Autoreferat dr n. med. Ewy Wolińskiej

Warszawa, dn. 26 września 2016r.
Autoreferat
1. Imię i nazwisko Ewa Wolińska (nazwisko panieńskie - Wilczek)
2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe – z podaniem nazwy, miejsca i roku ich uzyskania, oraz
tytuł rozprawy doktorskiej
·
Dyplom ukończenia studiów podyplomowych w trybie eksternistycznym na kierunku
Analityka Medyczna na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie w 2013 roku
·
Stopień doktora nauk medycznych uzyskany w 2007 roku na Akademii Medycznej w
Warszawie, rozprawa pt. „Badania czynnika H i wybranych inhibitorów błonowych
układu dopełniacza w ogniskach pierwotnych i przerzutowych raka jelita grubego”,
obrona pracy doktorskiej z wyróżnieniem
·
Tytuł magistra uzyskany w 2003 roku na Wydziale Biologii Uniwersytetu
Warszawskiego, specjalność biologia molekularna, studia ukończone z wynikiem
bardzo dobrym
3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych
·
Od 2008 roku zatrudnienie na stanowisku adiunkta w Katedrze i Zakładzie Anatomii
Patologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
·
2003-2008 r. zatrudnienie w ramach studiów doktoranckich w Zakładzie Anatomii
Patologicznej Akademii Medycznej w Warszawie
·
2002 r. – zatrudnienie na stanowisku młodszy technik w Samodzielnej Pracowni
Cytogenetyki w Centrum Onkologii w Warszawie
4. Wskazane osiągnięcia wynikające z art. 16 ust.2 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o
stopniach naukowych i tytule naukowym (Dz. U. nr 65, poz. 959 ze zmianami)
a) Autor/autorzy, tytuł/tytuły publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa
1. Wolosz D, Szparecki G, Wolinska E and Gornicka B. DLC3 expression in hepatocellular
carcinoma. JPCCR. 2015 Dec 9(2):105-108 - autor korespondencyjny
2. Wolosz D, Walczak A, Wilczynski GM, Szparecki G, Wilczek E, Gornicka B.
Deleted in liver cancer 1 expression and localization in hepatocellular carcinoma
tissue sections. Oncol Lett. 2014 Aug;8(2):785-788. – autor korespondencyjny IF=
1.554
3. Wilczek E, Szparecki G, Lukasik D, Koperski L, Winiarska M, Wilczynski GM,
Wasiutynski A, Gornicka B. Loss of the orphan nuclear receptor SHP is more
pronounced in fibrolamellar carcinoma than in typical hepatocellular carcinoma.
PLoS One. 2012;7(1):e30944. IF=3,73
4. Wilczek E, Rzepko R, Nowis D, Legat M, Golab J, Glab M, Gorlewicz A, Konopacki F,
Mazurkiewicz M, Sladowski D, Gornicka B, Wasiutynski A, Wilczynski GM. The
possible role of factor H in colon cancer resistance to complement attack. Int J
Cancer. 2008 May 1;122(9):2030-7. IF=4,734
5. Wilczek E, Wasiutynski A, Śladowski D, Wilczynski GM, Górnicka B: “ The expression
of membranous complement inhibitors CD46, CD55 and CD59 in the primary and
metastatic colon cancer cell lines derived from the same patient”; Centr Eur J
Immunol 2013; 38 (4): 549-555) IF= 0,358
6. Wilczek E, Wasiutynski A, Śladowski D, Wilczynski GM, Górnicka B: “Comparison of
the expression of complement regulatory proteins CD46, CD55 and CD59 in primary
colon cancer and synchronous/ metachronous liver metastases”: Centr Eur J
Immunol 2013; 38 (4): 543-548 IF= 0,358
b) Omówienie celu naukowego wyżej wymienionych prac i osiągniętych wyników wraz z
omówieniem ich ewentualnego wykorzystania
Postęp w badaniach molekularnych jaki się dokonał w ostatnich latach pozwolił na lepszą
charakterystykę a tym samym na lepsze zrozumienie podłoża powstawania nowotworów. Za jedne z
głównych mechanizmów prowadzących do rozwoju nowotworów uznano nieprawidłowe
funkcjonowanie takich procesów komórkowych, jak proliferacja, różnicowanie czy apoptoza. Dlatego
też w sposobach kontroli tego typu procesów poszukuje się obecnie mechanizmów, które mogłyby
stanowić potencjalny cel terapii przeciwnowotworowej. Stąd też ogromne zainteresowanie zarówno
badaczy w dziedzinie nauk podstawowych, jak i klinicystów na całym świecie budzą badania dające
możliwość wytypowania takich zmian molekularnych w nowotworach, których zniwelowanie
mogłoby przynieść wymierny efekt terapeutyczny u pacjentów. W przypadku kilku typów
nowotworów takie podejście naukowe zaowocowało stworzeniem efektywnej terapii celowanej.
