Ćwiczenia głosek w izolacji

Ćwiczenia głosek w izolacji
Ćwiczymy głoskę sz
Ćwiczenia głoski sz w izolacji poprzedzamy treningiem narządów artykulacyjnych i kilkoma ćwiczeniami
oddechowymi (np. dmuchaniem przez słomkę lub na bańki mydlane z zachowaniem odpowiedniego toru
oddechowego).Warto też usprawnić słuch fonematyczny.
Zabawa słuchowa „Szumiące wyrazy”
Zabawa ma na celu usprawnienie słuchu fonematycznego i uwrażliwienie dziecka na brzmienie ćwiczonej
głoski.
Mama wypowiada różne wyrazy, a zadaniem dziecka jest klasnąć lub zrobić jakiś inny znak gdy usłyszą
głoskę sz
sikawka, klasa, szkoła, koszula, kula, siatka, skakanka, szmatka, sanki, mysz, los, klosz, osiem,
muszelka, panienka, gruszka, poduszka, kość, szesnasty, misa, koszyk, podróż
Należy przy tym pamiętać, że „ż” na końcu wyrazu brzmi traci dźwięczność i wymawiamy je jak sz.
Zabawa artykulacyjna „Szum wiatru”. Ćwiczenia głoski w izolacji.
Pozycja artykulacyjna do głoski „sz”:
-czubek języka na wałku dziąsłowym, jak przy głosce „l”
-zęby zbliżone, ale nie zaciśnięte (aby język miał miejsce na utrzymanie się w pozycji pionowej)
-usta zaokrąglone wysunięte do przodu, jak przy głosce ”o”
-powietrze skierowane cienkim strumieniem przez środek jamy ustnej, jak podczas dmuchania przez
słomkę
Początkowo ćwiczymy głoskę w izolacji w skupieniu przed lusterkiem, aby dziecko miało kontrolę
wzrokową. Zwracamy przy tym uwagę, aby powietrze nie uciekało na boki i policzki się nie nadymały.
Przypominamy zawsze o konieczności uniesienia języka na góry oraz zaokrągleniu ust.
Potem możemy się bawić w „szumienie” w innych zabawowych lub codziennych sytuacjach.
Zabawa artykulacyjna „Co szumi ?” Mama lub Tata wypowiadają zdania, a dziecko realizuje głoskę sz
odrobinę ją przedłużając:
Szumi morze - szszsz...
Szumi wiatr - szszsz...
Szumi woda z kranu- szszsz...
Szumi las - szszsz...
Szumią drzewa - szszsz...
Szumią liście - szszsz...
Szumię ja - szszsz...
Szumisz ty - szszsz...
Onomatopeje. Realizujemy głoskę sz razem z dzieckiem jako wyraz dźwiękonaśladowczy w
codziennych sytuacjach np.
-na spacerze lub wracając z przedszkola udajemy szum wiatru,
-kiedy dziecko podczas kąpieli bawi się w wannie łódeczką,
-podczas mycia włosów dziecku (może będzie to sposób na odwrócenie jego uwagi od tej nie zawsze
lubianej czynności),
-patrząc na lecący po niebie samolot itp
Artykulacyjna zabawa fabularyzowana „Król wiatrów”. Mama lub Tata opowiadają bajkę, a dziecko
realizuje głoskę sz przedłużając artykulację.
Za siedmioma lasami, za siedmioma rzekami na ogromnej górze mieszka Król Wiatrów. Wiosną wiatr
zlatuje z góry i głośno szumi szszsz budząc zwierzęta ze snu zimowego. Z kolei w sadzie szumi łagodnie
szszsz, by nie postrącać płatków z kwitnących drzew. Latem najczęściej leży w hamaku rozwieszonym
wśród drzew, które szumią cichutko szszsz. Obserwuje bawiące się dzieci. Gdy nad placem zabaw
zbierają się chmury mocno szumi szszsz, by je rozpędzić. Kiedy słońce mocno świeci i dzieciom jest
bardzo gorąco, wtedy szumi lekko szszsz. Jesienią zaś przegania czarne, listopadowe chmury, szumiąc
groźnie szszsz. Zagląda przy tym do okien, by zobaczyć jak bawią się dzieci w domach i przedszkolach.
Stuka w okienka i szumi łagodnie szszsz, aby dzieci wpuściły go do środka. Lecz dzieci wołają: wietrzyku psotniku masz chmurki przegonić szszsz, utulić sarenki w lesie szszsz, kałuże osuszyć szszsz i
liście posprzątać szszsz, bez ciebie cóż zrobi jesień? Gdy przychodzi mroźna, sroga zima wiatr hula po
świecie najwięcej i głośno woła szszsz.
