1 Powołanie Natanela – moja droga powołania (J 1,43

1 Powołanie Natanela – moja droga powołania (J 1,43

1
Powołanie Natanela – moja droga powołania (J 1,43-51)
ks. Karol Misiurski
Cele katechetyczne – wymagania ogólne
• analiza i interpretacja tekstu biblijnego J 1,43-51
• korzystanie z różnych źródeł informacji
• odkrywanie wartości egzystencjalnej analizowanego tekstu
Treści – wymagania szczegółowe. Uczeń:
• umie wyjaśnić pojęcie powołania
• potrafi wskazać kluczowe momenty dla powołania Natanaela
• wyjaśnia związek, jaki zachodzi między apostołem Bartomiejem (wspominanym przez
ewangelistę Mateusza, Marka i Łukasza) a Natanaelem (wzmiankowanym przez Jana)
• wyjaśnia, dlaczego św. Bartłomiej jest patronem rzeźników
Metody dydaktyczne: rozmowa kierowana, praca z tekstem, praca z formularzem, słowa
kluczowe, układanie planu ramowego, 2-4-8, układnie modlitwy, uroczyste odczytanie Ewangelii
Środki dydaktyczne: tekst J 1,43-51; biogram św. Bartłomieja (zał. 1); formularz pt. Tożsamość
Natanaela (zał. 2)
Formy organizacji zajęć: zbiorowa, grupowa, indywidualna
I. W STRONĘ TEKSTU BIBLIJNEGO – DLACZEGO NATANAEL JEST PATRONEM RZEŹNIKÓW?
Wprowadzenie
Jan Ewangelista na początku swojej ewangelii przedstawia powołanie pierwszych uczniów Jezusa.
Wśród nich jest Natanael. Problem w tym, że apostoł o takim imieniu nie pojawia się na liście
apostołów wymienianych przez pozostałych ewangelistów (nazywani są oni synoptykami – od gr.
synopsis [zestawienie] – z tego powodu, że ich ewangelie, a więc Mateusza, Marka i Łukasza, są w
wielu miejscach do siebie podobne). Jakie zatem naprawdę imię nosił Natanael? I dlaczego jest
uznawany za patrona rzeźników?
Aktywizacja
Metoda: rozmowa kierowana, praca z tekstem, praca z formularzem, uroczyste odczytanie
Ewangelii
Materiał: tekst J 1,43-51; biogram św. Bartłomieja (zał. 1); formularz pt. Tożsamość Natanaela (zał.
2)
• Po wprowadzeniu następuje uroczyste odczytanie fragmentu ewangelii mówiącej po powołaniu
Natanaela J 1,43-51.
2
• W rozmowie kierowanej prowadzący pyta uczestników o informacje, jakie można zebrać o
Natanaelu z przeczytanego tektsu (skąd pochodził, kto powiedział mu o Jezusie, kiedy zobaczył go
Jezus po raz pierwszy).
• Dalsze poszukiwanie wiadomości o Natanaelu nastąpi przez lekturę krótkiej biografii św.
Bartłomieja.
• Uczniowie pracują w parach i wypełniają formularz pt. Tożsamość Natanaela (zał. 2)
Biografia św. Bartłomieja (zał. 1)
Święty Bartłomiej jest jednym z dwunastu apostołów, których wybrał sobie Jezus spośród
kilkudziesięciu uczniów. W Ewangeliach spotykamy dwa imiona: Bartłomiej i Natanael. Synoptycy
(Mateusz, Łukasz i Marek) używają nazwy pierwszej, natomiast Jan posługuje się imieniem
drugim. Jednak według krytyki biblijnej i tradycji chodzi w tym wypadku o jedną i tę samą osobę.
Jan pisze o Natanaelu jako o apostole (J 1,35-51; 21,2). Ponadto akcentuje wyraźnie, że Natanaela
łączyła przyjaźń z Filipem apostołem, a synoptycy umieszczają Bartłomieja zawsze właśnie przy
Filipie w katalogach apostołów (Mt 10,3; Mk 3,18; Łk 6,14). Co więcej, są oni nawet wymienieni
ze spójnikiem "i": "Filip i Bartłomiej". Aramejskie słowo Bartolmaj znaczy tyle, co "syn Tolmaja".
