budynków i budowli, narzędzi,
przyrządów i aparatury, infrastruktury
technicznej związanej z nową inwestycją).
 Koszt instalacji i uruchomienia środków trwałych.
 Koszt nabycia materiałów lub robót budowlanych.
 Nabycie wartości niematerialnych i prawnych
w formie (patentów, licencji).
 Usługi niezbędne do realizacji inwestycji (np.:
nadzór, badania).
Przedstawione warunki są warunkami NFOŚiGW. Ze
względu na fakt iż beneficjentem jest WFOŚiGW
w Rzeszowie, ustala on dodatkowe warunki
przyznawania dotacji. Szczegółowe informacje podane
są poniżej.
3.2 Poprawa efektywności energetycznej, Część 2)
Fundusz
NFOŚiGW
LEMUR - Energooszczędne Budynki Użyteczności
Nazwa
Publicznej
Rodzaj wsparcia
Dotacja, pożyczka.
Instytucja
NFOŚiGW
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Od 20 grudnia 2013r. do 31 grudnia 2014 r. do godz.
Termin naboru
15:30.
Celem programu jest uniknięcie emisji CO2 w związku
z projektowaniem i budową nowych energooszczędnych
Cel programu
budynków użyteczności publicznej oraz zamieszkania
zbiorowego.
1) podmioty sektora finansów publicznych, z
wyłączeniem państwowych jednostek
budżetowych;
2) samorządowe osoby prawne, spółki prawa
handlowego, w których jednostki samorządu
terytorialnego posiadają 100% udziałów lub akcji
i które powołane są do realizacji zadań własnych
gminy wskazanych w ustawach;
Typ beneficjenta
3) organizacje pozarządowe, w tym fundacje
i stowarzyszenia, a także kościoły i inne związki
wyznaniowe wpisane do rejestru kościołów
i innych związków wyznaniowych oraz
kościelne osoby prawne, które realizują zadania
publiczne na podstawie odrębnych przepisów,
podejmujące sie realizacji przedsięwzięcia,
zgodnego z niniejszym programem.
Warunki i
 dofinansowanie w formie dotacji wynosi do 30%,
intensywność
50% albo 70% kosztów wykonania dokumentacji
dofinansowania
projektowej, w zależności od klasy
105
Rodzaj inwestycji
Okres kwalifikowania
kosztów
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
energooszczędności projektowanego budynku
(A, B lub C);
 dofinansowanie w formie pożyczki udziela sie na
budowę nowych energooszczędnych budynków
użyteczności publicznej oraz zamieszkania
zbiorowego i wynosi do 1 000 zł. na 1 m2
powierzchni użytkowej pomieszczeń
o regulowanej temperaturze powietrza
w budynku;
 minimalny koszt całkowity przedsięwzięcia,
ustalony na podstawie kosztorysu inwestorskiego
wynosi 1 mln zł;
 wnioskodawca może ubiegać sie o udzielenie
łącznie dotacji i pożyczki lub tylko samej
pożyczki, dofinansowaniu nie podlegają budynki
którym została wydana ostateczna decyzja
o pozwoleniu na użytkowanie przed dniem
złożenia wniosku;
 warunkiem ubiegania sie o dofinansowanie jest
posiadanie przez wnioskodawcę ostatecznej
decyzji o pozwoleniu na budowę;
 pożyczka może być udzielona na okres nie
dłuższy niż 15 lat liczony od daty pierwszej
planowanej wypłaty transzy pożyczki
z wysokością, oprocentowania na poziomie
WIBOR 3M -100 pkt bazowych, lecz nie mniej niż
2,0 %;
 przy udzielaniu pożyczki może być stosowana
karencja w spłacie rat kapitałowych liczona od
wypłaty ostatniej transzy pożyczki lecz nie
dłuższa niż 18 miesięcy od daty zakończenia
realizacji przedsięwzięcia;
 odsetki z tytułu oprocentowania pożyczki
spłacane są na bieżąco w okresach kwartalnych,
przy czym pierwsza spłata następuje po kwartale
w którym wypłacono pierwsza transze środków.
Wsparciem finansowym objęte są inwestycje polegające
na projektowaniu i budowie lub tylko budowie, nowych
energooszczędnych budynków użyteczności publicznej
i zamieszkania zbiorowego.
Okres kwalifikowalności kosztów: od 01.01.2012 r. do
31.12.2020 r., w którym to poniesione koszty mogą być
uznane za kwalifikowane.
 koszty związane z wykonaniem i weryfikacja
dokumentacji projektowej będącej podstawa
uzyskania ostatecznego pozwolenia na budowę;
 koszt wytworzenia nowych środków trwałych, w
tym: koszty robocizny i nabycia materiałów pod
warunkiem, że pozostają one w bezpośrednim
związku z celami przedsięwzięcia objętego
wsparciem;
 koszt nadzoru inwestorskiego;
 podatek VAT stanowi koszt kwalifikowany jeżeli
beneficjent nie ma możliwości zwrotu lub
odliczenia podatku. VAT nie jest kosztem
kwalifikowanym, jeżeli beneficjent ma możliwość
żądania zwrotu lub odliczenia podatku VAT;
106

