Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik

Załącznik do Uchwały
Rady Ministrów Nr........
z dnia .............. 2006 r.
Program Wieloletni
Ekspozycja
Centrum Nauki Kopernik
w latach 2006-2008
Spis treści:
1.Wstęp…………………………………………………………………………….......…........3
2. Założenia programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”....…….............5
2.1. Przesłanki utworzenia Centrum Nauki Kopernik..........................................................5
2.2. Cele merytoryczne i ekonomiczne programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum
Nauki Kopernik“.....…....................................................................................................7
2.3. Zadania w ramach programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki
Kopernik“…...………………………..……...…………….………………..….............9
3. Harmonogram realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki
Kopernik”.....……………………………………………………………………………….12
4. Zarządzanie projektem i kontrola……………………………………………….…………15
4.1. Zespół ds. Centrum Nauki Kopernik………………………………………………...15
4.2. Ciała doradcze i współpracujące…………………………......……………………....16
5. Skutki ekonomiczne i finansowe dla budżetu państwa w latach 2006-2008 …...……........17
6. Zgodność programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik“ z planami
rozwoju i strategiami państwa oraz UE……...................................…………………….….18
7. Wskaźniki realizacji celów programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki
Kopernik” w latach 2006-2008….....…………......................................................………..23
8. Harmonogram wydatków na lata 2006-2008, ponoszonych z budżetu będącego
w dyspozycji ministra właściwego do spraw nauki..............................................................33
Załączniki …………………………………………………………………………………….34
2
1. Wstęp
Przedmiotem niniejszego programu jest stworzenie ekspozycji pierwszego w Polsce Centrum
Nauki, która zostanie udostępniona zwiedzającym w budynku zlokalizowanym w Warszawie
na terenach bulwarów nadwiślańskich.
Centra nauki są instytucjami funkcjonującymi od wielu lat na całym świecie. Ich rolą jest
upowszechnianie i popularyzacja wiedzy w nowoczesnej formie, ukazywanie roli nauki
w rozwoju społecznym i gospodarczym kraju oraz podnoszenie jakości kształcenia. Centra
takie zmieniają i kształtują wizerunek miast i krajów, w których funkcjonują. Pomimo
kilkunastoletnich starań środowisk naukowych, do chwili obecnej w Polsce, największym
kraju spośród nowych państw członkowskich Unii Europejskiej, nie istnieje tego typu
nowoczesna placówka.
W 2004 roku z inicjatywy Ministra Nauki i Informatyzacji, Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu[1] oraz Miasta Stołecznego Warszawa podjęto działania zmierzające do utworzenia
w Warszawie Centrum Nauki Kopernik. Centrum będzie wspólną instytucją kultury powołaną
przez wymienione wyżej podmioty zgodnie z ustawą z dnia 25 października 1991 r.
o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r., Nr 13, poz. 123 ze
zm.).
Współpraca między podmiotami tworzącymi Centrum została określona w dokumentach:
-
Porozumienie o intencji współpracy dla realizacji projektu „Eksploratorium“[2] z dnia
17 marca 2004 r.
-
Umowa o utworzeniu wspólnej instytucji kultury pn. Centrum Nauki Kopernik[3] z dnia
1 czerwca 2005 r. (zgodnie z zapisami Ustawy o organizowaniu i prowadzeniu
działalności kulturalnej z dn. 25.10.1991 r.)
-
Statut instytucji kultury Centrum Nauki Kopernik
-
Uchwała Nr LVI/1526/2005 Rady m.st. Warszawy z dnia 8 lipca 2005 r. w sprawie
wyrażenia zgody na utworzenie instytucji kultury pod nazwą „Centrum Nauki Kopernik”.
[1]
Ministerstwo Edukacji i Nauki powstało w październiku 2005 r. w rezultacie połączenia Ministerstwa Nauki i
Informatyzacji oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. Obecnie Minister Edukacji i Nauki jest ministrem
właściwym ds. nauki, oświaty i wychowania oraz szkolnictwa wyższego. Będzie więc reprezentować dwa
podmioty założycielskie Centrum Nauki KOPERNIK.
[2]
Eksploratorium było roboczą nazwą Centrum Nauki Kopernik.
[3]
Umowa w załączeniu.
3
Na mocy ww. dokumentów Miasto Stołeczne Warszawa przeznacza teren pod budowę
Centrum oraz kwotę 89 945 000 złotych na wzniesienie obiektów, które zostaną przekazane
Centrum w nieodpłatne użytkowanie na okres 30 lat, zaś minister właściwy ds. nauki
finansuje koszt utworzenia ekspozycji Centrum.
Pod budowę Centrum Nauki Kopernik przeznaczono tereny bulwarów nadwiślańskich,
w rejonie ograniczonym ulicami Wybrzeże Kościuszkowskie, Lipowa, Tamka oraz brzegiem
Wisły, a jego budowa planowana jest na lata 2006-2008. W budynku Centrum mieścić się
będą ekspozycje stałe i zmienne (o łącznej powierzchni ok. 7.000 m2), sale wykładowe,
nowoczesne laboratoria edukacyjne i multimedialne planetarium, zaplecze turystyczne
(restauracja, kawiarnia, sklep z pamiątkami itp.), magazyn i warsztat. Całkowita powierzchnia
siedziby Centrum będzie wynosić ok. 15.000 m2. W bezpośrednim otoczeniu Centrum
planowany jest „Park Odkrywców”, przeznaczony na imprezy plenerowe oraz zewnętrzne
ekspozycje o charakterze edukacyjnym, naukowym i artystycznym.
Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik składać się będzie z interaktywnych stanowiskurządzeń umożliwiających zwiedzającym samodzielne przeprowadzanie eksperymentów,
m.in. z zakresu fizyki, chemii, biologii, archeologii. Dopełnieniem ekspozycji będą sale
laboratoryjne i wykładowe oraz planetarium.
Stworzenie ekspozycji umożliwi Centrum Nauki Kopernik realizację celów w obszarach
upowszechniania nauki, kultury oraz edukacji poprzez działalność polegającą na kreowaniu i
koordynowaniu inicjatyw upowszechniających wiedzę, takich na przykład jak: organizacja
zewnętrznych pokazów naukowych, szkolenia dla nauczycieli i animatorów kultury,
stworzenie klubu dziennikarzy naukowych, organizacja konkursów młodych wynalazców i
konkursów dla szkół, organizacja otwartych wykładów i pokazów.
Działalność Centrum Nauki Kopernik przyczyni się do wyrównania standardów
cywilizacyjnych Polski z innymi krajami Unii Europejskiej. Zgodnie z zapisami Strategii
Lizbońskiej państwa członkowskie i ich partnerzy społeczni powinni m.in.: „zwiększać
inwestycje w sieci i w wiedzę (...) oraz dawać pierwszeństwo poziomowi i jakości inwestycji
w badania, edukację i kształcenie”. Przykładem efektywnych działań tego typu stanie się
Centrum Nauki Kopernik, wspierane przez rząd RP.
4
Świadome i efektywne korzystanie z osiągnięć współczesnej nauki i techniki, a także
budowanie społeczeństwa informacyjnego, wymagają od obywateli zrozumienia procesów
i zjawisk rządzących otaczającym ich światem. Rozwijanie gospodarki opartej na wiedzy
wymaga dobrze wykształconych i kreatywnych kadr. Żaden z tych priorytetów nie zostanie
zrealizowany bez aktywnego działania na rzecz promocji i popularyzacji nauki. Zadaniu
temu nie jest w stanie podołać system edukacji szkolnej i akademickiej, konieczne jest
wsparcie instytucji i inicjatyw z zakresu edukacji nieformalnej, realizujących koncepcję
kształcenia przez całe życie (tzw. kształcenie ustawiczne). Ma temu służyć ekspozycja
w Centrum Nauki Kopernik.
Realizacja programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik” przyczynia
się bezpośrednio do wypełnienia postanowień zawartych w wielu dokumentach
i programach strategicznych: Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004-2006, Założeniach
do Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015, Wstępnym Projekcie Narodowych Strategicznych
Ram Odniesienia 2007-2013, Założeniach polityki naukowej, naukowo-technicznej i
innowacyjnej państwa do 2020 r., Narodowej Strategii Rozwoju Kultury i jej uzupełnieniu na
lata 2004-2020, w tym w Narodowych Programach Kultury „Ochrona Zabytków i
Dziedzictwa Kulturowego” oraz „Znaki Czasu” oraz programie Komisji Europejskiej
„Science and Society”.
