Red Bull X

WYDARZENIA
YDARZENIA
W sobotę 6. września warszawski Stadion X-lecia odżył po raz ostatni
w swojej historii, by stać się areną spektakularnego pojedynku
zawodników free style motocrossu. Motocyklowe show z udziałem
najlepszych zawodników świata – Mata Rebeaud, Dany’ego Torresa,
Jeremiego Luska i Robbie Maddisona, przyciągnęło na trybuny tłumy
fanów żądnych adrenaliny. Red Bull X-Fighters w Polsce był pierwszą
w historii tej imprezy edycją na terenie Europy Środkowo-Wschodniej.
Fot. TSE
finał zawodów FMX
Inauguracja zawodów FMX firmowanych przez Red
kę na terenie zamku Slane w Irlandii. Tegoroczny,
Międzynarodowa ekipa specjalizująca się w budo-
Bulla miała miejsce w 2001 roku na arenie korridy
ósmy już cykl zawodów Red Bull X-Fighters został
wie torów ziemnych, dowodzona przez Ameryka-
w Walencji. Rok później rozgrywki przeniesiono na
rozegrany na trzech kontynentach, w sześciu pań-
nina Dane Herrona, stworzyła jeden z największych
arenę walki byków w Las Ventas w Madrycie. Od
stwach świata: w Meksyku, Brazylii, USA, Hiszpanii,
i najbardziej nowatorskich torów FMX. Jego kształt
2005 roku część zawodów odbywała się w Meksyku,
Niemczech, a wielki finał w Polsce.
przypominał literę „X” o ramionach długości 250
na największej arenie korridy świata, mieszczącej 42
Stadion X-lecia, będący przez dekady najważniej-
i 200 metrów. Zbudowanie potężnych ramp wyma-
tysiące widzów. Dwa lata później po raz pierwszy ze-
szym obiektem sportowym powojennej Polski, zo-
gało wysypania na płytę i część zniszczonych trybun
rwano z tradycją wielkich aren i zorganizowano wal-
stał przemieniony w olbrzymi tor motocrossowy.
stadionu 540 wywrotek mieszanki gliny i piasku (to
38
MUZYKA I TECHNOLOGIA
LISTOPAD 2008
www.muzyka-tech.pl
Red Bull X-Fighters
mek i doświetlenia toru. Zawody były rejestrowane
O oprawie świetlnej i multimedialnej
w technologii HD, w związku z tym natężenie
imprezy rozmawiałem z
oświetlenia na powierzchni toru i w strefie
Grzegorzem Kępką z firmy TSE.
zawodniczej musiało być na poziomie 1000-1200
luksów, co było dość trudne do osiągnięcia. Poza
Adam Kliczek, MiT: Stadion X-lecia od początku
tym używaliśmy czterech spotów Robert Juliat
swego istnienia nie posiadał oświetlenia płyty
Lancelot 4000 i wytwornic dymu: 4 szt. MDG Max
boiska. Musieliście od podstaw stworzyć całą
3000 i 4 szt. MDG Atmospheric.
infrastrukturę świetlną.
Proszę opowiedzieć, jakich urządzeń użyliście?
Na tej imprezie wykorzystaliście także dwa
Grzegorz Kępka, TSE: Głównym źródłem światła
ekrany diodowe.
było osiem reflektorów SoftSun firmy Luminys,
Tak, były to dwa panoramiczne telebimy
sprowadzonych na potrzeby imprezy z Monachium
o rozmiarze 9,76 × 5,46 metra. Do konstrukcji
i Londynu. Zostały one wyniesione na wysokość
każdego z nich wykorzystaliśmy panele diodowe
50 metrów przy pomocy czterech dźwigów. Na
Lighthouse R19 w konfiguracji 8 × 6. Sygnały
każdym z wysięgników zamontowaliśmy jeden
wideo trafiały na telebimy bezpośrednio z wozu
reflektor w wersji 100 kW i jeden w wersji 50 kW.
realizacyjnego w postaci cyfrowego sygnału SDI
Ciekawostką jest fakt, że na całym świecie jest
poprzez interfejs światłowodowy (2x 500 m).
Fot. TSE
tylko 30 sztuk SoftSunów w wersji 100 kW. O ich
mocy może świadczyć fakt, że długość żarówki
Ile konsolet oświetleniowych było potrzebnych
wynosi prawie trzy metry.
do obsługi imprezy?
