O równość, niezależność i godne życie osób z

O równość, niezależność i godne życie osób z niepełnosprawnościami.
Plan strategiczny Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych
na lata 2015 – 2020.
Warszawa, czerwiec 2015 r.
Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych jest działającą od 2003 r. organizacją reprezentującą
interesy osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Członkami założycielami Forum były: Polski
Związek Niewidomych, Polski Związek Głuchych, Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób
z Upośledzeniem Umysłowym, Ogólnopolska Federacja Organizacji Osób Niesprawnych
Ruchowo. Niniejszy plan strategiczny nakreśla kierunki działania na okres najbliższych 6 lat.
Jego podstawę stanowią: misja Forum, jego statutowe cele, zasady i formy działalności oraz
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, którą uważamy za podstawowy dokument
programowy naszej organizacji i jej członków.
Misja, cele i podstawowe założenia działalności PFON
Misją Forum jest jednoczenie sił społecznych i instytucjonalnych dla tworzenia warunków
wyrównywania szans, równoprawnego uczestnictwa w głównym nurcie życia społecznego
oraz walki z wszelkimi przejawami dyskryminacji osób z niepełnosprawnościami, aby mogły
żyć godnie i w pełni korzystać z praw człowieka.
Celami Forum są:
1) tworzenie płaszczyzny współpracy i jednolitej reprezentacji stowarzyszeń osób
z niepełnosprawnościami oraz rodzin osób z niepełnosprawnościami, gdy rodzaj
niepełnosprawności uniemożliwia samoreprezentację,
2) wpływanie na politykę społeczną państwa oraz rozwiązania prawne decydujące o jakości
życia osób z niepełnosprawnościami w wymiarze osobowym, społecznym
i ekonomicznym oraz o ich równym traktowaniu, a także o wspieraniu ich rodzin,
3) zmienianie postaw społecznych wobec ludzi z niepełnosprawnościami – z opiekuńczych
na uznające godność i wartość osoby z niepełnosprawnością, jej pozytywny potencjał
oraz prawa równe dla wszystkich, a także postaw samych osób z niepełnosprawnościami
i ich rodzin,
4) umacnianie organizacji pozarządowych osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin oraz
partnerska współpraca tych organizacji i ich związków z władzą ustawodawczą
i wykonawczą szczebla rządowego i samorządowego,
5) współpraca z organizacjami pozarządowymi zagranicznymi i międzynarodowymi.
2
Wymienione cele Forum realizuje przez:
1) organizowanie współpracy członków Forum z innymi organizacjami zrzeszającymi osoby
z niepełnosprawnościami oraz z organizacjami działającymi na rzecz osób
z niepełnosprawnościami – w zakresie misji Forum,
2) występowanie w imieniu reprezentowanych osób z niepełnosprawnościami, zrzeszonych
w stowarzyszeniach będących członkami Forum, w zakresie spraw wspólnych wobec:
a) władzy ustawodawczej, wykonawczej, rządowej i samorządowej oraz
sądowniczej,
b) władz Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych,
c) innych instytucji zajmujących się problematyką osób z niepełnosprawnościami
d) organizacji pozarządowych krajowych i międzynarodowych,
3) ustalanie i prowadzenie wspólnej polityki w zakresie:
a) oceny projektów krajowych i międzynarodowych aktów normatywnych mających
wpływ na sytuację osób z niepełnosprawnościami,
b) proponowania nowych uregulowań prawnych oraz nowelizacji istniejących,
c) monitorowania i oceniania działań państwa mających wobec osób
z niepełnosprawnościami, wpływ na jakość życia i realizację praw człowieka,
d) zgłaszania wniosków i propozycji w dziedzinach, o których mowa w lit. c),
e) współpracy z mediami,
4) świadczenie pomocy informacyjnej, szkoleniowej i organizacyjnej, w tym
rozpowszechnianie międzynarodowych standardów, przede wszystkim Unii Europejskiej,
wśród członków Forum oraz wśród innych organizacji o zbliżonych celach, jak również
wobec organów administracji publicznej i mediów,
5) konsolidowanie działań, których celem jest realizacja praw osób z niepełnosprawnościami
określonych w ustawodawstwie i innych dokumentach polskich, UE i międzynarodowych,
6) prowadzenie kampanii oraz działalności eksperckiej, szkoleniowej, edukacyjnej,
popularyzatorskiej, wydawniczej, propagandowej i informacyjnej oraz badań naukowych
w zakresie wynikającym z misji i celów Forum,
7) desygnowanie reprezentantów do Europejskiego Forum Osób Niepełnosprawnych,
8) wspieranie działań podejmowanych przez członków Forum,
9) współdziałanie z organami władzy i administracji publicznej, z Kościołami i związkami
wyznaniowymi, z placówkami naukowymi, fundacjami, z innymi instytucjami oraz
z osobami fizycznymi, a także z organizacjami zagranicznymi i międzynarodowymi,
działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami.