Sukcesem terapeutycznym okazał się m.in. Rituximab, przeciwciało skierowane przeciwko
cząsteczkom CD20, stosowany w leczeniu chłoniaków, czy też Trastuzumab, stosowany w leczeniu
raka sutka wykazującego nadekspresję receptora HER2. W przypadku raka wątrobowokomórkowego
pierwszym tego rodzaju lekiem zastosowanym w leczeniu zaawansowanych postaci raka był
Sorafenib, białko blokujące wiele typów kinaz tyrozynowych, oraz receptory m.in. VEGFR czy PDGFR.
Jednak jego zastosowanie przyniosło umiarkowane efekty, jako, że, jak pokazały badania kliniczne,
lek ten wydłużał średni czas przeżycia pacjentów jedynie o około 3 miesiące. Przedmiotem mojego
zainteresowania były wybrane aspekty patogenezy nowotworów układu pokarmowego zachodzące
na poziomie komórkowym i molekularnym. W moich badaniach skupiłam się na dwóch typach
nowotworów: 1) najpowszechniejszym pierwotnym raku wątroby, raku wątrobowokomórkowym,
oraz 2) rakach jelita grubego, które stosunkowo najczęściej dają przerzuty do wątroby z powodu
uwarunkowań anatomicznych, przy czym w tej grupie nowotworów analizowałam zarówno guzy
pierwotne jak i przerzutowe.
Rak wątrobowokomórkowy (z ang. hepatocellular carcinoma, HCC) stanowi jeden z
najczęstszych pierwotnych raków wątroby. Najnowsze badania wskazują, że jest to trzeci pod
względem śmiertelności nowotwór wśród mężczyzn i piąty wśród kobiet w populacji światowej.
Wśród czynników etiologicznych związanych z jego powstawaniem wymienia się wirusowe zapalenie
wątroby typu B i C, alkohol, oraz wpływ aflatoksyn wytwarzanych przez grzyby z rodzaju Aspergillus.
Częstość jego występowania na świecie jest zróżnicowana w zależności od regionu geograficznego.
W krajach azjatyckich, w związku z większą częstotliwością występowania zakażeń wirusowych
wątroby odnotowuje się najwyższy odsetek zachorowań. W etiologii HCC podkreśla się rolę chorób
współistniejących w wątrobie, przy czym najczęściej jego rozwój jest skojarzony z marskością
wątroby. Patogeneza molekularna HCC jest złożona, postuluje się zaangażowanie wielu szlaków
komórkowych w procesie jego powstawania, natomiast jak dotąd, nie wyszczególniono jednego
wiodącego mechanizmu, który mógłby zostać uznany za kluczowy w procesie hepatokarcinogenezy.
Jednym z rzadkich podtypów raka wątrobowokomórkowego, jest typ włóknistoblaszkowy (z
ang. fibrolamellar hepatocellular carcinoma FL HCC). Ten rodzaj raka rozwija się najczęściej u ludzi
młodych, w przedziale wiekowym 20-30 lat, a jego występowanie, odmiennie niż w typie klasycznym,
nie jest skojarzone z występowaniem marskości ani z obecnością zakażeń wirusowych. Jak dotąd,
nieznana jest etiologia tego typu nowotworu a w literaturze światowej istnieje niewiele prac
dotyczących tego zagadnienia.
Receptory jądrowe to szeroka grupa białek pełniących funkcję przede wszystkim czynników
transkrypcyjnych, regulujących ekspresję genów po związaniu się z rejonem promotorowym
docelowego genu. Receptor, po aktywacji specyficznym ligandem, łączy się z sekwencją DNA poprzez
tzw. domenę DBD (z ang. DNA-binding domain, DBD). Jak wskazuje szereg doniesień literaturowych,
receptory jądrowe, poprzez regulację ekspresji genów kluczowych dla szeregu procesów
zachodzących w komórce, mogą być zaangażowane w proces nowotworzenia. Przedmiotem mojego
zainteresowania
było
zbadanie
roli
receptorów
jądrowych
w
patogenezie
raka
wątrobowokomórkowego. Przeprowadzona analiza dotyczyła oceny białek należących do rodziny
tzw. „sierocych” receptorów jądrowych, tj. czynników transkrypcyjnych, dla których jak dotąd nie
zidentyfikowano specyficznych ligandów. W swoich badaniach skupiłam się na receptorze jądrowym
SHP (z ang. Small Heterodimer Partner). Receptor ten należy do nietypowej grupy receptorów
jądrowych, które nie posiadają domeny wiążącej DNA, tj. nie są w stanie wpływać bezpośrednio na
aktywację genów. Jego aktywność w zakresie regulacji transkrypcji genów polega głównie na zmianie
funkcji innych receptorów, dla których jest kofaktorem bądź inhibitorem. W związku z tym, że SHP
może łączyć się z ponad 50% wszystkich receptorów jądrowych, jego wpływ na proces regulacji
