Warsztaty dziennikarskie dla uczniów klas 6 SP Nr 3 im. Henryka

Warsztaty dziennikarskie dla uczniów klas 6 SP Nr 3 im. Henryka

Warsztaty dziennikarskie dla uczniów klas 6
SP Nr 3 im. Henryka Brodatego w Złotoryi
rok szkolny 2011/2012
Złotoryja, listopad 2011
1
I Cele warsztatów
Warsztaty dziennikarskie to pomysł na wzbogacenie oferty edukacyjnej naszej szkoły
w roku szkolnym 2011/2012. Głównym celem warsztatów jest kształcenie umiejętności
zdobywania, przetwarzania oraz publikowania informacji, dlatego też zajęcia będą
uwzględniad zajęcia fotograficzne (warsztaty reportażu fotograficznego), zajęcia redakcyjne,
a także współpracę z ekspertami – zajęcia będą prowadzone przez dziennikarza „Słowa
Polskiego Gazety Wrocławskiej” – Pana Piotra Kanikowskiego, fotografów: Pana Roberta
Pawłowskiego, Pana Sylwestriusza Godynia oraz prowadzącą cześd zajęd warsztatowych –
Panią Joannę Nowicką.
Dlaczego warto zrealizowad ten projekt?




Uczymy pozyskiwania informacji, ich przetwarzania, publikowania.
Pokazujemy prawne aspekty pracy dziennikarskiej.
Kształcimy umiejętnośd aktywnego uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej.
Nawiązujemy współpracę z instytucjami.
W dobie Internetu dziennikarzem może zostad każdy, kto ma komputer, chęd i „lekkie
pióro”. Jednak, aby zostad dobrym dziennikarzem, potrzeba znacznie więcej. Niezbędne
są konkretne umiejętności, które uczniowie poznają podczas warsztatów. Standardowe
zajęcia odbywad się będą w sali komputerowej (nr 39), jednak często zajęcia
zorganizowane będą w terenie, gdzie uczestnicy doświadczą, jak przebiega proces
powstawania materiału dziennikarskiego od momentu szukania tematu, poprzez
zbieranie materiału i późniejsze nadawanie tekstowi ostatecznego kształtu.
Program warsztatów zawiera tematy obejmujące:
− dwiczenia stylistyczne, ortograficzne, interpunkcyjne, gramatyczne
− wyszukiwanie tematów dziennikarskich
− obsługę komputera (wzbogacanie tekstu - np. o sondę czy materiał dźwiękowy lub
filmowy)
− zarządzanie treścią – temat specyficzny dla dziennikarza internetowego wyszukiwanie
informacji w Internecie, pozycjonowanie teksów etc.
− zbieranie materiału podczas różnego typu wydarzeo (np. symulacja konferencji prasowej,
realizacje materiałów z realnych wydarzeo)
− pisanie tekstów z różnych gatunków dziennikarskich
− redagowanie tekstów
− dwiczenia z dykcji, zachowania się przed kamerą
2
II Plan Ramowy Warsztatów
Lp.
Nazwa działania
1.
Dziennikarstwo w
praktyce spotkanie z
gościem.
2.
Słowo jak wędka
– jak pisad
informacje
prasowe?
3.
4.
Konspekt dla
nauczycieli
j. polskiego w
klasach 6a, 6b
Wycieczka do
redakcji Gazety
Złotoryjskiej klasa
6a i klasa 6b
Na czym polega
wywiad? – dw.
redakcyjne/praca
indywidualna
Termin/czas,
miejsce
4.11.2011,
godz.8.00
sala
gimnastyczna
8.11.2011
1l.- gr.I (6b)
2l.-gr.II (6a)
3l. –gr.III(6a)
5l.-gr.IV(6b)
Sala nr 39
9.11.2011
(1lekcja),8.10
– 6b
(2 lekcja).9.00
– kl.6a
17.11.2011
Sale lekcyjne
j.polski
4,5 l./ - kl.6b
15.11.2011 –
2,3 l. – kl.6a
Osoba
Uwagi
prowadząca/odpowiedzialna
P. Joanna Nowicka
Uczniowie klas 6,
pod kierunkiem
nauczycieli j.
polskiego
wcześniej
przygotowują
pytania do
dziennikarza.