2. Założenia programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki
Kopernik”
2.1 Przesłanki utworzenia Centrum Nauki Kopernik
Konieczność rozwijania nowoczesnych form popularyzacji nauki, upowszechniania wiedzy
oraz realizacji zasady kształcenia przez całe życie sprawiają, że niezbędne jest wsparcie
programem rządowym stworzenia ekspozycji pierwszego w Polsce Centrum Nauki Kopernik.
W polskim społeczeństwie istnieje niezaspokojona potrzeba poznania osiągnięć nauki, jej
nowoczesnych metod oraz społecznych, etycznych i ekonomicznych skutków badań.
Dowodzi tego rosnąca popularność festiwali i pikników naukowych lub „dni otwartych“
w placówkach badawczych. Mają one jednak charakter krótkotrwałych imprez. Nie jest
w wystarczającym stopniu realizowana koncepcja kształcenia przez całe życie, brakuje
instytucji, które w profesjonalny sposób prowadziłyby stałą działalność edukacyjną
5
w zakresie upowszechniania nowoczesnej wiedzy i podnoszenia kultury naukowotechnicznej. Nauka nie jest prezentowana jako dziedzina atrakcyjnych poszukiwań, ale jako
obszar niezrozumiały dla przeciętnego odbiorcy.
Polskie środowisko naukowe wyróżnia się szczególnym zaangażowaniem i umiejętnościami
upowszechniania nauki. Wyrazem tego jest fakt, że do grona 10 najlepszych europejskich
praktyk w obszarze popularyzacji nauki Komisja Europejska zaliczyła Festiwal Nauki –
Warszawa i Piknik Naukowy Polskiego Radia BIS. Twórcy tych przedsięwzięć znajdują się
w gronie inicjatorów i organizatorów Centrum Nauki Kopernik i jego Rady Programowej, a w
działalność Centrum zaangażowali się najwybitniejsi polscy uczeni.
Uzasadniając konieczność stworzenia ekspozycji w Centrum Nauki Kopernik, należy
powołać się w szczególności na następujące przesłanki:
•
Poznawanie
zjawisk poprzez samodzielnie wykonywane
doświadczenia
lub
rozwiązywanie problemów jest efektywną metodą zdobywania wiedzy. Szkoły nie są
w stanie zapewnić wystarczającej liczby zajęć o charakterze laboratoryjnym
i doświadczalnym. Trudne, a często niemożliwe jest zaprezentowanie najnowszych
dziedzin nauki (nanotechnologie, biotechnologia) oraz dziedzin wymagających
specjalnej infrastruktury (np. kriogenika, fizyka wysokich napięć).
•
W Polsce nie istnieje żadne interaktywne centrum nauki, podczas gdy większość
krajów Unii Europejskiej ma po kilka takich instytucji. Placówki tego typu powstały
także w Estonii i na Węgrzech.
•
Nauczyciele i animatorzy kultury nie mają wystarczającego wsparcia w zakresie
przygotowywania i prowadzenia zajęć angażujących ucznia do samodzielnej pracy
oraz
zajęć
dotyczących
współczesnych
dziedzin
nauki
lub
zagadnień
interdyscyplinarnych.
•
Bardzo niska jest świadomość polskiego społeczeństwa dotycząca polskiego oraz
europejskiego dziedzictwa naukowego i kulturowego. Dla wielu osób nie jest jasny cel
i potrzeba prowadzenia badań naukowych oraz ich znaczenie dla rozwoju gospodarki
i postępu cywilizacyjnego kraju.
•
Wobec dynamicznego rozwoju nauki i coraz większego jej skomplikowania z jednej
strony oraz wpływu nauki na życie codzienne z drugiej strony, konieczne jest
rozwijanie dialogu między nauką a finansującym ją społeczeństwem. Obecnie uważa
6
się, że instytucje typu centrum nauki są najbardziej efektywnymi formami
komunikacji społecznej w zakresie nauki.
•
Narasta zjawisko „wykluczenia technologicznego/informacyjnego” – ograniczenia
szans rozwoju i samorealizacji spowodowanego brakiem dostępu do nowych
technologii i wiedzy o nich.
•
Od kilku lat notuje się stały spadek liczby studentów na kierunkach ścisłych, które są
podstawą rozwoju nowoczesnych gałęzi gospodarki. Wynika więc z tego konieczność
zwiększania zainteresowania młodych ludzi tymi dziedzinami nauki.
2.2. Cele merytoryczne i ekonomiczne programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum
Nauki Kopernik”
Celem programu wieloletniego jest utworzenie ekspozycji Centrum Nauki Kopernik
(CNK), to jest stworzenie bazy materialnej, która będzie służyć upowszechnianiu nauki i
kultury oraz podnoszeniu standardów edukacji.
Koncepcja interaktywnej ekspozycji CNK umożliwia zastosowanie jednej z najbardziej
efektywnych metod poznawania relacji człowiek – przyroda - cywilizacja, w tym
w szczególności zaawansowanej wiedzy o osiągnięciach nauki i techniki oraz ich wpływie na
życie człowieka. Ekspozycja składająca się z nowoczesnych interaktywnych urządzeń,
umożliwia samodzielne przeprowadzanie działań i doświadczeń, obserwowanie i badanie
określonego zjawiska fizycznego, reakcji chemicznej czy struktury biologicznej. Obecne są
także wybrane dyscypliny humanistyczne: archeologia, psychologia oraz nauki społeczne. W
odróżnieniu od klasycznej edukacji szkolnej, korzystanie z ekspozycji centrum nauki wymaga
osobistego zaangażowania użytkownika w proces poznawczy, jego aktywności. Uzyskana w
ten sposób wiedza jest znacznie trwalsza i bardziej efektywnie wykorzystywana, zaś sam
sposób jej zdobywania może ulec rozszerzeniu na inne sfery aktywności użytkowników
Centrum Nauki. Ekspozycja jest kluczowym elementem działań Centrum Nauki,
adresowanych zarówno do indywidualnych zwiedzających, jak i do grup zorganizowanych, ze
szczególnym uwzględnieniem grup szkolnych i studenckich.
Realizacja programu wieloletniego będzie służyć urzeczywistnieniu niżej wymienionych
celów szczegółowych instytucji kultury Centrum Nauki Kopernik:
•
Wzbogacenie i poszerzenie lokalnej, regionalnej i ogólnopolskiej bazy edukacyjnej
jako instrumentu poprawy jakości kształcenia i dostępu do wiedzy
7
Centrum oferuje unikalną możliwość nieformalnej edukacji poszerzając i dopełniając w ten
sposób proces kształcenia w szkołach. Działalność Centrum wypełnia też znaczącą lukę w
możliwości kształcenia przez całe życie, wzbogacając wiedzę o świecie i zrozumienie nauki
wśród osób, które już zakończyły proces formalnej edukacji. Nierównomierny dostęp do
najnowszych dziedzin wiedzy oraz brak zrozumienia i wykorzystywania nowoczesnych
technologii prowadzi do zjawiska tzw. wykluczenia informacyjnego, czyli pojawiania się
obywateli o mniejszych szansach rozwoju osobistego i zawodowego. Działalność Centrum
Nauki, w tym ekspozycja stała i objazdowa, wydajnie przeciwdziała temu zjawisku.
Zespół Centrum Nauki Kopernik, składający się z popularyzatorów nauki i ekspertów
zajmujących się metodyką kształcenia i komunikacji, dzięki doświadczeniom zebranym m.in.
podczas użytkowania ekspozycji stałej oraz organizowania zajęć dla grup dzieci i młodzieży
będzie prowadził szkolenia dla nauczycieli i animatorów kultury w zakresie nowatorskich,
efektywnych metod edukacji i upowszechniania nauki.