Szczegółowe
informacje
Część 3)
Fundusz
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Cel programu
jeżeli w budowanym budynku przewidziane jest
prowadzenie działalności gospodarczej
konkurencyjnej, w tym wynajmu, to:
- dofinansowanie w części (proporcjonalnie)
odpowiadającej powierzchni, na której
prowadzona jest taka działalność, udzielane
będzie jako pomoc publiczna i musi być zgodne
z jej warunkami. W pozostałej części
dofinansowanie nie będzie stanowiło pomocy
publicznej,
- wnioskodawca może pomniejszyć wysokość
dofinansowania proporcjonalnie do udziału
powierzchni przeznaczonej na prowadzenie takiej
działalności w całkowitej powierzchni budynku,
pod warunkiem że powierzchnia na prowadzenie
tej działalności nie przekracza 50% całkowitej
powierzchni użytkowej budynku – wówczas
dofinansowanie nie będzie stanowiło pomocy
publicznej.
Przygotowane wnioski należy składać bezpośrednio
w kancelarii NFOŚiGW od poniedziałku do piątku
w godzinach 7:30 – 15:30 albo przesłać drogą pocztową
lub kurierem na adres:
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej
ul. Konstruktorska 3A
02-673 Warszawa
z dopiskiem „Efektywne wykorzystanie energii Część 4)
LEMUR- Energooszczędne Budynki Użyteczności
Publicznej - nabór ciągły”.
Dla wniosków przesłanych pocztą lub kurierem za dzień
wpływu wniosku uważa się dzień rejestracji (wpływu)
ww. dokumentacji w kancelarii NFOŚiGW.
Wnioski, które wpłyną po terminie nie będą
rozpatrywane w ramach niniejszego naboru. Wnioski
poddawane będą ocenie na bieżąco.
Wyniki ocen wniosków będą systematycznie ogłaszane
na stronie internetowej Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej, jednocześnie
Wnioskodawcy będą równolegle informowani odrębnym
pismem o wyniku oceny.
NFOŚiGW
Dopłaty do kredytów na budowę domów
energooszczędnych.
Dotacja.
NFOŚiGW
Związek Banków Polskich
2013-2018
Przygotowanie inwestorów, projektantów, producentów
materiałów budowlanych, wykonawców do wymagań
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie
107
charakterystyki energetycznej budynków zobowiązuje
państwa członkowskie do doprowadzenia do tego, aby
od początku 2021 r. wszystkie nowo powstające budynki
były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”.
Będzie stanowił impuls dla rynku do zmiany sposobu
wznoszenia budynków w Polsce i poza korzyściami
finansowymi dla beneficjentów przyniesie znaczący efekt
edukacyjny dla społeczeństwa.
Typ beneficjenta
Warunki i
intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
1. Osoby fizyczne dysponujące prawomocnym
pozwoleniem na budowę oraz posiadające prawo
do dysponowania nieruchomością, na której będą
budowały budynek mieszkalny.
2. Osoby fizyczne dysponujące uprawnieniem do
przeniesienia przez dewelopera na swoją rzecz:
prawa własności nieruchomości wraz z domem
jednorodzinnym albo użytkowania wieczystego
nieruchomości gruntowej i własności domu
jednorodzinnego albo własności lokalu
mieszkalnego. Przez dewelopera rozumie się
także spółdzielnię mieszkaniową.
Domy jednorodzinne:
• NF40 - EUco ≤ 40 kWh/(m2*rok) – 30 000 zł brutto,
• NF15 - EUco ≤ 15 kWh/(m2*rok) – 50 000 zł brutto.
Lokale mieszkalne:
• NF40 - EUco ≤ 40 kWh/(m2*rok) – 11 000 zł brutto,
• NF15 - EUco ≤ 15 kWh/(m2*rok) – 16 000 zł brutto.
W przypadku nie osiągnięcia zakładanego standardu
NF15, dotacja może być obniżona do poziomu
przewidzianego dla standardu NF40. W przypadku nie
osiągnięcia zakładanego standardu NF40, dotacja nie
zostanie udzielona.
1. Osiągnięcie wymaganego wskaźnika rocznego
jednostkowego zapotrzebowania na energię
użytkową do ogrzewania i wentylacji (EUco) –
obliczony z uwzględnieniem wytycznych z zał. 3
do programu.
2. Spełnienie warunków określonych w zał. 3 do
programu:
 minimalne wymagania techniczne;
 spełnienie wymagań w projekcie budowlanym;
 spełnienie wymagań przez zrealizowane
przedsięwzięcie;
 zapewnienie jakości robót budowlanych.
1) budowa nowego domu jednorodzinnego;
2) zakup nowego domu jednorodzinnego;
3) zakup lokalu mieszkalnego w nowym budynku
mieszkalnym wielorodzinnym
 zakup i montaż elementów konstrukcyjnych bryły
budynku, w tym materiałów izolacyjnych ścian,
stropów, dachów, posadzek, stolarki okiennej
i drzwiowej;
 zakup i montaż układów wentylacji mechanicznej
z odzyskiem ciepła;
 zakup i montaż instalacji ogrzewania,
przygotowania ciepłej wody użytkowej,
wodnokanalizacyjnej i elektrycznej;
108

Szczegółowe
informacje
koszt budowy albo zakupu domu
jednorodzinnego albo zakupu lokalu
mieszkalnego w nowym budynku wielorodzinnym
wraz z kosztem projektu budowlanego, kosztem
wykonania weryfikacji projektu budowlanego,
kosztem wykonania testu szczelności budynku
i potwierdzenia osiągnięcia standardu
energetycznego.
Nie zalicza się kosztów wykończenia domu/mieszkania
umożliwiających zamieszkanie.
Lista banków współpracujących z NFOŚ:
 Bank Ochrony Środowiska S.A.,
 Bank Polskiej Spółdzielczości S.A.,
 Deutsche Bank PBC S.A.,
 Getin Noble Bank S.A.,
 SGB-Bank S.A.,
 Bank Zachodni WBK S.A.,
 Nordea Bank Polska S.A.
Wspieranie rozproszonych, odnawialnych źródeł energii,
Część 1)
UE
Fundusz
NFOŚiGW
Nazwa
BOCIAN - Rozproszone, odnawialne źródła energii
Rodzaj wsparcia
Pożyczka
Instytucja
NFOŚiGW
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Nabór wniosków odbywa się w trybie ciągłym (2014Termin naboru
2022).
Ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 poprzez
Cel programu
zwiększenie produkcji energii z instalacji
wykorzystujących odnawialne źródła energii
Typ beneficjenta
Przedsiębiorcy w rozumieniu art. 43 (1) Kodeksu
cywilnego podejmujący realizację przedsięwzięć z
zakresu odnawialnych źródeł energii na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej.
Dofinansowanie na:
 elektrownie wiatrowe – do 30 %,

systemy fotowoltaiczne – do 75 %,
 pozyskiwanie energii z wód geotermalnych – do
50 %,
 małe elektrownie wodne – do 50 %,
 źródła ciepła opalane biomasą – do 30 %,
Warunki i
 biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania
intensywność
energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem
dofinansowania
biogazu rolniczego oraz instalacji wytwarzania
biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do
sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej – do
75%,
 wytwarzanie energii elektrycznej w
wysokosprawnej kogeneracji na biomasę – do 75
%;
109
 kosztów kwalifikowanych przedsięwzięcia;
Przy określaniu poziomu dofinansowania należy
uwzględniać przepisy dotyczące pomocy publicznej.
Warunki:
 kwota pożyczki: od 2 do 40 mln zł;

dofinansowanie nie może być przyznane
przedsięwzięciom, które otrzymały
dofinansowanie z innych programów
priorytetowych NFOŚiGW;

oprocentowanie pożyczki w skali roku wynosi
WIBOR 3M -100 pkt bazowych, nie mniej niż 2

okres finansowania: pożyczka może być udzielona
na okres nie dłuższy niż 15 lat liczony od daty
pierwszej planowanej wypłaty transzy pożyczki;

okres karencji: przy udzielaniu pożyczki może być
stosowana karencja w spłacie rat kapitałowych
liczona od daty wypłaty ostatniej transzy
pożyczki, lecz nie dłuższa niż 18 miesięcy od daty
zakończenia realizacji przedsięwzięcia;
 pożyczka nie podlega umorzeniu.
Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji
odnawialnych źródeł energii:
 elektrownie wiatrowe
Rodzaj inwestycji