3
PFON jest organizacją parasolową. Zgodnie z wymogami reprezentowania osób
niepełnosprawnych zrzesza organizacje osób niepełnosprawnych definiowane przez Komitet
Praw Osób Niepełnosprawnych Organizacji Narodów Zjednoczonych, jako takie organizacje,
w których co najmniej połowę członków stanowią osoby niepełnosprawne lub opiekunowie
osób niepełnosprawnych nie mogących reprezentować siebie samych, oraz jednocześnie
takie, które są zarządzane i kierowane przez osoby z niepełnosprawnościami.
Forum zrzesza także, na zasadach określonych w Statucie PFON, organizacje społeczeństwa
obywatelskiego działające na rzecz osób niepełnosprawnych, w tym organizacje
pozarządowe świadczące usługi z zakresu rehabilitacji i integracji społecznej. Działa na rzecz
zwiększania możliwości efektywnego realizowania przez te organizacje ich misji, rozwijania
zakresu i jakości świadczonych przez nie usług.
Forum jest stowarzyszeniem neutralnym politycznie i nie prowadzi działalności w celu
osiągnięcia zysku.
Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych jest reprezentantem niepełnosprawnych obywateli
naszego kraju w Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych (European Disability Forum EDF). Dzięki członkostwu w EDF Forum wnosi polski punkt widzenia do europejskiego ruchu
osób niepełnosprawnych. Uczestnicząc w tym ruchu czerpie z międzynarodowych
doświadczeń i dokonań, które wykorzystuje dla stałej poprawy działalności programowej
i skuteczności podejmowanych przedsięwzięć. Jednocześnie PFON wspiera przynależność
swoich
organizacji
członkowskich
do
międzynarodowych
organizacji
osób
niepełnosprawnych oraz działających na ich rzecz.
Ideowo-programowe podstawy planu strategicznego
Za podstawowy dokument inspirujący i określający podejście strategiczne oraz działalność
programową Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych i zrzeszone w nim organizacje uznają
przyjętą w 2006 r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych Konwencję o prawach osób
niepełnosprawnych. Od 2012 r. Polska znajduje się w rodzinie krajów, które ratyfikowały ten
dokument. Forum odegrało ważną rolę w procesie ratyfikacji Konwencji i z podobnym
zaangażowaniem uczestniczy w procesie jej wdrażania. Ważną inspirację stanowi także
Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020 oraz inne rekomendowane
przez Konwencję lub uznawane przez EDF dokumenty międzynarodowe, w tym Standardowe
zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych. Duże znaczenie dla działalności
programowej
PFON
posiada
Międzynarodowa
Klasyfikacja
Funkcjonowania,
Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF).