Wyraz Natanael jest imieniem hebrajskim i znaczy tyle, co "Bóg dał". Jeśli Bartłomiej jest
tożsamy z Natanaelem, to jego imię brzmiałoby poprawnie: Natanael, bar Tholmai (Natanael, syn
Tolmaja).
Tradycja chrześcijańska ma niewiele do powiedzenia o św. Bartłomieju. Zainteresowanie innymi
Apostołami jest znacznie większe, postać św. Bartłomieja jest raczej w cieniu. Pierwszy historyk
Kościoła, św. Euzebiusz, pisze, że ok. roku 200 Pantenus znalazł w Indiach Ewangelię św.
Mateusza. Wyraża przy tym przekonanie, że zaniósł ją tam właśnie św. Bartłomiej. Podobną wersję
podaje św. Hieronim. Natomiast św. Rufin i Mojżesz z Horezmu są zdania, że św. Bartłomiej głosił
naukę Chrystusa w Etiopii. Pseudo-Hieronim zaś twierdzi, że św. Bartłomiej apostołował w Arabii
Saudyjskiej. Jeszcze inni są zdania, że św. Bartłomiej pracował wśród Partów i w Mezopotamii. Ta
rozbieżność pokazuje, jak mało wiemy o losach Apostoła po Wniebowstąpieniu Pana Jezusa.
Z apokryfów o św. Bartłomieju zachowały się Ewangelia Bartłomieja i Apokalipsa Bartłomieja.
Znamy je jednak w dość drobnych fragmentach. Zachował się również obszerniejszy apokryf Męka
Bartłomieja Apostoła. Według niego Bartłomiej miał głosić Ewangelię w Armenii. Tam miał nawet
nawrócić brata królewskiego – Polimniusza. Na rozkaz króla Armenii, Astiagesa, został pojmany w
mieście Albanopolis, ukrzyżowany, a w końcu ścięty. Od św. Izydora († 636), biskupa Sewilli,
rozpowszechniła się pogłoska, że św. Bartłomiej został odarty ze skóry. Stąd też został uznany za
patrona rzeźników, garbarzy i introligatorów. Jako przypuszczalną datę śmierci Apostoła podaje się
rok 70.
Zaraz po śmierci Bartłomiej odbierał cześć jako męczennik za wiarę Chrystusową. Dlatego i jego
relikwie chroniono przed zniszczeniem. Znajdują się one obecnie w Benewencie (Włochy). Część
ich trafiła do Rzymu za panowania cesarza Ottona III, który dla uczczenia św. Bartłomieja
wybudował kościół pod jego wezwanie na wyspie leżącej na Tybrze. W tym kościele znajdują się
też jedynie w Rzymie relikwie św. Wojciecha. Apostoł ten jest czczony również w Polsce, m.in. w
naszej diecezji w Polskich Łąkach koło Świecia.
W ikonografii św. Bartłomiej jest przedstawiany w długiej tunice, przepasanej paskiem, czasami z
anatomiczną precyzją jako muskularny mężczyzna. Bywa ukazywany ze ściągniętą z niego skórą.
Jego atrybutami są: księga, nóż, zwój.
(za: http://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/08-24.php3; dostęp: 11.08.2013)
3
Formularz pytań pt. Tożsamość Natanaela (zał 2)
(1) Pełne brzmienie imienia apostoła Bartłomieja:
(2) Możliwe miejsce działalności apostolskiej św. Bartłomieja:
(3) Kraj, w którym św. Bartłomiej poniósł śmierć męczeńską:
(4) Rodzaj męczeństwa poniesionego przez św. Bartłomieja:
(5) Główne miejsca kultu św. Bartłomieja w Rzymie:
(6) Miejsce kultu św. Bartłomieja w diecezji pelplińskiej:
(7) Atrybuty św. Bartłomieja w ikonografii:
Podsumowanie
Za podsumowanie posłuży odczytanie wypełnionego formularza. Prowadzący poprosi uczniów o
wyjaśnienie jednej kwestii: dlaczego zatem Natanael jest uznawany za patrona rzeźników?