systemy fotowoltaiczne

pozyskiwanie energii z wód geotermalnych

małe elektrownie wodne

źródła ciepła opalane biomasą

biogazownie rozumiane jako obiekty wytwarzania
energii elektrycznej lub ciepła z wykorzystaniem
biogazu rolniczego

instalacje wytwarzania biogazu rolniczego celem
wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej
i bezpośredniej

wytwarzanie energii elektrycznej w
wysokosprawnej kogeneracji na biomasę

Okres kwalifikowalności kosztów od 01.01.2012 r.
do 31.12.2020 r., z zastrzeżeniem przepisów
pomocy publicznej.
Do dofinansowania kwalifikują się także koszty
przygotowania niezbędnej dokumentacji
poniesione przed 01.01.2012 r.
Podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym,
jeżeli beneficjent ma możliwość żądania zwrotu
lub odliczenia podatku VAT. Jeżeli beneficjent nie
ma możliwości zwrotu lub odliczenia podatku VAT
- VAT stanowi koszt kwalifikowany.
Koszty kwalifikowane na realizację
przedsięwzięcia (prace przygotowawcze, projekty
budowlane i wykonawcze, koszt nabycia lub koszt
wytworzenia nowych środków trwałych, koszt
montażu i uruchomienia środków trwałych, koszt