ekspresji genów jest znamienny. Jak wykazały badania literaturowe, receptor SHP może odgrywać
kluczową rolę w procesie transformacji nowotworowej m.in. jako inhibitor procesu replikacji, oraz
jako czynnik indukujący proces apoptozy. W pracy [PLoS One. 2012;7(1):e30944] przedstawiliśmy
badania mające na celu ocenę występowania receptora jądrowego SHP w obu typach raka
wątrobowokomórkowego, typie klasycznym, oraz włóknistoblaszkowym. Wyniki naszych badań
wskazują, że rak wątrobowokomórkowy charakteryzuje się obniżoną ekspresją receptora SHP w
porównaniu do wątroby nie zmienionej nowotworowo. Z kolei porównanie dwóch typów HCC,
klasycznego, oraz włóknistoblaszkowego wykazało istotnie statystycznie mniejszą ekspresję SHP w
raku o typie włóknistoblaszkowym w porównaniu do raka o typie klasycznym. Zaobserwowaliśmy
ponadto, że obniżenie ekspresji badanego receptora koreluje ze stopniem stłuszczenia wątroby. We
wspomnianej pracy podjęliśmy również próbę oceny stopnia proliferacji HCC z wykorzystaniem
cykliny D1 jako wskaźnika dzielących się komórek. Wyniki badań wykazały istotną statystycznie
negatywną korelację ekspresji cykliny D1, oraz receptora SHP w grupie raków o najwyższym stopniu
zróżnicowania. Podsumowując, nasze badania przedstawione w przytoczonej pracy wskazują na
istotną
rolę
receptora
jądrowego
SHP
w
procesie
powstawania
obu
typów
raka
wątrobowokomórkowego, klasycznego, oraz włóknistoblaszkowego. Wyniki zarówno własne, jak
również wyniki przedstawiane w literaturze światowej wskazują, że SHP jako białko supresorowe
nowotworu może być rozpatrywane jako jeden z celów terapeutycznych w kontekście terapii
celowanej a przywrócenie jego funkcji może przynieść wymierne korzyści kliniczne w grupie
pacjentów z rakiem wątrobowokomórkowym.
Drugą grupą białek związanych z rozwojem HCC, która, jak sądzono, może mieć potencjalnie
istotne przełożenie kliniczne w terapii, jest rodzina białek DLC (z ang. Deleted in Liver Cancer).
Pierwsze białko z tej grupy, DLC1, zostało odkryte po raz pierwszy w latach 90-tych. Jak pokazały
wczesne badania, DLC1 wpływa na procesy proliferacji komórek w warunkach in vitro, a ponadto, jak
wykazano później na modelach zwierzęcych, jego zwiększona ekspresja przyczynia się do
zahamowania podziałów komórkowych także w warunkach in vivo. Z kolei badania przeprowadzone
na poziomie molekularnym wykazały, że delecja genu DLC1 może przyczyniać się do rozwoju raka
wątrobowokomórkowego. W pracy [Oncology Letters, 2014 Aug; 8(2):785-788] przeprowadziliśmy
badanie mające na celu określenie ekspresji, oraz lokalizacji białka DLC1 w grupie raków
wątrobowokomórkowych, oraz w wątrobie prawidłowej. Na podstawie otrzymanych wyników
wykazaliśmy obniżoną ekspresję DLC1 w komórkach nowotworowych w ponad 50% wszystkich
badanych tkanek nowotworowych w porównaniu do wątroby prawidłowej. Z kolei badania z
wykorzystaniem techniki fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ, wykazały utratę jednego allelu genu
DLC1 w komórkach raka w ponad 50% badanych tkanek nowotworowych. Porównanie dwóch typów
HCC, klasycznego, oraz włóknistoblaszkowego nie wykazało istotnych różnic pomiędzy grupami.
Badania w przytoczonej pracy pokazują, że utrata DLC1 jest istotnym elementem procesu
hepatocarcinogenezy, co definiuje DLC1 jako białko supresorowe w tym typie nowotworu.
Białko DLC1 wchodzi w skład szerszej rodziny białek, o wysokim stopniu homologii pod
względem struktury. Jak dotąd, niewiele jest prac podejmujących zagadnienie udziału pozostałych
członków tej rodziny, w szczególności białka DLC3 w procesie nowotworzenia. W pracy [JPCCR. 2015
Dec 9(2):105-108] zbadaliśmy ekspresję białka DLC3 w raku wątrobowokomórkowym. Badania z
wykorzystaniem techniki immunohistochemii wykazały, że DLC3 jest obecne w większości badanych
tkanek
nowotworowych.
Porównanie
wyników
analizy
morfometrycznej
obejmującej
immunoreaktywność DLC3 w raku i w wątrobie nie zmienionej nowotworowo wykazało brak
istotnych statystycznie różnic pomiędzy obiema grupami. Wyniki powyższych badań kwestionują
podobną funkcję białek DLC1 i DLC3 w badanym typie nowotworu, dlatego też ciekawe byłoby
zgłębienie tego zagadnienia na płaszczyźnie molekularnej.