Przyznać trzeba, że w dosyć makabryczny sposób został ich patronem, doświadczywszy samemu,
jak chce tradycja, odarcia ze skóry. Bardziej jednak należy uznać Natanaela za patrona osób
poszukujących swego powołania. Dlaczego? Trzeba nam wrócić do tekstu z Ewangelii Janowej.
II. W TEKŚCIE BIBLIJNYM – DROGI POWOŁANIA NATANAELA
Wprowadzenie
Powołanie to nie tylko decyzja pójścia określoną drogą życiową. To proces poszukiwania,
rozeznawania, oceniania, wybierania. Jak wyglądał ten proces w przypadku Natanaela?
Aktywizacja
Materiały: tekst J 1,43-51
Metoda: słowa kluczowe, praca z tekstem, 2-4-8, układanie planu ramowego
• Uczniowie w pracują dalej w parach. Każda para otrzymuje ksero tekstu J 1,43-51. Ich zadaniem
jest zaznaczenie czterech zdań (to mogą być również pojedyncze słowa, np. czasowniki), które są
kluczowymi momentami dla powołania Natanaela.
• Pary łączą się ze sobą i spośród ośmiu zakreślonych przez siebie zdań wybierają cztery zdania,
które po dyskusji uznają za najważniejsze dla powołania Natanaela.
• Każda z osób będąca w tej czwórce wybiera jedno zdanie, które zapisuje do zeszytu i następnie w
kilku zdaniach pisze uzasadnienie, dlaczego to właśnie zdanie jest tak ważne dla procesu
powołania.
• Po ukończeniu pracy uczniowie odczytują po kolei swoje zdania i dopisane uzasadnienia. Za
każdym razem prowadzący prosi, by osoby, które komentowały to samo zdanie, odczytały swoje
wyjaśnienie.
• W rozmowie kierowanej prowadzący prosi o ustalenie elementów składających się
chronologicznie na powołanie Natanaela. Powstanie w ten sposób plan ramowy opowiadania J
1,43-51.
Przykład planu ramowego
(1) Jezus jaki pierwszy widzi Natanela
4
(2) Filip daje świadectwo o Jezusie wobec Natanaela
(3) Natanael ma watpliwości
(4) Filip przyprowadza Natanaela do Jezusa
(5) Natanael poznaje prawdę o swojej osobie od Jezusa
(6) Jezus zaprasza Natanaela do pójścia za sobą
Uwaga
Przy układaniu chronologicznym zdarzeń opisanych w J 1,43-51 zobaczenie przez Jezusa
Natanaela jest uprzednie wobec momentu, w którym Jezus mówi o tym zdarzeniu (por. w. 48).
• Prowadzący winien zwrócić uwagę na dwa momenty: (1) Jezus pierwszy „widzi” i „poznaje”
Natanaela. To Jezusowe „poznanie” jest czynnością wybrania i umiłowania, jak wskazuje biblijna
symbolika „poznania”; (2) wątpliwości w powołanym – ich rozwianie jest możliwe tylko w
spotkaniu z Jezusem, przez wejście już niejako na drogę powołania.
Podsumowanie
Powołanie to często intuicja serca, wołanie w sercu. Nierzadko jest to rezultat świadectwa innych.
Ale ostatecznie konieczne jest spotkanie z Jezusem, by rozwiać wątpliwości, ale też poznać prawdę
o sobie. Tylko Jezus mnie zna.
III. Z TEKSTU BIBLIJNEGO W ŻYCIE – MODLITWA O ROZEZNANIE POWOŁANIA ŻYCIOWEGO
Wprowadzenie
Rozeznanie drogi życiowej to pewien proces, który wymaga również zatrzymania, refleksji i
modlitwy. Na zakończenie spróbujemy ułożyć wezwania do modlitwy prośby o rozpoznanie
własnej drogi zyciowej.
Aktywizacja
Metoda: układanie modlitwy prośby
• Uczniowie pracują w parach. Mają za zadanie ułożyć jedno wezwanie do modlitwy o rozpoznanie
powołania życiowego. W tej modlitwie winni nawiązać do drogi powołania Natanaela, jak i do
swoich wyjaśnień pisanych do zdań uznanych za kluczowe dla procesu powołania Natanaela.
• Zakończenie spotkania jako modlitwa prośby z wykorzystaniem ułożonych przez uczniów
wezwań.