Wymaganeposiadanie
notesów podczas
spotkania, w celu
gromadzenia
materiału.
P. Piotr Kanikowski + inni
Praca w grupach
dziennikarze
15 osobowych.
Efekty pracy –
dw. Redakcyjne
koordynują
poloniści klasa 6a
– P. Kukla, klasa
6b –
P. Krzywicka
P.Krzywicka + wychowawcy
klas 6a i 6b
Nauczyciele j.polskiego
uczący w klasach 6a i 6b oraz
opiekun Koła
Polonistycznego
Konspekt –
Załącznik nr1
3
Uczniowie są
wcześniej
przygotowani do
zwiedzania
redakcji.
Najciekawsze
reportaże ukażą
się na www.sp3zlotoryja.pl
5.
Spotkanie z
fotografem pt.
„ Jak zrobid
interesujący
fotoreportaż”
1. Częśd
teoretyczn
a – sala
gimnastycz
na
2. Zajęcia
terenowe
– gromadz.
materiałów
15.11.2011
Zaproszeni profesjonaliści.
6.
Wycieczka
dydaktyczna w
wybrane miejsce
Złotoryi, w celu
zgromadzenia
materiału do
fotoreportażu.
Październik
2011 r.
Wychowawcy klas + poloniści
klas szóstych
7.
Wykonanie
fotoreportażu –
konspekt –
Załącznik nr 2
Listopad 2011
– 2h
j.polskiego w
kl. 6a i 6b
Poloniści klas szóstych
8.00 – sala
gimnastyczna
1.Uczniowie
posiadają notesy.
15.11.2011
5,6 l. – gr I
(6a)
16.11.2011 5,6 l. –gr.II
(6a)
17.11.2011
(5,6,7l. -gr.III
– (6b)
18.11.2011 1,2,3 l.- gr.IV
(6b)
4
2.Uczniowie
podzieleni na
grupy 15-osob.
biorą udział w
zajęciach teren.
Wymagane –
posiadanie
aparatu fotogr.
lub
tel.komórkowego
z aparatem
fotogr.
Uczniowie
powinni posiadad
aparaty
fotograficzne.
Należy wybrad
ciekawy temat
fotoreportażu,
np. związany z
jesienią lub
ekologią. Wg
inwencji twórczej
nauczycieli.
Ekspozycja
(01.12.2011)
ciekawych prac
na korytarzu III
piętra oraz w
holu ZOKiR – V
Koncert dla
Patrona maj
2012 r.
8.
Zajęcia
warsztatowe
prowadzone pt.
„Tytułowanie i
dzielenie tekstów
– dw.
/Redagowanie
szkolnej gazetki
internetowej.”
21.11.2011
Sala
komputerowa
nr 39
1l. – gr.I (6a)
2l. – gr.II (6a)
3l. – gr.III (6b)
4l. – gr.IV (6b)
9.
Zajęcia
warsztatowe
„Co robid, żeby
kamera nas
polubiła? – dw. z
kamerą.
10.
Symulacja
konferencji
prasowej –
metoda zabawy
symulacyjnej
Promocja
warsztatów w
lokalnej prasie
oraz na stronie
internetowej
szkoły
24.11.2011
p. Joanna Nowicka
Sala lekcyjna
nr 37 wg.
Planu
warsztatów
1l. gr.I – (6a)
2l.gr.III – (6b)
3l. gr.II – (6a)
4l. gr.IV – (6b)
MH kl.4b w
Sali nr 35
Listopad
Wychowawcy klas 6 –
2011/godzina P. Gożdziejewska i P.
wychowawcza Stelmach
11.
