Konkurs chemiczny - test - 2010/2011

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
....................................
kod pracy ucznia
.............................................
pieczątka nagłówkowa szkoły
KONKURS CHEMICZNY
DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM
ETAP SZKOLNY
Drogi Uczniu,
Witaj w pierwszym etapie konkursu chemicznego. Przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj
się prawidłowo odpowiedzieć na wszystkie pytania zawarte w arkuszu konkursowym.
1. Arkusz liczy 9 stron i zawiera 19 zadań.
2. Przed rozpoczęciem pracy sprawdź, czy Twój test jest kompletny.
Jeśli zauważysz usterki, zgłoś je Komisji konkursowej.
3. W czasie rozwiązywania zadań możesz korzystać z tablicy układu
okresowego pierwiastków, tablicy rozpuszczalności wybranych wodorotlenków i soli oraz kalkulatora prostego.
4. Zadania czytaj uważnie i ze zrozumieniem.
5. Rozwiązania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym
przy każdym zadaniu. Staraj się, aby Twoje odpowiedzi były precyzyjne i jednoznaczne.
6. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok rozumowania
prowadzący do ostatecznego wyniku oraz pamiętaj o jednostkach.
7. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra z czarnym lub granatowym
tuszem/atramentem.
8. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
9. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
10. W przypadku testu wyboru podane są cztery odpowiedzi, z których
tylko jedna jest poprawna. Wybierz ją i wpisz znak X zaznaczając
odpowiednią literę w teście.
11. Jeśli zmienisz swoją decyzję, otocz błędną odpowiedź kółkiem
i zaznacz poprawną.
Pracuj samodzielnie.
Życzymy powodzenia!
Czas pracy:
60 minut
Za bezbłędne rozwiązanie wszystkich zadań
możesz
otrzymać maksymalnie
45 punktów.
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
 Zadanie 1 (0 – 2)
Zapisz przy pomocy symboli i wzorów chemicznych:
A. jedna dwuatomowa cząsteczka azotu
………………………………………………...
B. pięć cząsteczek siarczanu (VI) żelaza(III) …………………………………………………..
C. pięć atomów węgla
…………………………………………………..
D. dwie cząsteczki wody
…………………………………………………..
 Zadanie 2 (0 – 2)
Podkreśl wyrażenia, które nie mają sensu chemicznego:
atom magnezu, atom tlenku żelaza(II), cząsteczka kwasu siarkowego(VI), cząsteczka wody,
atom wody, pół atomu siarki, sto atomów argonu, dwie trzecie cząsteczki tlenku rtęci(II)
 Zadanie 3 (0 – 1)
Do czterech probówek wprowadzono kolejno: Fe2O3, Na, P4O10 i K2O. Następnie do probówek
tych dodano wody i kilka kropel roztworu fenoloftaleiny. Zapisz pod każdą probówką barwę powstałego roztworu.
Fe2O3, H2O
Na, H2O
P4O10, H2O
fenoloftaleina
fenoloftaleina
fenoloftaleina
………………….
………………….
…………………..
K2O, H2O
fenoloftaleina
……………………
 Zadanie 4 (0 – 3)
Dobierz współczynniki stechiometryczne w podanych równaniach reakcji chemicznych:
A.
….. Pb3O4 +
B.
….. Mg3N2
C.
….. MgH2 +
….. H2
….. Pb +
….. H2O
+ ….. CO2  ….. MgO + ….. C + ….. N2
….. N2 
….. Mg3N2 +
….. NH3
 Zadanie 5 (0 – 2)
Oblicz masę atomową pierwiastka X oraz podaj wzór i nazwę tlenku tego pierwiastka, wiedząc,
że w tlenkach jest on pięciowartościowy . Masa cząsteczkowa tlenku wynosi 108u.
Obliczenia:
wzór chemiczny tlenku: ………….……….,
nazwa tlenku: ………………………
Strona 2 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
 Zadanie 6 (0 – 1)
Wskaż zestaw pierwiastków, których atomy mają taką samą liczbę neutronów.