•
Promocja osiągnięć nauki polskiej i europejskiej
Ekspozycja ukazująca ciągłość badań naukowych, prezentująca zastosowania osiągnięć nauki
polskiej i europejskiej, umożliwia dostrzeżenie ich znaczenia dla rozwoju gospodarczego i
cywilizacyjnego oraz dla kultury człowieka. Ekspozycja Centrum Nauki i jego działania
(pokazy, warsztaty, wykłady) przyczyniają się do podniesienia świadomości społeczeństwa w
zakresie polskiego i europejskiego dziedzictwa naukowego i kulturowego. Dotyczy to
szczególnie osiągnięć polskich naukowców, które mając duże znaczenie dla gospodarki,
medycyny czy kultury, bez działań Centrum w większości przypadków pozostaną
społeczeństwu nieznane. Wspieranie badaczy w popularyzacji ich pracy, przez aktywizowanie
ich do współorganizowania ekspozycji stałej i czasowej oraz angażowania się w działania
Centrum Nauki, przyczyni się do wzrostu społecznej akceptacji dla ich działalności.
Centrum Nauki Kopernik będzie nowoczesną wizytówką Polski i Warszawy jako podmiotów
inwestujących w naukę i edukację. Obecnie Polska jest postrzegana jako kraj o bogatej
kulturze i obiecujących możliwościach gospodarczych. Dotychczas nie prowadzono promocji
Polski jako kraju inwestującego w naukę i edukację. Centrum Nauki Kopernik, jako jedno z
najnowocześniejszych w Europie, przyczyni się do budowania wizerunku naszego kraju także
i w tym zakresie. Doświadczenia innych krajów europejskich wykazują, że skupienie
8
instytucji kulturalnych, rozrywkowych i centrów nauki wywiera efekt synergistyczny,
znacząco zwiększając atrakcyjność i rangę miasta, regionu i kraju.
•
Ożywienie gałęzi gospodarki związanych z funkcjonowaniem Centrum Nauki
Kopernik
Budowa i wyposażenie ekspozycji uczyni Centrum Nauki Kopernik jednym z największych
odbiorców pomocy dydaktycznych i naukowych w kraju. Jednocześnie Centrum będzie
inspirowało swoją kreatywnością inne ośrodki, co przyczyni się do ożywienia rynku
producentów i dystrybutorów pomocy dydaktycznych i naukowych. Centrum Nauki
Kopernik będzie nie tylko odbiorcą tego typu produktów i usług, ale także ich inspiratorem i
konsultantem.
Centrum będzie także jedną z większych atrakcji Warszawy, przyciągającą turystów z kraju i
zagranicy. Znajdzie to swoje wymierne odzwierciedlenie we wzroście dochodów miasta i
regionu.
Oczekuje się, że docelowo Centrum Nauki zatrudniać będzie bezpośrednio kilkadziesiąt osób
oraz współpracować z licznymi kontrahentami zewnętrznymi. Ponadto Centrum będzie
oferować staże i praktyki zawodowe dla znacznej liczby młodzieży oraz możliwość
doskonalenia zawodowego dla nauczycieli, dziennikarzy i animatorów kultury.
Zestawienie wskaźników realizacji celów zarówno programu wieloletniego jak i instytucji
kultury Centrum Nauki Kopernik przedstawiono w punkcie 6. niniejszego programu.
2.3. Zadania w ramach programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”
Podstawowym zadaniem realizowanym w ramach programu wieloletniego jest budowa
ekspozycji stałej w instytucji kultury Centrum Nauki Kopernik. Na zadanie to składają się
następujące zadania szczegółowe:
1. Budowa interaktywnych eksponatów ekspozycji stałej,
2. Zakup i instalacja Planetarium,
3. Budowa laboratoriów i pracowni,
4. Budowa ekspozycji w Parku Odkrywców.
Wstępną koncepcję ekspozycji stałej opracował zespół doświadczonych popularyzatorów i
organizatorów nauki. Po procesie konsultacji z przedstawicielami środowisk naukowych i
9
edukacyjnych sformułowano projekt ekspozycji składającej się z: ok. 300 urządzeń
podzielonych na 6 interdyscyplinarnych działów, multimedialnego planetarium i naukowej
sali zabaw dla najmłodszych. Dokument ten będzie podstawą do organizowania otwartych,
międzynarodowych
konkursów
i
przetargów
na
projekt
i
wykonanie
działów
i poszczególnych urządzeń. W wyniku tej procedury powstanie nowoczesna ekspozycja o
europejskim standardzie i oryginalnym charakterze. Stworzenie wyposażenia i ekspozycji
Centrum nastąpi w latach 2006 - 2008. Oddanie do użytku całej ekspozycji planowane jest na
2008 rok. Opis ekspozycji Centrum Nauki przedstawiono w załączniku „Koncepcja
ekspozycji stałej Centrum Nauki Kopernik”.
Realizacja zadania budowy ekspozycji stałej pozwoli na podjęcie przez instytucję kultury
Centrum Nauki Kopernik zadań nie będących przedmiotem finansowania w ramach
niniejszego programu wieloletniego, ale prowadzących do realizacji jej długofalowych
celów:
•
Organizacja zajęć doświadczalnych
Zajęcia prowadzone przez moderatorów z wykorzystaniem stanowisk ekspozycji Centrum
oraz w nowoczesnych laboratoriach są istotnym elementem oferty adresowanym przede
wszystkim do zorganizowanych grup szkolnych. W ten sposób Centrum wspiera edukację
w obszarze trudnym lub niemożliwym do zrealizowania w szkole – na przykład genetyki
molekularnej, fizyki niskich temperatur czy wysokich napięć. Zorganizowane grupy mają
możliwość wyboru tematyki zajęć z katalogu propozycji Centrum.
•
Organizacja pokazów w planetarium
Pod kopułą wyposażoną w system do prezentacji multimedialnych odbywać się będą
pokazy o tematyce naukowej i kulturalnej dla 150-170 widzów. Obraz wyświetlany
będzie na całej powierzchni kopuły, w zakresie 360 stopni w poziomie i około 180 stopni
w pionie, co daje widzom wrażenie pełnego uczestnictwa w widowisku. Zastosowanie
nowoczesnej,
wielofunkcyjnej
aparatury
pozwoli
na
prezentacje
programów
edukacyjnych i poznawczych z astronomii i innych dziedzin wiedzy (np. paleobiologii,
antropologii, biologii molekularnej). W planetarium będą mogły się także odbywać
inscenizacje muzyczne, poetyckie czy teatralne.
•
Organizacja, wspieranie i koordynacja przedsięwzięć związanych z popularyzacją
nauki i kultury w skali regionu i kraju.
10
Centrum współorganizuje i wspiera swoją ekspozycją, innymi zasobami oraz własnym
doświadczeniem
masowe
imprezy
popularyzujące
naukę,
ze
szczególnym
uwzględnieniem festiwali nauki i pikników naukowych. Centrum wspiera kolejne, nowo
powstające lokalne centra nauki oraz inne inicjatywy o podobnych celach i charakterze.
Centrum organizuje otwarte pokazy, wykłady i dyskusje z udziałem naukowców i
twórców, inspirując społeczną debatę na tematy dotyczące nauki, technologii oraz
współzależności nauki i gospodarki.
•
Działalność
badawcza
i
edukacyjna
w
zakresie
komunikacji
naukowej.
Centrum przygotowuje analizy, organizuje szkolenia oraz opracowuje publikacje mające
na celu doskonalenie nauczycieli, studentów różnych kierunków oraz animatorów kultury
w zakresie metod popularyzacji nauki, dydaktyki z wykorzystaniem stanowisk i urządzeń
ekspozycji Centrum, nowoczesnych materiałów i strategii nauczania, organizowania zajęć
o charakterze interakcyjnym (aktywizujących ucznia). Centrum wzbogaca wiedzę
nauczycieli w obszarze najnowszych dziedzin i osiągnięć nauki. W działaniach tych biorą
udział zarówno pracownicy Centrum, jak i współpracujący z nim eksperci.
•
Współpraca z zagranicznymi centrami nauki i muzeami nauki w zakresie wspólnego
przygotowywania urządzeń, ekspozycji i działań z zakresu edukacji i popularyzacji nauki,
wymiany i wynajmu wystaw czasowych, doradztwa i ewaluacji oferty programowej.
•
Organizacja przedsięwzięć artystycznych – wystaw, koncertów i przedstawień – przy
wykorzystaniu ekspozycji Centrum oraz Parku Odkrywców.