Listopad 2011
P. Joanna Nowicka
Ekspozycja prac – P.
Hanebach (hol szkoły)
Publikacje – p.Krzywicka
artykuł do prasy –
p. Krzywicka i p. Kukla,
informacje na stronie www.
szkoły – p. Sarkowicz
Łączna ilośd godzin: 13 h
5
Efekty pracy
uczniów wydrukowane
prace zostaną
wyeksponowane
w szkole oraz
opublikowane na
łamach Gazety
Złotoryjskiej oraz
Echo Złotoryi
4 grupy po 15
osób
4 grupy po 15
osób
Listopad,
grudzieo 2011
III Załączniki :
Scenariusz [Załącznik nr 1 – wywiad]
Warsztaty dziennikarskie na temat wywiadu
Wywiad jest taką formą dziennikarską, która wymaga bezpośredniego kontaktu z drugim
człowiekiem, a zatem sprzyja poznawaniu nowych osób. Wywiad do gazetki szkolnej może
stanowić bardzo dobry pretekst do spotkania z Tym Innym, do wypytania o interesujące młodego
człowieka kwestie i poprzez poznanie, do przekonania się, że Inny może być w rzeczywistości
bardzo podobny, a już na pewno nie jest gorszy.
Materiał teoretyczny (do wydrukowania i rozdania uczestnikom warsztatu):
Wywiad to rozmowa dziennikarza z kimś interesującym. Ale rozmowa szczególna - dziennikarz
pyta - nie dyskutuje! Dziennikarz jest pośrednikiem czytelników, ma przekazać im to, co ich
naprawdę zainteresuje. Dlatego rozmawia z ludźmi, z którymi czytelnik sam chciałby się
skontaktować:
- idolami
- autorytetami
- o specjalnych zainteresowaniach i doświadczeniach
- bohaterami lub świadkami ważnych wydarzeń
- i innymi osobami interesującymi z konkretnych powodów.
Jaka jest recepta na dobry wywiad?
Przede wszystkim musisz sam interesować się tematem, na który będziesz rozmawiał.
Krótki wywiad z piłkarzem po meczu wymaga niewielu informacji. Na jakiej pozycji gra? Czy
strzelił bramkę w tym meczu? Kto wygrał? Posiadanie kilku podobnych informacji uprawnia nas
do przeprowadzenia "na gorąco" krótkiej rozmowy.
Wywiad z autorytetem w jakiejś dziedzinie, człowiekiem wybitnym, wymaga dłuższego
przygotowania:
- musisz postarać się zdobyć i przeczytać jak najwięcej materiałów o twoim rozmówcy:
wywiadów czy notatek prasowych, a także jego tekstów (np. książek);
postaraj się wcześniej spotkać z kimś, kto go zna;
poszukaj w Internecie;
- przygotuj sobie serię pytań. Powinny one wiązać się ze sobą;
- umów się na spotkanie odpowiednio wcześniej;
- dołóż wszelkich starań, aby był to wywiad bezpośredni (nie przez telefon, nie na piśmie).
Pamiętaj przede wszystkim, że wywiad to nie kwestionariusz, nie przepytanka na różne tematy,
lecz rozmowa. Słuchaj bardzo uważnie odpowiedzi, jaką otrzymujesz i nawiązuj do niej w
następnym pytaniu.
Jak przeprowadzać wywiad?