Rodzaje kosztów
kwalifikowanych

110
nabycia materiałów lub robót budowlanych, nabycie
wartości niematerialnych i prawnych np.: patenty).
Szczegółowe
informacje
Część 3)
Fundusz
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Cel programu
Typ beneficjenta
Warunki
i intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Szczegółowe
informacje
Część 4)
Fundusz
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Cel programu
-
NFOŚiGW
Dopłaty do kredytów na budowę domów
energooszczędnych
Dotacja
NFOŚiGW
Związek Banków Polskich
2013-2018
Przygotowanie inwestorów, projektantów, producentów
materiałów budowlanych, wykonawców do wymagań
Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE
z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki
energetycznej budynków zobowiązuje państwa
członkowskie do doprowadzenia do tego, aby od
początku 2021 r. wszystkie nowo powstające budynki
były obiektami „o niemal zerowym zużyciu energii”.
Będzie stanowił impuls dla rynku do zmiany sposobu
wznoszenia budynków w Polsce i poza korzyściami
finansowymi dla beneficjentów przyniesie znaczący efekt
edukacyjny dla społeczeństwa.
Opis w tab. 10
NFOŚiGW
Prosument – linia dofinansowania z przeznaczeniem na
zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnych źródeł
energii.
Kredyt z dotacją
NFOŚiGW
Tryb ciągły.
Promowanie nowych technologii OZE oraz postaw
prosumenckich (podniesienie świadomości inwestorskiej
i ekologicznej), a także rozwój rynku dostawców
urządzeń i instalatorów oraz zwiększenie liczby miejsc
pracy w tym sektorze. Program stanowić będzie
111
kontynuację i rozszerzenie kończącego się w 2014 r.
programu „Wspieranie rozproszonych, odnawialnych
źródeł energii. Część 3) Dopłaty na częściowe spłaty
kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup
i montaż kolektorów słonecznych dla osób fizycznych
i wspólnot mieszkaniowych.
Typ beneficjenta
Warunki i
intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Osoby fizyczne posiadające prawo do dysponowania
budynkiem mieszkalnym oraz wspólnoty i spółdzielnie
mieszkaniowe
Kredyt z dotacją do 100% kosztów kwalifikowanych
zakupu i montażu małych lub mikro instalacji
odnawialnych źródeł energii.
Maksymalna kwota dofinansowania na przedsięwzięcie
wynosi:
1. w przypadku osób fizycznych:
 jedno źródło energii cieplnej lub elektrycznej 100 000 tys. zł,
 kilka źródeł energii cieplnej lub elektrycznej 150 000 tys. zł,
2. w przypadku spółdzielni lub wspólnot
mieszkaniowych:
 jedno źródło energii cieplnej lub elektrycznej 300 000 tys. zł,
 kilka źródeł energii cieplnej lub elektrycznej –
450 000 tys. zł,
Oprocentowanie kredytu w skali roku: 1%
 Źródła ciepła opalane biomasą, pompy ciepła oraz
kolektory słoneczne o zainstalowanej mocy
cieplnej do 300 kWt.
 Systemy fotowoltaiczne, małe elektrownie
wiatrowe, mikrobiogazownie oraz
mikrokogeneracja o zainstalowanej mocy
elektrycznej do 40 kWe.
Wymagana: wysoka jakość instalowanych urządzeń,
instalacja liczników energii cieplej lub elektrycznej,
gwarancja producenta głównych urządzeń i rękojmia
wykonawcy, na co najmniej 5 lat, projektowanie
i montaż przez osoby posiadające uprawnienia.
b.d.
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Szczegółowe
Wnioski składane są w bankach, które zawarły umowę
informacje
o współpracy z NFOŚiGW
System zielonych inwestycji (GIS – Green Investment Scheme) ,
Część 7)
Fundusz
NFOŚiGW
Nazwa
GAZELA - Niskoemisyjny transport miejski
Rodzaj wsparcia
dotacja
Instytucja
NFOŚiGW
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
brak ogłoszenia o naborze wniosków do II konkursu
Celem programu jest wspieranie realizacji
Cel programu
przedsięwzięć polegających na obniżeniu zużycia
112
energii i paliw w transporcie miejskim
Typ beneficjenta
Warunki i
intensywność
dofinansowania
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Szczegółowe
informacje
1) gminy miejskie;
2) spółki komunalne które działają w celu
wykonania zadań gmin miejskich związanych z
lokalnym transportem miejskim;
3) inne podmioty świadczące usługi w zakresie
lokalnego transportu miejskiego na podstawie
umowy zawartej z gmina miejska.
Koszt całkowity przedsięwzięcia nie może być mniejszy
niż 8 mln zł.
Dofinansowania nie można udzielić na przedsięwzięcie,
które zostało zakończone przed dniem złożenia wniosku
o dofinansowanie.
Warunkiem udzielenia dofinansowania jest realizacja
przedsięwzięcia zgodnie z harmonogramem rzeczowo –
finansowym sporządzonym w sposób umożliwiający
wydatkowanie 100% dofinansowania oraz zakończenie
realizacji Przedsięwzięcia do dnia 31.12.2015 r.
Dofinansowanie może być udzielone na realizacje
przedsięwzięć zmierzających do obniżenia zużycia
energii i paliw w komunikacji miejskiej. Program
obejmuje następujące działania:
1. Dotyczące taboru:
 zakupie nowych autobusów hybrydowych
zasilanych gazem CNG,
 szkoleniu kierowców pojazdów transportu
miejskiego z obsługi niskoemisyjnego taboru.
2. Dotyczące infrastruktury i zarządzania:
 modernizacji lub budowie stacji obsługi
tankowania pojazdów transportu zbiorowego
w zakresie dostosowania do autobusów
hybrydowych zasilanych gazem CNG,
 modernizacji lub budowie tras rowerowych,
 modernizacji lub budowie bus pasów,
 modernizacji lub budowie parkingów „Parkuj
i Jedź”,
 wdrażaniu systemów zarządzania transportem
miejskim,
 wdrożeniu systemu roweru miejskiego.
 Okres kwalifikowalności kosztów: od
01.01.2012 r. do 31.12.2015 r., w którym
poniesione koszty mogą być uznane za
kwalifikowane i stanowić podstawę wyliczenia
wysokości dofinansowania, z zastrzeżeniem, że
koszty poniesione na przedsięwzięcie przed datą
złożenia wniosku będą uznane, jako wkład
własny wnioskodawcy i zaliczone do kosztów
całkowitych nie podlegających refundacji ze
środków GIS lub innych środków NFOSiGW.
Wniosek oraz wszelkie pisma, uzupełnienia, wyjaśnienia
i odwołania składane w toku konkursu, należy
dostarczać w terminach wynikających z ogłoszenia
o naborze wniosków, treści Regulaminu lub wezwania
NFOŚiGW, do kancelarii NFOŚiGW (ul. Konstruktorska
3a, 02-673 Warszawa), w godzinach 7.30 – 15.30. O
zachowaniu terminu decyduje data wpływu do
113
NFOŚiGW, potwierdzana pieczęcią kancelaryjna wraz z
informacją o dacie wpływu.
4.Międzydziedzinowe, 5.5. Edukacja Ekologiczna
Fundusz
NFOŚiGW
Nazwa
Edukacja Ekologiczna
Rodzaj wsparcia
Dotacja
Instytucja
NFOŚiGW
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Nabór wniosków odbywa się w trybie konkursowym, w
formie konkursów tematycznych, co najmniej dwa razy
w roku.
Termin naboru
Od 01.01.2014 r. składanie wniosków odbywa się za
pomocą generatora wniosków o dofinansowanie ze
środków krajowych.
Podnoszenie poziomu świadomości ekologicznej
Cel programu
i kształtowanie postaw ekologicznych społeczeństwa
poprzez promowanie zasad zrównoważonego rozwoju.
 podmioty podejmujące realizację przedsięwzięć
mających na celu podnoszenie poziomu
świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw
ekologicznych społeczeństwa poprzez
promowanie zasad zrównoważonego rozwoju;
 redakcje gazet i czasopism o zasięgu
ogólnopolskim lub ponadregionalnym wyłącznie
Typ beneficjenta
(obejmującym co najmniej 3 województwa lub
minimalnym, łącznym nakładzie 50 000 egz.) –
w przypadku działania określonego w ust. 7.5
w punkcie 4;
 podmioty, u których działania edukacyjne
związane z ochroną środowiska stanowią
działalność statutową (w przypadku działania
określonego w ust. 7.5 w punkcie 5).
Dofinansowanie:
 maksymalny poziom dofinansowania dla
przedsięwzięć wynosi do 85 % kosztów
kwalifikowanych przedsięwzięcia;
przedsięwzięć realizowanych w ramach ciągłego
naboru wniosków wynosi do 100 % kosztów
Warunki i
przedsięwzięć realizowanych przez parki
intensywność
narodowe wynosi do 100 % kosztów
dofinansowania
 minimalna kwota dofinansowania ze środków
NFOŚiGW – 100 tys. zł; niniejszy warunek uważa
się za spełniony, jeżeli kwota dofinansowania
wskazana we wniosku o dofinansowanie uległa
zmniejszeniu poniżej 100 tys. zł w wyniku
negocjacji lub przetargów.
Warunki:
 przedsięwzięcie ma zasięg ponadregionalny - co
najmniej 3 województwa (wymogów tych nie
114
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
muszą spełniać przedsięwzięcia związane z
klęskami żywiołowymi oraz profilaktyką
zdrowotną dzieci i młodzieży z obszarów, na
których występują przekroczenia standardów
jakości środowiska, gdzie minimalny zasięg
dotyczy gminy);
 w ciągu ostatnich trzech lat NFOŚiGW nie
wypowiedział wnioskodawcy umowy
o dofinansowanie;
 w przypadku gdy dofinansowanie stanowi pomoc
publiczną, musi być ono udzielane zgodnie
z regulacjami dotyczącymi pomocy publicznej.
1. Programy w zakresie aktywnej edukacji
ekologicznej oraz kampanie informacyjno–
edukacyjne.
2. Szkolenia, warsztaty, wydawnictwa, konkursy,
