Proponowany terminarz prac nad planem i programami studiów na

Uniwersytet Śląski w Katowicach
Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego
Zakład Literatury Współczesnej
LITERATURA NAJNOWSZA – ZAGADNIENIA
EGZAMINACYJNE
Międzynarodowe studia polskie
koordynator przedmiotu: dr hab. Alina Świeściak (p. 419)
I. TWÓRCZOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH PISARZY (5 pozycji do wyboru, dwie poetyckie i trzy prozatorskie lub trzy prozatorskie i dwie poetyckie)
A. Poezja (obowiązuje znajomość wybranych wierszy przynajmniej z jednego tomu każdego autora):
1. Marcin Świetlicki: Zimne kraje [1992]; Schizma [1999]; Pieśni profana [1998].
proponowana literatura*: J. Orska: Co robi z nami historia literatury?; Wiszenie W: tejże: Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006. Kraków 2006, s. 113138; G. Olszański: Trup, który mówi. W zbiorze: Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego. Poznań 2011, s. 64-82.
2. Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki: Nenia i inne wiersze [1990]; Młodzieniec o wzorowych obyczajach [1994]; Piosenka o zależnościach i uzależnieniach [2008]
proponowana literatura: P. Śliwiński: O stałości rzeczy, których nie ma. Przyczynek do
lektury Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego. W: tegoż: Świat na brudno. Szkice o poezji i
krytyce. Warszawa 2007, s. 245-257; A. Świeściak: Śmiertelne sublimacje. Eugeniusz
Tkaczyszyn-Dycki. W: tejże: Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku. Kraków 2010, s.
145-181.
3. Andrzej Sosnowski: Życie na Korei [1992], Sezon na Helu [1994], Konwój. Opera [1999],
Po tęczy [2007].
proponowana literatura: G. Jankowicz: Sosnowski i nowoczesność. W zbiorze: Lekcja
żywego języka. O poezji Andrzeja Sosnowskiego. Pod red. G. Jankowicza. Kraków 2003, s.
13-37; T. Pióro: Czas to biurokracja, którą tworzą wszyscy. „Odra” 2000, nr 1 [przedruk w
zbiorze: Lekcja żywego języka, dz. cyt., s. 107-115.
4. Darek Foks: Co robi łączniczka [2005 – wspólnie z Z. Liberą]; Przecena map [2005]; Ustalenia z Maastricht [2006].
proponowana literatura: A. Kałuża: „Ogniskowa dla istniejących napięć”. Poezja Darka
Foksa i sfera publiczna. „Śląskie Studia Polonistyczne” 2011, nr 1; Sz. Wróbel: Praca
łączniczki, praca pamięci, zabawa chłopców. „Twórczość” 2006, nr 8, s. 39-57.
5. Tomasz Różycki: Wiersze [2004]; Dwanaście stacji [2005]; Kolonie [2006].
proponowana literatura: A. Świeściak: Ironiczna nostalgia. „Dekada Literacka” 2004, nr
5-6 (przedruk w: tejże: Lekcje nieobecności. Szkice o najnowszej poezji polskiej 20012010. Mikołów 2010, s. 114-118).
B. Proza
1. Marek Bieńczyk: Terminal [1994] lub Tworki [1999]
*
Teksty wymieniane w rubryce „literatura proponowana” nie mają charakteru obligatoryjnego. Wskazujemy tu teksty literaturoznawcze i krytyczne, które powinny Państwu pomóc samodzielnie opracować do egzaminu dane zagadnienie.
2
proponowana literatura: J. Cembrowska: Smak powieści. O „Terminalu” Marka Bieńczyka. W zbiorze: Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 2, s. 327-350; A. Morawiec: Holokaust i postmodernizm. O „Tworkach”
Marka Bieńczyka. „Ruch Literacki” 2005, nr 2.
2. Stefan Chwin: Hanemann [1995]
proponowana literatura: P. Czapliński: O kruchości istnienia. W: tegoż: Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. Kraków 2001, s. 192-219; P. Pietrych: Powieść o porcelanie. Inne spojrzenie na „Hanemanna” Stefana Chwina. W zbiorze: Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 2, s. 266-294.
3. Dorota Masłowska: Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną [2002] lub Paw Królowej [2005]
proponowana literatura: Z. Mitosek: Opracowanie do rzeczywistości. W: tejże: Poznanie
(w) powieści – od Balzaka do Masłowskiej. Kraków 2003, s. 331-348.
