Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836-1936)

Złoty wiek malarstwa węgierskiego
(1836-1936)
20.10.2016 – 22.101.2017
Twórczość kilku stuleci
zdaje się kumulować
w jednym okresie:
począwszy
od akademickiego
malarstwa
portretowego, aż po
gwałtowny rozwój
awangardy
László Baán
Dyrektor Węgierskiej
Galerii Narodowej
János Vaszary (1867–1939), Promenade I,
ok. 1934, olej na płótnie, Kolekcja Gábora Kovácsa
Co wiemy o sztuce węgierskiej? Tak samo niewiele, jak o sztuce czeskiej, słowackiej czy
bułgarskiej. To jeden z powodów, dla których Muzeum Narodowe w Krakowie prezentuje
wystawę „Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836–1936)”, obejmującą 89 obrazów
tworzonych od lat 30. XIX wieku do lat 30. XX wieku. Było to stulecie bujnego rozwoju sztuki
węgierskiej,
począwszy
od
narodzin
malarstwa
narodowego
przez
jego
związki
z impresjonizmem, postimpresjonizmem, secesją, awangardowymi nurtami w sztuce XX wieku
aż po art deco. Wystawa, pozwalająca poznać wciąż nowoczesne dziedzictwo tej części Europy
Środkowej, jest wspólnym projektem Muzeum Narodowego w Krakowie, Fundacji Sztuki
Gábora Kovácsa oraz Węgierskiej Galerii Narodowej – Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie.
Dopełniają jej dzieła z Muzeum Historycznego Budapesztu – Stołecznej Pinakoteki.
„Wystawa, którą otwieramy, poprzez niezwykle szeroki, reprezentatywny wybór
znaczących dzieł daje nam doskonałą możliwość poznania dziejów sztuki węgierskiej, ale także
zestawienia i porównania dziedzictwa tego bliskiego nam narodu z naszym własnym” – pisze
w swoim wstępie do katalogu wystawy dr hab. Andrzej Betlej, Dyrektor MNK. – „Ekspozycję
można odczytywać jako monumentalny fresk przedstawiający panoramę wątków, tematów, szkół
i zjawisk artystycznych. W opisanych ramach chronologicznych zostało umieszczone swego
rodzaju zwierciadło ukazujące główne nurty w sztuce i najważniejszych twórców, przedstawiające
kierunki poszukiwań, żywy dialog tradycji i nowoczesności. Można rzec, że jest to podręcznik, ale
1
Złoty wiek malarstwa węgierskiego
(1836-1936)
20.10.2016 – 22.101.2017
podręcznik nam bliski, bo dotyczący również nas. Dzięki temu, że wystawa jest prezentowana
w Gmachu Głównym, każdy ma możliwość łatwego odnalezienia – w stałej Galerii Sztuki Polskiej
XX wieku (ale oczywiście także w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku mieszczącej się w Sukiennicach)
– polskich dzieł z analogicznego okresu, stanowiących widomy znak tej łączności. Możemy więc
tworzyć własne narracje, opierając się na tych pracach, paralelnych czy wręcz bliźniaczych. Warto
też pamiętać, że okres, kiedy powstawały, był znamienny, wtenczas – zarówno na Węgrzech,
jak i na ziemiach polskich – kreowano podstawowe toposy świadomości, budując »pomost
między mitami przeszłości a utopiami przyszłości, ku której spogląda niecierpliwa nadzieja
czasu«”.
Jak stwierdził w katalogu wystawy Dyrektor Muzeum sztuk Pięknych - Węgierskiej Galerii
Narodowej dr László Baán: „Stulecie reprezentowane na wystawie węgierskiego malarstwa w
Muzeum Narodowym w Krakowie rozpoczęło się wraz z XIX-wiecznym przebudzeniem
narodowym Węgrów, a zakończyło modernizmem XX wieku – już na pierwszy rzut oka ma się
wrażenie, że obejmuje ono więcej niż jeden wiek. Twórczość kilku stuleci zdaje się kumulować w
jednym okresie: począwszy od akademickiego malarstwa portretowego, aż po gwałtowny rozwój
awangardy. Artyści historyzujący i realiści, romantycy i symboliści, naturaliści i węgierscy fowiści,
uczniowie
szkół
i poszukiwacze własnych dróg – ich dzieła pomagają w przebyciu szczególnej podróży w czasie
i przestrzeni przez niezwykle płodną erę węgierskiego malarstwa”.
Obrazy są prezentowane z podziałem na dziewięć grup tematycznych: pierwsze cztery
ogniskują się na dziejach malarstwa węgierskiego w XIX wieku, zaś kolejne pięć ukazuje jego
dynamiczny rozwój w następnym stuleciu:
I. Początki węgierskiego malarstwa narodowego. Wystawę otwierają portrety postaci
zasłużonych dla budowania węgierskiej tożsamości narodowej – Istvána Széchenyiego, Sándora
Petőfiego i Ferenca Liszta, a także XIX-wieczne malarstwo pejzażowe, m.in. Károlya Markó
starszego i Sándora Brodskiego.
