Ku pamięci Bolesława Pogorzelskiego

Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej
Ku pamięci Bolesława Pogorzelskiego
Autor: Cezary
12.03.2013.
Zmieniony 12.03.2013.
Od prawej: kpt. ż. w. Wojciech Chamski, kpt. ż. w. Jan Sokołowski – kierownik Oddziału CMM
„Dar Pomorza―, kpt. ż. w. Daniel Duda – prezes Polskiego Towarzystwa Nautologicznego
(zdjęcie: Dorota Sołkiewicz)
 powiększ    powiększ    powiększ
powiększ    powiększ    powiększ
powiększ    powiększ    powiększ
powiększ    powiększ
8 marca br. na cumującym przy gdyńskim Skwerze Kościuszki żaglowcu-muzeum "Darze Pomorza" miała
miejsce niecodzienna uroczystość. OtÃłż o godz. 11.00 opuszczona została do połowy masztu bandera dla uczczenia pamięci zmarłego pod koniec lutego w Londynie Bolesława Pogorzelskiego. Skromną
uroczystość poprowadził profesor kpt. ż. w. Daniel Duda, przypominając zasługi zmarłego dla zachowania
dziedzictwa morskiego naszego kraju, jego wspÃłłpracę z Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku,
opiekę roztaczaną nad "Darem Pomorza" i zdobywaniem cennych dokumentÃłw uzupełniających zbiory
muzealne.
Bolesław Pogorzelski był przewodniczącym Związku Polskich OficerÃłw Marynarki Handlowej w Londynie.
Znalazł się poza krajem, jak wielu jemu podobnych uczniÃłw Państwowej Szkoły Morskiej w 1939 roku
(CeSpi).
Poniżej prezentujemy biogram (jak się okazuje bardzo cenny - po raz pierwszy w Internecie
publikowany), a przygotowany przez profesora kpt. ż. w. Daniela Dudę.
DANIEL DUDA
Akademia Marynarki Wojennej
Bolesław „Sławek― Pogorzelski absolwent Państwowej Szkoły Morskiej w Southampton,
radiotelegrafista ORP „MEDOC―, bohater konwojÃłw, ostatni prezes Związku OficerÃłw Polskiej
Marynarki Handlowej w Londynie (1921-2013).
Bolesław Pogorzelski pierwsze oficerskie szlify, s.s „Kościuszko―, Ocean Indyjski, 1942 r.
Bolesław Pogorzelski syn Antoniego i Olgi urodził się 23 marca 1921 r. w Żytomierzu na Ukrainie. W roku
1926 wraz z rodziną przeniÃłsł się do Warszawy. Podczas wakacji letnich spędzonych na wybrzeżu w
1930 roku postanowił podjąć pracę na morzu. Szkołę podstawową i renomowane Gimnazjum imienia
Stanisława Staszica skończył w 1938 w roku w Warszawie (uzyskując tzw. małą maturę) i w tymże też
roku znalazł się wśrÃłd przyjętych w poczet słuchaczy Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. Dnia 1
sierpnia 1938 roku zaokrętował w charakterze praktykanta – kandydata na s.v „Dar
Pomorza―, gdzie kapitanem był kpt. ż. w. Konstanty Kowalski i znalazł się wśrÃłd nowo
zaokrętowanych 75 kandydatÃłw do Państwowej Szkoły Morskiej, (na wydział nawigacyjny 31, na wydział
mechaniczny 26 i dodatkowo 18 praktykantÃłw na nowo utworzony wydział Transportu i Administracji
Morskiej zaokrętowano celem odbycia tzw. praktyki kandydackiej). Na fregatę zaokrętowało rÃłwnież 20
nowo przyjętych kandydatÃłw na jungÃłw, ktÃłrzy w przyszłości powinni zostać personelem podoficerskim
na statkach Polskiej Marynarki Handlowej.