W Parku Odkrywców, stanowiącym część ekspozycji na zewnątrz budynku Centrum,
eksponowane będą dzieła sztuki inspirowane tematyką naukową. W ten sposób sztuka
zostanie wykorzystana jako efektywne medium pośredniczące w przekazywaniu
społeczeństwu treści naukowych i budowaniu świadomości o tym, iż nauka i sztuka
wspólnie tworzą kulturę.
11
3. Harmonogram realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum
Nauki Kopernik”
Zadanie
1. Budowa
interaktywnych
eksponatów
ekspozycji stałej
2006 rok
maj:
Powołanie zespołu ds. tworzenia
ekspozycji, składającego się z
autorów koncepcji ekspozycji,
wystawienników, specjalistów od
wzornictwa i kierownika warsztatu;
opracowanie dokumentacji
konkursowej/przetargowej,
zawierającej koncepcję działów i
zasady identyfikacji wizualnej.
Dostosowanie koncepcji ekspozycji
stałej do projektu
architektonicznego budynku,
wyłonionego w wyniku konkursu
w dniu 12 grudnia 2005.
maj – lipiec:
Konkursy i przetargi na projekt i
realizację sześciu galerii ekspozycji
stałej oraz galerii dziecięcej.
czerwiec – wrzesień:
Opracowanie koncepcji
eksponatów artystycznonaukowych.
sierpień – wrzesień:
Podpisanie umów ze zwycięzcami
konkursów.
2007 rok
styczeń – grudzień:
Tworzenie eksponatów
przez kontrahentów.
Nadzór zespołu ds.
tworzenia ekspozycji nad
procesem tworzenia
projektów, prototypów i
eksponatów.
Tworzenie eksponatów w
warsztacie Centrum.
styczeń – marzec:
Podpisanie umów na
produkcję wybranych
eksponatów, promujących
naukę polską w polskich
ośrodkach naukowobadawczych i
dydaktycznych.
2008 rok
styczeń-maj:
Produkcja
eksponatów przez
kontrahentów i
warsztat Centrum.
czerwiec-sierpień:
Transport i instalacja
eksponatów w
budynku Centrum.
wrzesień:
Formalny odbiór
eksponatów.
Testowanie
ekspozycji.
październik:
Otwarcie Centrum z
ekspozycją stałą dla
publiczności.
styczeń – marzec:
Zamówienie wybranych
eksponatów u polskich i
zagranicznych artystów.
kwiecień - grudzień:
Produkcja eksponatów.
październik – grudzień:
Rozpoczęcie realizacji zamówień
przez kontrahentów.
Rozpoczęcie produkcji wybranych
eksponatów w warsztacie Centrum
zgodnie z założeniami
wzorniczymi i funkcjonalnym,
wynikającymi z konkursów/
przetargów.
2. Budowa
laboratoriów i
pracowni
wrzesień-grudzień:
Opracowanie szczegółowej
koncepcji wyposażenia
laboratoriów i pracowni
tematycznych.
styczeń-luty:
Opracowanie dokumentacji
przetargowej.
marzec-czerwiec:
Przetargi na wyposażenie
laboratoriów i pracowni.
lipiec-sierpień:
Podpisanie umów z
kontrahentami
wyłonionymi w procedurze
styczeń-maj:
Produkcja
wyposażenia
laboratoriów i
pracowni przez
kontrahentów.
czerwiec-sierpień:
Transport i instalacja
wyposażenia
laboratoriów w
budynku Centrum.
12
przetargowej.
wrzesień – grudzień:
Realizacja umów
wrzesień:
Formalny odbiór
wyposażania
laboratoriów i
pracowni.
Testowanie
wyposażenia.
październik:
Otwarcie Centrum
Nauki Kopernik.
3. Budowa
eksponatów
zewnętrznych do
Parku
Odkrywców.
marzec-czerwiec:
Opracowanie koncepcji Parku
Odkrywców przez pracownię
realizującą projekt architektoniczny
Centrum.
marzec-czerwiec:
Opracowanie koncepcji
eksponatów zewnętrznych przez
zespół ds. tworzenia ekspozycji.
lipiec-sierpień:
Opracowanie dokumentacji
przetargowej.
wrzesień-grudzień:
Przetargi na projekty i produkcję
eksponatów.
Złożenie indywidualnych
zamówień na wybrane projekty.
styczeń-luty:
Podpisanie kontraktów na
produkcję eksponatów.
marzec-grudzień:
Produkcja eksponatów
przez kontrahentów i
warsztat Centrum pod
nadzorem zespołu ds.
tworzenia ekspozycji.
styczeń-maj:
Produkcja
eksponatów przez
kontrahentów i
warsztat Centrum.
czerwiec-sierpień:
Transport i instalacja
eksponatów w Parku
Odkrywców.
wrzesień:
Formalny odbiór
eksponatów.
Testowanie
ekspozycji.
październik:
Otwarcie Parku
Odkrywców z
ekspozycją dla
publiczności.
13
4. Zakup i
instalacja
Planetarium
styczeń – kwiecień:
Prace studyjne związane z
uwzględnieniem specyfiki
planetarium w projekcie
konstrukcji budynku Centrum
Nauki Kopernik i z wymaganiami
ewentualnych przyszłych
dostawców wyposażenia
planetarium.
styczeń – grudzień:
Konsultacje programu
merytorycznego planetarium.
Przygotowanie merytorycznego
programu pokazów planetarium i
teatru cyfrowego.
styczeń – kwiecień:
Prace studyjne, ostateczny
wybór systemów projekcji
obrazu i nagłaśniania
sformułowanie warunków
przetargów.
maj-czerwiec:
Ogłoszenie przetargów na
zakup i instalację aparatury
projekcyjnej i
nagłaśniającej, w tym
studia do własnej produkcji
programów, na zakup i
instalację kopuły (ekranu)
planetarium, na zakup i
instalację foteli
planetarium, na zakup i
instalację oświetlenia i
okablowania planetarium.
wrzesień –październik:
Podpisanie kontraktów z
dostawcami i
wykonawcami.
październik:
Ogłoszenie przetargów na
zakup programów dla
planetarium.
kwiecień-lipiec:
Prace adaptacyjne
nad spolszczeniem
programów dla
planetarium.
maj-czerwiec:
Instalacja aparatury
projekcyjnej i
nagłaśniającej.
lipiec-wrzesień:
Testowanie aparatury
i szkolenie
personelu, próbne
pokazy. Formalny
odbiór wyposażenia
planetarium.
wrzesień:
Otwarcie
planetarium –
pokazy specjalne i
pokazy dla
nauczycieli.
Październik:
Otwarcie
Planetarium dla
publiczności
14
4. Zarządzanie projektem i kontrola
Koordynatorem programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik” jest
instytucja kultury Centrum Nauki Kopernik. Nadzór nad realizacją programu sprawuje
minister właściwy do spraw nauki.
4.1. Zespół ds. Centrum Nauki Kopernik
Obecnie prace zmierzające do utworzenia ekspozycji Centrum Nauki Kopernik są
prowadzone przez pełnomocnika Prezydenta m.st. Warszawy do realizacji projektu „Centrum
Nauki Kopernik” i jego zespół działający na podstawie zarządzeń Prezydenta m.st. Warszawy
nr: 1432/2004 z dnia 24 lutego 2004 roku, 1433/2004 z dnia 24 lutego 2004 roku, 1483/2004
z dnia 31 marca 2004 roku, 2161/2005 z dnia 4 lutego 2005 roku. Do czasu powołania
instytucji
kultury
Centrum
Nauki
Kopernik
(przewidzianego
umową
podmiotów
założycielskich) zespół ten działa w ramach struktur organizacyjnych m.st. Warszawy.
Oczekuje się, że zespół będzie kontynuował działalność także po powstaniu tej instytucji
kultury, wchodząc w jej skład, co jest gwarancją ciągłości prac nad realizacją programu
wieloletniego i jego powodzenia.