4. Magdalena Tulli: Tryby [2003]
proponowana literatura: A. Węgrzyniak: W trybach Magdaleny Tulli. W zbiorze: Przypadki krytyczne. Studia i szkice o krytyce, życiu oraz świadomości literackiej po roku 1918.
Pod red. D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2007, s. 152-166; E. Wiegandt:
Postmodernistyczne alegorie Magdaleny Tulli. W zbiorze: Nowe dwudziestolecie. Szkice o
wartościach i poetykach prozy i poezji lat 1989-2009. Poznań 2011, s. 81-83 (lub tejże:
Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku. Poznań 2010, s. 231-242).
5. Michał Witkowski: Lubiewo [2005] lub Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej
[2007]
proponowana literatura: W. Rusinek: Estetyka i rozkład. O świecie przedstawionym Michała Witkowskiego. „FA-art” 2008, nr 2-3, s. 180-189; M. Bielecki: Kłopoty z Witkowskim. „FA-art” 2010, nr 1-2 (przedruk w: tegoż: Kłopoty z innością. Kraków 2012, s. 121134).
II. PRZEMIANY LITERATURY, ŻYCIE I ŚWIADOMOŚĆ LITERACKA OKRESU
(wszystkie obowiązkowe)
1. Rok 1989 – cezura czy przełom?
materiały*: M. Janion: Zmierzch paradygmatu. W: tejże: „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś”. Warszawa 1996, s. 5-23; J. Sławiński: Zanik centrali. „Kresy” 1994, nr 2 (18) (przedruk w: tegoż: Prace wybrane. T. 5: Przypadki poezji. Kraków 2001, s. 335-339).
opracowanie: M. Pietrzak: Przełom czy ciągłość: 1989. W zbiorze: Literatura polska 19902000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 1, s. 11-28.
2. Nowe czasopisma literackie lat 90. (np. „bruLion”, „Czas Kultury”, „FA-art”, „Kresy”, „Nowy Nurt”)
materiały: roczniki wybranych czasopism (do przejrzenia).
opracowania: P. Czapliński: Niezależność (O dziedzictwie „bruLionu”). W: tegoż: Ruchome
marginesy. Szkice o literaturze lat 90.). Kraków 2002, s. 43-59; Leksykon pism społecznokulturalnych w Polsce. Red. J. Gałuszka, G. Maroszczuk, A. Nęcka. Katowice 2009 [hasła
dot. wybranych czasopism].
3. Medialne i rynkowe uwarunkowania życia literackiego
Teksty wymieniane w rubrykach „materiały” oraz „opracowania” mają służyć pomocą przy samodzielnym opracowaniu zagadnień egzaminacyjnych.
*
3
materiały: J. Jarzębski: Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej. Kraków 1998
[wybrane teksty]; K. Dunin: Normalka. W antologii: Była sobie krytyka… Wybór tekstów z
lat dziewięćdziesiątych i pierwszych. Oprac. D. Nowacki i K. Uniłowski. Katowice 2003, s.
92-99 (pierwodruk: „Megaron”. Dod. do „Kurier Czytelniczy”, nr 65, 2000).
opracowania: D. Nowacki: Dwanaście groszy. Wokół prozy polskiej lat dziewięćdziesiątych.
W: tegoż: Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90. Kraków 1999, s. 14-37; tegoż:
Spełnienia wyższego rzędu. O spotkaniach literatury z medialnością i pragnieniach pisarzy. W: tegoż: Kto im dał skrzydła. Uwagi o prozie, dramacie i krytyce (2001-2010). Katowice 2011, s. 116-159.
4. Postmodernizm – polska recepcja
materiały: W. Bolecki: Polowanie na postmodernistów (w Polsce). „Teksty Drugie” 1993, nr
1 (lub tegoż: Polowanie na postmodernistów (w Polsce) i inne szkice. Kraków 1999, s. 2142); T. Komendant: Czy ujrzę postmodernizm w Warszawie? „Res Publica Nowa” 1993, nr
9.
opracowanie: K. Uniłowski: 1989 – inicjacja postmodernizmu. W zbiorze: Przypadki krytyczne. Studia i szkice o krytyce, życiu oraz świadomości literackiej po roku 1918. Pod red.
D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2007, s. 143-151.
5. Poezja kręgu „bruLionu” („nowi skamandryci”, „o’haryści”, „nurt barbarystyczny”)
materiały: dział „Skamandryci ‘90” w: „bruLion”, nr 16 [Warszawa 1991], s. 19-34 (w tym
zwłaszcza komentarze K. Koehlera, M. Świetlickiego, M. Stali do wierszy J. Podsiadły, s.