Rejs był długi, statkiem jak wspomniano, dowodził kpt. ż. w. Konstanty Kowalski absolwent tczewskiej
Szkoły Morskiej (1926r.), pozostali oficerowie to rÃłwnież absolwenci tczewskiej i gdyńskiej Szkoły
Morskiej. „Dar Pomorza― obrał kierunek na Morze Karaibskie do atrakcyjnych i egzotycznych
portÃłw środkowoamerykańskich: Bridgetown na wyspie Barbados, Mayaguez na Puerto Rico, Cartagena
w Kolumbii i słynny Port Royal na pięknej wyspie Jamajce. Rejony te zostały bardzo dobrze dobrane,
bowiem pozwalały łatwo realizować programowe praktyki nawigacyjne.
***
http://archiwum.oficynamorska.pl
Kreator PDF
Utworzono 2-03-2017, 10:11
Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej
18 sierpnia 1939 roku po pierwszym roku studiÃłw Bolesław Pogorzelski wypływa na pokładzie „Daru
Pomorza― w krÃłtki rejs szkoleniowy po Bałtyku, by odbyć programową praktykę. I tu zastaje go
wybuch II Wojny Światowej.
Po pokonaniu wielu trudności wraz z pozostałymi słuchaczami Państwowej Szkoły Morskiej i pod
kierunkiem kapitana żeglugi wielkiej Konstantego Kowalskiego, Bolesław Pogorzelski już w miesiącu
wrześniu 1939 roku znalazł się na terenie Wielkiej Brytanii. Należy do grona słuchaczy, ktÃłrzy podjęli
decyzję wstąpienia do Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii lub Polskiego Wojska na terenie
Francji. B. Pogorzelski wstępuje do Marynarki Wojennej, gdzie kończy kurs radiotelegrafistÃłw, następnie
pełni służbę marynarską na okręcie OF (okręt francuski) „MEDOC―, jednostce przejętej od
Francji, okręt pełnił służbę pod trzema banderami (francuską, polską i angielską). Dnia 26 listopada 1940
okręt zostaje zatopiony przez niemiecki samolot, ginie trzech członkÃłw załogi w tym dowÃłdca komandor
porucznik dyplomowany Roman Stankiewicz.
Obraz o wymiarach 61x44 cm x 6 cm, wykonany przez B. Pogorzelskiego (oryginał w Jego imieniu
przekazałem Muzeum Marynarki Wojennej), przedstawia storpedowany „Medoc― w dniu 26
listopada 1940 r. przez niemiecki samolot. Obraz wykonany przez B. Pogorzelskiego ku pamięci
poległych. Zdjęcie w zbiorach Daniela Dudy
Latem 1940 roku odkomenderowano B. Pogorzelskiego do Southampton University, przy ktÃłrym działała
Państwowa Szkoła Morska, w ktÃłrej nauka prowadzona była w języku angielskim. Znalazł się tam wraz z
30 rÃłwieśnikami. OprÃłcz polskich kadetÃłw naukę pobierali Anglicy i Belgowie. Po ukończeniu Szkoły
Morskiej w Southampton w roku 1941 Bolesław Pogorzelski uzyskał dyplom oficera aspiranta porucznika
żeglugi małej (nr 2226/ 56776 z datą 14 czerwca 1942), wystawiony przez Konsula Generalnego R. P.
p.o. Dyrektora Urzędu Morskiego w Londynie. Był to stopień wprowadzony podczas wojny i pozwalał
zajmować na polskich statkach stanowisko oficera wachtowego. Dzięki temu dyplomowi mÃłgł podjąć
służbę na transportowcu wojennym s/s Kościuszko, na ktÃłrym pływał do końca 1944 roku, na Oceanie
Atlantyckim, Zatoce Perskiej, ale głÃłwnie na Oceanie Indyjskim. W tym ostatnim rejonie głÃłwnym
przeciwnikiem były japońskie okręty podwodne i nawodne. Na s/s Kościuszko Bolesław Pogorzelski
uczestniczył między innymi w operacji (HUSKY) lądowania na Sycylię. Pod koniec wojny uległ wypadkowi,
co przekreśliło jego dalszą służbę na morzu. Wadim Konstanty Taniewski podaje: Na polecenie Biura
Zarządu 1.3.1945 r. B. Pogorzelski został skierowany na kurs kapitanÃłw żeglugi wielkiej (Wadim‌Spis
personelu‌op.cit. s.259). Kursu kapitańskiego jednak Bolesław Pogorzelski nie podjął.
