JAK POMÓC DZIECKU W WYBORZE ZAWODU I SZKOŁY ? Klasa III

JAK POMÓC DZIECKU W WYBORZE ZAWODU I SZKOŁY ?
Klasa III gimnazjum to czas, w kiedy nastolatek musi podjąć ważną decyzję
o wyborze zawodu i dalszej drodze kształcenia.
Decyzja ta będzie miała istotny wpływ na dalsze jego życie. Wykonywany zawód określa miejsce
człowieka w społeczeństwie, jego system wartości, zachowanie , aspiracje i życiowe ambicje.
Aby decyzja o wyborze zawodu była trafna, uczeń musi zostać odpowiednio przygotowany do jej
podjęcia.
W takim momencie życia szczególnie ważna jest aktywność rodzicielska.
Nastolatki oczekują wsparcia ze strony rodziców i chętnie korzystają z ich rad. Badania wykazały, że
aż 80 procent młodzieży wskazuje jako najlepszych doradców właśnie rodziców.
Rola rodziców w planowaniu kariery zawodowej dzieci jest nieoceniona i większość z nich chce
mieć pewność, że wybory dokonane przez ich dzieci będą trafne i przyniosą satysfakcję w przyszłości.
Dlatego tak istotne jest zapewnienie skutecznej formy pomocy. Powinna się ona mieścić w ramach
triady doradczej: uczeń, rodzic, doradca zawodowy.
Istniejące zawody i specjalności oraz szkoły stawiają swoim kandydatom odmienne wymagania
pod względem warunków zdrowotnych, psychicznych i społecznych.
Wybierając zawód i ścieżkę kształcenia należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:
1. Stan zdrowia i rozwój fizyczny- konieczne jest ustalenie czy ogólny stan zdrowia dziecka
pozwoli sprostać wymaganiom konkretnego zawodu np. dobry wzrok potrzebny jest
zegarmistrzowi, zdrowe nogi powinien mieć np. stomatolog, fryzjer; wada słuchu jest
przeszkodą w wykonywaniu zawodu kierowcy, a alergia – w zawodach wymagających
kontaktu z chemikaliami, smarami, pyłami
2. Zdolności- mają ścisły związek z nabywanymi w toku życia wiadomościami
i umiejętnościami; w procesie nauki szkolnej rozwijają się różne formy i sposoby myślenia,
podnosząc na coraz wyższy poziom ogólną zdolność myślenia; ocena zdolności nie jest
sprawą łatwą; wyniki w nauce nie wystarczą; zdolności są mierzone nie tylko osiągnięciami,
ale i włożonym wysiłkiem, poświęconym czasem; przed wyborem zawodu i szkoły należy się
zastanowić jakie uzdolnienia ma nasze dziecko, z których przedmiotów przyswajanie wiedzy
przychodzi mu najłatwiej a z których najtrudniej ; czy dziecko ma uzdolnienia do nauki
teoretycznej czy raczej powinno wybrać szkołę zawodową ze względu na uzdolnienia
praktyczne ( warto na ten temat porozmawiać z nauczycielami); wyróżniamy zdolności ogólne
tj. inteligencję, a także spostrzegawczość, możliwość uczenia się, wyobraźnię sprawność
ruchową oraz zdolności specjalne np. językowe, matematyczne, sportowe, muzyczne czy
plastyczne
3. Zainteresowania – sukcesy w nauce szkolnej, potem w pracy zawodowej zależą nie tylko od
zdolności ale również od zainteresowań, które są ważnym czynnikiem motywacyjnym do
pracy w przyszłym z zawodzie; zainteresowania ulegają zmianie w ciągu życia jednostkiduży wpływ ma na to wychowanie, rodzina i najbliższe otoczenie; zainteresowania dziecka
łatwo jest zaobserwować w dobrych efektach w nauce szkolnej czy podczas zajęć w kołach
zainteresowań; rola zainteresowań w pracy zawodowej jest ogromna- jednostka, która wybiera
zawód zgodnie ze swoimi zainteresowaniami, wykonuje go chętnie, jest dobrym
pracownikiem a praca przynosi mu satysfakcję; przy wyborze zawodu ważne jest, aby
uzdolnienia pokrywały się z zainteresowaniami
4. Temperament – ludzkie reakcje mają różne tempo, siłę i trwałość; temperament to nasze
wewnętrzne życie emocjonalne oraz nasza zmienność, ekspresja ruchów, gestów, mimiki;
podstawowe cechy temperamentu- siła, ruchliwość i równowaga- mają duże znaczenie
w wyborze zawodu; ludzie różnią się miedzy sobą – jedni są zdolni do długotrwałej,
jednostajnej pracy, inni szybko się niecierpliwią, zniechęcają; uczniowi ruchliwemu nie
doradzamy zawodu np. zegarmistrza , montera, kreślarza, ponieważ w tego typu zawodach
bardzo dobrze będą się czuły osoby spokojne, lubiące ciszę , staranne i cierpliwe; natomiast
osoby o niskim stopniu ruchliwości nie powinny wybierać zawodów wymagających częstych
kontaktów z ludźmi np. recepcjonista pielęgniarka czy nauczyciel; natomiast duża
równowaga niezbędna jest w zawodach wymagających odpowiedzialności, częstego kontaktu
z ludźmi np. lekarz, nauczyciel, sprzedawca; silny temperament przyda się w zawodach
mechanicznych, budowlanych, pedagogicznych, medycznych.