23-27).
opracowania: M. Stala: Polkowski, Machej, Świetlicki, Tekieli. „Teksty Drugie” 1990, nr 1
(przedruk w: tegoż: Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Kraków 1997, s. 145163); J. Orska: Co to jest o’haryzm – próba krytycznej rewizji pojęcia. „Kresy” 1998, nr 3
(35), s. 44-56.
6. Poetyka prozy po roku 1989 („nieepicki model prozy”, fabulacja, parodia i pastisz)
materiały: M. Witkowski: Literatura z literatury [frag. artykułu programowego pt. Recycling]. W antologii: Tekstylia. O „rocznikach siedemdziesiątych”. Oprac. P. Marecki, I.
Stokfiszewski, M. Witkowski. Kraków 2002, s. 627-633.
opracowania: P. Czapliński: Nieepicki model prozy w literaturze najnowszej. „Teksty Drugie” 1996, nr 5, s. 68-84.
7. Literatura „małych ojczyzn”
materiały: L. Szaruga: Pisanie Polski. W: tegoż: Dochodzenie do siebie. Wybrane wątki literatury po roku 1989. Sejny 1997, s. 6-15 (przedruk w antologii: Była sobie krytyka… Wybór tekstów z lat dziewięćdziesiątych i pierwszych. Oprac. D. Nowacki i K. Uniłowski. Katowice 2003, s. 74-82).
opracowanie: P. Czapliński: Mapa, córka nostalgii. W: tegoż: Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w
prozie lat dziewięćdziesiątych. Kraków 2001, s. 105-128 (inna wersja: Literatura małych
ojczyzn – koniec i początek. W zbiorze: Pisać poza rok 2000. Studia i szkice literackie.
Red. A. Lam, T. Wroczyński. Warszawa 2002, s. 110-127).
8. Spór o hermetyzm (w poezji)
materiały: J. Podsiadło: Daj mi tam, gdzie mogę dobiec. „Tygodnik Powszechny” 2000, nr
24. J. Gutorow: O poezji niezrozumiałej. „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 35.
opracowanie: A. Niewiadomski: Poezja niezrozumiała, czyli o nadzwyczaj trwałym
nieporozumieniu krytycznym. „Teksty Drugie” 2004, nr 4, s. 125-143.
4
9. Problem „literatury zaangażowanej”. „Zwrot polityczny” (wg I. Stokfiszewskiego)
materiały: D. Nowacki: Złość nieprzedstawiona. „Gazeta Wyborcza” z dn. 20 października
2003 (nr 245); I. Stokfiszewski: Zwrot polityczny. Warszawa 2009 [fragmenty, np. s. 5-11,
25-35].
opracowania: A. Nęcka: „Zaangażowanie” – reaktywacja. „FA-art” 2007, nr 1-2, s. 34-41
[inna wersja szkicu w: tejże: Starsze, nowsze, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI
wieku. Katowice 2010, s. 132-154]; D. Kozicka: Co to znaczy dzisiaj być polskim krytykiem? „Wielogłos” 2011, nr 1, s. 47-57.
10. Literatura po roku 2000 wobec problemu odmienności (np. M. Witkowski, M. Sieniewicz, E. Pasewicz, J. Fiedorczuk)
materiały: K. Dunin: Polska homoliteracka. „Gazeta Wyborcza” z dn. 17 grudnia 2005 (nr
293).
opracowania: B. Warkocki: Poetyka i polityka współczesnej polskiej powieści gejowskiej. W
antologii: Polityka literatury. Przewodnik „Krytyki Politycznej”. Warszawa 2009, s. 288302; P. Czapliński: Nasi odmieńcy [fragmenty]. W: tegoż: Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa 2009, s. 330-335; 338-357.
III. LEKTURY NADOBOWIĄZKOWE (do wyboru 4 pozycje, dwa tomy poetyckie i
dwa teksty prozatorskie)
A. Poezja (obowiązuje znajomość twórczości co najmniej dwóch wybranych autorów)
M.K.E. Baczewski: Morze i inne morza [2006]; 5 poematów [2006].
Marcin Baran: Sprzeczne fragmenty [1996]; Tanero [1998]; Gnijąca wisienka [2003].
Justyna Bargielska: China shipping [2005]
mlb [Miłosz Biedrzycki]: Pył / łyp [1997]; Sofostrofa i inne wiersze [2007].
Wojciech Bonowicz: Wybór większości [1995]; Pełne morze [2006].
Maria Cyranowicz: piąty element to fiksja [2004].