PFON przyjmuje za własny zawarty w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych system
wartości i poglądów uznający m.in., że:
 przyrodzona godność i wartość oraz równe i niezbywalne prawa wszystkich członków
rodziny ludzkiej stanowią podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju,
 każdy człowiek ma prawo do korzystania ze wszystkich ustanowionych praw i wolności,
bez względu na jakiekolwiek różnice,
4






osoby niepełnosprawne jeśli pragną powinny żyć samodzielnie i niezależnie, w tym
dysponować wolnością dokonywania wyborów,
dyskryminacja kogokolwiek ze względu na niepełnosprawność jest pogwałceniem
przyrodzonej godności i wartości osoby ludzkiej,
osoby niepełnosprawne wnoszą cenny wkład w ogólny dobrobyt i różnorodność
społeczności, w których żyją,
osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość aktywnego udziału w procesie
podejmowania decyzji w zakresie polityki i programów, w tym bezpośrednio ich
dotyczących,
osoby niepełnosprawne powinny mieć możliwość pełnego i skutecznego udziału
i włączenia społecznego, w tym uczestniczenia we wszystkich dziedzinach życia
społeczeństwa, w jego sferze obywatelskiej, politycznej, gospodarczej, społecznej
i kulturalnej, na zasadach równych szans,
różnorodność osób niepełnosprawnych i związana z tym odmienność potrzeb wymaga ich
dostrzegania i respektowania, w tym także potrzeb osób wymagających bardziej
intensywnego wsparcia.
Działalność programowa PFON opiera się na zawartej w Konwencji, nowoczesnej definicji
niepełnosprawności, którą rozumiemy jako wielowymiarowe zjawisko wynikające z interakcji
pomiędzy osobami z długotrwale naruszoną sprawnością fizyczną, umysłową, intelektualną
lub w zakresie zmysłów a barierami o charakterze środowiskowym, systemowym lub
świadomościowym, które przejawia się w utrudnieniach i ograniczeniach w zakresie pełnego
i skutecznego udziału w życiu społeczeństwa na zasadzie równości z innymi osobami.
Pięć obszarów działania
W okresie najbliższych 6 lat Polskie Forum Osób Niepełnosprawnych będzie prowadziło
swoją działalność na pięciu obszarach:
1. wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych poprzez działania służące
zapewnieniu niezbędnych po temu warunków oraz odpowiedniej polityki publicznej,
2. inspirowanie i wspieranie aktywności organizacji osób niepełnosprawnych oraz
organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających na rzecz tych osób w wypełnianiu
roli, jaką w kształtowaniu i realizacji polityki publicznej wobec niepełnosprawności
wyznaczyła im Konwencja,
3. rozwijanie
potencjału
organizacji
członkowskich
osób
niepełnosprawnych
umożliwiających im wywiązywanie się z roli wyznaczonej przez Konwencję,
4. nawiązywanie współpracy krajowej i międzynarodowej z różnymi partnerami służącej
skutecznemu wdrażaniu Konwencji,
5. rozwijanie potencjału
Niepełnosprawnych.
i
możliwości
organizacyjnych
Polskiego
Forum
Osób
5
Wdrażanie Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych
W zakresie wdrażania Konwencji działalność Forum będzie ukierunkowana na:
1. doprowadzenie do szybkiego przyjęcia krajowej strategii wdrażania Konwencji o prawach
osób niepełnosprawnych. W celu skutecznego wdrożenia Konwencji o prawach osób
niepełnosprawnych niezbędne jest pilne opracowanie, z udziałem środowisk osób
niepełnosprawnych, krajowej strategii jej wdrażania. W dokumencie tym – przyjętym
przez Sejm RP – powinny zostać sprecyzowane cele, etapy, zadania, wskaźniki, terminy
oraz konkretna odpowiedzialność za realizację działań służących wdrażaniu Konwencji,
2. doprowadzenie do opracowania planu przyjmowania i wprowadzania rozwiązań
legislacyjnych, jakie powinny zostać wprowadzone w celu pełnego dostosowania
polskiego prawa i obowiązujących przepisów do zapisów Konwencji, w tym opracowania
założeń, a następnie przygotowania projektu i przyjęcia nowego rozwiązania
ustawowego regulującego politykę państwa wobec niepełnosprawności,
3. doprowadzenie do przyjęcia skutecznych mechanizmów wdrażania Konwencji,
4. osiąganie wpływu organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne na planowanie
polityki i podejmowanie decyzji w sprawach dotyczących osób niepełnosprawnych,
5. zapewnienie aktywnego uczestnictwa organizacji osób niepełnosprawnych w procesie
monitorowania i kontroli procesu i postępów we wdrażaniu Konwencji,
6. angażowanie się w proces ewaluowania wdrażania Konwencji z punktu widzenia potrzeb
i interesów osób niepełnosprawnych,
7. angażowanie się w proces opracowywania tzw. raportów alternatywnych,
8. angażowanie się i zabieganie o politykę skutecznie eliminującą zjawiska dyskryminacji,
systematycznie poprawiającą warunki i jakość życia osób niepełnosprawnych,
stwarzającą możliwości do rozwoju ich wrodzonego potencjału i uczestnictwa we
wszystkich dziedzinach życia społecznego, kształtującą warunki dla samodzielności oraz
decydowania o swoim życiu.