Korzystaliśmy z dwóch konsolet GrandMA Full
Bardzo atrakcyjnie wyglądały wąskie wiązki
Size. Pierwsza sterowała całym oświetleniem
świetlne emitowane z korony stadionu.
ruchomym, druga światłami żarowymi. Backup
Umieściliśmy tam 35 szperaczy Falcon Beam
systemu stanowiło oprogramowanie GrandMA
7000, zamontowanych na dwumetrowych
PC. Reżyserem i głównym realizatorem światła był
konstrukcjach. Ze względu na duży obwód korony
Michael Milbou, asystował mu Jimmy Stas. Obaj
(ponad kilometr) musieliśmy zastosować proceso-
panowie pracują dla firmy Multimedia Interactive
ry DMX przesyłające sygnały sterujące za pomocą
Channel, która była organizatorem imprezy Red
światłowodów.
Bull X-Fighters w Polsce.
W jaki sposób zrealizowaliście oświetlenie
Zasilanie tak wielu urządzeń wymagało dużego
efektowe toru?
zapasu mocy.
Użyliśmy 120 sztuk ruchomych głów Martin Mac
Naszą „elektrownię” stanowiły czterdzieści
2000 Wash rozmieszczonych w odległościach
dwa agregaty o łącznej mocy ponad 6 MW. Dla
5,5 metra. Dodatkowo na szczytach ramp umieści-
przykładu ze względu na znaczny pobór mocy
liśmy 48 sztuk miękkich świateł Clay Paky Alpha
i duże odległości między reflektorami SunSoft,
Wash 575.
do każdego z nich podłączony był oddzielny
generator. Ponadto zakłócenia elektromagnetyczne
Jakie inne urządzenia były potrzebne do odpo-
generowane przez zasilacze SunSoftów okazały się
prawie 15 tysięcy ton!). Prace trwały 45 dni, a nie-
wiedniej oprawy świetlnej imprezy?
na tyle kłopotliwe, że do ich sterowania musieli-
zbędny sprzęt przywiozło 50 ciężarówek.
Wykorzystaliśmy 120 belek reflektorów PAR 64
śmy wydzielić dedykowaną linię DMX.
Organizatorem finału imprezy Red Bull X-Fighters
(po sześć sztuk na belce) w celu oświetlenia bra-
w Polsce była spółka Replay (część grupy Multimedia Interactive Channel), zajmująca się m.in.
produkcją Sopot Festiwalu i Warszawskiego Sylwestra 2007. Zainstalowane trybuny oraz miejsca
stojące wyznaczone na płycie stadionu pozwoliły
oglądać imprezę finałową 35 tysiącom osób. Było
to wydarzenie, które poruszyło całą Polskę – od fanów, poprzez dziennikarzy i fotoreporterów, aż do
eventowców.
Świetlne show
Zawody Red Bull X-Figters to coś więcej niż rywalizacja sportowa. To swego rodzaju sztuka, która
z akrobacjami motocyklistów.
W celu oświetlenia bramek i doświetlenia toru
wykorzystano 120 belek reflektorów PAR 64
(po sześć sztuk na belce).
LISTOPAD 2008
Fot. TSE
polega na perfekcyjnym połączeniu gry świateł
MUZYKA I TECHNOLOGIA
39
WYDARZENIA
YDARZENIA
Red Bull X-Fighters
Kto stworzył projekt instalacji świetlnej?
przeszkód. Z naszego punktu widzenia najważ-
Projektem instalacji świetlnej zajął się Michael
niejsze było zapewnienie spektakularnych efektów
Milbou. Zajęło mu to trzy tygodnie, przy czym spo-
świetlnych przy jednoczesnym zapewnieniu
rym problemem okazało się zdobycie aktualnych
bezpieczeństwa zawodników i spełnieniu wymagań
planów Stadionu X-lecia (dostępna była wersja
ekipy filmowej.
Słupek nagłaśniający górną część sektora
siedzącego (2x 4 JBL VerTec 4889,
w dole subbasy EAW SB1000).
z lat 70-tych). Z naszej strony za projekt świetlny
odpowiadał Waldemar Osentowski, natomiast za
projekt elektryczny – panowie Michał Purchała
System nagłośnieniowy
i Marcin Kuśmier.
