Pakiet edukacyjny „Niebieski korytarz rzeki Iny”

Pakiet edukacyjny „Niebieski korytarz rzeki Iny”

PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
Projekty typu "Niebieski Korytarz Iny" oraz inwestycje z nim związane mają sens tylko
wtedy kiedy poprawiają warunki środowiska naturalnego i gdy niosą ze sobą walory
edukacyjne
dla
lokalnej
społeczności.
Chcemy
by
dzieci
i
młodzież
z okolicznych szkół i placówek edukacyjnych były świadome gdzie żyją i jakie są warunki
naturalne miejsc, które pewnie widują bardzo często. Czy rzeka Ina może ich czymś
zaskoczyć? Owszem. Dzieci i Młodzież przekonają się o tym na lekcjach przedmiotów
przyrodniczych.
Pakiet edukacyjny Niebieski korytarz rzeki Iny zawiera 25 kart pracy przeznaczonych
dla nauczycieli przyrody w szkołach podstawowych oraz nauczycieli przedmiotów
przyrodniczych w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Oprócz kart pracy znajdziecie
w nim Państwo także mapki dorzecza Iny oraz plansze z rysunkami ryb i cyklu życiowego ryb
dwuśrodowiskowych. Znaczna część zamieszczonych w pakiecie kart pracy wymaga wyjścia
z uczniami nad rzekę, będzie to więc szansa dla nauczycieli by pokazać uczniom z zupełnie
innego punktu widzenia miejsca, które znają na co dzień. Dedykowane Inie oraz jej
dopływom karty mogą być także wykorzystane w trakcie zajęć terenowych prowadzonych
nad dowolną rzeką.
Pakiet edukacyjny Niebieski korytarz rzeki Iny powstał w ramach Projektu pn.
„Budowa niebieskiego korytarza ekologicznego wzdłuż doliny rzeki Iny i jej dopływów”
współfinansowanego ze środków Instrumentu finansowego LIFE+ oraz Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Głównym założeniem tego projektu
jest utworzenie korytarza ekologicznego, poprzez otwarcie dla ryb dwuśrodowiskowych
i innych organizmów wodnych, głównego koryta rzeki Iny oraz jej ważniejszych dopływów.
W trakcie trwania projektu:
- zbudowano 28 przepławek w dorzeczu Iny
- zbudowano sztuczne tarlisko dla ryb łososiowatych
- przeprowadzono ocenę stanu zasobów przyrodniczych zlewni rzeki Iny
- zadrzewiono ok. 23 km brzegów rzeki Iny
- stworzono system informacji przestrzennej Zlewni rzeki Iny - Geoprzyroda
- zakupiono sprzęt dla Towarzystwa Przyjaciół Rzeki Iny i Gowienicy oraz Społecznej Straży
Rybackiej celem chronienia ryb przed kłusownictwem i monitoringu obiektów wodnych.
Więcej informacji na temat projektu i stosowania dobrych praktyk znajdziecie Państwo
na stronie www.lifeina.zzmiuw.pl oraz w załączonej broszurce.
Oddając w Państwa ręce pakiet Niebieski korytarz rzeki Iny chcemy, jako realizatorzy
projektu podziękować nauczycielom, autorom poszczególnych kart współpracującym
z nauczycielem konsultantem Zdzisławem Nowakiem z Zachodniopomorskiego Centrum
Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie oraz Lilianną Janeczek, doradcą ds. biologii
i przyrody z Powiatowego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Stargardzie. Nazwiska
znajdziecie Państwo na tylnej stronie okładki.
Życzymy zatem miłego pobytu nad rzeką i ciekawych zajęć z wykorzystaniem
pakietu. Jesteśmy przekonani, że dzięki naszej współpracy wyrośnie pokolenie młodych
mieszkańców Pomorza Zachodniego, chroniące rzeki i środowisko naturalne. Nasze zadanie
to poprawa wiedzy i świadomości młodych ludzi. Mogą oni poznać okolice swojego miejsca
zamieszkania, a częściej i chętniej dba się o to, co się szanuje i zna. Tylko od nich zależy
stan ożywionej przyrody i tego w jakich warunkach żyć będą kolejne pokolenia. Zachęcamy
do udziału w naszym projekcie. Pamiętajcie o zachowaniu szczególnej ostrożności podczas
zajęć realizowanych nad wodą.
Koordynator projektu
Elżbieta Typańska
str. 1
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 1
Temat: Poznajemy naszą rzekę
Zadanie 1
Uzupełnij zdania, aby wstępnie scharakteryzować rzekę, nad którą się znajdujesz. Możesz
skorzystać z podpowiedzi znajdujących się w ramce oraz z załączonej mapki topograficznej.
Nazwa tej rzeki to: ………………………… . Jej długość to około: …………………… km.
Rzeka ……….……..….. stanowi …………………… dopływ……..….. Swój bieg rozpoczyna
od ………………………. . Jest to …………... rzeka płynąca w terenie …………………………..
w kierunku …………………………………. Obserwacje tej rzeki prowadzę na odcinku
……………………….……………………. Jej dolina w tym miejscu jest ………………..….……
prawy, lewy; mała, średnia, duża; nizinnym, górskim, zachodnim, wschodnim; biegu
górnego, środkowego, biegu dolnego; szeroka, wąska, płaska
Zadanie 2
Za pomocą kompasu ustal dokładnie w jakim kierunku płynie ta rzeka na obserwowanym
odcinku.
Odpowiedź: Na tym odcinku rzeka płynie w kierunku:
………………………………….……………………………………………………………….………..
Narysuj w ramce bieg rzeki zaznaczając strzałką kierunek nurtu, podpisując brzegi słowami
prawy/lewy. Zachowaj zgodność zaznaczonego biegu rzeki z kierunkami geograficznymi
uwidocznionymi w rogu tej ramki.
Zadanie 3
Przy pomocy kompasu określ kierunek północny i położenie rzeki Iny względem ulicy na
której znajduje się Twoja szkoła (lub innej wskazanej przez n-la). Porównaj swoje wyniki
z kierunkami wskazanymi przez koleżanki i kolegów i odpowiedz na pytania:
Czy wyniki były porównywalne? …………………………....…………………………………….….
W jakim kierunku od miejsca, w którym wykonywałeś zadanie znajduje się Twoja szkoła?
…………………………………………………….…….…………………………………………..……
W jakim kierunku powinieneś się udać, aby wrócić do szkoły? (lub innego punktu
wskazanego przez nauczyciela)?