Nasze obowiązki i odpowiedzialność za wdrażanie Konwencji
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych wyraźnie zaadresowała do organizacji osób
niepełnosprawnych ważne zobowiązanie dotyczące stałego, czynnego angażowania się
w proces jej wdrażania. W zakresie inspirowania i wspierania aktywności organizacji osób
niepełnosprawnych i działających na ich rzecz aktywność Forum będzie ukierunkowana na:
1. rozwijanie funkcji integracyjnej PFON służącej umacnianiu jedności i społecznopolitycznego znaczenia polskiego ruchu osób niepełnosprawnych, w tym na zapewnianie
6
mechanizmu skutecznej i trafnej artykulacji wspólnych interesów organizacji osób
niepełnosprawnych,
2. uzyskanie rzeczywistego wpływu na politykę publiczną wobec niepełnosprawności na
wszystkich szczeblach procesu politycznego,
3. utrwalanie i pogłębianie demokratycznego charakteru funkcjonowania organizacji osób
niepełnosprawnych oraz na rozwój ich roli w artykulacji potrzeb i interesów środowisk
osób niepełnosprawnych,
4. wspieranie aktywności organizacji osób niepełnosprawnych w wypełnianiu roli
przedstawicielskiej w instytucjach władzy oraz ciałach doradczych,
5. tworzenie możliwości dla wymiany praktycznych, efektywnych doświadczeń organizacji
osób niepełnosprawnych oraz na poszukiwanie i upowszechnianie skutecznych form
i metod wpływu politycznego.
Rozwijanie potencjału organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne
Pilną potrzebą jest rozwój potencjału organizacji osób niepełnosprawnych i ich zdolności do
skutecznego udziału w kształtowaniu, realizacji i egzekwowaniu polityki zapewniającej
wdrażanie postanowień Konwencji. W tym zakresie działalność Forum będzie ukierunkowana
na:
1.
promowanie idei pełnoprawnego obywatelstwa osób niepełnosprawnych oraz
podmiotowej, zgodnej z zapisami Konwencji, roli organizacji osób niepełnosprawnych,
2.
promowanie
koncepcji
funkcjonowania
i
działalności
organizacji
osób
niepełnosprawnych udostępniającej tym osobom szerokie możliwości wyrażania swych
potrzeb i interesów oraz uczestniczenia w kierowaniu sprawami publicznymi,
3.
poszukiwanie rozwiązań zapewniających organizacjom osób niepełnosprawnych środki
finansowe na pokrycie podstawowych kosztów ich funkcjonowania,
4.
upowszechnianie wśród organizacji osób niepełnosprawnych i działających na ich rzecz
znajomości Konwencji oraz wiedzy na temat jej skutecznego wdrażania,
5.
wspieranie rozwoju
członkowskich,
6.
wspieranie rozwoju samopomocowych funkcji organizacji osób niepełnosprawnych,
7.
wspieranie organizacji członkowskich w procesie aplikowania o środki z funduszy
unijnych i krajowych,
programowego,
kadrowego
i
organizacyjnego
organizacji
7
8.