5. Charakter – właściwości charakteru można poznać obserwując stosunek do samego siebie,
do pracy, do przedmiotów i do ludzi; przejawia się on w naszym zachowaniu, postępowaniu
i emocjach; cechy charakteru jednocześnie różnicują ludzi; cechy charakteru, usposobienia
mogą być pozytywne oraz negatywne; dobre cechy charakteru są pożądane do wykonywania
każdego zawodu, a w niektórych zawodach są bezwzględnie konieczne
6. Samoocena - to podstawowa potrzeba człowieka; stanowi fundament na którym opiera się
konstrukcja naszego życia i dlatego pełni tak istotną rolę w dokonywaniu wyborów
zawodowych; samoocena to właściwie pierwszy krok w planowaniu kariery zawodowej dzięki dobrej znajomości swoich mocnych i słabych stron młody człowiek jest w stanie
wybrać zawód, który przyniesie mu satysfakcję i dzięki któremu w przyszłości odniesie
sukces; nie wszyscy oceniają siebie jednakowo – jedni przeceniają swoje możliwości, inni
nie doceniają siebie, są też osoby, które oceniają siebie adekwatnie ( trafnie); jeżeli człowiek
ocenia prawidłowo swoje możliwości, wówczas jego samoocena jest adekwatna; następstwem
adekwatnej samooceny jest podejmowanie zadań odpowiadających możliwościom, co pozwoli
uniknąć niepowodzeń i uchroni np. przed przykrymi doznaniami emocjonalnymi
7. Perspektywy zatrudnienia – przy podejmowaniu decyzji o wyborze zawodu należy wziąć
pod uwagę perspektywy znalezienia pracy po ukończeniu szkoły; w tej sytuacji wskazana jest
pomoc w zwiększeniu orientacji na rynku pracy ( można udać się np. doradcy zawodowego
w Urzędzie Pracy, który wskaże tzw. zawody przyszłości lub uzyskać informacje na ten temat
za pośrednictwem Internetu)
Rodzice, pomagając dziecku w podjęciu właściwej decyzji o wyborze zawodu, powinni
w toku wychowania zwrócić uwagę na następujące sprawy :
1. Wyrabianie właściwego stosunku do pracy
• należy kształtować dziecka umiejętność podejmowania decyzji
w różnorodnych sprawach, co przygotuje je do podjęcia w przyszłości trudnej decyzji
jaką jest wybór zawodu
• od najmłodszych lat należy wdrażać dziecko do systematycznej pracy
w szkole, do sumiennego wykonywania codziennych obowiązków
2. Kształtowanie zainteresowań
• podsuwanie odpowiednich książek
• właściwy dobór programów telewizyjnych
• wspólne prace plastyczne- malowanie, rysowanie, wycinanie, lepienie itp.
• rozwijanie u dziecka jego własnych pasji, wspólny wybór zajęć dodatkowych
3. Zdobywanie informacji o zawodach
• organizowanie spotkań z przedstawicielami różnorodnych zawodów oraz
absolwentami, którzy opowiedzą dziecku o wykonywanych zawodach i szkołach
• udostępnianie informacji związanych z wyborem zawodu zawartych
w prasie np. „Perspektywy”, telewizji, Internecie
• udział w „dniach otwartych ” organizowanych przez szkoły ponadgimnazjalne;
uczniowie mogą zapoznać się z bazą szkoły, poczuć panujący w niej klimat,
porozmawiać nauczycielami, uczniami, doświadczyć jak wygląda oraz ile czasu
zajmuje dojazd z miejsca zamieszkania do szkoły
• spotkanie z doradcą zawodowym w szkole lub poradni psychologicznopedagogicznej
4. Kto ma decydować o wyborze zawodu ?
•
•
•
rodzice powinni aktywnie współuczestniczyć w wyborze zawodu przez dziecko,
powinni rozmawiać z dzieckiem na ten temat , poznać plany dziecka co do dalszego
kształcenia się, zachęcać do zdobywania informacji z różnych źródeł;
najlepiej, gdy decyzja zostanie podjęta wspólnie, gdy rodzice akceptują plany dziecka
lub dziecko wyraża zgodę na szkołę proponowaną przez rodziców; jednak , gdy
zaistnieje różnica zdań i nie dochodzi do porozumienia warto zastanowić się czy
wybór dziecka jest zgodny z jego zainteresowaniami, czy jest wyrazem buntu, czy też
sugeruje się ono decyzją koleżanki czy kolegi
w razie napotkania trudności ( braku porozumienia z dzieckiem, jakichkolwiek
wątpliwości ) można zwrócić się o pomoc do poradni psychologiczno-pedagogicznej;
gdy zaistnieje taka potrzeba w poradni przeprowadza się specjalistyczne badania,
które pozwalają ocenić m.in.: zdolności, zainteresowania, usposobienie ucznia, ocenić
jego wiadomości; należy jednak pamiętać, ze zadaniem specjalistów w poradni jest
tylko doradzanie, natomiast ostateczna decyzja należy zawsze do dziecka i jego
rodziców.
Pedagog: Elżbieta Pietrzak
BIBLIGRAFIA:
G. Sołtysińska, J. Woroniecka „Przygotowanie uczniów gimnazjum do wyboru zawodu”
L. Słodowa „ Jak pomóc dziecku w wyborze zawodu ?’’ Wychowawca , nr 1 /2005
J. Pawlak- „ Jak wspierać młodzież w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych?” Wychowawca, nr 1/ 2005
A. Paszkowska –Rogacz „Teoretyczne założenia Projektu Leonardo da Vinci - rola rodziców w planowaniu kariery
zawodowej ich dzieci” 2006-2008