Druga część badań będących przedmiotem mojej pracy obejmowała zagadnienia dotyczące
patogenezy raka jelita grubego. Materiał do badań stanowiły zarówno tkanki, jak i komórki linii
nowotworowych wywodzące się z ognisk pierwotnych i przerzutowych raka jelita grubego. W moich
badaniach skupiłam się na tematyce udziału białek składowych i regulatorowych układu dopełniacza
w obronie komórek nowotworowych przed atakiem ze strony układu dopełniacza w kontekście
immunoterapii nowotworów.
Układ dopełniacza stanowi jeden z elementów odporności nieswoistej, pełniąc funkcję
wspomagania (dopełniania) działalności przeciwciał w zwalczaniu patogenów. Jak wskazują
doniesienia obecne w literaturze istnieje szereg mechanizmów, które aktywują dopełniacz w obronie
przeciwnowotworowej w sposób samoistny. Dzieje się to bądź na zasadzie uaktywnienia tzw. drogi
alternatywnej (aktywowanej niezależnie od udziału patogenu), bądź poprzez wytwarzanie
autoprzeciwciał przeciwnowotworowych. Złogi składowych układu dopełniacza, takich jak C3, C4 i
C5b-9 znaleziono m.in. w raku piersi i raku brodawkowatym tarczycy. Jednak w większości
nowotworów takie mechanizmy są nieefektywne, a angażowanie dopełniacza nie stanowi skutecznej
obrony przeciwnowotworowej. Wydaje się, że przyczyną tego może być, z jednej strony, brak
czynników, które mogłyby wyzwolić aktywację układu dopełniacza (słaba immunogenność większości
nowotworów), a z drugiej strony, zachowanie przez komórki nowotworowe zdolności obrony przed
układem dopełniacza, właściwych dla każdej komórki organizmu. Jeden ze sposobów takiej obrony
to produkcja białek regulatorowych układu dopełniacza na powierzchni komórek. Można wśród nich
wyróżnić inhibitory związane z błoną komórkową, które inaktywują elementy kaskady dopełniacza
na powierzchni atakowanej komórki. Drugą grupę stanowią białka obecne w płynach tkankowych,
przede wszystkim w osoczu, które regulują dopełniacz w głównej mierze na poziomie składników
pozostających w osoczu, uniemożliwiając ich odkładanie na błonie komórkowej. Za główne inhibitory
błonowe układu dopełniacza uważa się receptory: CD35 (ang. complement receptor 1, CR1), CD55
(ang. decay acceleration factor, DAF), CD46 (ang. membrane cofactor protein, MCP), CD59 (ang.
protectin). Natomiast najważniejszym białkiem osoczowym w tej grupie, występującym jednocześnie
w największej ilości w surowicy, jest czynnik H. Funkcje czynnika H obejmują w głównej mierze
regulację alternatywnej drogi układu dopełniacza na wczesnym etapie aktywacji (regulacja
powstawania konwertazy C3). Czynnik H wchodzi w skład szerszej rodziny regulatorów osoczowych
układu dopełniacza, w której drugim ważnym regulatorem jest alternatywny produkt ekspresji genu
czynnika H, białko podobne do czynnika H (z ang. factor H-like, FHL). Białko to wykazuje duży stopień
homologii do czynnika H, jak również reguluje układ dopełniacza na tym samym etapie co FH. W
pracy [IntJCanc, 2008 May 1;122(9):2030-7] podjęliśmy próbę oceny czynnika H w ogniskach
pierwotnych i przerzutowych raka jelita grubego. Wyniki badań wykazały, że w większości tkanek
przerzutowych reakcja na obecność czynnika H była wzmożona w porównaniu do ogniska
pierwotnego. Ocena półilościowa immunoreaktywności czynnika H w guzach pierwotnych oraz w
przerzutach, przeprowadzona z wykorzystaniem techniki morfometrii potwierdziła istotnie
statystycznie wzmożoną obecność czynnika H w przerzutach. Podobne wyniki otrzymano w drugim
modelu doświadczalnym, w którym porównywano ekspresję czynnika H i czynnika H- like w
komórkach ustalonych linii raka jelita grubego, wyprowadzonych od tego samego pacjenta, z których
jedna pochodziła z ogniska pierwotnego, natomiast druga z przerzutu do węzłów chłonnych.