rozwój działalności organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych
i kształtowanie warunków niezbędnych dla zapewnienia wysokiej jakości usług
świadczonych przez te organizacje
Współpraca krajowa i międzynarodowa
Świat zdecydowanie przyspieszył w unowocześnianiu i podnoszeniu skuteczności procesów
rehabilitacji, wspierania i integracji osób z niepełnosprawnościami, w rozwijaniu warunków
dla ich samodzielnego i niezależnego życia, dla aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu
gospodarczym i społecznym. Przyspieszenie to w dużym stopniu dokonuje się dzięki
rozwojowi ruchu osób niepełnosprawnych oraz dzięki wielopoziomowej współpracy różnych
organizacji i instytucji społecznych na rzecz wdrażania Konwencji. PFON również będzie
aktywnym promotorem tego procesu, poprzez:
1. inicjowanie i angażowanie się w różnorodne formy współpracy i współdziałania
organizacji reprezentujących osoby niepełnosprawne oraz organizacji działających na
rzecz tych osób,
2. inicjowanie i angażowanie się w różnorodne formy współpracy i współdziałania
z organizacjami działającymi na rzecz respektowania praw człowieka oraz równości
i sprawiedliwości społecznej,
3. angażowanie się w opracowanie i upowszechnienie trwałych, jednolitych podstaw
polityki wobec osób niepełnosprawnych wśród podmiotów uczestniczących
w programowaniu i realizacji tej polityki,
4. współpracę z parlamentem, obecność w pracach parlamentarnych, a także współpracę
z europarlamentarzystami,
5. rozwijanie partnerskiej współpracy z władzami rządowymi i samorządowymi oraz
administracją publiczną,
6. współpracę z dostawcami usług dla osób niepełnosprawnych służącą rozwijaniu
i podnoszeniu jakości tych usług,
7. aktywne angażowanie się w rozwój koncepcji i upowszechnianie, opartych na
środowiskowej współpracy, lokalnych systemów rehabilitacji i wsparcia osób
niepełnosprawnych umożliwiających im samodzielne, niezależne i aktywne życie;
8. współpracę z uczelniami i środowiskami naukowymi,
9. współpracę z europejskim ruchem osób niepełnosprawnych w ramach Europejskiego
Forum Osób Niepełnosprawnych oraz uczestnictwo w międzynarodowych organizacjach
osób niepełnosprawnych.
8
Organizacyjny rozwój Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych
Wraz z ratyfikowaniem przez Polskę Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych pojawiły
się nowe możliwości, ale także nowe wymogi i obowiązki związane z wypełnianiem przez
PFON jego misji oraz z realizacją celów statutowych . Większe są dzisiaj oczekiwania zarówno
środowiska osób niepełnosprawnych i reprezentujących to środowisko organizacji, jak
i krajowego oraz międzynarodowego otoczenia, dotyczące pełnionej przez PFON roli oraz
wykonywania statutowych zadań. Aby sprostać tym oczekiwaniom Polskie Forum Osób
Niepełnosprawnych będzie:
1. rozwijać demokratyczne formy współpracy w wypełnianiu funkcji reprezentanta
interesów środowiska osób niepełnosprawnych oraz kompetentnie wypełniać swoją rolę
i powinności przedstawicielskie.
2. angażować się w programowe przedsięwzięcia ukierunkowujące politykę publiczną
wobec niepełnosprawności zgodnie z postanowieniami Konwencji,
3. zabiegać o warunki finansowe, organizacyjne, kadrowe, materialne i techniczne
umożliwiające nowoczesną działalność Forum,
4. rozwijać swoje zaangażowanie w dziedzinie kształtowania warunków prawnych dla
skutecznego wdrażania Konwencji,
5. rozwijać działalność naukowo-badawczą i ewaluacyjną służącą programowemu
rozwojowi ruchu osób niepełnosprawnych w Polsce,
6. prowadzić działania monitorujące proces wdrażania Konwencji,
7. prowadzić działania szkoleniowe, analityczne i eksperckie służące rozwojowi potencjału
organizacji członkowskich,
8. aktywnie promować nakierowaną na wdrażanie Konwencji działalność organizacji osób
niepełnosprawnych..
Plan strategiczny Polskiego Forum Osób Niepełnosprawnych na lata 2015 – 2010 stanowić
będzie podstawę dla przyjmowanych przez Zarząd PFON corocznych planów działania PFON,
podejmowanej aktywności autoewaluacyjnej oraz sprawozdań z działalności PFON
składanych Kongresowi.
9