Na mocy powyższych zarządzeń "Zadaniem zespołu jest wykonanie wszelkich prac
związanych z opracowaniem koncepcji, organizacją i przygotowaniem procesu inwestycji
„Centrum Nauki Kopernik”. W szczególności zespół ten:
-
opracowuje koncepcję programową Centrum i merytoryczne założenia do studium
urbanistycznego i konkursu architektonicznego,
-
tworzy merytoryczne podstawy i koordynuje pozyskanie funduszy,
-
organizuje i prowadzi konkursy na projekty wzornictwa ekspozycji,
-
organizuje i prowadzi przetargi na ekspozycje,
-
realizuje zadania z zakresu public relations.
Pełnomocnikiem Prezydenta m.st. Warszawy do realizacji projektu „Centrum Nauki
Kopernik” jest Robert Firmhofer, osoba o znaczącym dorobku w zakresie popularyzacji
nauki: b. wieloletni redaktor naczelny Redakcji Popularyzacji Wiedzy i Edukacji Polskiego
Radia i współtwórca Pikniku Naukowego w Warszawie, którym kieruje przez wszystkie
dotychczasowe
dziewięć
edycji.
W
skład
zespołu
wchodzą
także
doświadczeni
popularyzatorzy i organizatorzy nauki reprezentujący różne dziedziny wiedzy: fizykę
15
i matematykę, archeologię i historię, filozofię oraz nauki biomedyczne, a także specjaliści
w dziedzinie komunikacji społecznej.
4.2. Ciała doradcze i współpracujące
Zespół ds. Centrum Nauki Kopernik korzysta z wiedzy i doświadczenia ciał doradczych oraz
indywidualnych ekspertów. Kluczową rolę odgrywa tu Rada Programowa Centrum Nauki
Kopernik, powołana na mocy porozumienia zawartego między Ministrem Nauki
i Informatyzacji, Ministrem Edukacji Narodowej i Sportu oraz Prezydentem miasta
stołecznego Warszawy dn. 31. maja 2004 r. i reprezentująca te trzy podmioty.
W skład Rady Programowej wchodzą wybitni przedstawiciele środowisk kultury, sztuki,
nauki i dydaktyki polskiej. Pełny skład obecnej Rady Programowej, wraz z opisem
doświadczenia zawodowego jej członków, przedstawiono w załączniku 2. do niniejszego
programu.
Zakres kompetencji i obowiązków Rady reguluje Regulamin Rady Programowej, będący
załącznikiem do porozumienia z dn. 31. maja 2004 r. Zadaniem Rady jest sprawowanie
nadzoru nad wypełnianiem przez CNK jego powinności wobec społeczeństwa, w
szczególności nad realizacją celów statutowych CNK oraz realizacją programu działalności
merytorycznej. Do zadań Rady Programowej należy w szczególności m.in.:
-
opiniowanie programu, projektów merytorycznych i projektów ekspozycji,
-
inicjowanie strategicznych działań Centrum ,
-
utrzymywanie stałych więzi pomiędzy Centrum a jego otoczeniem kulturalnym,
naukowym i technologicznym,
-
opiniowanie okresowych sprawozdań dyrekcji Centrum i przekazywanie opinii
Prezydentowi m.st. Warszawy i ministrom właściwym do spraw nauki i edukacji,
-
pozyskiwanie wsparcia sektora publicznego i prywatnego do realizacji celów i zadań
Centrum.
Po utworzeniu instytucji kultury pod nazwą Centrum Nauki Kopernik w zakres kompetencji
i obowiązków Rady (na mocy regulaminu, będącego załącznikiem do umowy z dnia
1 czerwca 2005 r.) wejdą także:
-
opiniowanie projektów rocznych planów finansowych,
-
dokonywanie oceny, co najmniej raz w roku, działalności merytorycznej CNK oraz
sprawozdań z wykonania planów finansowych,
16
-
proponowanie Organizatorom kandydatów na dyrektora CNK i wyrażanie opinii na temat
jego powołania i odwołania.
Przy zespole ds. Centrum Nauki Kopernik aktywnie działa także grupa konsultacyjna
nauczycieli powołana we współpracy z Biurem Edukacji Urzędu m. st. Warszawy, opiniująca
projekty i doradzająca w zakresie oferty Centrum adresowanej do uczniów i nauczycieli.
W skład tej grupy wchodzą wyróżniający się dydaktycy różnych specjalności i poziomów
nauczania, będący jednocześnie aktywnymi animatorami kultury, popularyzatorami nauki,
a niekiedy także czynnymi naukowcami.
Przez cały okres pracy nad opracowaniem koncepcji, organizacją i przygotowaniem procesu
inwestycji „Centrum Nauki Kopernik” prowadzone są także konsultacje z ekspertami
zewnętrznymi. Do tej pory wzięło w nich udział m.in. ok. 90 placówek naukowych i
akademickich w Polsce oraz przedstawiciele szeregu zagranicznych centrów i muzeów nauki
zrzeszonych w Europejskim Stowarzyszeniu Centrów Nauki ECSITE, której członkiem jest
także powstające Centrum Nauki Kopernik.
5. Skutki ekonomiczne i finansowe dla budżetu państwa
w latach 2006-2008
Skutki finansowe programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik” dla
budżetu państwa w latach 2006–2008 nie przekroczą kwoty 66 920 000 złotych.
W poszczególnych latach będą wynosiły:
- w 2006 r.:
5 590 000 zł.
- w 2007 r.:
26 755 000 zł.
- w 2008 r.:
34 575 000 zł.
Program finansowany będzie w latach 2006-2008 ze środków budżetu państwa z działu 921 –
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego w ramach części 28 – Nauka, której dysponentem
jest minister właściwy ds. nauki.
Projekt planu finansowego sporządzony został na podstawie kosztorysu ekspozycji stałej
Centrum Nauki Kopernik, opracowanej przez Pełnomocnika Prezydenta miasta st. Warszawy
ds. realizacji projektu Centrum Nauki Kopernik, przy wykorzystaniu scenariusza ekspozycji
stałej z uwzględnieniem ekspozycji zewnętrznej, wyposażenia planetarium i laboratoriów
oraz pracowni tematycznych, oraz szacunków kosztorysowych opracowanych na podstawie
wstępnych ofert wykonawców urządzeń z kilkunastu krajów Unii Europejskiej oraz danych
17
nadesłanych z kilku europejskich centrów nauki (m.in. La Villette – Francja, Heureka –
Finlandia, Technopolis – Belgia, Techniquest - Wlk. Brytania). Precyzyjny kosztorys
planetarium opracowany został na podstawie wstępnej oferty wykonawców aparatury
projekcyjnej oraz pozostałych elementów wyposażenia i zweryfikowany w rozmowach z
dyrektorami z planetariów w Hamburgu i Toruniu. Harmonogram wydatków na lata 20062008, ponoszonych z budżetu będącego w dyspozycji ministra właściwego do spraw nauki,
został przedstawiony w p. 8 niniejszego programu.
Łączne nakłady na realizację programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”
wynoszą 66 920 000 zł, w tym wydatki majątkowe ponoszone przez ministra właściwego ds.
nauki wynoszą 66 800 000 zł - ich wysokość jest zgodna z § 11.2 umowy o utworzeniu
wspólnej instytucji kultury pn. Centrum Nauki Kopernik, zawartej 1 czerwca 2005 roku
pomiędzy Miastem Stołecznym Warszawą a Skarbem Państwa, reprezentowanym przez
Ministra Nauki i Informatyzacji oraz przez Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.
Miasto st. Warszawa w § 12 tej Umowy zobowiązało się ponieść nakłady inwestycyjne na
budowę siedziby Centrum w kwocie 89 945 000 zł. Jednak inwestycja ta nie wchodzi w
zakres programu wieloletniego, ponieważ budynek pozostanie własnością Miasta i zostanie
przekazany Centrum w nieodpłatne użytkowanie na okres 30 lat.