O kwestiach związanych z nagłośnieniem
Ile czasu trwało instalowanie sprzętu?
rozmawiałem z panem Marcinem del Fidali
Prawie dwa tygodnie. Instalację uruchamialiśmy
z firmy GMB pro sond.
przy pomocy konsolety GrandMA Light. We wła-
Adam Kliczek, MiT: Proszę opowiedzieć, na
snym zakresie wykonaliśmy wszystkie aluminiowe
czym polegała specyficzność systemu nagłośnie-
konstrukcje nośne pod światła, bramki, statywy
nia zastosowanego na tej imprezie.
pod Falcony. Samo programowanie świateł zajęło
Marcin del Fidali, GMB pro sond: Naszym głów-
trzy dni.
nym zadaniem było zapewnienie jak najlepszego
nagłośnienia widowni. Miejsca dla publiczności zostały podzielone na osiem sektorów, każdy z nich
Na jakie problemy napotkaliście w czasie uru-
Fot. GMB pro sound
etapami, a poszczególne strefy były testowane
chomiania systemu?
miał inny kształt, a dodatkowo znajdowały się
Głównym problemem była rozległość oświetlanego
one na różnych poziomach, co generowało wiele
obiektu. Jak już wspomniałem, obwód korony wy-
problemów natury akustycznej. W przypadku aren
Ile czasu trwała instalacja sprzętu?
nosił ponad kilometr – stąd decyzja o dystrybucji
do korridy, na których zwykle rozgrywane były
Instalacja zajęła nam siedem dni. Ze względu na jej
sygnałów sterujących za pomocą światłowodów.
zawody Red Bull X-Fighters, zapewnienie dobrego
rozległość wykorzystaliśmy system cyfrowej trans-
Wykorzystaliśmy sześć procesorów NSP firmy MA
nagłośnienia jest znacznie prostsze. Przy pracach
misji dźwięku siecią A-Net (skrętka Cat-5e), a do
Lighting i półtora kilometra światłowodów, zako-
na Stadionie X-lecia musieliśmy wziąć pod uwagę
zasilania reżyserki i każdego sektora publiczności
panych w peszelach pod torem. Każdy procesor
m.in. to, że widzowie znajdują się na płycie, po
przeznaczyliśmy oddzielne generatory. Większość
był umieszczony w innej części obiektu i zwykłymi
której jeżdżą motory, a jednocześnie dźwięk nie
kabli była zakopana pod ziemią, więc musiały być
kablami DMX przekazywał sygnały sterujące
powinien dostawać się na tor.
dobrze zabezpieczone nie tylko przed motocykla-
określonej grupie lamp.
mi, ale też przed ciężkimi maszynami ubijającymi
Ponadto okazało się, że zgodnie ze specyfikacją
Byłeś głównym projektantem systemu nagło-
tor. Dodatkowo, ze względów bezpieczeństwa,
reflektorów SoftSun bezpieczne jest ich dimmo-
śnienia.
na koronie poprowadziliśmy oddzielną linię
wanie do 8% jasności – przy niższych wartościach
Tak, za projekt odpowiadałem ja, a w pracy
nagłośnieniową służącą do emisji komunikatów
potrafiły się zupełnie wyłączyć.
pomagał mi Janusz Klimowicz (realizator dźwięku
awaryjnych.
pracujący dla GMB pro sound – przyp. AK).
Wystrojenie i korekta systemu trwały trzy dni.
Jak podsumowałbyś imprezę Red Bull X-Fighters
Mieliśmy na to około czterech miesięcy, ale prace
Dużą uwagę przywiązaliśmy do odpowiedniego
Super Session?
przyspieszyły dopiero w końcowej fazie, gdy rozja-
ustawienia opóźnień sygnałów między strefami, by
Była to największa z dotychczasowych impreza
śniła się sytuacji dotyczącej szczegółów imprezy.
nie dopuścić do powstawania echa.
Red Bulla – miała najdłuższy tor i najwięcej
Już w fazie projektu spodziewaliśmy się dużych
problemów z wyeliminowaniem odbić dźwięku
Jaki sprzęt posłużył do nagłośnienia widowni?
na terenie obiektu i między innymi stąd wziął się
Wykorzystaliśmy systemy liniowe: 40 sztuk
pomysł na nagłośnienie sektorowe.
kolumn JBL VerTec VT4889, napędzanych wzmac-
Fot. TSE
Bardzo atrakcyjnie wyglądały wiązki świetlne
emitowane z 35 szperaczy Falcon Beam 7000
z korony stadionu.
40
MUZYKA I TECHNOLOGIA
LISTOPAD 2008
www.muzyka-tech.pl
WYDARZENIA
YDARZENIA
Red Bull X-Fighters
Fot. TSE
Głównym źródłem światła było osiem reflektorów
SoftSun firmy Luminys, wyniesionych na wysokość
50 metrów przy pomocy czterech dźwigów.
niaczami Crown I-TECH i 16 sztuk aktywnych
Jak przedstawiała się kwestia mikrofonów
cie z realizatorem na wozie, by mieć pewność, że
kolumn Meyer Sond MICA. W zakresie niskich
i odsłuchów?
nasze nagłośnienie tam nie trafia.