Cezary Domarus: Stany własne. Wiersze z lat 1992-2007 [2007].
Julia Fiedorczuk: Planeta rzeczy zagubionych [2006]; Tlen [2009].
Mariusz Grzebalski: Ulica gnostycka [1997]; Niepiosenki [2008].
Roman Honet: alicja [1996]; baw się [2008].
Krzysztof Jaworski: Wiersze [1992]; Czas triumfu gołębi [2000].
Adam Kaczanowski: Stany [2005].
Marzanna Bogumiła Kielar: Sacra conversazione [1992]; Monodia [2006].
Szczepan Kopyt: [yass] / możesz czuć się bezpiecznie [2006].
Paweł Kozioł: Czarne kwiaty dla wszystkich [2003]; Wpław [2005].
Maciej Melecki: Zimni ogrodnicy [1999]; Bermudzkie historie [2005].
Bartłomiej Majzel: Bieg zjazdowy [2001].
Joanna Mueller: Somnambóle fantomowe [2003].
Tadeusz Pióro: Asortyment [2008].
Edward Pasewicz: Dolna Wilda [2001], Wiersze dla Róży Filipowicz [2004] Drobne! Drobne!
[2008].
Jacek Podsiadło: Arytmia [1993]; Języki ognia [1994].
Robert Rybicki: Stos gitar [2009].
Marcin Sendecki: Z wysokości [1992]; Opisy przyrody [2002]; Trap [2008].
Krzysztof Siwczyk: Dzikie dzieci [1995]; Emil i my [1999]; Centrum likwidacji szkód [2008].
Ewa Sonnenberg: Płonący tramwaj [2001].
5
Jolanta Stefko: Ja nikogo nie lubię prócz siebie [2001].
Dariusz Suska: Cała w piachu [2004].
Dariusz Sośnicki: Marlewo [1994].
Adam Wiedemann: Kalipso [2004], Pensum [2007]
Agnieszka Wolny-Hamkało: Ani mi się śni [2005].
Grzegorz Wróblewski: Planety [1994]; Pomieszczenia i ogrody [2005]; Noc w obozie Corteza
[2007].
Bohdan Zadura: Prześwietlone zdjęcia [1990], Kaszel w lipcu [2000], Poematy [2001], Kopiec kreta [2004].
Adam Zdrodowski: Jesień Zuzanny [2007].
B. Proza (obowiązuje znajomość dwóch pozycji różnych autorów)
Joanna Bator: Piaskowa Góra [2009]
Stefan Chwin: Esther [1999]
Stefan Chwin: Żona prezydenta [2005]
Stefan Chwin: Dolina Radości [2006]
Jacek Dehnel: Lala [2006]
Jacek Dehnel: Balzakiana [2008]
Jacek Dehnel: Saturn. Czarne obrazy z życia mężczyzn z rodziny Goya [2011]
Jacek Dukaj: Inne pieśni [2003]
Jacek Dukaj: Lód [2007]
Izabela Filipiak: Absolutna amnezja [1995]
Natasza Goerke: Fractale [1994]
Manuela Gretkowska: Tarot paryski [1993]
Manuela Gretkowska: Kabaret metafizyczny [1994]
Manuela Gretkowska: Polka [2001]
Paweł Huelle: Mercedes Benz [2001]
Inga Iwasiów: Bambino [2008]
Ignacy Karpowicz: Cud [2007]
Ignacy Karpowicz: Balladyny i romanse [2010]
Cezary K. Kęder: Antologia twórczości postnatalnej [1996]
Zbigniew Kruszyński: Schwedenkräuter [1995]
Zbigniew Kruszyński: Szkice historyczne [1996]
Wojciech Kuczok: Gnój [2003]
Jerzy Limon: Wieloryb. Wypisy źródłowe [1998]
Artur Daniel Liskowacki: Eine kleine [2000]
Maciej Malicki: Ostatnia [2009]
Mirosław Nahacz: Bocian i Lola [2005]
Jerzy Pilch: Inne rozkosze [1995]
Jerzy Pilch: Miasto utrapienia [2000]
Janusz Rudnicki: Tam i z powrotem po tęczy [1997]
Sławomir Shuty: Zwał [2004]
Piotr Siemion: Finimondo [2004]
Mariusz Sieniewicz: Żydówek nie obsługujemy [2005]
Mariusz Sieniewicz: Rebelia [2007]
Mariusz Sieniewicz: Miasto szklanych słoni [2010]
Jerzy Sosnowski: Wielościan [2001]
Jerzy Sosnowski: Tak to ten [2006]
Andrzej Stasiuk: Mury Hebronu [1992]
Andrzej Stasiuk: Dukla [1997]
6
Andrzej Stasiuk: Opowieści galicyjskie [1995]
Andrzej Stasiuk: Jadąc do Babadag [2004]
Andrzej Stasiuk: Taksim [2009]
Stefan Szymutko: Nagrobek ciotki Cili [2001]
Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy [1996]
Olga Tokarczuk: Dom dzienny, dom nocny [1998]
Olga Tokarczuk: Ostatnie historie [2004]
Olga Tokarczuk: Bieguni [2007]
Magdalena Tulli: Sny i kamienie [1995]
Magdalena Tulli: Tryby [2003]
Magdalena Tulli: Skaza [2006]
Magdalena Tulli: Włoskie szpilki [2011]
Adam Ubertowski: Szkice do obrazu batalistycznego [1998]
Adam Ubertowski: Szczególny przypadek pani Pullmannowej [2001]
Adam Ubertowski: Trans-Syberia [2010]
Krzysztof Varga: Nagrobek z lastryko [2007]
Adam Wiedemann: Wszędobylstwo porządku [1997]
Adam Wiedemann: Sęk pies brew [1998]
Michał Witkowski: Margot [2009]
Michał Witkowski: Drwal [2011]
C. Literatura przedmiotu – podręczniki, kalendaria, opracowania zbiorowe
P. Czapliński, P. Śliwiński: Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji. Kraków 1999.
P. Czapliński, M. Leciński, E. Szybowicz, B. Warkocki: Kalendarium życia literackiego
1976-2000. Kraków 2003.
Co dalej, literaturo? Jak się zmienia współcześnie pojęcie i sytuacja literatury. Pod red. A. Brodzkiej-Wald, H. Gosk i A. Wernera. Warszawa 2008.
Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989-2009. Idee, ideologie, metodologie. Pod red. A. Galant i I. Iwasiów. Szczecin 2008.
20 lat literatury polskiej 1989-2009. Cz. 1: Życie literackie po roku 1989. Pod red. D. Nowackiego i K. Uniłowskiego. Katowice 2010 (t. 1), Katowice 2011 (t. 2)
Nowe dwudziestolecie. Szkice o wartościach i poetykach prozy i poezji lat 1989-2009. Red. P.
Śliwiński. Poznań 2011.
Literatura polska 1990-2000. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków 2002, t. 1-2.
Nowa poezja polska. Twórcy – tematy – motywy. Pod red. T. Cieślaka i K. Pietrych. Kraków
2009.
D. Zalecane książki krytyczne
P. Czapliński: Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976-1996. Kraków 1997.
P. Czapliński: Świat podrobiony. Krytyka i literatura wobec nowej rzeczywistości. Kraków
2003.
P. Czapliński: Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Warszawa
2009.
J. Gutorow: Niepodległość głosu. Szkice o poezji polskiej po 1968 roku. Kraków2003.
I. Iwasiów: Rewindykacje. Kobieta czytająca dzisiaj. Kraków 2002.
J. Jarzębski: Apetyt na Przemianę. Notatki o prozie współczesnej. Kraków 1997.
A. Kałuża: Bumerang. Szkice o poezji polskiej przełomu XX i XXI wieku. Wrocław 2010.
A. Kałuża: Wielkie wygrane. Wspólne sprawy poezji, krytyki i estetyki. Mikołów 2011.
M. Kisiel: Świadectwa, znaki. Glosy o poezji najnowszej. Katowice 1998.
7
J. Orska: Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006. Kraków 2006.
P. Próchniak: Wiersze na wietrze (szkice, notatki). Kraków 2008.
A. Nęcka: Starsze, nowe, najnowsze. Szkice o prozie polskiej XX i XXI wieku. Katowice 2010.
D. Nowacki: Zawód: czytelnik. Notatki o prozie polskiej lat 90. Kraków 1999.
D. Nowacki: Wielkie Wczoraj. Kraków 2004.
A. Sosnowski: Najryzykowniej. Wrocław 2007
M. Stala: Druga strona. Notatki o poezji współczesnej. Kraków 1997.
P. Śliwiński: Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej. Kraków 2002.
P. Śliwiński: Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce. Warszawa 2007.
A. Świeściak: Lekcje nieobecności. Mikołów 2010.
K. Uniłowski: Kup pan książkę! Szkice i recenzje. Katowice 2008.
B. Warkocki: Homo niewiadomo. Polska proza wobec odmienności. Warszawa 2007.