Relacja z odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej

Relacja z odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej pamięci Prof. St. Kostaneckiego
Kazimierz, gmina Lutomiersk koło Łodzi, 12.09.2009, godz.11.00
W przededniu otwarcia 52 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Chemicznego w Łodzi, 12
września 2009r., w pobliskim Kazimierzu, w gminie Lutomiersk na murach kaplicy grobowej
rodziny Kostaneckich została odsłonięta pamiątkowa tablica poświęcona pamięci profesora
Stanisława Kostaneckiego, uczonego światowej sławy, chemika, pioniera barwników
naturalnych i przemysłu barwnikarskiego.
Jego doczesne szczątki zostały sprowadzone do tej kaplicy ze Szwajcarii, gdzie Profesor
pracował przez większą część swego krótkiego, pięćdziesięcioletniego życia, przez
młodszego brata Jana Kostaneckiego, który był właścicielem ziemskim dworku w pobliskich
Charbicach Dolnych. Z dworkiem tym łączy się wspomnienie przyjazdów Profesora na
odpoczynek po trudach bardzo intensywnej pracy naukowej w Szwajcarii.
Uroczystość odsłonięcia tablicy została zorganizowana z inicjatywy Polskiego Towarzystwa
Chemicznego, w 90 rocznicę powstania Towarzystwa oraz w 99 rocznicę śmierci uczonego.
Pomysłodawcą upamiętnienia zasług profesora Kostaneckiego w postaci tablicy pamiątkowej
jest profesor Jan Michalski, nestor łódzkiej i polskiej chemii, znakomity chemik, długoletni
dyrektor Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN w Łodzi, wychowawca
wielu pokoleń chemików. Organizatorem i prowadzącym uroczystość był piszący te słowa.
Wszystkie etapy przygotowawcze do uroczystości począwszy od projektu tablicy, były przeze
mnie konsultowane z rodziną Profesora Kostaneckiego panią Marią Bald, jej córką panią
Agnieszką Dzieniakowską z Łodzi oraz panem doc. dr hab. Tomaszem Ernstem z Warszawy.
Na odsłanianej tablicy pamiątkowej upamiętniliśmy autentyczne słowa prof. Kostaneckiego
„Pracujcie w dwójnasób”, które profesor wypowiadał do polskich doktorantów pracujących
w Jego laboratoriach w Szwajcarii.
Tablica pamiątkowa
Fot. Autor
Pamiątkowe zdjęcie z prezesem i rodziną Kostaneckich po
zakończonej uroczystości Fot. Ł.Parus
Zaproszeni goście
Fot. J. Szabela
Przemawia Prof. Jan Michalski
Fot. J. Szabela
Przemawia dyr. ZSP im. Braci Kostaneckich w
Zagórowie Marek Kujawa po wręczeniu szkole
pamiątkowej kopii medalu Kostaneckiego Fot. Ł.Parus
Moment odsłonięcia tablicy przez panią Marię Bald
Fot. J.Szabela
Uroczystość w Kazimierzu została podzielona na dwie części: część oficjalną i część
wspomnieniowo-refleksyjną o Prof. Stanisławie Kostaneckim.
Po komendzie prowadzącego wprowadzenia pocztów sztandarowych, na teren cmentarza
wkroczyło 6 pocztów: gminy Lutomiersk, Szkoły Podstawowej im. M. Konopnickiej w
Kazimierzu, Szkoły Podstawowej im. A. Mickiewicza z pobliskiego Szydłowa, Zespołu Szkół
Ponadgimnazjalnych im. Braci Kostaneckich z Zagórowa, miejscowości, która znajduje się
niedaleko Myszakowa, miejsca, gdzie urodził się Stanisław Kostanecki, Salezjańskiej Szkoły
Muzycznej II stopnia im. ks. Antoniego Chlondowskiego z Lutomierska i Ochotniczej Straży
Pożarnej.
W części oficjalnej, piszący te słowa powitał zaproszonych gości, w tym władze
administracyjne regionu w osobach wójta gminy Lutomiersk pana Tadeusza Borkowskiego
oraz przewodniczącego Rady Gminy pana Tadeusza Rychlika, a także gospodarza parafii i
cmentarza w Kazimierzu księdza proboszcza tutejszego kościoła pod wezwaniem św. Jana
Chrzciciela - Andrzeja Chmieleckiego. Pragnę zaznaczyć, że współfundatorem tego kościoła
a także linii tramwajowej łączącej Kazimierz z Łodzią był wspomniany brat Stanisława
Kostaneckiego, Jan.
Z kolei powitane zostały władze oświatowe - dyrektorzy, nauczyciele i uczniowie obecnych
szkół wraz z pocztami sztandarowymi - Dyrektor Pan Marek Kujawa, z Zespołu Szkół
Ponadgimnazjalnych im. Braci Kostaneckich z Zagórowa, Pani Dyrektor Anna Skępska ze
Szkoły Podstawowej im. Marii Konopnickiej w Kazimierzu, Pani Dyrektor Maria Miłosz ze
Szkoły Podstawowej im. A. Mickiewicza z pobliskiego Szydłowa, nauczycielka pani Barbara
Kowalska i uczniowie Salezjańskiej Szkoły Muzycznej II stopnia im. ks. Antoniego
Chlondowskiego z Lutomierska.
Następnie prowadzący przywitał Prezesa PTCh Prof. Pawła Kafarskiego, przedstawicieli
Zarządu Głównego i Prezydium PTCh i Panią Małgorzatę Sobieszczak - Marciniak,
kierownika Muzeum Marii Skłodowskiej - Curie przy PTCh w Warszawie.
Pragnę w tym miejscu jeszcze raz podkreślić, że Polskie Towarzystwo Chemiczne jest
fundatorem tablicy pamiątkowej a Pani Małgorzata Sobieszczak - Marciniak była
organizatorką bardzo udanej wystawy plakatowej poświęconej braciom Kostaneckim, którą
uczestnicy 52 Zjazdu mogli obejrzeć na terenie Wydziału Biotechnologii i Nauk o Żywności
Politechniki Łódzkiej w czasie trwania 52 Zjazdu w Łodzi.
Dalej bardzo serdecznie przywitani zostali przedstawiciele rodziny Kostaneckich z Łodzi i
Warszawy. Najpierw Pani Maria Bald oraz jej córka Pani Agnieszka Dzieniakowska i doc. dr
hab. Tomasz Ernst, którym piszący te słowa podziękował za pomoc ze strony rodziny w
przygotowaniu uroczystości. W kolejności pozostali członkowie rodziny Państwo Maria,
Andrzej i Wiktoria Ernst, Agnieszka i Dominik Szczęśni, Joanna i Piotr Stachowscy, pan
Andrzej Modro.
Ponieważ Kostaneccy byli rodziną ziemiańską, z prawdziwą satysfakcją odnotowaliśmy
obecność na uroczystości przedstawicieli Zarządu Łódzkiego Oddziału Polskiego
Towarzystwa Ziemiańskiego w osobach Panów Piotra Korwina Kochanowskiego i Tomasza
Bobrowskiego, którzy w ten sposób zwrócili uwagę na dorobek i patriotyzm środowiska
ziemiańskiego oraz materialne i duchowe wartości przeszłości ziemiańskiej.
Bardzo miłym akcentem uroczystości był przyjazd do Kazimierza zaproszonych laureatów
medalu Kostaneckiego, przyznawanego przez PTCh za wybitne osiągnięcia w dziedzinie
chemii organicznej. Wśród laureatów byli profesorowie Marian Mikołajczyk (laureat z
1981r.), Osman Achmatowicz (1983r.), Jacek Gawroński (2000r.), Aleksandra Skowrońska
(laureatka z 2001r.), Zbigniew Florjańczyk (2008r.) oraz tegoroczny wyróżniony medalem
Kostaneckiego profesor Zbigniew Grzonka, który otrzymał ten medal nazajutrz z rąk pani
Agnieszki Dzieniakowskiej, przedstawicielki rodziny Kostaneckich, w czasie uroczystości
rozpoczęcia 52 Zjazdu PTCh i SITPCh w Łodzi.
Następnie, prowadzący uroczystość podziękował wszystkim tym, którzy zostali zaproszeni, a
nie mogli z różnych powodów przyjechać i przesłali na jego ręce odpowiednie listy. Byli
wśród nich zarówno członkowie rodziny Kostaneckich: pani profesor Maria Kostanecka z
Warszawy, profesor Tomasz Modro z żoną Agnieszką z Kanady, jak i laureaci medalu
Kostaneckiego: profesorowie Wojciech Stec, Jacek Młochowski, Jerzy Wicha, Janusz Jurczak
i Mirosław Szafran.
Z kolei o zabranie głosu poproszony został przedstawiciel fundatora tablicy prezes PTCh prof.
Paweł Kafarski a następnie pani Maria Bald, która jako nestorka i przedstawicielka rodziny
Kostaneckich dokonała odsłonięcia tablicy pamiątkowej. Chwilę wcześniej padła komenda,
aby poczty sztandarowe prezentowały sztandary do odsłonięcia tablicy.
Wszyscy zgromadzeni goście uczcili ten doniosły moment chwilą ciszy a prowadzący
uroczystość stwierdził, że na ten moment rodzina Kostaneckich i polscy chemicy czekali aż
99 lat, ponieważ ogłoszenie o śmierci Profesora ukazało się w Kurierze Warszawskim dopiero
w dniu pogrzebu, który odbył się w Szwajcarii. Nikt z rodziny ani z polskiego środowiska
chemicznego i naukowego nie mógł być obecny na pogrzebie. Dokonane więc zostało istotne
uzupełnienie brakującego fragmentu historii.
Z kolei pod odsłoniętą tablicą zostały złożone wiązanki kwiatów. Wiązanki złożyli:
-w imieniu rodziny Kostaneckich Pani Agnieszka Dzieniakowska i pan doc. dr hab.Tomasz
Ernst
-w imieniu PTCh - prezes PTCh, prof. Paweł Kafarski
-w imieniu Oddziału Łódzkiego PTCh - prof. Piotr Kiełbasiński
-w imieniu Komitetu Organizacyjnego 52 Zjazdu PTCh - jego przewodniczący prof. Janusz
Rosiak i wiceprzewodniczący prof. Grzegorz Mlostoń
-w imieniu Szwajcarskiego Towarzystwa Chemicznego prof. Heinz Heimgartner
-w imieniu władz administracyjnych - wójt gminy Lutomiersk pan Tadeusz Borkowski oraz
przewodniczący Rady Gminy pan Tadeusz Rychlik
-w imieniu szkół z Kazimierza, Szydłowa, Lutomierska i Zagórowa, ich dyrektorzy,
nauczyciele wraz z uczniami: Anna Skępska, Maria Miłosz, Barbara Kowaska, Marek
Kujawa
-w imieniu CBMIM PAN w Łodzi - dyrektor CBMiM PAN prof. Stanisław Słomkowski
-w imieniu WCh Politechniki Łódzkiej - prodziekan d/s Nauki prof. Stefan Jankowski
-w imieniu Uniwersytetu Łódzkiego dziekan WCh, prof. Bogusław Kryczka
-w imieniu Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego panowie Piotr
Korwin Kochanowski i Tomasz Bobrowski
Na szarfach wiązanek mogliśmy zauważyć m.in. następujące napisy: 1) In memory of Prof.
Stanisław Kostanecki - One of the founders of Swiss Chemical Society - Prof. H. Heimgartner
- University of Zurich, 2) Wybitnemu Uczonemu, Wielkiemu Patriocie - ZG Polskiego
Towarzystwa Chemicznego, 3) Wybitnemu Uczonemu, Wielkiemu Patriocie - Oddział
Łódzki Polskiego Towarzystwa Chemicznego, 4) Współtwórcy chemii barwników
naturalnych - Wydział Chemii Uniwersytetu Łódzkiego, 5) Wybitnemu Uczonemu,
Wielkiemu Patriocie - Komitet Organizacyjny 52. Zjazdu Polskiego Towarzystwa
Chemicznego.
Następnie rozpoczęła się część wspomnieniowo-refleksyjna o Profesorze Kostaneckim.
Ponieważ największe sukcesy naukowe prof. Kostanecki osiągnął pracując w Szwajcarii,
dlatego jako pierwszy przemawiał specjalny gość profesor Heinz Heimgartner, który
reprezentował Szwajcarskie Towarzystwo Chemiczne. Jest On także członkiem honorowym
PTCh w roku 2002 i utrzymuje żywe kontakty naukowe ze środowiskiem chemików
Uniwersytetu Łódzkiego, świętując w ubiegłym roku setną wspólną polsko-szwajcarską
publikację.
Z kolei prof. Jan Michalski wygłosił przemówienie zatytułowane: „ Profesor Stanisław
Kostanecki - uczony i nauczyciel” a pani Maria Bald wygłosiła przemówienie na temat:
„Stanisław Kostanecki - członek naszej rodziny”
Kolejnym pięknym punktem uroczystości było przekazanie przez prezesa PTCh prof. Pawła
Kafarskiego pamiątkowej kopii medalu Kostaneckiego dyrekcji, nauczycielom i uczniom
Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Braci Kostaneckich w Zagórowie. Medal odbierał
dyr. Marek Kujawa, który wręczył zarówno prezesowi PTCh jak i piszącemu te słowa
pisemne podziękowania „za możliwość wzięcia udziału w uroczystym odsłonięciu tablicy
pamiątkowej poświęconej pamięci profesora Kostaneckiego i kopię medalu jego imienia”. W
osobnych pisemnych życzeniach dyrekcja złożyła „członkom PTCh oraz inżynierom i
technikom przemysłu chemicznego życzenia wytrwałości i sukcesów w pracy naukowej oraz
przełomowych odkryć w dziedzinie chemii na miarę Stanisława Kostaneckiego”.
Po wręczeniu medalu prowadzący uroczystość stwierdził, że testament prof. Stanisława
Kostaneckiego wyryty na odsłoniętej tablicy: „Pracujmy w dwójnasób” jest spełnieniem po
blisko 100 latach, sugestii pisarza i felietonisty Ignacego Grabowskiego, zawartej w
ogłoszonym liście otwartym po śmierci St. Kostaneckiego, w Kurierze Warszawskim ze
stycznia 1911r., która brzmiała:
„Na kamieniu grobowym tego legionisty, poczuwającego się całą głębią duszy do dźwigania
honoru Narodu, powinien być wyryty Jego testament”.
Prowadzący powiedział, ze możemy być dumni, że właśnie wypełniliśmy tę prośbę a na
koniec zwrócił się do wszystkich obecnych uczniów szkół, aby zapamiętali sobie słowa
wielkiego uczonego i stosowali je w swoim życiu, gdyż wezwanie to pozostaje nadal
aktualne bardziej niż kiedykolwiek.
Komenda prowadzącego wyprowadzenia sztandarów zakończyła całą uroczystość.
Piotr Bałczewski (CBMiM PAN Łódź, Komitet
Organizacyjny 52 Zjazdu PTCh w Łodzi)