częstotliwości pracowało 36 subbasów EAW
Warto zwrócić uwagę, że na tej imprezie nie
SB1000. W sektorach siedzących umieściliśmy
było klasycznego stanowiska FOH. Zastąpiła je
Jak podsumowałbyś imprezę Red Bull X-Figters?
po cztery punkty nagłośnieniowe w konfiguracji
wyciszona reżyserka (tzw. event control room),
Ogólnie była to bardzo trudna produkcja, która
2x VerTec i 2x EAW. W największym sektorze
w której przebywali reżyser i producenci odpo-
pochłonęła kilka ciężarówek sprzętu i kilka kilo-
stojącym pracowały kolumny MICA podwieszone
wiedzialni za całokształt imprezy. Prowadzący
metrów kabli. Myślę jednak, że efekt końcowy był
od góry. Do zarządzania nagłośnieniem wykorzy-
imprezę MC znajdowali się w reżyserce i korzystali
wart włożonej pracy.
staliśmy procesory DBX 460, BSS 366T, Galileo
z mikrofonów Shure SM58. Podczas jednego
616 oraz JBL DSC 250 i 280 podłączone do sieci
z towarzyszących imprezie side actów – ludowych
Wrażenia
komputerowej.
dożynek, występował zespół muzyczny i śpiewacy.
Trzeba stwierdzić, że oprawa techniczna zawodów
Przeznaczyliśmy dla nich bezprzewodowe nadaj-
Red Bull X-Fighters Super Session stała na bardzo
W jaki sposób odbywała się dystrybucja sygna-
niki z mikrofonami Shure WBH53 i Sennheiser,
wysokim poziomie. Zdumione spojrzenia i natych-
łów do poszczególnych stref?
a odsłuch zapewnił system Shure PSM700.
miastowy ruch po telefon w celu wykonania zdjęcia
można było zaobserwować wśród większości ludzi
Do stworzenia głównego miksu (sygnały
z mikrofonów, materiały emitowane przez wóz
Czy współpraca z ekipą filmującą imprezę prze-
wkraczających na arenę imprezy. Licząca 35 tysięcy
i DJ-a, dżingle) służyła cyfrowa konsoleta Yamaha
biegała bez problemów?
osób publiczność w bajecznej scenerii Stadionu X-
LS9-32, obsługiwana przez naszego realizatora
Jak zwykle w takich wypadkach reżyser wymagał,
lecia podziwiała przez ponad trzy godziny powietrz-
Krzysztofa Kuźbika. Sygnał z Yamahy trafiał do cy-
by nasz sprzęt był jak najmniej widoczny w ka-
ne akrobacje dwunastu mistrzów motocrossu.
frowego stage boxu Aviom AN-16/i, skąd zakopa-
drach. Naszym zadaniem było zapewnienie jak
Tadeusz Błażusiak, jeden z najlepszych polskich za-
nymi pod ziemią kablami był przesyłany do pięciu
najlepszego nagłośnienia, więc musieliśmy znaleźć
wodników offroad, zasiadający w finałowej grupie
małych mikserów Aviom A-16II. Każda strefa miała
mądry kompromis. Ponadto ekipa filmowa miała
sędziowskiej, stwierdził:
oddzielnego realizatora, co zapewniło precyzyjne
swoje mikrofony efektowe rejestrujące publiczność
„Zawody X-Fighters zorganizowano w Warsza-
ste
sterow
rowani
aniee dźwi
ddźwiękiem
źwięki
źwi
ękiem w każd
ęk
kkażdym
ażdym
y sek
ym
sektor
sektorze.
torze.
ze.
sterowanie
i motory, więc musieliśmy być w ciągłym kontak-
wie w sposób profesjonalny. Oprawa zrobiła na
mnie naprawdę bardzo duże wrażenie, zatem
mam nadzieję, że w przyszłości takich imprez
pojawi się w Polsce więcej. Jak pokazały wypełnione po brzegi trybuny, widzów nie brakuje.”
Adam Kliczek
Fot. GMB pro sound
Muzyka i Technologia
Nagłośnienie dolnej części sektora
siedzącego (3x 2 EAW SB1000,
3x 2 JBL VerTec 4889).
42
MUZYKA I TECHNOLOGIA
LISTOPAD 2008
PS. Osoby zainteresowane obejrzeniem filmowego skrótu imprezy Red Bull X-fighters Super Session w jakości
HD znajdą odpowiedni link na stronie internetowej www.
michannel.pl w dziale Aktualności.
REALIZACJA
Nagłośnienie: GMB pro sound, Warszawa
Oświetlenie: TSE, Warszawa
www.muzyka-tech.pl