- w dwie osoby - jedna rozmawia, druga notuje i obserwuje;
- jeśli to możliwe - weź dyktafon - nagranie ułatwi ci rzetelne opracowanie wywiadu, pozwoli
uniknąć błędów merytorycznych i stanowi dowód, jeśli rozmówca chce wyprzeć się swoich słów;
6
- zacznij od pytań łatwych i przyjemnych dla rozmówcy i dla ciebie;
- nie traktuj swojej listy pytań jak obowiązującego szablonu. Panuj nad przebiegiem rozmowy i
zadawaj pytania, wiążące się z ciekawym wątkiem, idź za ciosem, staraj się uzyskiwać coraz
głębsze, dalej idące odpowiedzi. Proś o wyjaśnienia, o szczegóły;
- zadbaj o własciwe proporcje między pytaniem a odpowiedzią. Nie może być tak, że twoje
pytanie to krótki esej, a odpowiedź ogranicza się do lapidarnego: “Tak właśnie.” czy “Też tak
sądzę.”
- zadawaj pytania otwarte, czyli nie zaczynające się od “CZY”. Jeśli zrobisz inaczej, twój
rozmówca może odpowiadać tylko “tak” lub “nie”, a to mało interesujące;
- korzystaj z “mowy ciała”: całą swoją postawą okazuj szacunek, zainteresowanie, chęć
dowiedzenia się więcej. Młodość jest twoim atutem!
jeśli twój rozmówca unika odpowiedzi na pytanie, masz dwie możliwości:
a) przejdź do następnych pytań, zmień treść tego zbyt trudnego i powróć do problemu za
jakiś czas;
b) zastosuj pauzę sugestywną
bądź miły dla rozmówcy, nie zamykaj sobie jego drzwi. Może ci przecież odmówić potem
dodatkowych wyjaśnień czy odpowiedzi na pytania, które nasunęły ci się przy opracowywaniu
wywiadu.
Zwyczajem dziennikarskim jest oddawanie opracowanego wywiadu do autoryzacji, czyli
akceptacji jego treści przez osobę wywiadowaną. Zdarza się, że godząc się na wywiad rozmówca
zastrzega sobie prawo do autoryzacji. Jeśli się na to zgodziliśmy i oddaliśmy tekst do akceptacji,
naniesione poprawki powinniśmy uwzględnić. Szczególnie wtedy, gdy rozmówca - przez nieuwagę
- pomylił się w kwestiach merytorycznych lub uznał za stosowne rozwinięcie czy wyjaśnienie
danego wątku. Trudniejsza sprawa jeśli rozmówca proponuje nam wykreślenie fragmentów, w
których powiedział coś, czego po dłuższym zastanowieniu nie chciałby przekazać. Jeśli są to
kwestie istotne dla czytelników, warto negocjować z rozmówcą, poznać jego argumenty, dlaczego
chce się wyprzeć swoich słów. Dopiero wtedy można zdecydować, czy uwzględniać jego wolę czy
też publikować wywiad z adnotacją: “tekst nieautoryzowany”.
Na szczęście w praktyce dziennikarzy szkolnych takie dylematy zdarzają się raczej rzadko.
Autoryzacja pozwala na scedowanie odpowiedzialności za błędy merytoryczne na osobę
autoryzującą i pozwala uniknąć - kompromitujących obie strony - błędów.
Przygotowania do spotkania: Potrzebne będą duże arkusze papieru i flamastry oraz materiał
teoretyczny wydrukowany dla każdego uczestnika warsztatu.
Czas: 90 minut (2 godziny lekcyjne)
Przebieg spotkania:
Czytamy uczestnikom scenkę: Cześć! Wiesz stary wczoraj byliśmy tam, na meczu, no wiesz? Całą
paczką! Ale była zabawa! Taki mecz! – wszystkim się podobał.. No to cześć, muszę lecieć!
Pytamy, czego dowiedzieli się z tego dialogu. Czy to była ciekawa rozmowa?
Dzielimy uczestników warsztatów na grupy, w których mają zastanowić się, czym powinien
charakteryzować się dobry wywiad. Wnioskami dzielą się na forum grupy. Zapisujemy je na
dużych arkuszach.