6. Zgodność programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki
Kopernik“ z planami rozwoju i strategiami państwa oraz UE
Program wieloletni „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik” przyczyni się do realizacji celów
wytyczonych w dokumentach strategicznych opracowanych zarówno przez władze polskie,
jak i Komisję Europejską:
a. Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006
Program wieloletni „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik” zakłada działania na rzecz
celu strategicznego, jakim jest „rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy
i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej
wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej
z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym”. NPR jest odpowiedzią na
wzrastającą presję konkurencyjną na Polskę ze strony świata. „Wyzwanie to wymaga
koncentracji uwagi polityki społeczno-gospodarczej w Europie w perspektywie średnio-
18
i długookresowej
na
wzmacnianiu
konkurencyjności
gospodarki
poprzez
(…)
wspomaganie zwiększania oraz dostosowania do nowych wyzwań poziomu i zakresu
edukacji”. Również na poziomie celów cząstkowych widoczna jest zbieżność NPR
z programem wieloletnim „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”. Spośród pięciu celów
cząstkowych NPR na lata 2004-2006 trzy pokrywają się z celami programu:
•
zwiększanie poziomu zatrudnienia i wykształcenia,
•
intensyfikacja procesu zwiększenia w strukturze gospodarki udziału sektorów
o wysokiej wartości dodanej (do takich zalicza się działalność kulturotwórczą),
•
wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych wszystkich
regionów i grup społecznych w Polsce.
Programy realizowane w ramach NPR koncentrują się w kilku podstawowych osiach
rozwoju. Osie rozwoju wyznaczone dla NPR na lata 2004-2006 wytyczają główne
obszary koncentracji bezpośredniej interwencji publicznej o charakterze rozwojowym do
roku 2006. Priorytetowa oś rozwoju „Rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia” zakłada
konieczność: „zwiększenia poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych przez
młodzież i dorosłych” oraz „podwyższania efektywności i jakości działania systemu
edukacji i kształcenia ustawicznego”. Realizacji tych celów służy wdrożenie programu
wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”.
b. Założenia do opracowania Strategii Rozwoju Kraju 2007-20015
Priorytet 2. Poprawa stanu infrastruktury podstawowej: technicznej i społecznej
W działaniach ukierunkowanych na realizację tego priorytetu zapisano, że:
„Potrzebne są inwestycje w infrastrukturę:
e) edukacyjną - obiekty edukacyjne i infrastruktura informatyczna zapewniająca łatwy i
równy dostęp wszystkich obywateli do edukacji, a także przyczyniające się do
podnoszenia jakości kształcenia,
f). kultury - obiekty kultury o znaczeniu lokalnym, regionalnym i krajowym,”
Priorytet 3: Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości
W działaniach ukierunkowanych na realizację tego priorytetu zapisano, że:
„Poprawa wykształcenia i kwalifikacji osób pracujących i wchodzących na rynek pracy
będzie osiągnięta przez m.in. upowszechnianie i poprawę jakości edukacji przedszkolnej,
19
podniesienie jakości kształcenia w szkołach na wszystkich szczeblach oraz przez
zwiększenie odsetka osób dorosłych doszkalających się w systemie lub poza nim.”
Utworzenie ekspozycji Centrum Nauki KOPERNIK wpisuje się w realizację ww.
priorytetów.
c. Założenia polityki naukowej, naukowo-technicznej i innowacyjnej państwa do 2020 r.
Wśród najważniejszych celów państwa “Założenia polityki naukowej, naukowotechnicznej i innowacyjnej państwa do 2020 r.” wymieniają „zwiększenie zainteresowania
społeczeństwa badaniami naukowymi i uświadomienie mu ogromnej cywilizacyjnej roli
badań naukowych w rozwoju gospodarczym i społecznym kraju. Ważnym priorytetem
działań promocyjnych będzie zachęcanie uczniów i studentów do wybierania kariery
naukowej”. Potrzeba realizacji tych priorytetów jest też przesłanką do realizacji programu
wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”.
W rozdziale 3.1. „Społeczeństwo wiedzy – nauka dla społeczeństwa” zawarto
spostrzeżenie: „Nauka, obok praktycznych zastosowań wyników prac badawczych, pełni
istotną rolę wspomagając rozwój kulturowy i cywilizacyjny społeczeństwa. Jedną
z podstawowych funkcji nauki jest działalność poznawcza, co wiąże się z jej funkcją
edukacyjną,
kulturotwórczą,
cywilizacyjną
i
informacyjną”.
Przekonanie
o kulturotwórczej roli nauki znajduje się u podstaw misji realizowanej przez Centrum
Nauki Kopernik.
Według autorów „Założeń polityki naukowej...“ „konieczne jest zarówno rozszerzanie
kręgów odbiorców działań promocyjnych, jak i wypracowanie form codziennej, stałej
promocji nauki“. Efektywnej popularyzacji nauki mają służyć trzy rodzaje działań,
z których dwa pokrywają się z celami i zadaniami programu wieloletniego „Ekspozycja
Centrum Nauki Kopernik”:
- „pomoc w rozwijaniu aktywności środowisk naukowych, które powinny w znacznie
szerszym zakresie podjąć zadanie stałego upowszechniania i promowania nauki
w społeczeństwie”,
oraz
- „wypracowanie takich działań promocyjnych, których ze względu na ich charakter nie
mogą podjąć środowiska naukowe (np. Dzień Nauki, (…) kampanie społeczne, budowa
centrum nauki (…)”.
20
d. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury i Uzupełnienie do niej na lata 2004-2020, w tym
Narodowe Programy Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego” oraz
„Znaki Czasu” na lata 2004-2013:
W Narodowej Strategii Rozwoju Kultury i Uzupełnieniu do niej na lata 2004-2020 czytamy
m.in:
“Działania podejmowane w ramach NPR, a tym samym Narodowej Strategii Rozwoju
Kultury na lata 2004-2020 prowadzić powinny do następujących efektów:
-
Stworzenie markowych produktów turystyki kulturowej
-
Wykształcenie więzi pomiędzy kulturą, edukacją i nauką w kształtowaniu kapitału
społecznego”.
Powstanie ekspozycji Centrum Nauki Kopernik z pewnością przyniesie wymienione wyżej
efekty.
Wśród założeń do Narodowej Strategii Rozwoju Kultury zapisano ponadto, że:
„Państwo, w tym Minister Kultury, powinno być partnerem dla jednostek samorządu
terytorialnego i wspólnie z nimi kształtować kulturę w regionach. Do tego celu niezbędne
jest zinstytucjonalizowanie platformy współpracy między państwem a samorządami, a także
w większym stopniu wykorzystanie możliwości tworzenia i prowadzenia wspólnych
instytucji i wspólnych inwestycji w sferze kultury.”
Utworzenie i wyposażenie Centrum Nauki Kopernik, jako wspólnej, rządowosamorządowej instytucji kultury, jest modelowym przykładem realizacji powyższych
założeń.
Wśród celów Narodowego Programu Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa
Kulturowego” znajdują się m.in.:
- „tworzenie zintegrowanych narodowych produktów turystycznych,
- promocja polskiego dziedzictwa kulturowego w Polsce i za granicą, w szczególności za
pomocą narzędzi społeczeństwa informacyjnego,
- rozwój zasobów ludzkich oraz podnoszenie świadomości społecznej w sferze ochrony
dziedzictwa kulturowego“
wspólne także dla programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”.
21
Również wśród celów Programu Operacyjnego „Znaki czasu” zapisano „tworzenie
interdyscyplinarnych centrów nowoczesności”. Potrzebę tworzenia takich centrów autorzy
Narodowej Strategii i Narodowego Programu motywują sytuacją, w której „W Polsce nie
występują instytucje określane jako “muzea nowoczesności”, które w sposób innowacyjny
prezentują dorobek cywilizacyjny, w tym dorobek kultury. Muzea tego typu wymagają od
widza aktywności podczas zwiedzania. Ważną ich funkcją jest wszechstronna edukacja
widza, a także możliwość wyboru przez niego zakresu odbieranych informacji. Cechą
charakterystyczną jest także łączenie elementów rekreacji i rozrywki w procesie
udostępniania zbiorów. Jest to jedna z najbardziej lubianych przez widzów form
upowszechniania kultury i edukacji, która jednocześnie skutecznie konkuruje z rozrywką“.
Powyższy
opis
dokładnie
odpowiada
zakładanemu
charakterowi
i
sposobowi
funkcjonowania Centrum Nauki Kopernik, a przede wszystkim roli, którą będzie spełniała
ekspozycja.
e. Program Komisji Europejskiej „Science and Society”
Utworzony w ramach 6. Programu Ramowego program „Nauka i Społeczeństwo” („Science
and Society”) jest jednym z elementów realizacji Strategii Lizbońskiej i budowania
społeczeństwa opartego na wiedzy.