II. Idealna przeszłość i realna teraźniejszość. Dzieła w tej części składają się na gorzką refleksję
nad historią Węgier. Podobizny węgierskich bohaterów, którzy zasłynęli w walce o niezależność
2
Złoty wiek malarstwa węgierskiego
(1836-1936)
20.10.2016 – 22.101.2017
względem Habsburgów (Péter Zrínyi, Ferenc Frangepán, Franciszek II Rakoczy), zestawiono
z przedstawieniami Cyganów i uchodźców, a także biedy i rozpaczy.
III. Od realizmu do naturalizmu. Ten fragment obejmuje zarówno portrety eleganckich dam, jak
i naturalistyczne sceny z udziałem ludu. Na pierwszy plan wysuwa się opozycja między realizmem
a idealizującym nastawieniem romantyków.
IV. Ćwiczenia malarskie w plenerze – Monachium, Nagybánya, Szolnok. Edukacja twórców
zgromadzonych w tej sali wiodła od monachijskiej Akademii po słynne kolonie artystów
w miejscowościach Nagybánya czy Szolnok, gdzie Simon Hollósy z uczniami mogli obserwować
zmieniające się światło i barwy.
V. Sny i wizje przełomu wieków. Ta przestrzeń poświęcona jest dwóm samotnikom i wizjonerom
przełomu wieków – Tivadarowi Csontváryemu Kosztce i Lajosowi Gulácsyemu. Obaj malowali senne
wizje i majaki.
VI. Urok Paryża – poszukiwanie nowoczesności na początku XX wieku. Wśród ważnych węgierskich
artystów przełomu wieków wielu studiowało lub wystawiało w Paryżu. Stąd kolejną część prezentacji
otwierają przedstawienia francuskich salonów. Krajobrazy, sceny miejskie i martwe natury są wynikiem
fascynacji wybitnymi francuskimi artystami, takimi jak Matisse, Cézanne czy Gauguin. Nie zabraknie też
obrazów członków grupy Ośmiu, w tym Béli Czóbela i Lajosa Tihanyiego.
VII. Od awangardy do neoklasycyzmu – poszukiwania po traktacie w Trianon. Traktat wersalski,
uszczuplający Węgry terytorialnie, nie zahamował rozwoju awangardowego malarstwa. Węgrzy
utrzymywali bliskie relacje z berlińską galerią Der Sturm, w której wystawiali Sándor Bortnyik, Béla
Kádár i Aurél Bernáth.
VIII. Liryzm i malarskość – dekada stabilizacji oraz IX. Strach i niepokój – przeczucie nowej wojny.
Dwie ostatnie części wystawy kontrastują ze sobą. Pierwsza gromadzi obrazy emanujące spokojem
i melancholią, takie jak Promenada I Jánosa Vaszaryego czy Poranek Istvána Szőnyiego, a zamykają ją
mroczne prace Lajosa Vajdy i Imre Ámosa, zapowiadające nadejście wojny.
Oprac. KB
3
Złoty wiek malarstwa węgierskiego
(1836-1936)
20.10.2016 – 22.101.2017
Informacje dla zwiedzających:
MNK Media:
Złoty wiek malarstwa węgierskiego (1836–1936)
Gmach Główny MNK, al. 3 Maja 1,
Sala Wystaw Zmiennych I piętro
21 października 2016 – 22 stycznia 2017
KATARZYNA BIK
(695 981 817)
[email protected]
Pon.: nieczynne
Wt. – sob.: 10.00–18.00
Niedz.: 10.00–16.00
MARTA BOSAK
(606 207 728)
[email protected]
Bilet normalny – 12 zł
Bilet ulgowy – 8 zł
Bilet rodzinny (maks. 5 osób) – 20 zł
Bilet grupowy normalny (min. 15 osób) – 8 zł
Bilet grupowy ulgowy (min. 15 osób) – 5 zł
Dzieci do 7 lat – wstęp bezpłatny
Dzieci i młodzież do 16 lat – 1 zł
Uczniowie i studenci do 26 lat – 1 zł
Pliki
do pobrania:
SERWER ftp.mnk.pl
UŻYTKOWNIK: media
HASŁO: fCZRRtme6w
Kuratorzy: Kuratorzy wystawy: Péter Fertőszögi, György Szücs
Kurator ze strony MNK: Magdalena Ludera
Koordynator: Maria Grzywacz
Aranżacja: Magdalena Bujak
Organizator:
Muzeum Narodowe w Krakowie, Muzeum Sztuk Pięknych - Węgierska
Galeria Narodowa w Budapeszcie, Fundacja Sztuki Gábora Kovácsa
Partnerzy:
Hungarian Ministry of Human Capacities, Konsulat Generalny Węgier
w Krakowie, Węgierski Instytut Kultury w Warszawie
Patroni medialni:
TVP Kultura, TVP Kraków, Polskie Radio, Radio Kraków, Zwierciadło, Sens,
Dziennik Polski, Karnet, Local-life, www.krakow.pl, Telewizja M
Mecenas Muzeum Narodowego w Krakowie: PZU
Wystawa realizowana w ramach obchodów Roku Kultury Węgierskiej
2016/2017
Projekt współfinansowany ze środków Gminy Miejskiej Kraków
4