Zarówno barwienie immunofluorescencyjne, jak i ocena mRNA dla czynnika H w obu liniach
komórkowych potwierdziły zwiększoną ekspresję tego regulatora w komórkach pochodzących z
przerzutu. Zaobserwowaliśmy, że większość badanych wycinków raka jelita grubego wykazywała
ekspresję czynnika H głównie w podścielisku guza. Immunoreaktywność ta skupiona była głównie w
substancji międzykomórkowej, zwłaszcza w powiązaniu z włóknami tkanki łącznej. Intensywność
reakcji różniła się znacznie w obrębie tkanki nowotworowej, najsilniejszą immunoreakcję
wykazywały obszary otaczające cewy rakowe. Komórki raka zasadniczo barwiły się słabo. W celu
oceny wykazanych zależności w warunkach in vitro przeprowadzono badania funkcjonalne na liniach
komórkowych, w których oceniano funkcję inhibitorów układu dopełniacza na efekt cytotoksyczny
zależny od dopełniacza. Przeprowadzone doświadczenia wykazały zwiększoną wrażliwość komórek
nowotworowych linii przerzutowej na układ dopełniacza po zablokowaniu czynnika H na ich
powierzchni z wykorzystanie specyficznego przeciwciała. Wyniki uzyskane w przytoczonej pracy
wskazują, że czynnik H odgrywa istotną rolę w odporności komórek nowotworowych na układ
dopełniacza. Jego zwiększona ekspresja w komórkach pochodzących z ognisk przerzutowych
sugeruje, że może on odgrywać znaczącą rolę w procesie tworzenia przerzutów raka jelita grubego.
Obok inhibitorów rozpuszczalnych, takich jak czynnik H, istnieje też druga ważna grupa
regulatorów układu dopełniacza - białek błonowych, których obecność na komórkach
nowotworowych uznaje się za jedną z przyczyn niepowodzeń immunoterapii nowotworów. W pracy
[Centr Eur J Immunol 2013; 38 (4): 549-555)] oceniono ekspresję 3 głównych inhibitorów błonowych
- CD46, CD55 I CD59 w komórkach dwóch ustalonych linii nowotworowych, z których jedna
wywodziła się z raka jelita grubego (SW480), natomiast druga z ogniska przerzutowego w węźle
chłonnym (SW620). Obie linie komórek nowotworowych pochodziły od tego samego pacjenta. Jak
pokazały wyniki oceny morfologicznej, w linii SW40, pochodzącej z ogniska pierwotnego
występowała duża zmienność komórkowa pod kątem obecności regulatorów dopełniacza. W
obrębie tej linii komórkowej można było wyróżnić kilka klas komórek o różnym stopniu nasilenia
ekspresji inhibitorów błonowych. Natomiast w linii komórkowej pochodzącej z przerzutu
zaobserwowano bardziej homogenną ekspresję, przy czym, większość komórek charakteryzowała się
obecnością regulatorów na powierzchni błony komórkowej. Zarówno w komórkach linii pierwotnej,
jak i w linii przerzutowej zaobserwowano największą immunoreaktywność białka CD46, dwa
pozostałe – CD55 i CD59 były wyrażone w mniejszym stopniu na powierzchni komórek. W pracy
[Centr Eur J Immunol 2013; 38 (4): 543-548] przeprowadzono podobną analizę, na tkankach
pochodzących z ognisk pierwotnych i przerzutowych raka jelita grubego uzyskanych od tych samych
pacjentów. Jak pokazały wyniki, najpowszechniej występującym inhibitorem na powierzchni
komórek nowotworowych było białko CD46, natomiast CD55 i CD59 były obecne w mniejszej
populacji tkanek. Jak pokazują wyniki przytoczonych badań, podczas progresji nowotworowej te
komórki, które posiadają na swojej powierzchni inhibitory błonowe mają większą zdolność migracji,
rozprzestrzeniania się i tworzenia ognisk przerzutowych. Tak więc modulacja tej cechy komórek
nowotworowych może przyczynić się do ograniczenia zdolności takich komórek do tworzenia ognisk
przerzutowych.
Podsumowując przytoczone wyniki badań można stwierdzić, że patogeneza nowotworów
układu pokarmowego jest bardzo złożona, ale dzięki rozwojowi technik biologii molekularnej i
ogromnemu postępowi w zrozumieniu mechanizmów powstawania nowotworów współczesna
medycyna zyskuje możliwość zarówno identyfikacji potencjalnych markerów o znaczeniu
diagnostycznym, jak i zastosowania ich w prognozowaniu przebiegu choroby, czy w leczeniu.
Badania te mogę przyczynić się do dobrania bardziej skutecznej i bezpiecznej terapii dla pacjentów.
5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych
a) Analiza bibliometryczna
Autor lub współautor 25 publikacji naukowych, w tym 1 poglądowej
Całkowity Impact Factor 87,814
Liczba cytowań (wg ISI Web of Science) 605 (bez autocytowań)
Indeks Hirscha 10
Autor lub współautor 14 doniesień na konferencjach międzynarodowych i 7 krajowych
(analiza bibliometryczna w załączeniu)
b) Tematyka pozostałych prac badawczych
Kapka-Skrzypczak L, Wolinska E, Szparecki G, Wilczynski GM, Czajka M, Skrzypczak M. CD55, CD59,
factor H and factor H-like 1 gene expression analysis in tumors of the ovary and corpus uteri origin.