………………………………………………………….…………………………………………..……
str. 2
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 2
Temat: Nad rzeką
Zadanie 1
Za pomocą wstążeczki lub tasiemki, określ skąd wieje wiatr? (podaj kierunek)
…………………………………………………………………...……………………………………….
Zadanie 2
Dokonaj obserwacji rzeki i napisz, czy wiatr ma wpływ na zachowanie wód rzeki?
…………………………………………………………………...……………………………………….
Zadanie 3
Na podstawie dokonanych obserwacji wskaż, czy dzień jest: (wybrane określenia pokoloruj)
Wietrzny
Słoneczny
Skwarny
Słotny
Bezwietrzny
Pochmurny
Deszczowy
Mglisty
Zimowy
Zimny
Ciepły
Wiosenny
Pogodny
Upalny
Jesienny
Jeśli masz jeszcze inne spostrzeżenia, dopisz je poniżej:
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4
Za pomocą dostępnych przyrządów dokonaj pomiarów temperatury powietrza i zapisz
otrzymane wyniki:
a) temperatura powietrza w miejscu zacienionym ……………………….……………………….
b) temperatura powietrza w miejscu nasłonecznionym ………………………….………………
Zastanów się z czego wynika zaobserwowana przez Ciebie różnica?
…………………………………………………………………….……………….…………..…………
…………………………………………………………………………………………………………....
Zadanie 5
Za pomocą termometru zmierz temperaturę wody (przez około 1 minutę) w warstwie
powierzchniowej rzeki i w warstwie głębszej, w dwóch – trzech punktach wskazanych przez
nauczyciela. Wyniki pomiarów zapisz w tabeli.
Miejsce pomiaru
Pomiary
Uwagi
Temperatura w °C Zawartość tlenu w mg/l
Warstwa
I pomiar
powierzchniowa
II pomiar
III pomiar
I pomiar
Warstwa głębsza
II pomiar
III pomiar
Zadanie 6
Porównaj otrzymane wyniki pomiaru temperatury powietrza i temperatury wody
w rzece. Zastanów się i napisz z czego wynikają różnice?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 7 Dla chętnych
W zależności od temperatury wody zmienia się ilość tlenu w niej zawarta. Uzupełnij zdanie:
Im temperatura wody jest wyższa , tym ilość tlenu w niej zawarta ………………………………
str. 3
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 3
Temat: Dolina rzeczna
Zadanie 1
Materiały i przyrządy: taśma miernicza, kompas. Dokonaj charakterystyki rzeki według
następujących punktów:
a) szerokość koryta, zmierz taśmą mierniczą na mostku, a wynik zapisz w metrach …………
b) kierunek płynięcia zgodnie z wyznaczonymi kierunkami głównymi …….…..………….……..
c) barwa wody …………………………………………………………………………….……………
d) stan czystości/przejrzystości wody ……….……………………………………………….……...
Zadanie 2
Materiały: tablice roślin, zwierząt oraz tablice zwierząt i roślin wodnych.
Życie w wodzie:
I. wypisz zaobserwowane rośliny wodne: ………..………………, ……….….……...……..…….,
………………..………., …………..….……….……, ………………………, ……..….………...…..,
II. wypisz zwierzęta, które zaobserwowałeś w rzece lub nad rzeką np. ślimaki, żaby, itp.
……………..…….……., …………..….…………., ……..…..…………, ………………..…….…….
Zadanie 3
Określ elementy doliny rzecznej. Zaznacz na rysunku: zbocze strome, zbocze łagodne,
koryto rzeki, dno doliny.
Zadanie 4
Materiały: plan/mapka dorzecza rzeki Iny , niebieska kredka
Odszukaj na załączonym planie/mapce i pomaluj niebieską kredką rzekę, nad którą się
znajdujesz .
Zadanie 5
Uzupełnij zdania:
Budowle służące do spiętrzania wody to ……………………………………………...…………….
W miesiącach jesiennych niektóre ryby …………………….…… przepływają w górę rzeki, aby
odbyć tam tarło. Na rzekach dorzecza Iny oraz Regi umożliwiają im taki przepływ:
…………..………………………………………………………………………………….…………….
…..…….………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 6
Wypisz z mapy załączonej w pakiecie edukacyjnym nazwy miast leżących nad rzeką Iną:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
str. 4
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 4
Temat: Drzewa nad rzeką - olsza czarna
Zadanie 1
Rozejrzyj się i rozpoznaj jakiego rodzaju drzewa rosną wzdłuż brzegu rzeki? Wymień te,
które udało Ci się rozpoznać:
a) liściaste …………………………….……………………………………………………………….
b) iglaste ……………………………………………………………………………………………..
Zadanie 2
Na podstawie obserwacji zaznacz, który szkic pokroju (zewnętrznego wyglądu) drzewa
najbardziej podobny jest do drzewa, które opisujesz. Podkreśl właściwy opis.
Pokrój drzewa: a, b. stożkowaty, c. kolumnowy, d. okrągławy, kulisty e. parasolowaty (źródło wikipedia.pl)
Zadanie 3
Podejdź do olchy czarnej. Popatrz uważnie na korę tego drzewa. Wybierz jak najwięcej
przymiotników, które ją określają i podkreśl. błyszcząca, matowa, sucha, wilgotna, gładka,
szorstka, lekko spękana, mocno spękana, biała, szara, ciemno szara, brązowa, czarna
Dodaj kilka własnych określeń ………………………………………………………………………..
Zadanie 4
Odkalkuj kredkami korę wybranego drzewa olchy czarnej, przykładając przygotowaną
wcześniej kartkę do jego pnia. Postaraj się używać kolorów zbliżonych do barwy kory
drzewa.
Zadanie 5
Zaobserwuj kształt liści olchy. Zmierz, za pomocą linijki, szerokość liścia…………cm oraz
jego długość ……………..cm. Uzupełnij zdanie: Liście mają kształt ……………………………,
a brzeg ich blaszki jest …………………. Naszkicuj, ołówkiem lub kredką, obserwowany liść.
Zadanie 6
Opisz lub wykonaj poniżej rysunek kwiatów i/lub owoców obserwowanego drzewa:
str. 5
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 5
Temat: Ekosystem rzeki
Zadanie 1
Przypomnij sobie, co to jest ekosystem i uzupełnij definicję:
………………….
+
……….…………
=
EKOSYSTEM
Zadanie 2.