Następnie zachęcamy uczestników, żeby na chwilę każdy z nich zamienił się w dowolnie wybraną
przez siebie osobę. By nie było problemu ze znalezieniem postaci, możemy zaproponować kilka
atrakcyjnych osób na przykład prezydenta RP, Dodę czy Supermana. Dla sprawnego przebiegu
zajęć rozdajemy ponumerowane karteczki. Każdy z uczestników ma wpisać postać, którą chce
być, i zapamiętać numer karteczki. Wszyscy z numerami parzystymi będą na początek
7
dziennikarzami. Każdy z nich losuje karteczkę z zapisanym nieparzystym numerem i postacią, z
którą ma przeprowadzać wywiad. Po losowaniu dziennikarze mają pięć minut na przygotowanie
pytań, a postacie zostają poinstruowane, by starały się mówić mało konkretnie lub wykorzystać
wywiad do własnych celów np. reklamy. Dziennikarze w ciągu piętnastu minut mają wyciągnąć
od rozmówcy jak najwięcej interesujących informacji i sporządzić notatki. Następnie uczestnicy
zamieniają się rolami. Na koniec ćwiczenia wszyscy spisują swoje wywiady.
Po ćwiczeniu rozmawiamy o tym, co sprawiało uczestnikom największą trudność w zdobywaniu
informacji, a co ułatwiało pracę.
Na koniec rozdajemy kartki z materiałem teoretycznym na temat wywiadu i rozdzielamy zadania
redakcyjne - przeprowadzenie wywiadów z osobami niepełnosprawnymi, z różnych mniejszości,
czy przedstawicielami innych interesujących nas, potencjalnie dyskryminowanych grup
społecznych.
Warsztaty dziennikarskie na temat reportażu [załącznik nr 2]
"Reportaż jest właściwie nonsensem. Jest ślamazarny, pracochłonny, drogi, zajmuje dużo
miejsca, jest kłopotliwy moralnie. Ale odwdzięcza się... wielokrotnie. Mówi więcej niż informacja,
nawet obrazkowa, daje możliwość obcowania z bohaterami, współuczestniczenia w wydarzeniach.
Wszystko to jest potrzebne..."
Małgorzata Szejnert
(Gazeta Wyborcza)
Materiał teoretyczny (do wydrukowania i rozdania uczestnikom warsztatu):
Reportaż to odtworzenie tego, co się zdarzyło. Przenoszenie z przeszłości do teraźniejszości.
Wycieczka z czytelnikiem po informację. Reportaż często ukazuje proces docierania do
informacji. Ważne są przy tym szczegóły, atmosfera.
Tematy reportażu:
* wydarzenie, którego świadkiem był dziennikarz lub – częściej – jego rozmówcy.
* człowiek - wyróżniający się spośród innych, którego warto byłoby przedstawić bliżej, sprawić,
aby stał się dobrym znajomym czytelnika.
* atrakcyjne miejsce niedostępne dla czytelnika – niedostępne nie tylko ze względu na odległość,
ale też z powodu braku umiejętności rozejrzenia się dookoła i dostrzeżenia niezwykłości w swoim
otoczeniu. Interesujące mogą być nie tylko wyspy Galapagos, ale też zapomniana przez
wszystkich dzielnica czy uliczka w twoim mieście.
* historia – kiedy reporter zabiera czytelnika w podróż w przeszłość.
Nie sposób napisać reportażu, którego tematem jest tylko miejsce czy wydarzenie. Zwykle autor
przedstawia bohaterów jakiegoś wydarzenia w dodatku rozgrywającego się w ciekawym miejscu.
Co określamy jako temat reportażu, zależy od nacisku, jaki kładzie autor na poszczególne
elementy.
Po czym poznać reportaż?
* zaangażowanie zmysłów
8
* przywołanie obrazu, żywych postaci
* wywołanie poczucia bycia świadkiem akcji, konfliktu, dramatu
* wywołanie refleksji, przeżycia, doświadczenia – reportaż daje do myślenia.