Zabawa grafomotoryczna i artykulacyjna „Szumi morze” :
Dziecko wybrzmiewając głoskę sz może kreślić linie faliste mazakiem lub kredką na kartonie, palcem na
tacy z kaszą manną, albo na plecach mamy lub taty.
Ćwicząc głoskę sz w izolacji trzeba koniecznie zwracać uwagę na jakość jej brzmienia, zachowywać
właściwą pozycję artykulacyjną i korygować ewentualne niedoskonałości. W razie problemów
uczulamy miejsca artykulacji dotykając wałka dziąsłowego i czubka języka np. chłodną łyżeczką, aby
uzmysłowić, które miejsca w jamie ustnej spotykają się przy realizacji tej głoski. W razie
wątpliwości należy wrócić do ćwiczeń motorycznych pionizujących język i ćwiczeń oddechowych
wydłużających fazę wydechu lub skonsultować się z logopedą.
Ćwiczymy głoskę s
Ćwiczenia głoski s w izolacji poprzedzamy treningiem narządów artykulacyjnych i kilkoma ćwiczeniami
oddechowymi (np. dmuchaniem przez słomkę lub na bańki mydlane z zachowaniem odpowiedniego toru
oddechowego co ma szczególnie duże znaczenie gdy głoska s jest realizowana bocznie lub
międzyzębowo).Warto też usprawnić słuch fonematyczny.
Zabawa słuchowa „Syczące wyrazy”
Zabawa ma na celu usprawnienie słuchu fonematycznego i uwrażliwienie dziecka na brzmienie ćwiczonej
głoski.
Mama lub Tata wypowiadają różne wyrazy, a zadaniem dziecka jest klasnąć, tupnąć czy podskoczyć lub
zrobić jakiś inny znak gdy usłyszą głoskę s np.:
sikawka, klasa, szkoła, koszula, kula, siatka, skakanka, szmatka, sanki, mysz, los, kos, osiem, nos,
muszelka, panienka, gruszka, poduszka, kość, szesnasty, misa itd.
Zabawa słuchowa „Ile razy zasyczało?”
Zabawa ma na celu usprawnienie słuchu fonematycznego i uwrażliwienie dziecka na brzmienie ćwiczonej
głoski ale również ćwiczy analizę słuchową nieodzowną w procesie nauki czytania i pisania.
Mama wypowiada różne wyrazy, a zadaniem dziecka jest powiedzieć ile razy usłyszało w danym wyrazie
głoskę s. np.:
stonoga, sok, sosna, siedemnasty, męski, sos, Sabina, Stanisław, most, motyl, szafka itp.
Należy przy tym pamiętać że głoska nie jest tożsama z literą więc np. w wyrazie siedemnasty mamy dwie
litery s, ale głoskę s tylko jedną, a w wyrazie szafa głoska s nie występuje wcale.
Zabawa artykulacyjna „Syczenie węża”. Ćwiczenia głoski w izolacji.
Udajemy syczenie węża ssssssss…
Pozycja artykulacyjna do głoski „s”:
-czubek języka za dolnymi zębami, przy dziąsłach
-zęby złączone
-usta uśmiechnięte, przylegają do zębów
Początkowo ćwiczymy głoskę w izolacji w skupieniu przed lusterkiem, aby dziecko miało kontrolę
wzrokową. Zwracamy przy tym uwagę, aby powietrze nie uciekało na boki, a język nie wychodził między
zęby Przypominamy zawsze o konieczności zaparkowania języka na dole przy dziąsłach, złączenie
ząbków i uśmiech. Potem możemy się bawić w „syczenie” w innych zabawowych lub codziennych
sytuacjach.
Zabawa grafomotoryczna i artykulacyjna „Syczy wąż” :
Dziecko wybrzmiewając poprawnie głoskę s wodzi palcem po wyciętym z kartonu wężu, lub syczy
kolorując kolorowankę przedstawiającą węża. Może też rysować węża palcem na tacy z mąką czy kaszą
manną, albo na plecach Mamy lub Taty.
Zabawa sensoryczno-artykulacyjna „Syczący szal”
Wybieramy szale lub apaszki które są wykonane z różnego typu tkanin różniących się fakturą (wełna,
jedwab, bawełna, polar, szenila itp.).Dziecko delikatnie zaciska rączkę na szalu, Mama lub Tata ciągną
delikatnie powoli szal ,aby dziecko doznawało wrażeń czuciowych, a ono przez cały czas syczy zwracając
uwagę na ułożenie języka.Za każdym razem można omówić wrażenia jaki wywołał dotyk materiału, a
będzie to wówczas okazja to poszerzenia słownictwa dziecka.