Program „Nauka i Społeczeństwo” zakłada, jako pierwszy z priorytetów, działania na rzecz
promocji edukacji i kultury naukowej w Europie. W dokumencie tym czytamy: „Jeśli
postęp naukowy i technologiczny ma spełnić oczekiwania obywateli Europy i zdobyć ich
wsparcie, muszą oni mieć dostęp do zrozumiałej informacji”. Jednym z przykładów
działania sprzyjającego upowszechnianiu popularnej informacji o nauce jest działalność
centrów nauki oraz imprez w rodzaju festiwali i pikników naukowych. Dokument Komisji
Europejskiej „Science and Society Action Plan” wymienia jako przykład pożądanej
aktywności działania Europejskiego Stowarzyszenia Centrów Nauki ECSITE, którego
aktywnym członkiem jest powstające Centrum Nauki Kopernik
22
7. Wskaźniki realizacji celów programu wieloletniego „Ekspozycja
Centrum Nauki Kopernik”
Program wieloletni „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik” będzie realizowany w latach
2006-2008. Efekty realizacji tego programu pojawią się w latach późniejszych. Dlatego
też poniżej przedstawiono wskaźniki realizacji celów i ich wartości rozszerzone poza
okres realizacji samego programu.
Zaprezentowano także wskaźniki realizacji celów instytucji kultury Centrum Nauki
Kopernik dla zilustrowania długofalowych efektów realizacji programu wieloletniego
„Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”.
23
Wskaźniki realizacji celu programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”
Cel: Utworzenie ekspozycji Centrum Nauki Kopernik
Wskaźniki
planowanych
produktów
oddane do użytku
urządzenia
ekspozycji stałej i
programy
planetarium
Wskaźniki
planowanych
rezultatów
użytkownicy
ekspozycji i
planetarium CNK
Źródło
Jednostka miary
pozyskania
informacji
protokoły
liczba sztuk
zdawczo-odbiorcze rocznie
Źródło
pozyskania
informacji
dokumentacja
CNK
Szacunkowa
wartość
w roku 2006
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
300 urządzeń,
6 programów
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
3 programy
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
3 programy
Jednostka miary Szacunkowa
wartość
w roku 2006
liczba osób
nie dotyczy
rocznie
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
110 000
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
450 000
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
450 000
Szacunku wartości powyższych wskaźników planowanych produktów i rezultatów dokonano na podstawie: Koncepcji ekspozycji stałej Centrum
Nauki Kopernik, Harmonogramu realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”, danych GUS i MENiS dotyczących
struktury demograficznej oraz szkolnictwa dla województw: mazowieckiego, lubelskiego i łódzkiego, a także na podstawie danych pozyskanych
z wybranych europejskich centrów nauki (m.in. Experimentarium – Dania, Heureka – Finlandia, Technopolis – Belgia, Planetarium w Hamburgu
- Niemcy) oraz Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie i Planetarium w Toruniu.
24
Wskaźniki
planowanego
oddziaływania
deklarowany
wzrost
świadomości roli
nauki i kultury w
funkcjonowaniu
współczesnego
społeczeństwa
Źródło
pozyskania
informacji
wyniki badań
ankietowych
wśród
użytkowników
CNK
Jednostka
miary
odsetek
ankietowanych,
którzy
zadeklarowali
zwiększenie
świadomości
roli nauki i
kultury w
funkcjonowaniu
współczesnego
społeczeństwa
Szacunkowa
wartość
w roku 2006
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
80%
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
80%
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
80%
25
Wskaźniki realizacji celów instytucji kultury Centrum Nauki Kopernik
Cel: Wzbogacenie i poszerzenie lokalnej, regionalnej i ogólnopolskiej bazy edukacyjnej jako instrumentu poprawy
jakości kształcenia i dostępu do wiedzy
Wskaźniki
planowanych
produktów
szkolenia dla
nauczycieli i
animatorów nauki
i kultury
zajęcia dla grup
zorganizowanych,
w tym grup
szkolnych
Źródło
pozyskania
informacji
dokumentacja
CNK
Jednostka miary Szacunkowa
wartość
w roku 2006
liczba szkoleń
2
rocznie
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
2
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
4
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
10
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
10
dokumentacja
CNK,
dokumentacja
ministerstwa
właściwego dla
edukacji
liczba zajęć
rocznie
nie dotyczy
960
2880
2880
Wskaźniki
planowanych
rezultatów
Źródło
pozyskania
informacji
Jednostka miary Szacunkowa
wartość
w roku 2006
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
uczestnicy, którzy
ukończyli
szkolenia dla
nauczycieli i
animatorów nauki
i kultury
dokumentacja
CNK
liczba osób
rocznie
10
60
150
150
nie dotyczy
10
26
uczestnicy, którzy
wzięli udział w
zajęciach dla grup
zorganizowanych,
w tym grup
szkolnych
dokumentacja
CNK,
dokumentacja
ministerstwa
właściwego dla
edukacji
liczba osób
rocznie
nie dotyczy
nie dotyczy
44 760
134 280
134 280
Szacunku wartości powyższych wskaźników planowanych produktów i rezultatów dokonano na podstawie: Koncepcji ekspozycji stałej Centrum
Nauki Kopernik, Harmonogramu realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”, danych GUS i MENiS dotyczących
szkolnictwa dla województw: mazowieckiego, lubelskiego i łódzkiego oraz danych otrzymanych z Mazowieckiego Centrum Doskonalenia
Nauczycieli w Warszawie. Przyjęto założenie, że podczas dnia roboczego w Centrum Nauki będą się odbywać następujące zajęcia dla grup
zorganizowanych: 8 zajęć laboratoryjnych dla grup 12 osobowych, 2 pokazy w sali multimedialnej dla 100 osób każdy, 2 pokazy wysokich
napięć dla 25 osób każdy oraz 4 seanse w planetarium dla 100 osób każdy. Zajęcia odbywają się 20 dni w miesiącu, przez 9 miesięcy roku
szkolnego (w 3. roku realizacji programu wieloletniego przez 3 miesiące roku szkolnego).
27
Wskaźniki
planowanego
oddziaływania
Źródło
pozyskania
informacji
Jednostka
miary
Szacunkowa
wartość
w roku 2006
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
podniesienie
jakości i
atrakcyjności
prowadzonych
zajęć
wyniki badań
ankietowych wśród
uczestników,
którzy ukończyli
szkolenia
odsetek
ankietowanych,
którzy
zadeklarowali
podniesienie
swych
kwalifikacji w
zakresie
prowadzenia
atrakcyjnych
zajęć
75%
75%
75%
75%
75%
upowszechnianie
wśród dzieci i
młodzieży
samodzielnego
myślenia, nawyku
stawiania pytań i
poszukiwania
odpowiedzi
wyniki badań
ankietowych wśród
nauczycieli i
wychowawców
uczniów, którzy
brali udział w
zajęciach dla grup
szkolnych
odsetek
ankietowanych,
którzy
stwierdzili u
podopiecznych
wzrost
samodzielności
myślenia,
ciekawości
świata i
dociekliwości
nie dotyczy
nie dotyczy
60%
60%
60%
28
Cel: Promocja osiągnięć nauki polskiej i europejskiej
Wskaźniki
planowanych
produktów
oddane do użytku
urządzenia ekspozycji
stałej i programy
planetarium
prezentujące
osiągnięcia nauki
polskiej i europejskiej
Źródło
pozyskania
informacji
protokoły
zdawczoodbiorcze
Jednostka miary Szacunkowa
wartość
w roku 2006
liczba sztuk
nie dotyczy
rocznie
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
55 urządzeń
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
1 program
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
2 programy
Wskaźniki
planowanych
rezultatów
użytkownicy
stanowisk ekspozycji i
widzowie programów
planetarium
prezentujących
osiągnięcia nauki
polskiej i europejskiej
Źródło
pozyskania
informacji
dokumentacja
CNK
Jednostka
miary
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
nie dotyczy
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
30 000
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
153 000
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
153 000
liczba osób
rocznie
Szacunkowa
wartość
w roku 2006
nie dotyczy
Szacunku wartości powyższych wskaźników planowanych produktów i rezultatów dokonano na podstawie: Koncepcji ekspozycji stałej Centrum
Nauki Kopernik, Harmonogramu realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”, danych GUS i MENiS dotyczących
struktury demograficznej oraz szkolnictwa dla województw: mazowieckiego, lubelskiego i łódzkiego, a także na podstawie danych pozyskanych
z wybranych europejskich centrów nauki (m.in. Experimentarium – Dania, Heureka – Finlandia, Technopolis – Belgia, Planetarium w Hamburgu
- Niemcy) oraz Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie i Planetarium w Toruniu.