(kliknij fotkę - aby powiększyć)
Słuchacze Państwowej Szkoły Morskiej, University College, Southampton podczas ćwiczeń, ktÃłre
prowadzi angielski starszy sierżant. Pierwszy z lewej Wincenty Radzikowski, Stanisław Jurkiewicz, Edward
Juźwiak, Henryk Rukść, Andrzej Piorecki, Kazimierz Loroch, Janusz Michalak, Edmund Trzaska, Stanisław
Skorski. Pod murem od lewej stoją: Jerzy Pluciński, Tadeusz Ryba, Stanisław Kwiatkowski
Posiadając naturalny talent do rysowania B. Pogorzelski wybrał lądowy zawÃłd grafika, wykorzystał przy
tym jako kombatant przyznane mu stypendium i studiował w latach 1947-1950 w londyńskiej Szkole
Sztuki Stosowanej. Ten drugi wyuczony zawÃłd uprawiał do czasu przejścia na emeryturę. Zajmował się
rÃłwnież żeglarstwem. Do kraju po zakończeniu działań wojennych nie powrÃłcił, pozostał na emigracji
(na emigracji pozostało 92 procent polskiego personelu pływającego). W wyuczonym zawodzie pracował
w Londynie oraz w Belgii i Francji. Przez wiele lat prowadził własny zakład graficzny w Londynie. Swoje
prace wystawiał w szeregu galeriach - jak sam mawiał - z rÃłżnym sukcesem. W roku 1963 zawarł
związek małżeński (obywatelka Anglii ), z ktÃłrego miał dwie cÃłrki.
Utrzymywał ciągły kontakt z Polskim Związkiem OficerÃłw Marynarki Handlowej w Londynie (z sekcją
marynarzy), był jej czynnym członkiem. WspÃłłredagował „OkÃłlnik―, ktÃłry od numeru 50
przyjął piękną szatę graficzną, będącą jego dziełem. Prezesował wiele lat Polskiemu Związkowi OficerÃłw
Marynarki Handlowej w Londynie, utrzymując kontakt z oficerami Marynarki Wojennej pozostającymi na
wychodźstwie, aż do czasu zakończenia jego chlubnej działalności w roku 2005 (pozostało jedynie
wÃłwczas trzech czynnych członkÃłw). Akta Związku przekazał do Instytutu Sikorskiego w Londynie.
Roczniki pisma Polskiego Związku OficerÃłw Marynarki Handlowej „OkÃłlnik― przekazał do
Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku, Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, Akademii Morskiej
w Gdyni i do Instytutu Piłsudskiego w Londynie.
http://archiwum.oficynamorska.pl
Kreator PDF
Utworzono 2-03-2017, 10:11
Fundacja Promocji Przemysłu Okrętowego i Gospodarki Morskiej
Bolesław Pogorzelski od wielu lat wspierał działania Centralnego Muzeum Morskiego, Akademii Morskiej w
Gdyni, Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, głÃłwnie przekazując archiwalia, był członkiem Polskiego
Towarzystwa Nautologicznego. Wspierał Archiwum Ludzi Morza, przy Muzeum Miasta Gdyni, a potem przy
Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku. Należał do grona członkÃłw Towarzystwa PrzyjaciÃłł statkumuzeum „Dar Pomorza―.
Posiadane odznaczenia: 1939-45 Atlantic Star, Africa Star with North African Clasp, Pacific Star, Italy
Star, War Medal 1939-15 z okuciem, (Ministry of Transport 8th July 1953) Krzyż za Bitwy i Konwoje
Morskie (28 października 1991), Polska Swemu Marynarzowi (medal wydany przez Polski Rząd na
Uchodźctwie), Londyn l945.
Stowarzyszenie KapitanÃłw Żeglugi Wielkiej pismem z dnia 18 czerwca 1996 r. w uznaniu zasług nadało
mu odznakę i prawo noszenia Honorowej Odznaki Stowarzyszenia KapitanÃłw Żeglugi Wielkiej. Odznaka
została wręczona podczas postoju „Daru Młodzieży― w Londynie.