Pisz prostym językiem, krótkimi zdaniami, energicznie, czasem ujawniając swoje uczucia. Używaj
dużo czasowników, trochę przymiotników. Namaluj słowami obraz, stwórz film wyobraźni. Unikaj
rozproszenia – pisz o tym, co wiąże się z akcją twojego reportażu.
Sposób pozyskiwania materiałów do reportażu:
*obserwacja, bycie bezpośrednim uczestnikiem wydarzeń
*wywiad ze świadkami zdarzenia
*dotarcie do interesujących, dotąd niedostępnych dokumentów
*eksperyment - wtopienie się w środowisko.
Proces tworzenia reportażu:
* impuls: - list/informacja od czytelnika
- wydarzenie, którego efektem jest news
- pobyt w niezwykłym miejscu, podróż
- bycie świadkiem zdarzenia
- spotkanie niezwykłej osoby.
* zbieranie materiałów - rozmowy z ludźmi (stronami sporu, mieszkańcami miejsca, świadkami)
*utrwalanie w wyobraźni tego, co przeżyliśmy zbierając materiał
* zbadanie okoliczności i zdobycie wiadomości potrzebnych do zrozumienia wydarzenia (np. z
historii, prawa, psychologii itp.)
* zasięgnięcie opinii osób o dużym autorytecie, specjalistów
* właściwa praca pisarska (której początkiem mogą być próby opowiadania sobie samemu tego,
co potem zostanie spisane).
Pisanie reportażu to trudna sztuka, której nie można się nauczyć, czytając teoretyczne teksty.
Trzeba czytać i samemu pisać. Dotrzeć do dobrych reportaży, przeczytać je, przeanalizować i
spróbować napisać. Gdzie znaleźć dobre reportaże? Ambicję posiadania działu reportażu ma
prawie każda gazeta. Jednak nie każda może sobie na taki pozwolić. Reporter pisze rzadko, nad
jednym tekstem potrafi pracować nawet rok: wyjeżdża, rozmawia, znowu wyjeżdża, czyta, myśli.
A płacić mu trzeba co miesiąc. Dlatego dobre reportaże zamieszczają tylko bogate redakcje np.
Gazeta Wyborcza (szczególnie w Dużym Formacie), Rzeczpospolita (w dodatku Plus-Minus),
Polityka czy Tygodnik Powszechny. Nie wszystkie są skierowane do młodych czytelników, ale są
dobrymi wzorcami dla młodych adeptów. Warto też sięgnąć po zbiory reportaży wydane w formie
książkowej.
Spotkanie 1
Przygotowania do spotkania: Wybranie z „Imperium” Ryszarda Kapuścińskiego fragmentów
ciekawych pod kątem sposobu szkicowania przez niego postaci. Odbijamy je na xero, tak samo
jak materiał teoretyczny, dla każdego uczestnika.
Czas: 45 minut
Przebieg spotkania: Staramy się stworzyć atmosferę skupienia i uwagi. Zachęcamy, by
słuchacze włączyli swoją wyobraźnię - wtedy zobaczą to, o czym czytamy, jak na filmie. Czytamy
tekst „Imperium” dość wolno, z niewielkimi przerwami, które dzielą etapy akcji.
Po lekturze sprawdzamy, czy wyobraźnia słuchaczy zadziałała. Czy mają wrażenie, że poznali
9
bohaterów opowieści autora? To, co ważne dla reportażu, to spotkanie z postaciami, rozmowa z
nimi. A potem poczucie, że to spotkanie nas wzbogaciło, dało do myślenia.