Immunol Lett. 2015 Oct;167(2):67-71.- autor korespondencyjny IF = 2,512
Kapka-Skrzypczak L, Wolinska E, Szparecki G, Czajka M, Skrzypczak M; The immunohistochemical
analysis of membrane-bound CD55, CD59 and fluid-phase FH and FH-like complement inhibitors in
cancers of ovary and corpus uteri origin Centr Eur J Immunol 2015, Cent Eur J Immunol.
2015;40(3):349-53 - autor korespondencyjny IF=0,358
Szparecki G, Ilczuk T, Wolosz D, Otto W, Gornicka B, Wolinska E; The expression of DNA
methyltransferase DNMT3a in classical and fibrolamellar hepatocellular carcinoma. J Clinic
Experiment Pathol, praca w druku, autor korespondencyjny IF=0,537
Oprócz badań dotyczących nowotworów układu pokarmowego, przedmiotem mojej pracy
były badania regulatorów układu dopełniacza w nowotworach jajnika i trzonu macicy. Wyniki badań
przeprowadzone na tej grupie tkanek nowotworowych wykazały zróżnicowaną ekspresję badanych
białek w zależności od typu nowotworu. Badania ekspresji genów wykazały m.in., zwiększoną
ekspresję inhibitora CD55 w rakach trzonu macicy w porównaniu do tkanki prawidłowej. Ponadto
porównanie wyników doświadczeń w badanych grupach wskazało na istnienie istotnie statystycznej
korelacji w ekspresji zarówno inhibitorów błonowych układu dopełniacza, jak i osoczowych (czynnika
H, oraz czynnika H-like).
Przedmiotem moich badań są również zagadnienia dotyczące zaburzeń epigenetycznych
towarzyszących patogenezie raka wątrobowokomórkowego. Jednym z efektów tych badań jest
publikacja dotycząca metylotransferazy DNMT3a, której wyniki wskazują na zróżnicowanie ekspresji
tego białka w zależności od typu raka. Jak wykazano ekspresja DNMT3a jest istotnie statystycznie
większa
w
typie
klasycznym
raka
wątrobowokomórkowego
w
porównaniu
do
typu
włóknistoblaszkowego HCC.
Poza wspomnianymi pracami zajmowałam się również m.in. następującymi zagadnieniami:
1) Badania dotyczące udziału metaloproteinazy 9 (MMP-(9) w procesach plastyczności
neuronalnej w modelu padaczki skroniowej
2) Badania dotyczące wpływu statyn na efekt przeciwnowotworowy rituximabu w komórkach
chłoniaka B – komórkowego
3) Badania dotyczące
ultrastrukturalnej
lokalizacji kanału wapniowego BK
(Ca)
w
mitochondriach neuronalnych
4) Badania dotyczące ekspresji białka CD44, oraz jego udziału w procesach plastyczności
komórek Schwanna w modelu stwardnienia zanikowego bocznego
5) Badania
dotyczące
efektywności
stosowania komórek
dendrytycznych
w
terapii
fotodynamicznej w mysim modelu raka jelita grubego
6) Badania dotyczące wpływu kwasu retinowego na komórki ludzkiego guza chromochłonnego
7) Badania dotyczące białka wiążącego kalcyklinę (Cacy BP/SIP) w mysim modelu raka piersi
6. Projekty badawcze
·
Grant KBN N N402 350938 (główny wykonawca)
·
Grant NCN 2011/01/D/NZ7/04688 (główny wykonawca)
·
Projekt młodego badacza WUM nr 1M11/PM1 (wykonawca)
7. Nagrody
·
Nagroda naukowa zespołowa III stopnia JM Rektora Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego za najlepszą pracę opublikowaną w 2012 roku pt. „Loss of the orphan nuclear
receptor SHP is more pronounced in fibrolamellar carcinoma than in typical hepatocellular
carcinoma.” PLOS One
·
Nagroda dla młodego naukowca APASL 2nd Hepatocellular Carcinoma Conference 13.12.2011, Korea Południowa za prezentację „The expression and cellular localization of
DLC1 and DLC2 in hepatocellular carcinoma”
·
Nagroda specjalna JM Rektora Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego „Złotą Kukułkę”
za współautorstwo w pracy pt.: "Heme oxygenase-1 protects tumor cells against
photodynamic therapy-mediated cytotoxicity”
·
Nagroda im. Konarskiego przyznawana przez Komitet Neurobiologii Polską Akademię Nauk
za współautorstwo w najlepszej pracy w dziedzinie neurobiologii: J Cell Biol. 2008 Mar
10;180(5):1021-35. Important role of matrix metalloproteinase 9 in epileptogenesis.
Wilczynski GM, Konopacki FA, Wilczek E, Lasiecka Z, Gorlewicz A, Michaluk P, Wawrzyniak
M, Malinowska M, Okulski P, Kolodziej LR, Konopka W, Duniec K, Mioduszewska B, Nikolaev
E, Walczak A, Owczarek D, Gorecki DC, Zuschratter W, Ottersen OP, Kaczmarek L.