Zabawa artykulacyjno- słuchowa „Sycząca bajka”
Mama lub Tata opowiadają dziecku wymyśloną przez siebie historyjkę. Wcześniej umawiają się, że na
każde słowo, w którym dziecko usłyszy głoskę s, będzie reagowało krótkim sykiem. Początek bajki może
być taki:
Była wiosna. Niebo było niebieskie. Wąż Syczek spał sobie smacznie w swojej jaskini pod wiszącą skałą.
Wokoło szumiał stary las. Promienie słońca wpadły przez małą szczelinę i muskały jego niebieską skórę.
Nagle wąż obudził się z sykiem. Śniło mu się, że gonił go wielki tygrys.
Ćwicząc głoskę s w izolacji trzeba koniecznie zwracać uwagę na jakość jej brzmienia, zachowywać
właściwą pozycję artykulacyjną i korygować ewentualne niedoskonałości. W razie problemów
uczulamy miejsca artykulacji dotykając czubka języka i dolnych dziąseł np. chłodną łyżeczką, aby
uzmysłowić, które miejsca w jamie ustnej spotykają się przy realizacji tej głoski. Jeśli język ucieka
stale między zęby można też zawiązać supełek na nitce, wsunąć ją między dolne jedynki, aby
dziecko czuło go czubkiem języka podczas artykulacji głoski. W razie wątpliwości należy wrócić do
ćwiczeń motorycznych i ćwiczeń oddechowych wydłużających fazę wydechu lub skonsultować się z
logopedą.
Ćwiczymy głoskę ś
Ćwiczenia głoski ś w izolacji poprzedzamy treningiem narządów artykulacyjnych i ćwiczeniami
oddechowymi (np. dmuchaniem przez słomkę lub na bańki mydlane z zachowaniem odpowiedniego toru
oddechowego co ma szczególnie duże znaczenie gdy głoska ś jest realizowana bocznie lub
międzyzębowo). Warto też usprawnić słuch fonematyczny.
Zabawy fonetyczne.Do ćwiczeń motoryki narządów mowy możemy przed wywołaniem głoski dodać
zabawy fonetyczne, które za pomocą innych głosek przygotują artykulatory do poprawnej realizacji
głoski ś np.:
-udawanie śmiechu w różnych tonacjach ,na przemian głośno i cicho hhiiii,hiiii,hiiii
-udawanie konia: ihihihi,ihihihihi…
-wymawianie szeptem a potem głośno iiiii,jjjj,ihihihih…
-szybkie powtarzanie ti-ti-ti-ti...
Ćwiczenia słuchowe
-Mama lub Tata proszą dziecko aby klasnęło w dłonie wtedy gdy słyszy w wyrazie głoskę ś.
ślimak , świerk ,broszka, środa, źródło, śmieci, świeca, tunel, smoła itp.
-Klaśnij w dłonie gdy usłyszysz głoskę na początku wyrazu: siano, siatka, miesiąc, sikawka, Asia, gęsi
Zabawa artykulacyjna .Ćwiczenie głoski ś w izolacji.
Usypianie laki lub misia siii…
Pozycja artykulacyjna do głoski ś
-czubek języka znajduje się przy wewnętrznych dziąsłach za dolnymi zębami
- środkowa część języka unosi się ku górze do przedniej części podniebienia ,
-zęby złączone
- usta zaokrąglone wysunięte do przodu
Jeśli nie udaje się uzyskać miękkości próbujemy przeciągnąć nieco i i przedłużyć jego artykulację w
j:sjjjj…
Ćwicząc głoskę ś w izolacji trzeba koniecznie zwracać uwagę na jakość jej brzmienia, zachowywać
właściwą pozycję artykulacyjną i korygować ewentualne niedoskonałości. W razie problemów
uczulamy miejsca artykulacji dotykając czubka języka i dziąseł za dolnymi zębami oraz grzbietu
języka i wałka dziąsłowego np. chłodną łyżeczką, aby uzmysłowić, które miejsca w jamie ustnej
spotykają się przy realizacji tej głoski. W razie wątpliwości należy wrócić do ćwiczeń motorycznych i
ćwiczeń oddechowych wydłużających fazę wydechu lub skonsultować się z logopedą.
Ćwiczymy głoskę l
Po wyćwiczeniu języka do pojawienia się głoski „l” często wystarczy jedynie pokazanie dziecku
właściwego sposobu artykulacji.