Następnie prosimy uczestników, żeby wyobrazili sobie, że są przybyszami z dalekiej krainy np.
członkami jakiegoś afrykańskiego plemienia i mają wysłać do domu korespondecję - krótką
relację z tego, co zobaczyli w polskiej szkole. Nie ma to być zwykła, beznamiętna relacja, ale
raczej przywołanie obrazu ze wszystkimi zaskakującymi i ciekawymi jej elementami. Trzeba kłaść
nacisk na kolory, zapachy, dźwięki, ale przede wszystkim na zachowania spotkanych ludzi. Czyli
dokładnie to, co ukazuje reportaż! Krótko i jak najbardziej obrazowo. Uczestnicy mają pół godziny
na rozejrzenie się po okolicy (po szkole) i zebranie materiału. Pracują w małych grupach lub
pojedynczo.
Na koniec zajęć rozdajemy im kartki z materiałem teoretycznym i prosimy o spisanie swojej
relacji na następne spotkanie.
Spotkanie 2
Przygotowania do spotkania: wycianamy z kartonu spore koła zębate, z których ma powstać
schemat reportażu. Na poszczególnych kołach piszemy hasła - określenia różnych elementów
występujących w reportażu: "czas", "miejsce", "postacie", "akcja", "rozmowy", "informacja",
"refleksje". Szykujemy fragmenty reportaży, o kórych mowa w punkcie: przebieg spotkania.
Czas: 45 minut
Przebieg spotkania: Układamy na podłodze koła z papieru w taki sposób, żeby zazębiały się ze
sobą. W ten sposób powstaje krąg reportażu. Dlaczego krąg? Bo reportaż może się zacząć od
każdego z tych elementów (może najtrudniej - od refleksji).
Przechodzimy do czytania reportaży spisanych po pierwszym spotkaniu. Wspólnie je analizujemy
pod kątem obecności w nich elementów z kręgu reportażu. Szczególną uwagę zwracamy na
postacie. Jako uzupełnienie możemy wybrać kilka fragmentów reportaży, w których znajdziemy
zarysowane sylwetki interesujących osób: świadków czy uczestników wydarzeń, udzielających
autorowi ważnych informacji, artystów, polityków. Prosimy uczestników spotkania, by w
rozdanych im tekstach zaznaczyli miejsca, w których autorzy wprowadzają postacie. W grupach
(parach czy trójkach) uczestnicy podsumowują wyniki swoich poszukiwań i wybierają najbardziej
interesujące przykłady. W rozmowie wspólnie je analizujemy.
Jako zadanie redakcyjne uczestnicy mają napisać reportaż o osobie z jakiejś mniejszości lub
szerzej o tematyce związanej z różnorodnościa, tolerancją, hasłem: Każdy inny, wszyscy równi.
Scenariusz
Warsztaty dziennikarskie na temat sylwetki
Sylwetka to tekst w całości poświęcony jednemu bohaterowi. Krótsza bywa częścią reportażu lub
uzupełnieniem do wywiadu, dłuższa – może mieć formę reportażu, którego tematem jest
człowiek.
Materiał teoretyczny (do wydrukowania i rozdania uczestnikom warsztatu):
Sylwetka to nie fotografia. Szkicując czyjąś sylwetkę, przedstawiamy tylko najbardziej
charakterystyczne cechy postaci, pozwalające ją zapamiętać i rozpoznać.
Dziennikarz musi umieć rysować sylwetki słowami. Najważniejszy jest wybór: o czym wspomnieć,
10
a co pominąć. Wybieramy przede wszystkim te informacje, które mają znaczenie dla reszty
tekstu: na przykład dla treści wywiadu, dla akcji reportażu.
Trzeba pamiętać, że opisując jakąś postać, łatwo przekazać swój stosunek do niej.
Przedstawienie sylwetki nie powinno zawierać wyłącznie zwrotów wartościujących, na przykład:
ładny, mało urodziwy, nieatrakcyjny, brzydki, piękny. Używając takich ogólników, nie
informujemy czytelnika, ale narzucamy swój – może krzywdzący, a na pewno nieobiektywny –
osąd. Trzeba napisać, jak wyglądała dana osoba, rzecz czy miejsce, że uznaliśmy je za
nieatrakcyjne czy - wręcz preciwnie - piękne. Warto używać porównań.