8. Referaty wygłoszone na krajowych bądź międzynarodowych konferencjach naukowych
·
The expression of DNA methyltransferase DNMT3a in classical and fibrolamellar
hepatocellular carcinoma
Wilczek E, Ilczuk T, Szparecki G, Zieniewicz K, Gornicka B 11th World Congress of the
International Hepato-Pancreato-Biliary Association (IHPBA World Congress 2014) March 2227, 2014 Seoul, South Korea
·
Wykład na zaproszenie: The study of the orphan nuclear receptor SHP in hepatocellular
carcinoma Ewa Wilczek, Grzegorz Szparecki, Dominika Lukasik, Lukasz Koperski, Magdalena
Winiarska, Grzegorz M. Wilczynski, Aleksander Wasiutynski, Barbara Gornicka
17th World Congress on Advances in Oncology and 15th International Symposium on
Molecular Medicine 11-13 October 2012, Hersonissos, Crete, Greece
·
The expression and cellular localization of DLC family proteins in hepatocellular carcinoma. D
Lukasik, E Wilczek, A Walczak, G Szparecki, GM Wilczynski, B Gornicka
The American Society for Cell Biology conference, San Francisco, USA 2012
·
Higher-order epigenetic regulation of the Bdnf gene upon seizures Agnieszka Walczak,
Andrzej Szczepankiewicz, Blazej Ruszczycki, Katarzyna Zamlynska, Adriana Magalska, Joanna
Dzwonek, Monika Malinowska, Ewa Wilczek, Katarzyna Zybura-Broda, Marcin Rylski, Michal
Dabrowski, Marta Pyskaty, Jakub Wlodarczyk, Izabela Szczerbal, Marek Switonski, Marion
Cremer, Grzegorz M. Wilczynski.
2012 Meeting on DYNAMIC ORGANIZATIONOF NUCLEAR FUNCTION (Cold Spring Harbor)
September 27–October 1, 2012
·
Contribution of the circulating CD34,CD133,VEGFR-2 positive stem cells to the clinical
feature in patients with HCC Otto W, Maciaszczyk M, Król M, Wilkowojska U, Wilczek E,
Barbara Górnicka, Janusz Sierdziński, Krawczyk M
10th World Congress of IHPBA, 1-5 July, Paryż, Francja
·
The expression study of the Small Heterodimer Partner in different types of hepatocellular
carcinoma. E Wilczek, G Szparecki, D Lukasik, L Koperski, M Winiarska, GM Wilczynski, A
Wasiutynski, B Gornicka
EMBO conference Nuclear receptors: from molecular mechanizm to health and disease.
Barcelona, 2011
·
The expression and cellular localization of DLC1 and DLC2 in hepatocellular carcinoma. D
Lukasik, E Wilczek, A Walczak, G Szparecki, A Wasiutynski, B Gornicka
APASL 2nd Hepatocellular Carcinoma Conference, Jeju, Korea Płd. 2011 Praca wyróżniona
nagrodą dla Młodego Naukowca
Repositioning of selected genes in neuronal cell nucleus upon seizures A Walczak, A
Szczepankiewicz, T Szczepinska, B Ruszczycki, M Dabrowska, M Broszkiewicz, M Siudek, M
Pyskaty, E Wilczek, I Szczerbal, M Switonski, K Pawlowski, GM Wilczynski
10th International Congress Polish Neuroscience Society, Lódź, 2011
·
Repositioning of selected genes in neuronal cell nucleus upon seizures A Walczak, A
Szczepankiewicz, T Szczepinska, B Ruszczycki, M Dabrowska, M Broszkiewicz, M Siudek, M
Pyskaty, E Wilczek, I Szczerbal, M Switonski, K Pawlowski, GM Wilczynski
22nd Wilhelm Bernhard Workshop Riga, Litwa 2011
·
Expression of the orphan nuclear receptor SHP in hepatocellular carcinoma
E Wilczek, G Szparecki, L Koperski, D Lukasik, Wasiutynski, K Dudek, M Krawczyk, , B
Gornicka
EASL Special Conference: HCC Dubrownik, Chorwacja 2010
·
Badania ekspresji osteopontyny w ogniskach pierwotnych i przerzutowych raka jelita
grubego Ewa Wilczek, Łukasz Michałowski, Dominika Łukasik, Łukasz Koperski, Aleksander
Wasiutyński , Barbara Górnicka
VI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa „Aktualne problemy profilaktyki, diagnostyki i terapii
chorób zapalnych, infekcyjnych i nowotworowych” Jurata 2010
·
Badania współwystępowania albuminy i fibrynogenu, oraz inhibitorów układu dopełniacza
na powierzchni komórek śródbłonka Aleksander Wasiutyński, Dominka Łukasik, Grzegorz
Szparecki, Ewa Wilczek, Łukasz Koperski, Barbara Górnicka
VI Konferencja Naukowo-Szkoleniowa „Aktualne problemy profilaktyki, diagnostyki i terapii
chorób zapalnych, infekcyjnych i nowotworowych” Jurata 2010
·
V konferencja naukowo-szkoleniowa „ Wpływ ksenobiotyków i zagrożeń cywilizacyjnych na
mechanizmy odporności i angiogenezy oraz możliwości zapobiegania”; Jurata 2009 - wykład
Badania inhibitorów układu dopełniacza w nowotworach układu pokarmowego
Aleksander Wasiutyński, Ewa Wilczek, Łukasz Koperski, Grzegorz M. Wilczyński, Barbara
Górnicka, Beata Gierej
·
Factor H and membrane-bound complement inhibitors in primary and metastatic colon
cancer Ewa Wilczek, Robert Rzepko, Dominika Nowis, Magdalena Winiarska , Jakub Golab,
Marta Piwońska, Adam Gorlewicz, Michal Mazurkiewicz, Dariusz Sladowski, Barbara
Gornicka, Aleksander Wasiutynski, Grzegorz M. Wilczynski
XIII zjazd Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej, Kraków 2008
Streszczenie Central European Journal of Immunology, vol.33 supplement I 2008 str. 116.