przedsięwzięcia upowszechniające wiedzę
ekologiczną, seminaria, kongresy i konferencje
o zasięgu krajowym i międzynarodowym.
3. Realizacja filmów, cyklicznych programów
telewizyjnych i radiowych.
4. Promocja zagadnień związanych z ochroną
środowiska oraz edukacja prowadzona na łamach
prasy (począwszy od 2013 r. działanie to zostanie
włączone do działania określonego w punkcie 3).
5. Rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej.
6. Działania z zakresu profilaktyki zdrowotnej dzieci
i młodzieży z obszarów, na których występują
przekroczenia standardów jakości środowiska lub
wystąpiły klęski żywiołowe.
Okres kwalifikowalności kosztów od 2010 r. do 2019 r.,
w którym to poniesione koszty mogą zostać uznane za
kwalifikowane.
Rodzaje:
 Koszty promocji i informacji.
 Koszty przygotowania i obsługi konferencji,
szkoleń, warsztatów, konkursów, imprez
i przedsięwzięć upowszechniających wiedzę
ekologiczną.
 Koszty wynajmu sal.
 Nagrody.
 Koszty podróży i transportu, zakwaterowania
i wyżywienia.
 Koszty tłumaczeń.
 Zakup licencji, praw autorskich do produkcji
filmów, spotów, programów telewizyjnych
i radiowych.
 Koszty badania opinii publicznej.
 Koszty produkcji i emisji filmów, spotów,
programów telewizyjnych i radiowych.
 Opracowanie, druk i dystrybucja wydawnictw
standardowych, dystrybuowanych odpłatnie
i nieodpłatnie.
 Opracowanie, produkcja i dystrybucja
wydawnictw multimedialnych, dystrybuowanych
odpłatnie i nieodpłatnie.
 Koszty usług poligraficznych, związanych
115
z wydawaniem czasopism i wkładek
ekologicznych.
 Ochrona osób i mienia, obsługa techniczna, prace
porządkowe.
 Zakup sprzętu i oprogramowania
komputerowego.
 Wynajem sprzętu multimedialnego.
 Założenie i obsługa strony internetowej.
 Koszty przygotowania ekspozycji i stoisk.
 Koszty wynagrodzeń związanych z realizacją
przedsięwzięcia.
 Koszty zarządzania przedsięwzięciem, koszty
obsługi księgowej przedsięwzięcia, koszty stałe
biura,
 Koszty budowy lub modernizacji obiektów
niezbędnych do realizacji programu
edukacyjnego. Koszty budowy, modernizacji
i zabezpieczenia ścieżek/ogrodów dydaktycznych.
 Zakup lub wykonanie elementów infrastruktury
edukacyjnej na ścieżkach/w ogrodach
dydaktycznych.
 Dostawy lub zakup sprzętu, mebli i pomocy
dydaktycznych służących realizacji programu
edukacyjnego wraz z ich montażem/instalacją.
 Zakup eksponatów.
 W ramach rodzaju przedsięwzięcia: „działania
z zakresu profilaktyki zdrowotnej dzieci
i młodzieży z obszarów, na których występują
przekroczenia standardów jakości środowiska lub
wystąpiły klęski żywiołowe” dodatkowo kosztami
kwalifikowanymi są: badania monitoringowe
stanu zdrowia, detoksykacja organizmu, zakup
suplementów witaminowych.
 W przypadku przedsięwzięć związanych
z wystąpieniem klęsk żywiołowych kosztami
kwalifikowanymi poza wymienionymi wyżej są
dodatkowo: zakup środków higienicznych, zakup
odzieży niezbędnej do udziału w zajęciach
edukacyjno-terapeutycznych, zakup wyposażenia
i materiałów edukacyjnych.
 Zapłacony podatek od towarów i usług (VAT)
wykazany w fakturach rozliczonych przez
NFOŚiGW, jeżeli Beneficjentowi nie przysługuje
prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
o kwotę podatku naliczonego lub ubiegania się
o zwrot VAT.
Koszty uznane za kwalifikowane, ale niefinansowane ze
środków NFOŚiGW.
 Koszty związane z przygotowaniem
przedsięwzięcia i opracowaniem wniosku (do 2 %
kosztów kwalifikowanych).
 Wydanie i dystrybucja czasopism i wkładek
ekologicznych (koszty inne niż wymienione w pkt.
9.1.12 Programu).
 W ramach rodzaju przedsięwzięcia: „rozwój bazy
lokalowej służącej edukacji ekologicznej” do
kosztów kwalifikowanych zalicza się: koszty
116
Szczegółowe
informacje
opracowania koncepcji zagospodarowania obiektu
służącego prowadzeniu działań edukacyjnych,
opracowania wymaganych ekspertyz, projektów
planowanych prac/ekspozycji/obiektów
infrastruktury edukacyjnej, koszty nadzoru nad
prowadzonymi robotami.
Cele szczegółowe:
1. Kształtowanie ekologicznych zachowań
społeczeństwa.
2. Rozwój bazy służącej edukacji ekologicznej.
3. Profilaktyka zdrowotna dzieci i młodzieży
z obszarów, na których występują przekroczenia
standardów jakości środowiska lub wystąpiły
klęski żywiołowe.
2.6.
Fundusz
NFOŚiGW
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Dotacja
Instytucja
NFOŚiGW
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
1. Terminy składania wniosków będą każdorazowo
określane przez Zarząd NFOŚiGW w oparciu
o terminy składania wniosków do LIFE+ podane
przez KE.
2. Po uzyskaniu zaproszenia KE do złożenia
uaktualnionej elektronicznej wersji wniosku do
Termin naboru
LIFE+ wnioskodawca składa do NFOŚiGW
aktualizacje wniosku (lub wniosek w przypadku
wymienionym w ust. 10 pkt. 5) uwzględniająca
uzgodnione z KE zmiany do wniosku, nie później
niż dwa tygodnie od przekazania przez
wnioskodawcę aktualizacji wniosku LIFE+ do KE.
Celem programu jest zwiększenie stopnia wykorzystania
Cel programu
przez Polskę środków na rzecz ochrony środowiska
dostępnych w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+.
Beneficjentem pomocy w ramach programu może być:
 zarejestrowana na terenie Rzeczypospolitej
Polskiej osoba fizyczna prowadząca działalność
gospodarczą;
 osoba prawna lub jednostka organizacyjna
Typ beneficjenta
nieposiadająca osobowości prawnej, której
ustawa przyznaje zdolność prawną;
 samorządowa jednostka budżetowa, realizująca
projekty finansowane w ramach Instrumentu
Finansowego LIFE+ na podstawie umowy
o dofinansowanie przedsięwzięcia zawartej z KE.
Dofinansowanie:
Warunki i
 maksymalny poziom współfinansowania ze
intensywność
środków NFOŚiGW, z zastrzeżeniem pkt. 2 i 3,
dofinansowania
wynosi 45% kosztów kwalifikowanych projektu
LIFE+ (dotyczy przedsięwzięć
117
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
dofinansowywanych przez KE do wysokości 50 %
kosztów kwalifikowanych projektu LIFE+);
 maksymalny poziom współfinansowania ze
środków NFOŚiGW może zostać zwiększony do
wysokości 50% kosztów kwalifikowanych zadań
realizowanych przez państwowe jednostki
budżetowe w projektach, w których państwowa
jednostka budżetowa pełni role Beneficjenta
koordynującego;
 w przypadku projektów zgłaszanych w ramach
komponentu I LIFE+ Przyroda, dotyczących
ochrony gatunków i siedlisk uznanych za
priorytetowe maksymalny poziom dofinansowania
wynosi 20 % (25 %), 35 % (40 %) lub 45 %
(50 %) kosztów kwalifikowanych projektu LIFE+
(dotyczy przedsięwzięć dofinansowywanych przez
KE odpowiednio do wysokości 75 %, 60 % lub
50 % kosztów kwalifikowanych projektu LIFE+);
 zobowiązanie NFOŚiGW będzie zaciągane
w złotych polskich, pomoc udzielona
beneficjentowi nie może przekroczyć wartości
podanej w umowie oraz odpowiednio 20 %, 35 %
lub 45 % kosztów kwalifikowanych wyliczonych
przez KE w momencie akceptowania
sprawozdania końcowego z realizacji
przedsięwzięcia.
Warunki:
 warunkiem podjęcia uchwały w sprawie udzielenia
dofinansowania ze środków NFOŚiGW jest
potwierdzenie uzyskania dofinansowania poprzez
umieszczenie projektu na liście przedsięwzięć
zakwalifikowanych do realizacji, zaakceptowanej
przez Komitet Sterujący ds. LIFE+;
 wartość udzielanego dofinansowania w złotych
polskich przeliczana jest na euro według
podanego we wniosku o udzielenie
dofinansowania kursu przyjętego przez
wnioskodawcę przy sporządzaniu wniosku do
LIFE+;
 w przypadkach, gdy dofinansowanie stanowi
pomoc publiczną, musi być ono udzielane zgodnie
z regulacjami dotyczącymi pomocy publicznej.
W ramach przedsięwzięć dofinansowanych przez LIFE+
Koszty kwalifikowalne są określone w Postanowieniach
wspólnych (Common Provisions) i innych dokumentach
programowych obowiązujących w Instrumencie
Finansowym LIFE+.
Przy określaniu kosztów kwalifikowanych należy także
uwzględnić przepisy dotyczące dopuszczalności pomocy
publicznej. Przy wskazywaniu kosztów do sfinansowania
przez NFOŚiGW, brane są pod uwagę „Priorytety
finansowania przez NFOŚiGW kosztów ponoszonych
w projektach LIFE+” stanowiące załącznik nr 2 do
programu priorytetowego.
118
Szczegółowe
informacje
Szczegółowe informacje można znaleźć na stronie
NFOŚiGW: http://www.nfosigw.gov.pl/srodkizagraniczne/instrument-finansowy-life/
Struktura dofinansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska i
gospodarki wodnej z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej (opracowanie własne ATMOTERM S.A.)
Fundusz
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Cel programu
Typ beneficjenta
Warunki
i intensywność
dofinansowania
WFOŚiGW
Ochrona atmosfery
Dotacja, pożyczka
WFOŚiGW
Ogłoszenie o Naborze Wniosków, WFOŚiGW umieszcza
na stronie internetowej www.wfosgw.rzeszow.pl.
Ogłoszenie zawiera Regulamin Naboru Wniosków oraz
termin ich składania.