Warto ćwiczyć przed lusterkiem, aby dziecko mając kontrolę wzrokową unosiło język odpowiednio
wysoko. W razie problemów uczulamy miejsca artykulacji dotykając wałka dziąsłowego i czubka języka
np. chłodną łyżeczką, aby uzmysłowić, które miejsca w jamie ustnej spotykają się przy realizacji tej
głoski.
Pozycja artykulacyjna do głoski l
- usta uchylone
-czubek języka dotyka delikatnie do wałka dziąsłowego l-l-l-l-l…
Ważne jest aby język nie był zbyt napięty i nie uderzał o wałek dziąsłowy czy zbyt długo do niego
przywierał. Zwracamy też uwagę na to, by język był w pozycji pionowej nie wyskakiwał pomiędzy
zęby ani też nie opadał leniwie na dno jamy ustnej. W razie wątpliwości należy wrócić do ćwiczeń
motorycznych pionizujących język lub skonsultować się z logopedą.
Ćwiczymy głoski k,g
Po wyćwiczeniu mięśni języka najczęściej wystarczy poprosić dziecko, by umieściło język na dnie jamy
ustnej, a jego czubek przy dolnych zębach, następnie szeroko otworzyło buzię tak, aby uniemożliwić
kontakt grzbietu języka z podniebieniem. Kontrolując w lusterku ułożenie języka dziecko stara się
powiedzieć k-k-k-k…g-g-g-g…
Mama może pomóc dziecku przytrzymując grzbiet języka na dnie jamy ustnej palcem. Czasami może być
przydatne mocne odchylenie dziecka do tyłu lub ułożenie go w pozycji leżącej, bo wówczas masa języka
samoczynnie przesuwa się ku tyłowi pod wpływem grawitacji.
Innym sposobem jest wymawianie sylaby ta lub da z jednoczesnym przytrzymaniem grzbietu języka
palcem lub szpatułką. Powoduje to wysklepienie się i zwarcie tylnej części języka z podniebieniem, co
jest niezbędne do uzyskania głoski k,g
Ćwicząc głoskę w izolacji trzeba koniecznie zwracać uwagę na jakość jej brzmienia, zachowywać
właściwą pozycję artykulacyjną i korygować ewentualne niedoskonałości. Należy uważać ,aby tył
języka stykał się z podniebieniem i nie aktywizował się grzbiet języka.
Ćwiczymy głoski w,f
Po wyćwiczeniu prawidłowego toru oddychania i usprawnieniu warg wystarczy często przytrzymanie
dolnej wargi górnymi siekaczami lub przytrzymanie wargi przy górnych zębach podczas dmuchania, aby
głoski wargowo-zębowe zostały wywołane.
Zabawa artykulacyjna „Jazda wyścigówką”. Ćwiczenie głoski w izolacji
Udajemy warkot silnika wwwwwwww…
Pozycja artykulacyjna do głoski w:
-usta spłaszczone w lekkim uśmiechu
-górne siekacze dotykają dolnej wargi
-powietrze skierowane na szczelinę którą tworzą zęby i warga
Zabawa artykulacyjna „Dmuchanie świeczki”. Ćwiczenie głoski w izolacji
Ćwiczymy zachowując pozycję artykulacyjną jak w powyższym ćwiczeniu. Dziecko przytrzymuje sobie
dolną wargę palcem tak aby dotykała górnych siekaczy i dmucha delikatnie realizując w ten sposób
przedłużoną głoskę fffff…
Głoski w,f też można uzyskać przez modyfikację samogłoski u . Przyciska się lekko dolną wargę do
brzegu górnych siekaczy w czasie wymowy samogłoski u aż do wytworzenia szczeliny charakterystycznej
dla głosek wargowo-zębowych.
Początkowo można lekko przygryzać wargę zębami jednak nie należy tego robić zbyt mocno, aby
utworzyła się szczelina i powietrze nie zaczęło uciekać na boki.
logopeda
mgr Monika Wrzos
Bibliografia
Antos D., Demel G.Styczek.I. Jak usuwac seplenienie i inne wady wymowy
Balejko A. Jak pokonac seplenienie
Bochniarz A. Gdy masz dziecko z wada wymowy
Cieszyńska J. Metody wywoływania głosek
Demel G. Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola
Demel G. Wady wymowy
Demelowa G. Elementy logopedii
Kania J.T. Szkice logopedyczne
Lichota E. Terapia wad wymowy
Logopedia: teoria i praktyka Red. M. Młynarska, T. Smereka.
Rodak H. Terapia dziecka z wada wymowy
Spałek E., Piechowicz-Kułakowska C. Jak pomóc dziecku z wada wymowy