Jeśli w sylwetkowym przedstawieniu postaci znajdą się informacje uzupełniające to, co można
zobaczyć, trzeba wskazać ich źródło.
Na przykład: "Kazimierz Sandacz, właściciel skradzionej łodzi, tęgi, zwalisty, z fają w zębach,
“doświadczony żeglarz” – jak twierdzą członkowie załogi"..., albo "mówi, że jest doświadczonym
żeglarzem z dwudziestoletnią praktyką".
Ciekawy, żywy sposób przedstawiania postaci bardzo wpływa na wartość tekstu. Świadczy o
zdolnościach autora i jego kwalifikacjach dziennikarskich. Warto ćwiczyć się w obserwowaniu
ludzi, by umieć zauważyć ich charakterystyczne rysy i naszkicować je - czasem jednym słowem,
ale tak, by nawiązać kontakt z wyobraźnią czytelnika.
Spotkanie 1
Przygotowanie: potrzebne będą karteczki do losowania.
Czas: 45 minut (godzina lekcyjna)
Przebieg spotkania: Każdy uczestnik-autor drogą losowania znajduje partnera - osobę, którą
za chwilę przedstawi jako postać, która mogłaby wystąpić w reportażu o naszych warsztatach.
Przykładowy sposób losowania: uczestnicy piszą na rozdanych kartkach swoje imiona albo
pseudonimy. Kartki są dwóch kolorów. Ci, co pisali na niebieskich, wybierają różowe i w ten
sposób mamy pierwszy zestaw par. "Niebiescy" są autorami, "różowi" - postaciami. Potem
sytuację odwracamy i powstaje drugi zestaw par autor-postać. Po losowaniach autorzy i postacie
odnajdują się i rozpoczynają ćwiczenia.
Polecenie jest następujące: przyjrzyj się "postaci" tak, aby zauważyć charakterystyczne rysy,
pozwalające postać zapamiętać i rozpoznać. Porozmawiaj krótko z postacią, by uzyskać od niej
potrzebne ci informacje. Naszkicuj słowami sylwetkę, posłuż się cytatem - fragmentem
wypowiedzi przedstawianej postaci.
Po 10 minutach ogłaszamy zamianę: postacie stają się autorami, autorzy - postaciami. Po
kolejnych 10 minutach wszyscy przez 15 minut redagują swoje teksty. Siadamy w kręgu.
Ochotnicy czytają swoje teksty, pomijając imiona i nazwiska postaci. Wszyscy starają się
rozpoznać, o kim mowa, lub - jeśli to wiedzą - uzupełnić sylwetkę o to, co uważają za istotne lub
wskazać, które informacje są zbędne czy zbyt ogólnikowe.
Na koniec rozdajemy kartki z materiałem teoretycznym na temat sylwetki.
Spotkanie 2
Przygotowanie: Na spotkanie zapraszamy gościa – przedstawiciela mniejszości, która nas
interesuje. Uprzedzamy uczestników, że trzeba będzie naszkicować jego sylwetkę.
Czas: 45 minut
11
Przebieg: Spotkanie wypełnia rozmowa na różne tematy, związane z osobą gościa. Zadaniem
uczestników jest zadawać pytania, które pomogą zebrać materiał do nakreślenia sylwetki. Jeśli
wystarczy czasu, uczestnicy mogą napisać sylwetkę zaraz po spotkaniu z gościem. Jeśli nie, może
to być zadaniem redakcyjnym do wykonania w domu. Kilka "sympatycznych" sylwetek można
przekazać gościowi w ramach podziękowania za spotkanie.
12
IV Sprawy organizacyjne
Wszystkie pytania proszę kierować do koordynatora warsztatów –
p. B.Krzywickiej
Opracowała – Beata Krzywicka
Zaakceptował – dyrektor szkoły
Złotoryja, 03.10.2011
13