Na podstawie przeprowadzonych obserwacji nad rzeką wskaż elementy:
Przyrody ożywionej
Przyrody nieożywionej
Zadanie 3
Dokonaj obserwacji dowolnie wybranego obserwowanego gatunku: ……………………………
Policz wszystkie osobniki, które zaobserwowałeś: ……………………., czy liczebność
obserwowanego gatunku oceniasz jako: ( dużą, dość dużą, małą) …………..………………….
Które osobniki dominują w obserwowanej populacji: (bardzo młode, młode, dorosłe, stare)?
……………………………………………………………………….……..…………………………….
Czy określisz typ rozmieszczenia obserwowanej populacji jako: skupiskowy, losowy,
równomierny. Napisz dlaczego?………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4
Organizmy, które należą do biocenozy wodnej, są powiązane zależnościami pokarmowymi tworzą łańcuchy pokarmowe. Wpisz w odpowiednie miejsca w tabeli wymienione niżej
organizmy oraz dopisz po 3 gatunki poznane podczas zajęć terenowych nad rzeką.
(np. pałka wodna, kosaciec żółty, knieć błotna, grzybień biały, rdestnica drobna, szczaw
lancetowaty, trzcina pospolita, nartnik, rzęsa wodna, zatoczek pospolity, błotniarka stawowa,
łabędź niemy, pływak żółtobrzeżek, pluskolec, wydra, kaczka krzyżówka, mewa pospolita,
komar, mewa śmieszka, dżdżownica, pliszka, ważka, płoć, ukleja…)
Rośliny – producenci
Zwierzęta roślinożerne –
konsumenci I rzędu
Zwierzęta mięsożerne –
konsumenci II rzędu
Zadanie 5
Przedyskutuj w zespole zadaniowym, jak elementy przyrody ożywionej i nieożywionej rzeki
są od siebie zależne. Zapisz wnioski z dyskusji.
…………………………………………………………………………………………………...............
....................................................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………
str. 6
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 6
Temat: Gleba nad rzeką
Zadanie 1
Zbierz łopatką próbkę gleby nad brzegiem rzeki lub innego miejsca w pobliżu rzeki
wskazanego przez nauczyciela. Wysyp na białą kartkę papieru. Obserwuj za pomocą lupy,
a następnie rozdziel łopatką lub pęsetą na poszczególne składniki. Na podstawie tabeli
rozpoznaj składniki obserwowanej gleby.
Składniki gleby
Kwarc
Skaleń
Mika
Łupek
Substancje organiczne
Cechy charakterystyczne
Przezroczyste ziarenka
Biało-żółte lub czerwone, nieprzezroczyste ziarenka
Błyszczące małe blaszki
Czarne lub ciemnobrązowe ziarna o ostrych krawędziach
Włókienka, nasiona, szczątki zwierząt
Wnioski z obserwacji: ……………………….…………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2
Stwierdzenie obecności organizmów glebowych. Dokonaj dalszej obserwacji pobranej próbki
gleby i sprawdź obecność organizmów glebowych. O ile to możliwe policz zebrane osobniki.
Wykonaj rysunek gatunku najliczniej występującego w Twojej próbce gleby. Postaraj się
ustalić jego nazwę.
Zadanie 3
W wybranym miejscu wykop dołek o głębokości 20 - 25 cm i pobierz do pojemnika próbę
gleby. Przy pomocy papierka wskaźnikowego sprawdź pH gleby i określ odczyn gleby:
- pH pobranej próby gleby: ……………………………………………………….………………….
- odczyn pobranej próby gleby: …………………………………………………….……………….
Określ barwę pobranej próby gleby: …………………………………….………………………….
Opisz strukturę gleby: ………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 4
Za pomocą miernika gęstości gleby określ gęstość badanej gleby. Pomiaru dokonaj w trzech
wybranych miejscach np. blisko brzegu, pod wybranym drzewem np. wierzby, olchy.
Wbij zaostrzony pręt w glebę. Pociągając za siłomierz zaczepiony na pręcie dokonaj odczytu
wartości siły (N) w momencie, gdy pręt zaczyna zagłębiać się w gruncie.
Wybrane miejsce w terenie
Odczyt wartości siły (N)
str. 7
Obserwacje i uwagi
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 7
Temat: Analiza rodzaju gleby na podstawie próby palcowej
Rodzaje gleby rozróżniamy w zależności od wielkości ziaren je tworzących, zawartości iłu,
czyli najdrobniejszych ziarenek mających zdolność pochłaniania wody, a także zawartości
części organicznych. Roślinom i zwierzętom nie jest obojętny rodzaj podłoża. Gdy jest ono
zbyt twarde roślinom trudno zapuścić korzenie, zwierzęta nie mogą się w nim zagrzebać,
czy wykopać norę lub korytarze. Podłoże zbyt miękkie albo zbyt sypkie grozi przewracaniem
się roślin, zapadaniem się nor i korytarzy, w efekcie utratą możliwości ucieczki.
Zadanie 1
Pobierz łopatką próbę gleby z głębokości około 20-30 cm i przystąp do pracy według
podanego schematu.
1. Spróbuj grudkę ziemi ugnieść w dłoniach do formy kiełbaski grubości ołówka:
a) nie da się ukształtować formy kiełbaski ………………….przejdź do punktu 2,
b) można utoczyć formę kiełbaski …………………………...przejdź do punktu 5.
2. Ucieraj próbkę pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym:
a) dobrze czuć pojedyncze ziarna ……………...………….. przejdź do punktu 3,
b) pojedyncze ziarna wyczuwalne nieznacznie lub w ogóle ……………przejdź
do punktu 4.
3. Rozetrzyj próbę w dłoni:
a) w liniach papilarnych dłoni nie można dostrzec żadnego drobnego materiału
…………..piasek,
b) można dostrzec drobny materiał, który zatrzymał się w liniach papilarnych
dłoni ………….. piasek słabo ilasty.
4. Spróbuj ponownie rozwałkować i rozetrzeć między dłońmi:
a) próbki nie da się formować w kiełbaskę lub też formuje się słabo, brudzi i lepi
się …………ziemia piaszczysta ilasta,
b) lekko lub średnio da się formować, nieco brudzi, lekko się lepi ………. ziemia
piaszczysto gliniasta.
5. Zgniataj próbkę pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym w pobliżu ucha:
a) mocno chrzęści ……………glina piaszczysta,
b) nie chrzęści w ogóle lub słabo ……………. dalej punkt 6.
6. Ocena wygładzonej powierzchni tarcia:
a) powierzchnia po wygładzeniu matowa …………… ił
b) powierzchnia po wygładzeniu błyszcząca ……….. glina.
Uwaga!
Realizując to zadanie pamiętaj o szczególnym zachowaniu zasad bezpieczeństwa.
Zadanie 2
Po dokonaniu analizy próbki gleby, oceń przydatność tej gleby dla życia organizmów
roślinnych i zwierzęcych.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
str. 8
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 8
Temat: Człowiek nad rzeką
Zadanie 1
Uczestnicząc w zajęciach terenowych nad rzeką dokonaj obserwacji śmieci, które nie trafiły
do miejsc do tego przeznaczonych - koszy na śmieci.
Policz i zapisz ilość obserwowanych ewentualnych „eksponatów”
Aluminiowe
puszki
Różne inne
metale
Papier
Szkło
Odpady
organiczne
Plastik
Inne odpady
Wymień rodzaj odpadów najczęściej napotykany przez Ciebie podczas zajęć terenowych;
a) nad rzeką …………………………………………...………………………………………………..
b) w rzece ……………………………………………………………………..………………………..
„Świat sam sobie nie da rady segregujmy więc odpady”, „Turysto szanuj środowisko”,
„Wyprawa - Poprawa” - to przykładowe hasła z akcji „Sprzątania Świata” - jeśli masz przy
sobie rękawiczki i plastikowe worki możesz pomóc środowisku zbierając śmieci. Pozostaw
je w wyznaczonym miejscu lub zabierz do przyszkolnego śmietnika.
Napisz, które z wymienionych/zebranych śmieci nadają się do recyklingu czyli ponownego
przetworzenia?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2
Podczas zajęć nad rzeką na pewno zauważyłeś miejsca przeznaczone lub możliwe do
organizacji wypoczynku i rekreacji. Zaproponuj formę spędzania wolnego czasu w jednym
z takich miejsc.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 3
Określ jakie korzyści może dać człowiekowi rzeka?
Dawniej
Dziś
Zadanie 4
Napisz jakie znasz porównania lub przysłowia, w których pojawia się słowo rzeka, woda,
ryba? ……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
str. 9
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 9
Temat: Pomiar prędkości wody w rzece
Zadanie 1
Przyrządy: kilka pływaków, 2 tyczki, taśma miernicza, stoper.
Wykonaj następujące czynności:
- wybierz prosty odcinek rzeki o długości około 10m,
- wybierz początkowe miejsce i oznacz je tyczką,
- przy pomocy taśmy mierniczej odmierz odległość 10m,
- zaznacz koniec tego odcinka drugą tyczką,
- jedna osoba stojąca przed punktem startu wrzuca kolejno pływaki do wody (w różne
miejsca tj. blisko brzegu lub bliżej środka rzeki),
- gdy pływak mija punkt początkowy dajemy znak do rozpoczęcia pomiaru,
- osoba, stojąca na końcu odcinka pomiaru, uruchamia stoper, po czym zatrzymuje go,
gdy pływak mija linię końcową i zapisuje czas: ……………………….
Mając odległość i czas obliczamy wartość prędkości z jaką płynie woda:
Wyniki wpisujemy do tabeli.
Nr pływaka i miejsce
pomiaru
Każdą próbę powtórz 3x
i oblicz średnią
1.Przy lewym brzegu
Średni wynik
2.Na środku rzeki
Średni wynik
3.Przy prawym brzegu
Średni wynik
szybkość = odległość : czas
Odległość
m
Czas
s
Szybkość
m/s
Uwagi
10m
10m
10m
10m
10m
10m
10m
10m
10m
10m
10m
10m
Odpowiedź: Średnia szybkość wody na obserwowanym odcinku rzeki wynosi .………….m/s
Miejsce, gdzie woda w rzece płynie najszybciej to ………………………………………………..
str. 10
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 10
Temat: Przystosowanie ryb do życia w rzece
Zadanie 1
Zaobserwuj, jakie ryby żyją w badanej rzece. Skorzystaj z Atlasu ryb słodkowodnych
i wypisz ich nazwy. (Możesz także skorzystać z załącznika nr 4)
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2
Wykonaj schematyczny rysunek ryby. Zaznacz i podpisz na rysunku
zewnętrznej, które umożliwiają rybom życie w wodzie.
te cechy budowy
Zadanie3
Uzupełnij tabelę. Określ nazwę płetw występujących u ryb i określ ich funkcję:
Nazwa płetw
Ich funkcja
Zadanie 4
Jeżeli masz możliwość, zaobserwuj zachowanie otworu gębowego i skrzeli ryb. Uzupełnij
zdania.
Narządem oddechowym ryb są…………………………………….………., umożliwiające rybom
pobieranie………………………… z wody.
Gdy otwór gębowy ryby jest………………………..…………….., to pokrywy skrzelowe są
………………………………, a woda opłukuje ……………………………………………..……….
Gdy otwór gębowy jest …………..……………., to pokrywy skrzelowe są……………………....,
a woda wypływa na zewnątrz. Tlen z wody przenika do…………………………………skrzeli.
str. 11
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 11
Temat: Rozwój ryb
Zadanie 1
Jak nazywa się okres, w którym ryby składają jaja? Podaj nazwę miejsca ich składania.
………………………………………………………………………………………………………….
Gdzie
w
rzece
może
być
składana
ikra
przez
ryby?
…………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2.
Narysuj schemat etapów rozwoju ryb używając podanych wyrazów: jajo, plemnik, zygota,
zarodek, larwa, młoda ryba, osobnik dorosły.
Zadanie 3
Niektóre ryby opiekują się ikrą i narybkiem. Opisz na czym polega opieka u wskazanego
gatunku ryb.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4
Napisz 3 łańcuchy pokarmowe w oparciu o organizmy występujące w obserwowanej rzece.
Wskaż producentów i konsumentów w III łańcuchu.
I. …………………………………………………………………………………………………………
II. ………………………………………………………………………………………………………..
III. ……………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 5
Korzystając z dostępnych źródeł informacji dowiedz się jak długo żyją łososie i trocie.
Łosoś ………………………………………………………………………………..…………………
Troć …………………………………………………………………………………………………….
str. 12
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 12
Temat: Nad wodą
Zadanie 1
Stoisz nad wodą. Określ ją, zaznaczając kredkami właściwe ramki.
Woda słona
Woda słodka
Woda powierzchniowa
Woda podziemna
Rzeka
Jezioro
Staw
Bagno
Zadanie 2
Sprawdź w atlasie geograficznym lub na załączonej mapie i odpowiedz na pytania:
a) Czy obserwowana rzeka jest rzeką główną, czy dopływem innej rzeki? Uzasadnij
odpowiedź.………………………………………………………………………………...……
………………………………………………………………………………………...…………
………………………………………………………………………………………..…………
b) W jakim biegu rzeki się znajdujesz. Zaznacz kredką właściwą odpowiedź.
Bieg górny
Bieg środkowy
Bieg dolny
Zadanie 3
Pobierz we wskazanych przez nauczyciela miejscach/stanowiskach, próbki wody z rzeki do
przygotowanych pojemników, określ barwę i zapach wody. Wyniki zanotuj.
stanowisko
stanowisko
Lp
Barwa wody
1.
bezbarwna
2.
I
II
Zapach wody
bez zapachu
brunatna
roślinny (siana, torfu,
3.
lekko zielona
gnilny (stęchlizny,
4.
szara
specyficzny (chloru,
5.
inna, jaka?
inny, jaki?
trawy)
pleśni, fekalii)
nafty, smoły)
str. 13
I
II
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 13
Temat: Badanie czystości wody
Doświadczenie 1
Badanie czystości wody w rzece.
Podczas zajęć terenowych wykonajcie podstawowe badania wody (tabelka) pobierając
próbki z rzeki porównajcie wyniki z wykonanymi w szkole badaniami wody wodociągowej
(próba kontrolna).
UWAGA: Pobór próbek wody i badania należy przeprowadzić pod kontrolą opiekunów
z zachowaniem szczególnej ostrożności.
Potrzebne materiały: 2 jednakowe słoiki, woda z rzeki, woda wodociągowa, biała kartka,
pisak wodoodporny, termometr, uniwersalne papierki wskaźnikowe.
Przebieg doświadczenia: Podpiszcie słoiki: W – woda wodociągowa, RZ – woda z rzeki.
Napełnijcie słoiki taką samą ilością wody z poszczególnych źródeł, zgodnie z oznaczeniem.
Scharakteryzujcie zapach, zmętnienie, barwę pobranych próbek wody. Zapiszcie wyniki
swoich obserwacji w tabeli.
Skorzystajcie z określeń: Zapach: a) brak – bardzo słaby – słaby – wyraźny – mocny –
bardzo mocny, b) świeży –trawiasty –rybi –ziemisty –torfowy –stęchły –zgniły– spleśniały –
metaliczny – chemiczny. Zmętnienie: (za próbką wody należy trzymać białą kartkę)
klarowna – lekko mętna – mętna – bardzo mętna – nieprzezroczysta. Barwa: bezbarwna –
żółtawa –– brunatna– zielonkawa– szarożółta – szaroczarna.
Wyniki obserwacji:
Rodzaj badań
Zapach
Barwa
Mętność
Temperatura
Odczyn (pH)
Woda z rzeki
Woda wodociągowa
Wniosek:
……………………………………………………………………………..…………….………………
…………………………………………………………………………………………………...............
……………………………………………………………………………..…………….……………….
Zaznacz wybraną odpowiedź:
Woda z rzeki jest:
 czysta
 lekko zanieczyszczona
 bardzo zanieczyszczona
str. 14
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 14
Temat: Wpływ człowieka na stan rzeki
Zadanie 1
Zrób wstępne rozpoznanie rzeki i zapisz swoje notatki na ten temat:

Koryta rzeki
…………………………………………………….………….….……………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………

Brzegów rzeki
prawy…………………………………….……………………………………………………………….
lewy……………………………………………………...……………………………………………….

Rodzajów zagospodarowania otoczenia rzeki
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………….…………………….……………………......

Gatunków roślin porastających brzegi:
roślin zielnych………………………………………………..…………………………………………
krzewów…………………………………………………………………………………………………
drzew…………………………………………………………………………………………………….
Zadanie 2
Sprawdź co zagraża środowisku rzeki na obserwowanym terenie.Odpowiedz tak lub nie na
podane w tabeli stwierdzenia i wpisz możliwe skutki :
Zagrożenia rzeki
W rzece i wokół niej znajdują się śmieci
Tak/Nie
W pobliżu rzeki znajdują się zakłady przemysłowe
Tak/Nie
Na powierzchni wody widoczne są oleiste plamy
W pobliżu rzeki znajdują się gospodarstwa rolne
W pobliżu rzeki znajdują się domy (osiedla ludzkie)
W pobliżu rzeki znajdują się ośrodki rekreacji wodnej
Nurt rzeki przegrodzony jest tamą, zaporą, śluzą, itp.
Na rzece znajduje sie przepławka
Skutki
Tak/Nie
Tak/Nie
Tak/Nie
Tak/Nie
Tak/Nie
Tak/Nie
Wnioski:
…………………………………………………………………...…….………………………..
……………………………………………………………………...…….……..………………
……………………………………………………………………….…….……………………
……………………………………………………………………...…………………………..
str. 15
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 15
Temat: Wykonujemy pomiary naszej rzeki (I)
Potrzebny sprzęt i materiały: taśma miernicza, dwie tyczki (jedna z naniesioną podziałką),
stoper, kilka kawałków suchego drewna, termometr, kalkulator, podkładka z klipsem
Zadanie 1
Jeśli
dno
jest
widoczne,
to
opisz
jaki
materiał
na
nim
zalega?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Opisz dno i brzegi rzeki.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Jakie są brzegi tej rzeki?
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Patrząc na brzegi i poziom wody w rzece określ aktualny stan wody. Podkreśl właściwą
odpowiedź:
Stan wody jest: bardzo niski, niski, średni, wysoki, bardzo wysoki, powodziowy
Zadanie 2
Stojąc na mostku (kładce), zanurz tyczkę z podziałką w środkowej części rzeki zmierz jej
głębokość. Czynność powtórz kilkakrotnie wybierając za każdym razem nowe miejsce.
Znajdź maksymalną wartość głębokości wody w rzece na badanym odcinku.
Pomiar 1 ……………..
Pomiar 2 ……………..
Największa głębokość ………………………
Pomiar 3 ……………..
Zadanie 3
 Przypadek małej i płytkiej rzeki o szerokości do 10 metrów.
Stojąc na mostku (kładce) zmierz razem z kolegą szerokość koryta rzeki bezpośrednio za
pomocą taśmy mierniczej. Pamiętajcie o zachowaniu ostrożności. Jeśli rzeka jest bardzo
płytka wtedy możliwe jest przejście jednego z Was na drugą stronę i pomiar szerokości
rzeki w dowolnym miejscu, co pozwoli na uśrednienie wyniku pomiarów.

Przypadek szerokiej rzeki
Wybierz drzewo lub słup znajdujące się po drugiej stronie rzeki i wbij tyczkę na wprost
tego obiektu. Jeśli w pobliżu jest most możesz przejść na drugą stronę i sam możesz
wbić drugą tyczkę na wprost miejsca obserwacji. Następnie przesuń się wzdłuż brzegu
rzeki do miejsca, w którym obiekt po drugiej stronie będzie widoczny pod kątem 45°.
względem brzegu. Zaznacz to miejsce i zmierz jego odległość od tyczki znajdującej się
na wprost obiektu.
Pomiar 1 ……………..
Pomiar 2 ……………..
Średnia szerokość rzeki …………………………….
Pomiar 3 ……………..
Uwaga!
Realizując to zadanie pamiętaj o szczególnym zachowaniu zasad bezpieczeństwa.
str. 16
PAKIET EDUKACYJNY
KARTA PRACY NR 16
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
Temat: Wykonujemy pomiary naszej rzeki (II)
Zadanie 1 (dla dwóch osób)
Zmierz z kolegą np. 10 metrowy odcinek rzeki wykorzystując do tego taśmę mierniczą.
Wbijcie tyczki na początku i końcu tego odcinka. Ustawcie się przy tyczkach, przy czym
uczeń znajdujący się na początku będzie na umówiony znak wrzucał do wody kawałek
suchego drewna, a uczeń stojący na końcu będzie mierzył stoperem czas, po którym ten
kawałek drewna dopłynie do niego. Czynności trzeba kilkakrotnie powtórzyć, a następnie
należy obliczyć wartości prędkości i ich średnią. Pomocna może być poniższa tabela:
Długość odcinka
rzeki
(metry)
Czas przepływu
(sekundy)
Prędkość przepływu
(metry/sekundy)
Średnia wartość
prędkości
(metry/sekundy)
Pomiar 1
Pomiar 2
Pomiar 3
Zastanów się teraz jak można poprawić dokładność pomiarów prędkości wody w rzece.
Odpowiedź:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 2
Zanim dokonasz pomiaru temperatury wody w rzece i porównasz ją z temperaturą otoczenia,
zapisz swoje przypuszczenie na temat tego, która z tych temperatur będzie wyższa.
Wyższa będzie temperatura: …………………………………………………………………………
Zanurz w wodzie termometr jak możesz najgłębiej, odczekaj minutę i odczytaj temperaturę
wody. Powtórz pomiary kilkakrotnie i uśrednij wynik. Dla porównania możesz zmierzyć także
temperaturę powietrza pamiętając o wysuszeniu (wytarciu z wody) końcówki termometru.
Temperatura wody w rzece: …………………………………………………………..…….………..
Temperatura powietrza: …………………………………………………………………..…………..
Temperatura wody w rzece jest dziś: niższa, równa, wyższa od temperatury powietrza
(podkreśl właściwe).
Twoja hipoteza: sprawdziła się, nie sprawdziła się (podkreśl właściwe).
Jak sądzisz dlaczego? Wpisz uzasadnienie:
…………………………………………………….……………………………………………..………
………………………………………………….……………………………………………...…………
str. 17
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 17
Temat: Badamy wodę z naszej rzeki
Potrzebny sprzęt i materiały: pojemniki na wodę, cylindry, zlewki, papierowe sączki lub filtry
do kawy, uniwersalne papierki wskaźnikowe, lupa, plastikowa łyżka do rozgarniania osadu
ewentualnie zestawy: do badania twardości wody, zawartości azotanów i fosforanów oraz
pH-metr, tlenomierz i konduktometr.
Zadanie 1
Pobierz próbkę wody z rzeki do przezroczystego pojemnika (może być czysty słoik). Zamknij
pojemnik i odstaw na pół godziny. Po tym czasie nie mącąc wody przyjrzyj się próbce.

Oceń grubość osadu
……………………………………………………………………………….………...……...…
 Określ barwę osadu i barwę oraz zapach wody wybierając odpowiednie słowa
z podanych.
Woda: bezbarwna, niebieskozielona, zielonkawa, żółtozielona, brunatna, inna (jaka?)……….
………….………………………………………………..……………………………...………………..
Zapach wody: intensywny, słaby, brak zapachu, gnilny, roślinny, zapach zepsutych jaj
(siarkowodoru), zapach benzyny, inny (jaki?)……...………………………………………………..
………………………………………………………………………..…….…………...………………..
Osad:
czarny,
ciemny,
szary,
brunatny,
żółtawy,
inny
(jaki)
………………………………………………………………………………………………….………...
Zadanie 2
Wymieszaj próbkę wody i powoli przecedź ją przez papierowy filtr (sączek). Przyjrzyj się
przefiltrowanej wodzie i zbadaj co zawiera osad powstały na filtrze. Możesz użyć lupy.
Zapisz wyniki swoich obserwacji:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 3
Przelej część pobranej wody do małej zlewki. Włóż do niej uniwersalny papierek
wskaźnikowy lub wlej określoną porcję odczynnika akwarystycznego pozwalającego określić
odczyn (pH) próbki wody.
Woda ma odczyn: kwaśny, obojętny, zasadowy (podkreśl właściwe).
Wartość pH wody: ………………………
Możesz także określić twardość tej wody czyli zawartość rozpuszczonych w niej soli wapnia
i magnezu, stosując dostępne w handlu paskowe lub kropelkowe testery twardości. Postępuj
zgodnie z podaną tam instrukcją. W wyniku tego badania można stwierdzić, że:
Woda w rzece jest: miękka, twarda, bardzo twarda (podkreśl właściwe).
str. 18
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 18
Temat: Czytamy mapę dorzecza Iny (I)
Zadanie 1
Określ położenie geograficzne dorzecza Iny:
- w Polsce ……………………………………………………………………………………………….
- w województwie ………………………………………………………………………………………
Zadanie 2
Korzystając z mapy (Załącznik nr 1) i podanego poniżej przykładu, określ kierunek przepływu
rzeki Iny zaczynając od jej źródła do ujścia uwzględniają podane na mapie punkty:
A – B - kierunek południowo-zachodni,
SW
B – C - ………………………………………….,
…………………..
D – E - …………………………………………..,
…………………..
C – D - …………………………………………..,
E – F - …………………………………………..,
…………………..
……….………….
Zadanie 3
Na podstawie mapy „Niebieski korytarz rzeki Iny” (Załącznik nr 1) za pomocą nitki lub
sznurka wyznacz przybliżoną długość rzeki Iny. Przy obliczeniach uwzględnij skalę mapy,
z której korzystasz. Zapisz obliczenia w ramce.
Zadanie 4
Posługując się mapą znajdź ważniejsze dopływy Iny. Wpisz ich nazwy poniżej:
a) Prawe dopływy: ………………………………………………………….…………………
……………………………………………………………………………………………………
b) Lewe dopływy: ………………………………………………………….………………….
……………………………………………………………………………………………………
Zadanie 5
Na podstawie mapy (Załącznik nr 2) wyszukaj i wpisz poniżej miejscowości leżące nad Iną:
…………………………………, ………………………………, …………………………………..,
.............................................., ………………………………., …………………………………..
str. 19
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 19
Temat: Czytamy mapę dorzecza Iny (II)
Zadanie 1
Oceń kategorię rzeki ze względu na jej głębokość. W tym celu najpierw dokonaj pomiaru
głębokości rzeki wykorzystując w tym celu sznurek lub taśmę mierniczą obciążoną
ciężarkiem, krążek Secchiego lub tyczkę pomiarową. Pamiętaj o zachowaniu środków
ostrożności. Następnie porównaj wyznaczoną głębokość ze skalą podaną w tabeli.
Rodzaj rzeki
Głębokość rzeki, m
Rodzaj rzeki
Średniej głębokości
1,5 – 3,0
Bardzo głęboka
Płytka
Do 1,5
Głęboka
Głębokość rzeki, m
3,0 – 7,0
Ponad 7,0
Wyznaczona głębokość: ………………..……………………….….
Ocena rzeki: ………………………………………………………….
Zadanie 2
Podkreśl te cechy rzeki, które są charakterystyczne dla obserwowanego przez Ciebie
odcinka rzeki:
Woda płynie wolno, woda płynie szybko, nurt główny rzeki jest dobrze widoczny, trudno
zauważyć gdzie jest główny nurt rzeki, woda tworzy zawirowania, woda nie tworzy
zawirowań, koryto rzeki jest wąskie, koryto rzeki jest szerokie, wzdłuż rzeki rozciąga się
płaski teren, wzdłuż rzeki widoczne są wzniesienia i pagórki.
Zadanie 3
Poszukaj na konturowej mapie dorzecza Iny (Załącznik nr 2) odcinka rzeki, na którym
dokonano nasadzeń drzew. Podaj miejscowości, miedzy którymi znajdują się nasadzenia.
Oblicz długość tego odcinka rzeki posługując się skalą mapy.
Miejscowości: …………………………………………………………………………………….
Długość odcinka: …………………………………
Zadanie 4
Korzystając z mapki pt. Niebieski korytarz rzeki Iny, policz ile przepławek zbudowano na
rzece Inie oraz jej dopływach.
a) na rzece Inie zbudowano: …………………………………………..
b) a dopływach rzeki Iny zbudowano: ………………………………………..
str. 20
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 20
Temat: Co to są przepławki i do czego służą?
Informacja wstępna
Przepławka to budowla rzeczna lub urządzenie stosowane na stopniach wodnych (przy
zaporach wodnych, jazach, śluzach), mające za zadanie umożliwić rybom
w okresie tarła wędrówkę wzdłuż rzeki. Jest to zazwyczaj układ basenów ustawionych na
różnych poziomach, tworzących system stopni, oddzielonych ściankami ze szczelinami i
zamykanymi otworami.
Poglądowy rysunek:
Schemat przepławki:
Zadanie 1
Z podanych w ramce wyrazów określających cechy dobrej przepławki wybierz 3 i wyjaśnij
dlaczego są one istotne dla migracji ryb.
szerokość przepławki, długość przepławki, komory przepławki, naturalne materiały,
niewielki spadek, głębokość wody w przepławce, obecność szczelin dolnej i górnej,
odpowiednia średnica otworów w przegrodach, obecność barier elektrycznych.
Zadanie 2
Dlaczego prędkość wody w przepławce nie może być zbyt duża?
Odpowiedź:…………………………………………………………………………..…………
….…………………………………………………………………………………………….…
……………………………………………………………………………………………….….
Zadanie 3
Oblicz ile stopni (komór) powinno być minimalnie w przepławce skoro różnica wysokości
pomiędzy poszczególnymi komorami powinna być rzędu 25 cm, a tama spiętrza wodę w
rzece na wysokość 3 m. Jaka powinna być minimalna długość pojedynczej komory jeśli
przez przepławkę mają przepływać dorosłe łososie i trocie?
Odpowiedź:
Liczba komór: …………………………………………………………………………………..………
Długość komory: ………………………………………………………………………………..……...
str. 21
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 21
Temat: Poznajemy budowę zewnętrzną i wewnętrzną ryb
Zadanie 1
Na podstawie barwnej tablicy „Cechy charakterystyczne” (Załącznik nr 3) wpisz do tabeli
sześć najważniejszych cech budowy zewnętrznej oraz wewnętrznej ryby i ich znaczenia,
które
umożliwiają
jej
życie
w
wodzie.
Przedstaw
wniosek
wynikający
z przeprowadzonego ćwiczenia.
a) budowa zewnętrzna ryby:
Lp.
1
Elementy budowy zewnętrznej
Znaczenie w życiu ryby
2
3
4
5
6
b) budowa wewnętrzna ryby:
lp.
1
Elementy budowy wewnętrznej
Znaczenie w życiu ryby
2
3
4
5
6
c) wniosek: …………………………………………………………………………..…………….
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
………………………………………………………...……………….....………………………………
str. 22
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 22
Temat: Charakterystyka budowy zewnętrznej łososia i troci
Zadanie 1
U ryb występują różne rodzaje
grzbietowa i ogonowa.
płetw : piersiowa, odbytowa, brzuszna, tłuszczowa,
Na podstawie rysunku schematycznego gatunków ryb (Załącznik nr 4) dokonaj
charakterystyki budowy zewnętrznej łososia i troci. Do zamieszczonej tabeli wpisz cechy
charakterystyczne dla wskazanego gatunku oraz nazwy płetw w odpowiednej kolejności
występowania rozpoczynając od części grzbietowej ciała. Podaj liczbę płetw oraz narysuj
kształt płetwy ogonowej charakterystycznej dla danego gatunku. Wpisz wnioski wynikające
z przeprowadzonej analizy zdjęć i/lub obserwacji dokonanych nad rzeką.
Gatunek
ryby
Barwa skóry/cechy
charakterystyczne
Liczba
płetw
Rodzaje płetw
Kształt płetwy ogonowej,
rysunek
Łosoś
Troć
Wnioski :
1………….....………………………………………………………………………………….…………
………………………..…………………..………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
2………………………..…………………………………………………………………………………
………………..………………..…………………………………………………………………………
………………………………...………………………………………………………………………….
3…………………………..…………….………...………………………………………………………
………………..………………..…………………………………………………………………………
………………..………………..…………………………………………………………………………
str. 23
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 23
Temat: Budowa wewnętrzna ryby
Zadanie 1
Na podstawie zdjęcia budowy ryby i położenia narządów wewnętrznych okonia
(Załącznik. nr 5) dokonaj charakterystyki poszczególnych układów i ich znaczenia w życiu
organizmu ryby.
Lp.
1
Nazwa
narządu
Rodzaj układu budującego
organizm ryby
Znaczenie w życiu ryby
2
3
4
5
6
7
Wniosek :
..……………………………………………………………….…………………….……………………
……………………………………………...……………………………………….……………………
………………………………………………...…………………………………….……………………
………………………...…………………………………………………………….……………………
……………………………………………………….……………...…………………………………..
…………………………………………………………………...………………………………………
…………………………………………………………………...………………………………………
str. 24
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 24
Temat: Budowa wewnętrzna ryby - specyficzne elementy budowy
Zadanie 1.
Na podstawie schematu pt. Budowa wewnętrzna ryby (Załącznik nr 5) oraz literatury
uzupełniającej wypisz specyficzne elementy budowy ryby podaj ich funkcje/ znaczenie
w życiu ryby:
Lp.
Specyficzne elementy budowy ryby
Pełniona funkcja / znaczenie w życiu ryby
Podsumowanie………………………………………..……...………………………………………..
……………………………………………...………………...…………..………………………………
………………………………………...………………………..………...………………………………
…………………………………...………….……………………………………………………………
Zadanie 2
Napisz jakie posiada cechy i do czego służy pęcherz pławny u ryb łososiowatych?
Cecha………………………..………………………………………………………………………….
………………………..…………………………………….………………………….………………...
Do czego służy?
....................................................................................................................................................
……………………………………………………………..…………………………………….……….
…………………………………………………………….………….…………………………….…….
Zadanie 3
Jeśli masz możliwość porozmawiaj z wędkarzem na temat specyficznych elementów budowy
łowionych ryb w rzece i podziel się tymi informacjami z innymi uczniami.
str. 25
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
KARTA PRACY NR 25
Temat: Cykl życiowy łososi
Zadanie 1
Na podstawie tablicy barwnej (Załącznik nr 6) oblicz, ile trwa cykl życiowy łososia. Wypełnij
tabelę i podaj wynik obliczeń.
Lp.
1
Nazwa stadium
Długość stadium w latach
2
3
4
5
6
Długość cyklu życiowego / razem
Zadanie 2
Na podstawie tabeli napisz, w jakich rodzajach wód łosoś odbywa tarło:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Zadanie 3
Wyjaśnij, co oznacza termin „ ryby dwuśrodowiskowe”:
…………………………………………………………………………………..………….……………
…………………………………………………………………………………………………….……..
Zadanie 4
Podaj przykłady innych ryb dwuśrodowiskowych:
……………………………………………………………………….………………………..…………
………………………………………………………………………………………………..………….
Zadanie 5
Niektóre
ryby
podejmują
wędrówki.
Jak
nazywa
się
wędrówka
ryb
łososiowatych ? Czym kierują się ryby w swoich wędrówkach? Odpowiedź uzasadnij.
Nazwa wędrówki łososiowatych ………………………………………..……………………………
W swoich wędrówkach ryby kierują się:……….…………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………......…….….……
………………………………………………………………………..…………………………….…….
…………………………………………………………………………………………………..…..……
str. 26
Lista załączników:
Nr 1
Nr 2
Nr 3
Nr 4
Nr 5
Nr 6
Nr 7
Nr 8
PAKIET EDUKACYJNY
NIEBIESKI KORYTARZ RZEKI INY
Mapa konturowa „Niebieski korytarz Iny”
Mapa konturowa „Zlewnia rzeki Iny”
Tablica – Cechy charakterystyczne
Rysunek schematyczny ryb łososiowatych
Rysunek – Budowa wewnętrzna ryby
Rysunek – Schemat cyklu życiowego łososia
Tablica - Wybrane gatunki ryb żyjących w zlewni rzeki Iny
Broszurka-pt. „Niebieski korytarz rzeki Iny”
Spis tematów:
Temat: Poznajemy naszą rzekę
Karta nr 1
Temat: Nad rzeką
Karta nr 2
Temat: Dolina rzeczna
Karta nr 3
Temat: Drzewa nad rzeką - olsza czarna
Karta nr 4
Temat: Ekosystem rzeki
Karta nr 5
Temat: Gleba nad rzeką
Karta nr 6
Temat: Analiza rodzaju gleby na podstawie próby palcowej
Karta nr 7
Temat: Człowiek nad rzeką
Karta nr 8
Temat: Pomiar prędkości wody w rzece
Karta nr 9
Karta nr 10 Temat: Przystosowanie ryb do życia w rzece
Karta nr 11 Temat: Rozwój ryb
Karta nr 12 Temat: Nad wodą
Karta nr 13 Temat: Badanie czystości wody
Karta nr 14 Temat: Wpływ człowieka na stan rzeki
Karta nr 15 Temat: Wykonujemy pomiary naszej rzeki (I)
Karta nr 16 Temat: Wykonujemy pomiary naszej rzeki (II)
Karta nr 17 Temat: Badamy wodę z naszej rzeki
Karta nr 18 Temat: Czytamy mapę dorzecza Iny (I)
Karta nr 19 Temat: Czytamy mapę dorzecza Iny (II)
Karta nr 20 Temat: Co to są przepławki i do czego służą?
Karta nr 21 Temat: Poznajemy budowę zewnętrzną i wewnętrzną ryb
Karta nr 22 Temat: Charakterystyka budowy zewnętrznej łososia i troci
Karta nr 23 Temat: Budowa wewnętrzna ryby
Karta nr 24 Temat: Budowa wewnętrzna ryby - specyficzne elementy budowy
Karta nr 25 Temat: Cykl życiowy łososi
str. 27