jednostki sektora finansów publicznych (dotacja),
inne podmioty z wyłączeniem przedsiębiorców
(dotacja),
 jednostek samorządu terytorialnego(pożyczka),
 przedsiębiorcy (pożyczka)
Dofinansowanie:
 Wysokość dotacji na modernizację źródeł energii
cieplnej obiektów i dla budowy nowych
wykorzystujących energię odnawialną ustalana
jest w zależności od zastosowanego rodzaju
nośnika energii jako iloczyn mocy instalowanego
źródła ciepła w kW i stawki jednostkowej
odpowiednio dla:
a) zachowania dotychczasowego nośnika energii
- gazu ziemnego i zmianie źródła ciepła na
wysokosprawne – w wysokości 200,00 zł.,
b) gazu ziemnego, gazu płynnego, oleju
opałowego - w wysokości 400,00 zł.,
c) energii elektrycznej i biomasy – w wysokości
300,00 zł.,
d) energii odnawialnej - w wysokości
1 000,00 zł. (z zastrzeżeniem założeń
dofinansowania modernizacji źródeł ciepła).
 W przypadku likwidacji kotłowni i wykonania
przyłącza do sieci ciepłowniczej, dotacji udziela
się w wysokości 300,00 zł za kW mocy
wymiennikowni (z zastrzeżeniem założeń
dofinansowania modernizacji źródeł ciepła).
 Dofinansowanie modernizacji źródeł ciepła przy
zastosowaniu powyższych nośników energii
obliczane będzie z użyciem mnożnika dla zadań
realizowanych na terenach:
a) Parków Narodowych - mnożnik 1,5,
b) Parków Krajobrazowych i Uzdrowisk –
119
mnożnik,
wskazanych w programach ochrony powietrza
jako obszary przekroczeniami wartości
dopuszczalnych - mnożnik 2.
 Dodatkowo za każdy kW zmniejszenia mocy
instalowanej w stosunku do funkcjonującej przed
modernizacją - 30,00 zł.
 Wysokość dotacji ustalona wg pkt. 2-5 może
wynosić do 80 % kosztów zadania, ale nie więcej
niż 80 000,00 zł.
 W przypadku wcześniejszego lub jednoczesnego
wykonania elementów termomodernizacji
budynku i ulepszeń cieplnych wszystkich
przegród budynku wg pełnego audytu
energetycznego dofinansowanie może wynosić do
80 % kosztów tych elementów lub ulepszeń, ale
nie więcej niż 40 000,00 zł na element
lub przegrodę i łącznie na wszystkie elementy
i przegrody budynku nie więcej niż 80 000,00 zł.
 W innych przypadkach niż wymienionych w ust. 7
dofinansowanie może zostać udzielone na
elementy termomodernizacji budynku i/lub
ulepszenie cieplne przegród/przegrody budynku
w wysokości do 80 % kosztów tych elementów
lub ulepszeń, ale nie więcej niż 35 000,00 zł na
element i 50 000,00 zł na budynek.
 Wysokość dotacji ustalona wg ust. 2-5 wraz
z dotacją ustaloną wg ust. 7 może wynosić 80 %
kosztów zadania, ale nie więcej niż 130.000,00
zł. W przypadku dotacji, której wysokość ustalona
została wg ust. 2-5 wraz z dotacją ustaloną wg
ust. 8 może wynosi do 80 % kosztów zadania, ale
nie więcej niż 100 000,00 zł.
Inwestycje związane z ograniczeniem niskiej emisji
m.in.:
1. Realizacja kompleksowych przedsięwzięć
termomodernizacyjnych budynków użyteczności
publicznej, w szczególności związanych
z likwidacją dotychczasowych źródeł ciepła,
których nośnikiem energii były paliwa stałe typu
węgiel, koks na obszarach wskazanych
w programach ochrony powietrza jako obszary
z przekroczeniami wartości dopuszczalnych lub
realizacją nowych z zastosowaniem odnawialnych
źródeł energii.
b.d.
c)
Rodzaj inwestycji
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
Szczegółowe
informacje
Edukacja ekologiczna
Fundusz
Nazwa
Rodzaj wsparcia
Instytucja
b.d.
WFOŚiGW
Dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu Edukacji
Ekologicznej
Dotacja, pożyczka
WFOŚiGW
120
zarządzająca
Instytucja
koordynująca
Termin naboru
Cel programu
Typ beneficjenta
Warunki
i intensywność
dofinansowania
Ogłoszenie o Naborze Wniosków, WFOŚiGW umieszcza
na stronie internetowej www.wfosgw.rzeszow.pl.
Ogłoszenie zawiera Regulamin Naboru Wniosków oraz
termin ich składania.