·
Immunohistochemical study of complement inhibitors CD55 and CD59 in pancreatic
adenocarcinoma Łukasz Koperski, Ewa Wilczek, Beata Gierej, Barbara Górnicka, Aleksander
Wasiutyński, Grzegorz M. Wilczyński
XIII zjazd Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej, Kraków 2008
Streszczenie Central European Journal of Immunology, vol.33 supplement I 2008 str. 115116.
·
Membrane bound complement inhibitors in primary and metastatic colon cancer
Ewa Wilczek, Aleksander Wasiutyński, Robert Rzepko, Ewa Skrzypek-Fakhoury, Łukasz
Koperski, Grzegorz M. Wilczyński
XXVIIth International Congress of the International Academy of Pathology, Ateny, Grecja
2008
·
Ultrastructural changes of the neuronal cell nuclei in the rat dentate gyrus upon
development of epilepsy
Andrzej Szczepankiewicz, Ewa Wilczek, Agnieszka Walczak, Małgorzata Broszkiewicz, Monika
Malinowska, Grzegorz M. Wilczynski
48 Zjazd Amerykańskiego Towarzystwa Biologii Komórki, San Francisco, USA 2008 A
supplement to Molecular Biology of the Cell, volume 19, str. 156-157
·
Wykład „Współczesne metody naukowe w badaniach morfologicznych” na sesji naukowo
historycznej „Od Brodowskiego do Paszkiewicza”, 13 listopada 2007
·
CD44 is a novel marker of terminal Schwann cells at the adult neuromuscular junctions -involvement in neuromuscular plasticity A. Gorlewicz, M. Gawlak, E. Wilczek, A. Cabaj, H.
Majaczynski, M. Herbik, K. Nestorowicz, P. Grieb, U. Slawinska, G.M. Wilczynski ;
Society for Neuroscience, (San Diego, USA) 2007.
·
Wpływ kwasu retinowego na komórki pheochromocytoma w warunkach hodowli pierwotnej
Ewa Wilczek, Grzegorz M. Wilczyński, Maciej Otto, Michał Mazurkiewicz, Aleksander
Wasiutyński.
Konferencja Rak Tarczycy, Szczyrk 2006
·
Ekspresja i lokalizacja metaloproteinazy macierzy zewnątrzkomórkowej 9 (MMP-9) w
komórkach pheochromocytoma Grzegorz M. Wilczyński, Ewa Wilczek, Aleksander
Wasiutyński
Konferencja Rak Tarczycy, Szczyrk 2006
·
Badania
inhibitorów
układu
dopełniacza
w
komórkach
hodowli
pierwotnych
pheochromocytoma Joanna Olkowska-Truchanowicz, Ewa Wilczek, Grzegorz M. Wilczyński,
Dariusz Śladowski, Aleksander Wasiutyński
Konferencja Rak Tarczycy, Szczyrk 2006
·
Ekspresja czynnika H w raku jelita grubego- badania ogniska pierwotnego i przerzutów. Ewa
Wilczek, Michał Mazurkiewicz, Robert Rzepko, Barbara Górnicka, Grzegorz M. Wilczyński,
Aleksander Wasiutyński.
Sympozjum Mikroskopii Elektronowej, Rydzyna 2006- Praca wyróżniona, nagroda dla
młodych naukowców
·
The high resolution morphological study of MMP-9 and its mRNA in the rat hippocampus.
Filip A. Konopacki, Grzegorz M. Wilczyński, Ewa Wilczek, Zofia Lasiecka, Leszek Kaczmarek.
5th forum of European Neuroscience, Wiedeń, 2006
Prowadzenie prac doktorskich (jako promotor pomocniczy)
·
Praca doktorska mgr Dominiki Wołosz pt. Badania białek rodziny DLC w raku
wątrobowokomórkowym.
Promotor Prof dr hab n med Barbara Górnicka.
Obrona rozprawy 11 września 2014