Opieka nad małoletnimi

OPIEKA NAD MAŁOLETNIMI – WAŻNE INFORMACJE
Przygotowując się do wyjazdu wraz z rodziną do Hiszpanii w poszukiwaniu czy
w związku z podjęciem pracy należy obok wiedzy o warunkach panujących na
hiszpańskim rynku pracy, sytuacji socjalnej i bytowej pozyskać również wiedzę o
obowiązujących w Hiszpanii regulacjach dotyczących opieki nad małoletnimi. Zapoznanie
się z takimi informacjami pozwoli na uniknięcie bądź ograniczenie negatywnych
konsekwencji czy traumatycznych przeżyć wynikających z niewiedzy o systemie prawnym
regulującym opiekę nad małoletnimi.
Nierzadko miejscowe realia w zakresie prawa odnoszącego się do przemocy
w rodzinie są znacznie surowsze od realiów polskich a poziom wrażliwości społeczeństwa
państwa pobytu wobec standardów wychowania dzieci odbiega od wyniesionego z
Polski.
Wiele zachowań w relacjach między rodzicami a dziećmi, prawnie i kulturowo
dopuszczalnych w Polsce, w innych państwach traktowanych jest jako naruszenie praw
dziecka skutkujące surowymi konsekwencjami. Do tej kategorii zalicza się np. krzyk czy
płacz karconego dziecka, nawet jeśli został wywołany bez użycia przemocy fizycznej.
Przypadki niewłaściwych postaw w rodzinach zgłaszane są tak przez szkoły jak
i sąsiadów właściwym służbom socjalnym, które działając dla dobra dziecka,
mogą ingerować w życie rodzinne obywateli polskich zamieszkałych w krajach pobytu.
Pamiętać należy również, że podstawą prawną wszelkich działań
podejmowanych przez miejscowe służby socjalne są przepisy rozporządzenia
Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz
uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach
dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, zgodnie z którymi właściwymi do
podejmowania decyzji w sprawach małoletnich są organy sądowe państwa, w
którym dzieci aktualnie przebywają.
Podkreślenia przy tym wymaga, że sam fakt posiadania statusu cudzoziemca
nie zwalnia w najmniejszym stopniu od odpowiedzialności przed miejscowym
prawem na równi z obywatelami tego kraju i nie daje podstaw domagania się
uprzywilejowanego traktowania.
Wydział Konsularny Ambasady RP w Madrycie uprzejmie informuje, że zgodnie z
art. 39 hiszpańskiej Konstytucji, która weszła w życie 29 grudnia 1978 r., organy władzy
publicznej mają obowiązek zapewnienia rodzinie ochrony socjalnej, ekonomicznej
i sądowej, w tym obowiązek zapewnienia ochrony małoletnich (Constitución Española).
Hiszpania ratyfikowała Konwencję Narodów Zjednoczonych Prawa Dziecka z dnia
20 listopada 1989 r. w dniu 30 listopada 1990 r., a od dnia 16 lutego 1996 r. w
Hiszpanii obowiązuje ustawa, która gwarantuje prawną i sądową ochronę
wszystkich małoletnich, którzy znajdują się na terytorium Hiszpanii (Ley
Orgánica 1/1996, de 15 de enero, de Protección Jurídica del Menor, de modificación
parcial del Código Civil y de la Ley de Enjuiciamiento Civil.).
W tytule II ww. ustawy (TÍTULO II) znajdują się zapisy (m.in. art. 17 i 18), które
stanowią, że organy władzy publicznej mają prawo do „monitorowania” rodziców czy
opiekunów prawnych osób małoletnich, ich działań podejmowanych na rzecz małoletnich
zgodnie z ich prawną odpowiedzialnością i obowiązkami. Organy władzy publicznej
zapewniają wsparcie w różnych dziedzinach, w celu zapewnienia prawidłowego rozwoju
małoletnich.
W przypadku, gdy małoletni zostanie narażony przez swoich rodziców czy
opiekunów prawnych na sytuację, która ogranicza jego możliwości rozwoju osobistego
i społecznego,
odpowiednie
organy
władzy
państwowej
podejmują
działania
zapobiegawcze i naprawcze, a w przypadku pozostawienia małoletniego bez opieki
i nadzoru podejmowane są działania na rzecz ustanowienia opiekuna lub kuratora.
Wydział Konsularny Ambasady RP w Madrycie zwraca uwagę, że zgodnie
z prawem hiszpańskim każdy, kto zauważy, że małoletni znalazł się w sytuacji
ryzyka lub ewentualnego porzucenia/pozostawienia bez opieki, informuje
najbliższą
jednostkę
władzy
państwowej
lub
jej
pracowników
o zaobserwowanej sytuacji. Zgłoszenia może dokonać każdy, np. osoba fizyczna,
instytucja, pracownik czy wolontariusz organizacji społecznej, pracownik czy wolontariusz
instytucji opieki społecznej i/lub ośrodka opieki nad małoletnimi, itd.
Ponadto, każdy, kto posiada wiedzę, że małoletni nie uczęszcza
regularnie do szkoły bez usprawiedliwienia, w okresie obowiązkowej nauki,
powinien poinformować odpowiednie władze publiczne o zaistniałej sytuacji,
w celu podjęcia przez kompetentne organy odpowiednich działań.
Od 01 maja 2004 r. Wydział Konsularny Ambasady RP w Madrycie odnotował
kilka przypadków interwencji pracowników hiszpańskich służb socjalnych w polskich
rodzinach z powodu nieobecności dzieci w szkole.
Na podstawie ww. ustawy pracownicy hiszpańskich ośrodków opieki nad
małoletnimi podejmują niezbędne działania w trybie pilnym, z nastawieniem na
współpracę z małoletnim i jego rodziną, bez zbędnej interwencji w życie małoletniego,
zachowując odpowiedni dystans do sprawy.
W przypadku stwierdzenia przez kompetentne organy, że dziecko pozostaje bez
opieki lub zostało porzucone, podejmowane są działania w celu ustanowienia opiekuna
prawnego lub kuratora, zgodnie z procedurą opisaną w hiszpańskim kodeksie cywilnym
(art. 172.1 i następne Código Civil).
Wydział Konsularny Ambasady RP w Madrycie uprzejmie informuje, że zgodnie
z konstytucją hiszpańską (art. 148) działania w zakresie opieki społecznej, w tym
opieki nad małoletnimi należą do kompetencji wspólnot autonomicznych
(Comunidades Autónomas), których w Hiszpanii jest siedemnaście (Andalucía, Aragón,
Asturias, Islas Baleares, Extremadura, Galicia, Cantabria, Castilla La Mancha, Castilla y
León, Cataluña, País Vasco, La Rioja, Madrid, Murcia, Navarra, Valencia, Islas Canarias).
W związku z powyższym Wydział Konsularny Ambasady RP w Madrycie
zaleca, aby przygotowując się do wyjazdu wraz z rodziną do Hiszpanii pozyskać
informacje nt. obowiązujących w Hiszpanii oraz w danym regionie
autonomicznym regulacji dotyczących opieki nad małoletnimi. Szczegółowe
informacje znajdują się na stronach internetowych poszczególnych regionów i jednostek
władzy lokalnej, np. w przypadku Madrytu jest to strona www.madrid.org.