Jednostki samorządu terytorialnego,
inne podmioty posiadające osobowość prawną,
realizujące przedsięwzięcia priorytetowe na
terenie Województwa Podkarpackiego.
Pomoc finansowa kierowana będzie na:
1. Rozwój bazy edukacji ekologicznej, którą
charakteryzuje trwałość finansowa
i instytucjonalna (doposażenie pracowni
edukacyjnych) - maksymalna wysokość
dofinansowania nie może przekroczyć 80 %
kosztów zadania, ale nie więcej niż 50 000,00 zł,
w tym dofinansowanie zakupu mebli może
przekroczyć 15 % tych kosztów.
2. Budowę i modernizację terenowych ścieżek
edukacyjnych - maksymalna wysokość
dofinansowania do 80 % kosztów zadania, ale nie
więcej niż 15 000,00 zł.
3. Organizację konkursów i olimpiad –
dofinansowaniem objęty jest tylko zakup nagród
rzeczowych dla finalistów, a maksymalna
wysokość dofinansowania nie może przekroczyć
80 % kosztów zakupu nagród, ale nie więcej niż
5 000,00 zł dla projektów o zasięgu
ogólnowojewódzkim i 1 500,00 zł o zasięgu
powiatowym.
4. Organizację konferencji, warsztatów, akcji itp.
upowszechniających wiedzę ekologiczną,
z wyłączeniem promocji produktów i rzeczy
poprzez ich zakup:
a) dla projektów o zasięgu wojewódzkim
maksymalne dofinansowanie nie może
przekroczyć 80 % kosztów zadania, ale nie
więcej niż 50 000,00 zł., w tym
dofinansowanie:
- wydatków osobowych podmiotów
organizujących nie może przekroczyć
5 % tych kosztów,
- kosztów wynajmu scen i/lub urządzeń
multimedialnych nie może przekroczyć 30
% tych kosztów,
b) dla projektów o zasięgu lokalnym (powiat lub
gmina) maksymalne dofinansowanie nie
może przekroczyć 80 % kosztów zadania, ale
nie więcej niż 10 000,00 zł, w tym:
- wydatków osobowych podmiotów
organizujących nie może przekroczyć
5 % tych kosztów,
- kosztów wynajmu scen i/lub urządzeń
121
Rodzaj inwestycji
multimedialnych nie może przekroczyć
30 % tych kosztów.
5 Publikacje, audycje radiowe lub telewizyjne
upowszechniające wiedzę ekologiczną w zakresie
ochrony środowiska i gospodarki wodnej
obejmujące w sposób kompleksowy element
środowiska lub obszaru przyrodniczego –
maksymalna kwota dofinansowania nie może być
większa niż 50 000,00 zł. i nie może przekroczyć:
a) 80 % kosztów druku i/lub wytworzenia wersji
cyfrowej nakładu publikacji,
b) 80 % kosztów zadania w przypadku audycji
radiowych lub telewizyjnych, w tym
dofinansowanie wydatków osobowych
podmiotów organizujących nie może
przekroczyć 5 % tych kosztów.
6 zakup wydawnictw o charakterze ekologicznym
dla bibliotek pedagogicznych i ich filii w celu
uzupełnienia zasobów bibliotecznych, ale nie
więcej niż 80% kosztów zadania.
7 W przypadku zadań, realizowanych przez Zespoły
Parków Krajobrazowych maksymalna wysokość
dofinansowania nie może przekroczyć 90%
kosztów zadania, ale nie więcej niż 100 000,00 zł.
8. W przypadku zadań, realizowanych przez
jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego
dofinansowanie może być udzielone dla jednego
podmiotu w gminie pełniącego funkcję animatora
działań z zakresu edukacji ekologicznej.
Przedsięwzięcia zmierzające do podnoszenia
świadomości ekologicznej, w szczególności:
1. Rozwój bazy edukacji ekologicznej, którą
charakteryzuje trwałość finansowa
i instytucjonalna (doposażenie pracowni
edukacyjnych).
2. Budowę i modernizację terenowych ścieżek
edukacyjnych.
3. Organizację konkursów i olimpiad –
(dofinansowaniem objęty jest tylko zakup nagród
rzeczowych).
4. Organizację konferencji, warsztatów, akcji itp.
upowszechniających wiedzę ekologiczną,
z wyłączeniem promocji produktów i rzeczy.
5. Publikacje, audycje radiowe lub telewizyjne
upowszechniające wiedzę ekologiczną w zakresie
ochrony środowiska i gospodarki wodnej
obejmujące w sposób kompleksowy element
środowiska lub obszaru przyrodniczego.
6. Zakup wydawnictw o charakterze ekologicznym
dla bibliotek pedagogicznych i ich filii w celu
uzupełnienia zasobów bibliotecznych.
Rodzaje kosztów
kwalifikowanych
b.d.
Szczegółowe
informacje
b.d.
122
Struktura udzielania kredytów na finansowanie inwestycji, związanych
z ochroną środowiska
Nazwa
Preferencyjne kredyty na finansowanie inwestycji, związanych
z ochroną środowiska
kredyt
WFOŚiGW
Rodzaj wsparcia
Instytucja
zarządzająca
Instytucja
BOŚ
koordynująca
Termin naboru
Ciągły
Cel programu
Osoby fizyczne, gminy oraz przedsiębiorstwa, realizujące
Typ beneficjenta
inwestycje na terenie województwa podkarpackiego.
Warunki kredytowania:

preferencyjne oprocentowanie - od 2,53%,
Warunki

okres kredytowania - do 8 lat,
i intensywność

maksymalny okres realizacji inwestycji - d o 12 miesięcy,
dofinansowania

prowizja związana z kredytem - 2%,

minimalny udział własny - 10% kosztów inwestycji.
Przedmiotem kredytowania, są
1. Termomodernizacja budynków (m.in. wymiana stolarki,
ocieplenie, wymiana dachu), usuwanie i
unieszkodliwianie wyrobów zawierających m.in. azbest
i ksylamid.
Rodzaj inwestycji
2. Modernizacja i budowa systemów ciepłowniczych.
3. Budowa małych i przydomowych oczyszczalni ścieków.
4. Podłączenie budynków do zbiorczego systemu
kanalizacji.
5. Inwestycje związane z zastosowaniem odnawialnych
źródeł energii.
Rodzaje kosztów
b.d.
kwalifikowanych
Wszelkich informacji na temat warunków udzielenia kredytów na
Szczegółowe
finansowanie inwestycji, związanych z ochroną środowiska, udziela
informacje
Bank Ochrony Środowiska S.A. w Rzeszowie.
123
Spis rysunków
Rysunek 1. Liczba przekroczeń dobowych PM10 w Krośnie w 2013r. (źródło: Roczna
Ocena Jakości Powietrza w województwie podkarpackim w 2013, WIOŚ Rzeszów) ........27
Rysunek 2. Struktura wiekowa budynków (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A.
na podstawie danych z ankiet). ..............................................................................33
Rysunek 3. Ogrzewana powierzchnia użytkowa budynków (źródło: opracowanie własne
ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet) .......................................................33
Rysunek 4. Rodzaj stosowanego systemu grzewczego w budynkach mieszkalnych
(źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet) ..............34
Rysunek 5. Rodzaj stosowanego systemu grzewczego w budynkach jednorodzinnych
Rysunek 6. Rodzaj stosowanego systemu grzewczego w budynkach wielorodzinnych
Rysunek 7. Struktura pokrycia zapotrzebowania na ciepło przez poszczególne nośniki
ciepła w budynkach mieszkalnych (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na
podstawie danych z ankiet)....................................................................................36
Rysunek 8. Struktura pokrycia zapotrzebowania na ciepło przez poszczególne nośniki
ciepła w budynkach jednorodzinnych oraz wielorodzinnej (źródło: opracowanie własne
ATMOTERM S.A. na podstawie danych z ankiet) .......................................................36
Rysunek 9. Kierunki modernizacji indywidualnych systemów grzewczych w budynkach
mieszkalnych (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z
ankiet) ................................................................................................................37
Rysunek 10. Planowany czas realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych zgłoszonych w
ramach ankietyzacji (źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie danych z
ankiet) ................................................................................................................38
Rysunek 11. Ocena możliwości podłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej według
ankietowanych mieszkańców (źródło: opracowanie własne na podstawie danych z ankiet)
..........................................................................................................................42
Rysunek 12 Efekt ekologiczny likwidacji kotłowni przy ul. Fredry. ...............................69
Rysunek 13. Efekt ekologiczny przedsięwzięć modernizacyjnych w zakresie redukcji pyłu
zawieszonego PM10 obliczony (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie
ankietyzacji). .......................................................................................................70
Rysunek 14. Średnie nakłady inwestycyjne na realizację przedsięwzięć modernizacyjnych
(opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankietyzacji). ...............................70
Rysunek 15. Wskaźnik efektywności kosztowej przedsięwzięć modernizacyjnych
uzyskania efektu ekologicznego w zakresie redukcji pyłu PM10 (opracowanie własne
Atmoterm S.A. na podstawie ankietyzacji). ..............................................................72
Rysunek 16. Struktura możliwości finansowania działań związanych z ochroną powietrza
w mieście Krosno. ................................................................................................74
Rysunek 17. Schemat uwarunkowań realizacyjnych programu Ograniczenia Niskiej Emisji
(źródło: opracowanie własne ATMOTERM S.A.) .........................................................90
Spis tabel
Tabela 1. Zadania i wielkość inwestycji przewidziane w budownictwie mieszkaniowym,
(Opracowanie własne ATMOTERM S.A. na podstawie POP; źródło danych POP) .............11
Tabela 2. Substancje emitowane do powietrza w wyniku spalania paliw odpadów w
paleniskach domowych i ich wpływ na zdrowie człowiek (źródło: opracowanie własne na
podstawie prezentacji udostępnionej przez ICiMB) ....................................................21
Tabela 3. Wpływ na zdrowie, rozwój płodu i zdrowie dziecka drobnego pyłu zawieszonego
oraz WWA. (źródło: opracowanie własne na podstawie „Oddziaływanie zanieczyszczeń
powietrza drobnym pyłem zawieszonym i wielopierścieniowymi węglowodorami
aromatycznymi w okresie prenatalnym na zdrowie dziecka. Badania w Krakowie. Katedra
epidemiologii i medycyny zapobiegawczej UJ CM oraz Fundacja Zdrowie i Środowisko”.
124
Wiesław Jędrychowski, Renata Majewska, Elżbieta Mróz, Elżbieta Flak i Agnieszka
Kiełtyka.) ............................................................................................................22
Tabela 4. Wykaz stałych stacji pomiarowych, zlokalizowanych na terenie miasta Krosna, z
których wyniki wykorzystano w rocznej ocenie jakości powietrza za 2013 r. .................25
Tabela 5. Wartości stężeń substancji mierzonych w Krośnie w 2013 roku na stacji
manualnej Krosno - Kletówki .................................................................................26
Tabela 6. Wybrane parametry ankietyzacji przeprowadzonej na terenie Miasta Krosna z
podziałem na zabudowę jednorodzinną i wielorodzinną (opracowanie własne ATMOTERM
S.A. na podstawie danych z ankiet). .......................................................................31
Tabela 7. Zestawienie budynków, których mieszkańcy są chętni do podłączenia do sieci
ciepłowniczej (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankiet). ....................44
Tabela 8. Charakterystyka odbiorców ciepła(opracowanie własne Atmoterm S.A. na
podstawie danych udostępnionych przez MPGK Krosno Sp. z o.o.) ..............................46
gazowego (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankiet) ..........................47
Tabela 10. Liczba odbiorców energii elektrycznej według taryf i napięcia zasilania w
mieście Krosno w latach 2009 – 2011 (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie
Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną)
..........................................................................................................................50
Tabela 11. Liczba odbiorców energii elektrycznej według taryf i napięcia zasilania w mieście Krosno
w latach 2009 – 2011 (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie Aktualizacji założeń
do planu zaopatrzenia w ciepło, paliwa gazowe i energię elektryczną) .........................50
elektrycznego (opracowanie własne Atmoterm S.A. na podstawie ankiet). ...................51
Tabela 13. Zamierzenia inwestycyjne PGE Dystrybucja S.A. Oddział Rzeszów w zakresie
przyłączeń na obszarze gminy Krosno .....................................................................52
Tabela 14. Zalety i wady ekologicznych źródeł ciepła zasilanych gazem, olejem oraz
energią elektryczną (opracowanie własne na podstawie http://ladnydom.pl/budowa) ....54
Tabela 15. Charakterystyka przewidywanych przedsięwzięć modernizacyjnych .............61
Tabela 16. Efekt ekologiczny określony na podstawie danych z ankiet zebranych od
mieszkańców miasta Krosna w 2013 r. (opracowanie własne ATMOTERM S.A.) .............62
Tabela 17. Zestawienie rozkładu wskaźnika przeciętnego rocznego zużycia energii na
ogrzanie m2 powierzchni ogrzewanej budynku .........................................................63
Tabela 18. Przyjęte do obliczeń wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających,
powstających w wyniku energetycznego spalania paliw w kotłach domowych ...............65
Tabela 19. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu ograniczenia niskiej
emisji dla miasta Krosna (wariant optymistyczny) ....................................................67
Tabela 20. Harmonogram rzeczowo-finansowy realizacji Programu ograniczenia niskiej
emisji dla miasta Krosna (wariant realistyczny) ........................................................68
Tabela 21. Rodzaj i koszt zadań inwestycyjnych, zadeklarowanych w ankietach przez
mieszkańców miasta Krosna ..................................................................................71
Tabela 22. Możliwości finansowania w ramach źródeł krajowych (opracowanie własne
ATMOTERM S.A.) ..................................................................................................82
Tabela 23. Możliwości finansowania inwestycji ujętych w planie działań likwidacji źródeł
niskiej emisji (opracowanie własne ATMOTERMS.A.) .................................................84
125

Program Ograniczenia Niskiej Emisji dla miasta Krosna

Transkrypt

Podobne dokumenty

4. Pomysly na dodatkowe dzialania w wo

Czas prezentacji i nagród

Zamówienie krosna

5. Notatki ze szkolen wo

stężenia 24-godz. pyłu PM10

o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu