Co robią banki Typ: PDF File Rozmiar

Co robią banki?
Autor: Olga Juszczyk-Sobina
Co robią banki?
Scenariusz lekcji przygotowany na warsztatach „Jak uczyć ekonomii- wprowadzenie zagadnień
ekonomicznych do programów szkolnych”, realizowanych przez CODN w ramach Programu
Edukacji Ekonomicznej NBP.
Skrócony opis lekcji
Zajęcia dotyczą roli banków komercyjnych w gospodarce. Uczniowie poznają najważniejsze
operacje bankowe, w tym: udzielanie kredytów, przyjmowanie wkładów oszczędnościowych
lokat terminowych oraz prowadzenie rachunków bankowych.
Cele lekcji
Po zajęciach uczniowie powinni umieć:

wyjaśnić pojęcia: bank komercyjny, bank centralny, depozyt, czek, stopa procentowa,
kredyt,

wymienić podstawowe operacje prowadzone przez banki handlowe,

podać zasady funkcjonowania instytucji, która jest pośrednikiem finansowym,

ocenić korzyści wynikające z usług banku dla przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.
Słowa kluczowe

pieniądz,

pieniądz bezgotówkowy,

karta kredytowa,

bank centralny,

bank komercyjny,

kredyt,

czek,

depozyt,

lokata,

stopa procentowa.
Narodowy Bank Polski
2
Co robią banki?
Materiały

foldery informacyjno-reklamowe banków,

kwity bankowe, czeki.
Wstęp merytoryczny
Lekcja jest przygotowaniem uczniów do udziału w konkursie „jak działa bank”? w którym będą
brały udział wszystkie klasy pierwsze. Wcześniej na lekcjach matematyki uczniowie utrwalali
sobie obliczenia procentowe, które będą im potrzebne np. przy obliczaniu odsetek od wkładów
oszczędnościowych. Lekcja była poprzedzona wizytą w banku gdzie dowiedzieli się o ogólnych
zasadach funkcjonowania banku komercyjnego i centralnego, przynieśli ponadto liczne pomoce
dydaktyczne typu foldery informacyjno-reklamowe banków.
Proponowany przebieg zajęć
Wprowadzenie
a) odwołanie się do zajęć na temat roli pieniądza w wymianie dóbr – zadanie pytań:

czy wasi rodzice posiadają wkłady oszczędnościowe albo książeczki czekowe?

Poinformowanie uczniów, że spełniają one rolę pieniądza i są środkami zapłaty
i przechowywania wartości.
b) wyjaśnienie tematu zajęć i poinformowanie uczniów, że ta lekcja przygotuje ich
do udziału w konkursie szkolnym – jak działa bank?
c) zapoznanie się uczniów z tekstem „Pierwsze banki”, a następnie zdefiniowanie pojęć
w oparciu o podręcznik: depozyt, czek i kredyt.
Rozwinięcie
Gra symulacyjna – funkcjonowanie banku komercyjnego
Spośród uczniów (dobrzy matematycy) osiem osób będzie pełniło rolę „bankierów” – zakładają
dwa banki. Pozostali uczniowie będą ich klientami. Banki startują z kapitałem 100 tys. zł, klienci
zaś mają na kartkach symbolizujących pieniądze po 2 - 4 tys. każdy. Na tablicy zapisane są: oprocentowania oferowane przez banki dla oszczędzających: 7% - bank nr 1, 8% - bank nr 2,
kredytobiorców: 12% - bank nr 1, 14% - bank nr 2. Bankierzy na tablicy notują wysokość
wkładów, klienci otrzymują dowody w postaci rachunków oszczędnościowych.
Narodowy Bank Polski
3
Co robią banki?
Klienci wykonują następujące operacje finansowe:
a) spadają depozyty, czyli lokują oszczędności na koncie. Wkłady klientów mogą być
dwojakiego rodzaju: a vista – nisko oprocentowane, wypłacane w dowolnym momencie
oraz terminowe – wyżej oprocentowane ulokowane w banku na określony czas.
b) dokonują przelewów, czyli przesyłają pieniądze ze swojego konta na konta innych klientów. Bankierzy przelewają odpowiednie kwoty, tzn. odliczają sumę z konta klienta
wystawiającego czek, a dopisują do konta osoby, której przekazano należność.
c) zaciągają kredyty. Bankierzy sporządzają umowę z kredytobiorcą, zapisując wysokość
kredytu, wysokość oprocentowania oraz termin spłaty.
Każdy klient wykonuje dwie operacje finansowe.
Bankierzy przedstawiają sprawozdanie ze swych operacji wg schematu:

wysokość oprocentowania wkładów oszczędnościowych,

wysokość oprocentowania udzielonych kredytów,

ilość pieniędzy ulokowanych przez klientów w banku,

suma udzielonych kredytów.
Ponadto uczniowie dzielą się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi banków.
Podsumowanie
a) uczniowie udzielają odpowiedzi na pytania:

jakich operacji dokonuje bank?

czym kierują się klienci wybierając dany bank?

dlaczego działalność banków jest korzystna dla klientów posiadających wkłady
i zaciągających kredyty?
b) ocena pracy uczniów,
c) zadanie domowe: opracować krótką gazetową reklamę banku, informującą zarówno
operacjach, których można w nim dokonać, jak i o korzystnych warunkach oszczędzania
i zaciągania kredytów. Najciekawsze reklamy zostaną przedstawione do konkursu.
Narodowy Bank Polski
4
Co robią banki?
Materiały dla uczniów
Materiał pomocniczy nr 1
Pierwsze banki
W czasach, kiedy ludzie używali sztabek złota jako pieniądza, problemem było przenoszenie
i przechowywanie środka płatniczego tak wielkiej wartości. Już w XII wieku właściciele złota
oddawali je do przechowywania złotnikom posiadającym skarbce. Sumę oddaną do przechowania nazywano depozytem (wkładem), który można było podjąć w dowolnym momencie,
gdy zaistniała tak potrzeba. Z czasem złotnicy stali się bankierami. Odkryli, że zamiast wydawać
złoto właścicielowi, aby mógł np. zapłacić kupcowi za towar, lepiej będzie wydać mu pokwitowanie. Na pokwitowaniu posiadacz depozytu mógł wpisać nazwisko osoby i wysokość należnej
jej sumy. Było to wygodne dla wszystkich – dla właściciela, który nie musiał nosić złota
do sprzedawcy towarów, i dla kupca, który mógł pobrać należność od złotnika w dowolnej
chwili.
Ten sposób jako forma zapłaty zyskał powszechna akceptacje. Jednocześnie bankierzy zauważyli,
że klienci częściej zmieniają tytuły własności złota (złoto zmienia właściciela), niż wycofują
wkłady (złoto wycofywane z banku). W związku z tym w skarbcach gromadziło się dużo
pieniędzy. Pierwsi bankierzy zaczęli wiec pożyczać pieniądze innym klientom. Taka pożyczka
– kredyt – musiała być po pewnym czasie spłacona wraz z odsetkami (pożyczkobiorca musiał
oddać więcej pieniędzy, niż pożyczył).
Narodowy Bank Polski
5
Co robią banki?
Materiał pomocniczy nr 1
Banki, depozyty i kredyty
Bardzo ważnym elementem każdej nowoczesnej gospodarki są banki. Ze względu na formę
własności banki dzielimy na państwowe, prywatne i spółdzielcze. Systemy bankowe wszystkich
państw składają się z banku centralnego i z banków komercyjnych. Bank centralny (w Polsce jest
nim Narodowy Bank Polski) wprowadza do obiegu banknoty i monety, ustala ilość pieniądza
znajdującego się na rynku, tak aby nie było go ani za mało (wtedy utrudniony jest obieg gospodarczy), ani za dużo (wtedy maleje jego wartość, czyli rośnie inflacja). Bank ten obsługuje
tez rachunki państwa, zarządza rezerwami dewizowymi (czyli żelazna rezerwa w zlocie
i różnych mocnych walutach, które można uruchomić w sytuacji zagrożenia kursu własnej
waluty), ustala kurs walutowy, współpracuje z Ministerstwem Finansów w zakresie polityki
finansowej państwa.
Banki komercyjne są na ogół własnością prywatną, choć istnieją też banki spółdzielcze czy nawet
komercyjne banki państwowe. Banki komercyjne przyjmują od osób prywatnych, przedsiębiorstw oraz agend rządowych tzw. depozyty (oprocentowane wkłady pieniężne), a równocześnie udzielają im kredytów (czyli oprocentowanych pożyczek). Z pewnością wielu z was było
kiedyś z rodzicami w banku i widziało, na czym polega gromadzenie pieniędzy na koncie,
uzyskanie kredytu, czy też regulowanie należności (np. wpłacanie pieniędzy na czyjeś konto)
za pośrednictwem banku. Warto dodać, że w gospodarce rynkowej wiele firm nie mogłoby
rozpocząć, czy prowadzić swej działalności bez kredytu bankowego. Duże przedsiębiorstwa,
które od dawna działają na rynku, często także biorą kredyty – dzięki nim mogą zwiększyć
produkcje, zakupić nowocześniejsze maszyny produkcyjne, rozwinąć badania nad nowym
produktem, itp.
Bankierzy
Tabela do uzupełnienia 1. Wzór zapisu operacji bankowych
Nazwisko klienta
Wysokość depozytu
i jego oprocentowania
Wysokość kredytu i stopa
jego oprocentowania
1.
2.
3.
Narodowy Bank Polski
6
Co robią banki?
Wzór „ dokumentu” potwierdzającego złożenie depozytu
Nr konta ……………………………………..Data wystawienie czeku…………….…………….
Polecam wypłacić z konta nr ……………………………………..sumę …………………………
……………………..……………………..na nazwisko…………………………………..………...
…………………………………………………………………………………………………………
Wzór „dokumentu” potwierdzającego pobranie kredytu
Nazwa banku……………………………………………………………………………..………….
Nazwisko osoby uzyskującej kredyt………………….……………………….………………….
Zobowiązuję się spłacać kredyt w wysokości…………………………………..………………..
Terminie ………………………………………….wraz ……………………………………………
Klienci
Wzór czeku
Bank (nazwa) ……………………………………………………………….………………………..
potwierdza otrzymanie depozytu w wysokości ……………………………..……..…………..
na nazwisko …………………………….i umieszczenie na rachunku
oszczędnościowym nr konta………………………………………………………………………..
Narodowy Bank Polski
7
Co robią banki?
Jak działa bank? – konkurs dla uczniów
Cele:

zapoznanie uczniów z pracą banku,

poznanie przez uczniów historii pieniądza i początków bankowości,

poznanie przez uczniów form zabezpieczenia banknotów przed fałszerstwem,

ćwiczenie umiejętności obliczania procentu z danej liczby,

rozwijanie w uczniach samodzielności, poczucia estetyki, umiejętności współdziałania,

angażowanie uczniów do korzystania z różnych źródeł wiedzy.
Tabela 1. Plan pracy
L.p.
Zadanie
Termin
Opis
1.
Znalezienie sponsorów
Do 20.10
Przygotowanie i wysłanie listów do stargardzkich
banków, Prezydenta Miasta oraz Rady Rodziców
Uczniowie klas pierwszych przygotowują prace
samodzielne w formie albumów, plakatów lub
referatów na jeden z tematów (konkurs):
2.
Praca długoterminowa uczniów
20.10 – 20.11









3.
Szkolne pieniądze
Narodowy Bank Polski
20.10 – 21.11

historia polskiego pieniądza,
banknot i jego zabezpieczenia,
pochodzenie banku,
praca współczesnego banku,
banki w naszym mieście-podobieństwa
i różnice,
terminologia bankowa.
Ogłoszenie konkursu na nazwę i projekt
szkolnych pieniędzy (20.10-31.10).
Wybranie najlepszego projektu prze SU
(do 7.11)
Zarabianie pieniędzy przez klasy
(17.11-21.11).
Nauczyciele na wszystkich lekcjach będą
„płacić” uczniom szkolną walutą za bardzo
dobre zachowanie i aktywność
na zajęciach. Dochody klasy ewidencjonuje
gospodarz na podstawie kart wypełnianych
przez nauczycieli. Dla klas prowadzących
banki będą to pieniądze na „rozruch”,
dla pozostałych do lokowania.
8
Co robią banki?
Trzy klasy, które najlepiej napiszą pracę klasową
z działu „PROCENTY” będą prowadzić swoje banki.
Opracują strategię działań swoich banków:
4.
Podział klas
i przydział zadań.
Do 29.11





oferta procentowa lokat,
wysokość prowizji,
reklamy,
miejsce funkcjonowania,
przydział funkcji.
Klasy lokujące pieniądze wybiorą zespół i głównego
maklera odpowiedzialnego za lokowanie pieniędzy.
5.
Lekcje o bankach
24.11 – 28.11
Przedstawiciele banków oraz autorzy
najciekawszych referatów będą prowadzić
lekcje na temat bankowości.
W szkole będą działały 3 banki w godzi.11.50
– 13.30, w których klasy będą lokować zarobione
pieniądze. Jeden dzień będzie równoważny
3 miesiącom rzeczywistej pracy banku. Możliwe
będą lokaty 3,6,12- miesięczne.
Konkurs prowadzony będzie w 2 kategoriach:
6.
Tydzień bankowy
01.12 – 05.12
1. Dla klas prowadzących banki – wygrywa
ta klasa, której obroty w banku będą
największe i która będzie wypłacalna
na koniec tygodnia.
2. 2. Dla klas lokujących pieniądze – wygrywa
ta klasa, która po zakończeniu działalności
banków będzie miała najwięcej pieniędzy.
7.
Apel
podsumowujący
Narodowy Bank Polski
10.12
1. Przedstawienie najciekawszych prac
uczniów (referaty, wystawa),
2. Wystąpienie przedstawiciela banku,
3. Ogłoszenie wyniku konkursu,
4. 4. Wręczenie nagród.
9
Co robią banki?
Przychody i rozchody
BANK ………………………………………………………..DATA ………………..
Tabela do uzupełnienia 2.
Nr
rachunku
Lokata
Narodowy Bank Polski
Procent
Kwota
Odsetki
Prowizja
Podpis
Dzień
wypłaty
Podpis
10
Co robią banki?
BANK ………………………………………………………….
DNIA ………………………………. NR RACHUNKU …………………………
LOKATA …. – MIESIĘCZNA, PROCENT ………………………………..
KWOTA …………………………… ODSETKI …………………………………
PODPIS KASJERA ………………. PODPIS DYREKTORA ………………….
WYPŁATA W DNIU ……………..DO WYPŁATY …………………………………
PODPIS ODBIERAJĄCEGO PIENIĄDZE ………………………………………..
Narodowy Bank Polski
11
Co robią banki?
Regulamin funkcjonowania banku
1. Banki działają w dniach 01.12.- 05.12. codziennie w godzinach od 11.45 do 13.40
(6 i 7 godzina lekcyjna).
2. Kadra banku składa się z dyrektora banku, zarządu banku (4 osoby + dyrektor), kasjerów
(10), zespołu marketingowego (5), marketingowego obsługi technicznej (5).
3. Każdego dnia w banku pracuje 5 osób (dyrektor, 2 kasjerów oraz po 1 osobie z marketingu i obsługi technicznej). Osoby te w czasie działanie banku są zwolnione z lekcji, jeżeli
w tym czasie je mają.
4. Działalność banku ogranicza się do oferowania swoim klientom zakładania lokat
terminowych: lokaty 3 - miesięczne (w rzeczywistości 1 - dniowe), lokaty 6 - miesięczne
(w rzeczywistości 2 - dniowe), lokaty roczne (w rzeczywistości 4 - dniowe), wg stóp
procentowych podawanych każdego dnia na tablicy ogłoszeń. Minimalna stopa
procentowa to 10%, a minimalny wkład to 10 gimów.
5. Banki mają prawo pobierać prowizje od założonych lokat, w wysokości ustalonej przez
zarząd, obowiązującej dla dnia zakładania lokaty.
6. W danym dniu stopy procentowe oraz prowizje od lokat nie mogą ulegać zmianie.
7. Za zerwanie lokaty przed terminem klient ponosi konsekwencje w postaci utraty
należnych mu odsetek. Nie jest zwracana również prowizja.
8. W ostatnim dniu funkcjonowania banków tj. 5.12. (piątek). Banki tylko i wyłącznie będą
wypłacały pieniądze.
9. Do obowiązków zarządu należy:
a) codzienne ustalanie wysokości stóp procentowych na następny dzień,
b) ustalanie
wysokości
prowizji
od
założonych
lokat
(za
każdą
lokatę
od 1 do 10 gimów),
c) przedstawianie tych informacji na tablicy ogłoszeń,
d) wszystkie decyzje podejmowane są większością głosów.
10. Do obowiązków dyrektora banku należy:
a) codzienne sprawowanie nadzoru nad pracownikami banku, ustalanie dyżurów,
b) podpisywanie poświadczeń od wydawanych lokat oraz obliczanie odsetek,
c) robienie dziennych bilansów przychodów i rozchodów banku,
Narodowy Bank Polski
12
Co robią banki?
d) informowanie o nich zarządu banku,
e) udział w posiedzeniach zarządu.
11. Do obowiązków kasjerów należy:
a) przyjmowanie wpłat od klientów i prowizji od lokat,
b) wydawanie poświadczeń o założonych lokatach,
c) prowadzenie zestawień bankowych,
d) wypłacanie pieniędzy na podstawie poświadczeń.
12. Do obowiązków zespołu marketingowego należy:
a) przygotowanie plakatów, ulotek i haseł reklamujących bank,
b) zachęcanie klientów do korzystania z usług banku.
13. Do obowiązków obsługi technicznej należy:
a) codzienne przygotowywanie stanowisk bankowych i uporządkowywanie ich
każdego dnia,
b) pilnowanie porządku przy stanowisku bankowym,
c) ochrona banku i przedmiotów w nim znajdujących się.
14. Osoby z klas prowadzących banki, nie angażujące się w pracę, mogą zostać za karę nie
zabrane na wycieczkę( nagroda w konkursie), konkursie przypadku zwycięstwa danej
klasy.
Narodowy Bank Polski
13
Co robią banki?
Regulamin lokowania pieniędzy
1. Każda klasa dzieli się na 5 zespołów, które oddzielnie decydować będą o gospodarowaniu swoją częścią pieniędzy.
2. Każdy zespół powołuje kierownika, który odpowiada za swoją grupę i w przypadku
sporów ma decydujący głos.
3. W poniedziałek 1.12. od godz. 10.30 gospodarze klas mogą pobierać zarobione wcześniej
pieniądze od Pani M. Firsiof. Następnie dzielą te pieniądze na 5 równych części oddają
kierownikom zespołów.
4. dalej każdy zespół działa oddzielnie, samodzielnie decydując o tym, do którego banku
i na jaką lokatę włożyć pieniądze.
5. Banki działają w dniach 01.12. – 05.12. codziennie w godzinach od 11.45 do 13.40
(6 i 7 godzina lekcyjna).
6. Klasy lokują pieniądze w czasie przerw, bezpośrednio po lekcjach lub przed nimi
(nie w czasie trwania swoich lekcji).
7. Banki oferują swoim klientom zakładanie lokat terminowych: lokaty 3-miesięczne
(w rzeczywistości 1-dniowe), lokaty 6-miesięczne (w rzeczywistości 2-dniowe), lokaty
roczne ( w rzeczywistości 4-dniowe ), wg stóp procentowych podawanych każdego dnia
na tablicy ogłoszeń. Minimalna stopa procentowa to 10 %, a minimalny wkład to 10
gimów.
8. Banki mają prawo pobierać prowizje od założonych lokat, w wysokości ustalonej przez
zarząd, obowiązującej dla dnia zakładania lokaty.
9. W danym dniu stopy procentowe oraz prowizje od lokat nie mogą ulegać zmianie.
10. Za zerwanie lokaty przed terminem klient ponosi konsekwencje w postaci utraty
należnych mu odsetek. Nie jest zwracana również prowizja.
11. W ostatnim dniu funkcjonowania banków tj. 5.12. ( piątek), banki tylko i wyłącznie będą
wypłacały pieniądze.
12. Gospodarze klas zbierają zarobione pieniądze od kierowników grup i oddają je do Pani
M. Firsiof najpóźniej do godziny 15.00.
13. Osoby nie zaangażowane w pracę swojej klasy, w przypadku jej zwycięstwa, mogą zostać
nie zabrane na wycieczkę, która jest nagrodą w konkursie.
Narodowy Bank Polski
14
www.nbp.pl