A.
23
Na i 24Mg,
B. 23Na i 27Al,
C. 24Mg i 28Si,
D. 27Al i 24Mg.
 Zadanie 7 (0 – 1)
Jakie procesy fizyczne związane ze zmianą stanu skupienia wody przedstawiają kolejne strzałki
w schemacie?
śnieg woda para wodna
A.
B.
C.
D.
topnienie, skraplanie,
topnienie, parowanie,
krzepnięcie, skraplanie,
sublimacja, parowanie.
 Zadanie 8 (0 – 1)
Do probówek zawierających jednakowe objętości wody wrzucono próbki siarczanu(VI) miedzi(II) CuSO4 o takiej samej masie. Rozpuszczeniu towarzyszyły odmienne warunki, co podano
na schematycznych rysunkach:
W której probówce sól rozpuści się najszybciej?
A. I
B. II
C. III
D. IV
 Zadanie 9 (0 – 2)
Wymień dwa czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się podanej soli w wodzie.
1. ………………………………………………………………………………………………………….
2. ………………………………………………………………………………………………………….
 Zadanie 10 (0 –2)
Oblicz, ile gramów kwasu octowego i ile gramów wody zawiera 0,5 dm3 6% octu spożywczego.
Gęstość octu wynosi 1,2 g/cm3.
Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………………….
Strona 3 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
 Zadanie 11 (0 – 5)
W podanych równaniach reakcji chemicznych uzupełnij brakujące substraty lub produkty.
Nie zapomnij o zbilansowaniu równań reakcji.
NaOH  ………….. +
Na2SO4
A.
Fe2(SO4)3 +
B.
………… + H2S 
C.
Na +
D.
……….. + HCl 
E.
Ca(OH)2 + H3PO4  …………… + H2O
Ag2S +
…………. 
HNO3
NaOH +
AlCl3 +
H2
H2
 Zadanie 12 (0 – 2)
Nauczyciel przygotował pięć probówek zawierających: wodór, azot, tlen, tlenek węgla(IV), powietrze.
Zadaniem uczniów była identyfikacja tych gazów. Mieli oni do dyspozycji żarzące się łuczywo i wodę
wapienną. W notatkach Magdy znalazły się podane niżej, niepełne informacje.
Na podstawie wykonanych przez Magdę obserwacji, uzupełnij wnioski wpisując nazwę zidentyfikowanej substancji.
Probówka 1.
Obserwacje: żarzące się łuczywo zgasło, a woda wapienna nie zmętniała
Wniosek: ……………………………………………………………………………………………….
Probówka 2.
Obserwacje: łuczywo żarzyło się bez zmian, a woda wapienna nie zmętniała
Wniosek: ……………………………………………………………………………………………….
Probówka 3.
Obserwacje: żarzące się łuczywo rozpaliło sie, a woda wapienna nie zmętniała
Wniosek: ……………………………………………………………………………………………….
Probówka 4.
Obserwacje: żarzące się łuczywo wywołało charakterystyczne „szczeknięcie”, a woda wapienna nie
zmętniała
Wniosek: ……………………………………………………………………………………………….
Probówka 5.
Obserwacje: żarzące się łuczywo zgasło, a woda wapienna zmętniała
Wniosek: ……………………………………………………………………………………………….
Strona 4 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
 Zadanie 13 (0 – 5)
Krzem nazywany jest pierwiastkiem przyszłości. Używany jest do produkcji tranzystorów oraz procesorów komputerowych najnowszej generacji. Najbardziej popularną i najtańszą metodą otrzymywania
krzemu jest reakcja krzemionki (tlenku krzemu(IV)) z magnezem.
Na podstawie analizy położenia krzemu w układzie okresowym pierwiastków, podanej informacji
oraz własnej wiedzy, wykonaj poniższe polecenia:
a. określ położenie krzemu w układzie okresowym pierwiastków: grupa ………., okres: ………..
b. napisz konfigurację elektronów w atomie tego pierwiastka: ………………………………….
c. napisz równanie reakcji otrzymywania krzemu, metodą opisaną w informacji wstępnej:
……………………………………………………………………………………………………
d. posługując się pojęciami: analiza, synteza, wymiana pojedyncza, wymiana podwójna określ typ reakcji chemicznej otrzymywania krzemu:
…………………………………………………………………………………………………….
e. wskaż substancję, która jest utleniaczem i substancję, która jest reduktorem w opisanej reakcji.
utleniacz: ……………………………………; reduktor: …………………………………………
f. oblicz zawartość procentową krzemu w krzemionce – tlenku krzemu(IV), wynik podaj z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………………….
 Zadanie 14 (0 – 2)
Poniżej podano wzory sumaryczne wybranych węglowodorów nasyconych
I. C2H6,
II.C8H18,
III.CH4,
IV.C21H44,
a. Podane alkany uszereguj według wzrastającej temperatury topnienia:
Odp. .......................................................................................................................................................
b. Określ stan skupienia wskazanych alkanów:
II. ...........................................................................................................................................................
III. ..........................................................................................................................................................
IV. ..........................................................................................................................................................
Strona 5 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
 Zadanie 15 (0 –6)
Reakcje chemiczne przedstawiono poniższym schematem:
Mg3(PO4)2
NaOH
X
Mg
H3PO4
CaO
Y
Al(NO3)3
AlPO4
AlCl3 → Al(OH)3
Napisz równania reakcji chemicznych, w formie cząsteczkowej, przedstawionych schematem.
1. ……………………………………………………………………………………………………….
2. ……………………………………………………………………………………………………….
3. ……………………………………………………………………………………………………….
4. ……………………………………………………………………………………………………….
5. ……………………………………………………………………………………………………….
6. ……………………………………………………………………………………………………….
 Zadanie 16 (0 –1)
Słonecznik zawiera węglowodór o uproszczonym wzorze strukturalnym (wzór sumaryczny: C13H6)
H2C ═ CH ─ C ≡ C – C ≡ C – C ≡ C – C ≡ C – C ≡ C – CH3
Ile cząsteczek wodoru przyłączyć może jedna cząsteczka podanego węglowodoru, aby powstał
związek o charakterze nasyconym?
Odpowiedź: ………………………………………………………………………………………………
 Zadanie 17 (0 –1)
Podaj nazwę systematyczną węglowodoru o następującym wzorze półstrukturalnym:
CH3
CH3
│
│
CH3 – CH – CH2 – CH – CH2 – CH3
…………………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………….
Strona 6 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
 Zadanie 18 (0 –2)
Produkty spalania gazu pobranego z butli turystycznej z napisem PROPAN – BUTAN nie spowodowały
zmętnienia wody wapiennej. Nie zauważono również osadzania się czarnego nalotu na ściankach kolby,
w której zbierano produkty tej reakcji.
Napisz równania reakcji chemicznych zachodzących podczas spalania gazu.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………..
 Zadanie 19 (0 –3)
W „Słowniku chemicznym” uczniowie przeczytali, że alkeny ulegają reakcji addycji wodoru, bromu
i chlorowodoru.
Posługując się wzorami półstrukturalnymi (grupowymi), napisz równania reakcji addycji etenu
z wymienionymi substancjami.
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Strona 7 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
BRUDNOPIS
Strona 8 z 9
Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2010/2011
FRAGMENT UKŁADU OKRESOWEGO PIERWIASTKÓW
1
18
H
He
1
2
1,01
wodór
Li
2
13
Be
3
B
4
6,94
Lit
Na
10,81
Bor
Mg
K
Ca
19
Rb
Sr
Y
Zr
Ba
La*
56
57
72
137,3
Bar
139,9
Lantan
148,5
Hafn
Fr
87
Ra
Ac**
88
Mo
42
Ta
W
73
74
180,9
183,8
Tantal Wolfram
Rf
89
52,00
Chrom
Mn
25
8
Fe
26
Db
104
Sg
105
106
227,03 261,11 263,11 265,12
Aktyn Rutherf. Dubn Seaborg
9
10
Co
Tc
43
Ru
44
Re
Os
75
76
186,2
Ren
190,2
Osm
Bh
Hs
Cu
28
29
58,69
Nikiel
Rh
Ag
46
102,9
Rod
12
Zn
31
30
Ga
Ge
47
Cd
48
In
49
Sn
17
Se
33
Br
34
74,92
Arsen
35
Ne
10
20,18
Neon
Ar
18
39,95
Argon
Kr
36
78,96 79,90 83,80
Selen Brom Krypton
Sb
50
Cl
16
32,07 35,45
Siarka Chlor
As
32
9
19,00
Fluor
S
15
30,97
Fosfor
63,55 63,39 69,72 72,61
Miedź Cynk Gal German
Pd
45
Te
51
I
52
53
Xe
54
106,42 107,87 112,41 114,82 118,71
121,76 127,60 126,90 131,29
Pallad Srebro Kadm Ind
Cyna Antymon Tellur Jod Ksenon
Ir
Pt
77
Au
78
192,2
Iryd
79
Hg
80
Tl
81
Pb
Bi
82
Ds
110
Po
83
195,08 196,97 200,59 204,38 207,20
Platyna Złoto Rtęć
Tal
Ołów
Mt
109
11
Ni
27
54,94
55,85 58,93
Mangan Żelazo Kobalt
92,91
95,94
97,91
101,1
Niob Molibden Technet Ruten
Hf
55
223,02 226,03
Frans Rad
Nb
41
91,22
Cyrkon
132,9
Cez
24
50,94
Wanad
40
88,91
Itr
7
Cr
23
47,88
Tytan
39
87,62
Stront
6
V
22
44,96
Skand
38
85,47
Rubid
5
Ti
21
40,08
Wapń
37
4
Sc
20
39,01
Potas
Cs
3
F
8
16,00
Tlen
P
14
28,08
Krzem
17
O
7
14,01
Azot
Si
13
26,98
Glin
16
N
6
12,01
Węgiel
Al
12
23,00 24,31
Sód Magnez
15
C
5
9,01
Beryl
11
14
4,00
Hel
At
84
85
Rg
107
108
264,10
Bohr
269,10 268,10 281,10
Has Meitner Darms. Roent.
111
Tabela rozpuszczalności wybranych wodorotlenków i soli.
OHCl
Na+
K+
NH4+ Mg2+
Ca2+
Ba2+
Ag+
Cu2+
Zn2+
Al3+
Mn2+
Fe2+
Fe3+
Pb2+
Sn2+
r
r
r
s
s
r
n
n
n
n
n
n
n
n
n
-
r
r
r
r
r
r
n
r
r
r
r
r
r
s
r
-
r
r
r
r
r
r
n
r
r
r
r
r
r
s
r
Br
S2-
r
r
r
r
s
r
n
n
n
o
n
n
n
n
n
2-
r
r
r
r
n
n
n
n
s
o
n
n
o
n
o
2-
r
r
r
r
s
n
s
r
r
r
r
r
r
n
r
-
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
r
3-
r
r
r
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
CO32-
r
r
r
n
n
n
n
n
n
o
n
n
o
n
o
2-
r
r
o
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
n
SO3
SO4
NO3
PO4
SiO3
Rn
86
208,98 208,98 209,99 222,02
Bizmut Polon Astat Radon
r - substancja dobrze rozpuszczalna
s - substancja słabo rozpuszczalna (osad wytrąca się ze stężonego roztworu)
n - substancja praktycznie nierozpuszczalna
o - substancja w roztworze wodnym nie istnieje
x - związek nie istnieje
Strona 9 z 9