W roku 2007 minister gospodarki morskiej przyznał B. Pogorzelskiemu na wniosek Polskiego
Towarzystwa Nautologicznego odznakę „Zasłużony Pracownik Morza― (nr leg.ZM-14/1/07 z dnia
24 maja 2007R., ktÃłra została wręczona w ambasadzie Polskiej w Londynie). Posiadał rÃłwnież wiele
dyplomÃłw, w tym Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, za pomoc udzielaną na nasz apel
„Darowi Pomorza― (bencel drut, środki czyszczące, materiały, inne), pomoc przy odtworzeniu
„Kamienia Skalnego― i Cutty Sark Trophy, uzyskanie w Wielkiej Brytanii i przekazanie
materiałÃłw do książki autorÃłw Daniel Duda i Zbigniew Urbany i „Pierwszy w wielkiej sztafecie―.
Szef Komisji Likwidacyjnej Polskich Sił Zbrojnych w Anglii wydał Bolesławowi Pogorzelskiemu
zaświadczenie (Nr 20142)o Ukończeniu Służby stwierdzając w nim, że służył w polskich Siłach Zbrojnych
w okresie 1939 - 24 luty 1947 r. Londyn 24 luty 1947r.
Należy tu dodać, że zgodnie z rozkazem Generała Władysława Sikorskiego (rok 1939), służba w
Marynarce Handlowej podczas wojny liczy się jako służba żołnierska.
Bolesław Pogorzelski publikował swe prace między innymi w organie Związku OficerÃłw Polskiej Marynarki
Handlowej w Londynie- „OkÃłlnik―, „Morzu―, prasie polonijnej w Wielkiej Brytanii. Wydał
książkę wspomnieniową o znamiennym tytule: „Przyszłość bez jutra― wydaną w Cape Town
Republika Południowej Afryki, 2008. Reprint tej książki dzięki staraniom Stowarzyszenia KapitanÃłw
Żeglugi Wielkiej, z piękną przedmową prezydenta miasta Gdyni dr Wojciecha Szczurka, ukazał się
nakładem „Infodruk―, Gdynia 2009.
Bolesław Pogorzelski zmarł w dniu 26 lutego 2013 r. w londyńskim szpitalu WEST Middlesex. Kremacja
zwłok nastąpiła w dniu 8 marca 2013 r. w Mortlake Crematorium w Londynie.
***
Polskie Towarzystwo Nautologiczne, Stowarzyszenie KapitanÃłw Żeglugi Wielkiej i Centralne Muzeum
Morskie postanowiły pożegnać Bolesława Pogorzelskiego poprzez opuszczenie w dniu 8 marca o godzinie
11.00 bandery na s.v „Darze Pomorza― do połowy flagsztoku.
Ceremonię i modlitwę prowadził na pokładzie „Daru Pomorza― kpt. ż. w. Daniel Duda, ktÃłry
podkreślił Jego zasługi. a kpt. ż. w. Wojciech Chamski w imieniu kolegÃłw ze Stowarzyszenia KapitanÃłw
Żeglugi Wielkiej opuścił na wody basenu portowego wiązankę kwiatÃłw.
Bibliografia:
1. Daniel Duda, Bolesław Pogorzelski, „Nautologia― nr 145/20082. Bolesław Pogorzelski,
„Przyszłość bez jutra―, Cape Town, Republika Południowej Afryki, 2008
3. Sawicki J.K. Kadry Morskie Rzeczypospolitej, Tom 1, Gdynia 2000
4. Wadim Konstanty Taniewski, Spis Personelu zatrudnionego na statkach Polskiej Marynarki Handlowej
w latach 1939-1945, CMMÂ w Gdańsku
5. Akta Polskiego Towarzystwa Nautologicznego
6. http://pl.wikipedia.org/wiki/Okręty_francuskie_pod_polską_banderą
 „Dar Pomorza― z opuszczoną banderą, kwiaty od Stowarzyszenie KapitanÃłw Żeglugi Wielkiej
(zdjęcie: Dorota Sołkiewicz)
http://archiwum.oficynamorska.pl
Kreator PDF
Utworzono 2-03-2017, 10:11