29
Wskaźniki
planowanego
oddziaływania
Źródło
pozyskania
informacji
Jednostka miary Szacunkowa
wartość
w roku 2006
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
Szacunkowa Szacunkowa
wartość
wartość
w roku 2009 w roku 2010
deklarowany
wzrost
świadomości
dotyczącej
polskiego
i europejskiego
dziedzictwa
naukowego i
kulturowego
wyniki badań
ankietowych
wśród
użytkowników
stanowisk i
urządzeń
prezentujących
osiągnięcia nauki
polskiej i
europejskiej
odsetek
ankietowanych,
którzy
zadeklarowali
zwiększenie
świadomości
dotyczącej
polskiego
i europejskiego
dziedzictwa
naukowego i
kulturowego
nie dotyczy
70%
70%
nie dotyczy
70%
30
Cel: Ożywienie gałęzi gospodarki związanych z funkcjonowaniem Centrum Nauki Kopernik
Wskaźniki
planowanych
produktów
główni wykonawcy
zleceń dostaw i
usług dla CNK
wraz z podmiotami
współpracującymi
Źródło
pozyskania
informacji
harmonogram
realizacji
programu
wieloletniego
„Ekspozycja
Centrum Nauki
Kopernik”,
dokumentacja
przetargowa i
księgowa CNK
Jednostka miary
liczba podmiotów
gospodarczych
(główni
wykonawcy i
podwykonawcy)
Szacunkowa
wartość
w roku 2006
9-16
wykonawców
głównych i
6-21
podwykonawców
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
9-16
wykonawców
głównych i
6-21
podwykonawców
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
20-36
wykonawców
głównych
6-21
podwykonawców
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
20-36
wykonawców
głównych
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
20-36
wykonawców
głównych
Szacunku wartości powyższych wskaźników planowanych produktów dokonano na podstawie: Koncepcji ekspozycji stałej Centrum Nauki
Kopernik, Harmonogramu realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”, wstępnego budżetu operacyjnego i założeń
dotyczących procesu tworzenia ekspozycji uzyskanych w wyniku konsultacji z przedstawicielami europejskich centrów i muzeów nauki
zrzeszonych w Europejskim Stowarzyszeniu Centrów Nauki ECSITE. W szczególności założono w nich, że w wyniku konkursów na
wykonawstwo 6 galerii ekspozycji stałej CNK, naukowej sali zabaw dla najmłodszych i 4 laboratoriów zostanie powierzone od 1 do 8
podmiotom (z których każdy współpracować będzie średnio z 3 podwykonawcami), wykonawstwo planetarium 3 podmiotom, a wykonawstwo
stanowisk artystyczno-naukowych 5 podmiotom. Począwszy od 3. roku trwania programu przewidywane jest udostępnienie ekspozycji
użytkownikom, co wiąże się z rozpoczęciem stałej współpracy z podmiotami oferującymi materiały i usługi konieczne do właściwego
funkcjonowania CNK. Przewiduje się, że będą to m.in. usługi w zakresie: serwisu urządzeń ekspozycji (zapewniają go wykonawcy), dostawy
materiałów eksploatacyjnych i odczynników na użytek pokazów i zajęć, usług poligraficznych, utrzymania czystości, ochrony, telekomunikacji,
dostawy materiałów biurowych, energii elektrycznej, wody i kanalizacji oraz ogrzewania.
31
Wskaźniki
planowanych
rezultatów
wartość kontraktów
zawartych w
związku z zakupem i
instalacją ekspozycji
oraz
funkcjonowaniem
CNK
Źródło
pozyskania
informacji
Dokumentacja
księgowa i
przetargowa
CNK
Jednostka miary Szacunkowa
wartość
w roku 2006
wartość w
5 470 000
złotych
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
26 755 000
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
37 394 750
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
11 279 000
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
11 279 000
Szacunku wartości powyższych wskaźników planowanych produktów i rezultatów dokonano na podstawie: Koncepcji ekspozycji stałej Centrum
Nauki Kopernik, Harmonogramu realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”, Harmonogramu wydatków na lata
2006-2008 ponoszonych z budżetu będącego w dyspozycji ministra właściwego ds. nauki (pozycje dotyczące lat 1-3 niniejszego programu),
wstępnego budżetu operacyjnego (pozycje dotyczące lat 3-5 niniejszego programu) oraz raportu „Assessing the Economic Impact of Science
Centers on Their Local Communities” z lutego 2005 r. Szacunkowa wartość wskaźnika w roku 2008 równa jest sumie wartości środków
przeznaczonych na tworzenie ekspozycji w roku 2008 i 25% szacunkowej wartości wstępnego rocznego budżetu operacyjnego CNK.
Wskaźniki
planowanego
oddziaływania
Źródło
pozyskania
informacji
Jednostka
miary
Szacunkowa
wartość
w roku 2006
Szacunkowa
wartość
w roku 2007
Szacunkowa
wartość
w roku 2008
Szacunkowa
wartość
w roku 2009
Szacunkowa
wartość
w roku 2010
nowe miejsca pracy
w CNK i
przedsiębiorstwach
obsługujących CNK
przedsiębiorstwa
liczba nowych
miejsc pracy
Utworzenie i funkcjonowanie Ekspozycji Centrum Nauki Kopernik przyczyni się
bezpośrednio do powstania nowych miejsc pracy zarówno w samym Centrum
(obsługa odwiedzających, zarządzanie i administracja, obsługa techniczna), jak i
w podmiotach współpracujących z Centrum (m.in. produkcja i serwis urządzeń
ekspozycji, utrzymanie czystości, ochrona, usługi poligraficzne, obsługa prawna).
Znaczący będzie też wzrost zatrudnienia wskutek pośredniego i indukowanego
wpływu Centrum Nauki na takie dziedziny gospodarki, jak turystyka, handel,
usługi czy transport.
32
8. Harmonogram wydatków na lata 2006-2008 ponoszonych z budżetu
będącego w dyspozycji ministra właściwego ds. nauki
Zadanie
Kwota
wydatków
w 2006 r.
(w złotych)
Kwota
wydatków
w 2007 r.
(w złotych)
Kwota
wydatków
w 2008 r.
(w złotych)
Kwota
wydatków
razem
2006-2008 r.
(w złotych)
wydatki bieżące
Prace przygotowawcze i
koordynacyjne związane z
realizacją programu
wieloletniego
120 000
-
-
120 000
wydatki majątkowe
Budowa interaktywnych
eksponatów ekspozycji
stałej
Zakup i instalacja
Planetarium
Budowa laboratoriów i
pracowni
Budowa ekspozycji w Parku
Odkrywców
5 200 000
20 800 000
26 000 000
52 000 000
-
4 500 000
6 100 000
10 600 000
-
375 000
1 125 000
1 500 000
270 000
1 080 000
1 350 000
2 700 000
Razem
5 470 000
26 755 000
34 575 000
66 800 000
Łącznie
5 590 000
26 755 000
34 575 000
66 920 000
Wydatki bieżące obejmują m.in.: opracowanie szczegółowej koncepcji eksponatów,
wyposażenia laboratoriów i pracowni tematycznych; przygotowanie merytorycznego
programu pokazów planetarium; opracowanie dokumentacji przetargowej.
Harmonogram finansowy wydatków majątkowych został opracowany na podstawie:
- harmonogramu realizacji programu wieloletniego „Ekspozycja Centrum Nauki Kopernik”;
- przyjętego na rynku producentów harmonogramu płatności za ekspozycję, potwierdzonego
przez Przewodniczącego stowarzyszenie ECSITE (European Collaborative for Science
Industry and Technology Exhibitions). Przy założeniu, że czas realizacji ekspozycji trwa
2 lata, płatności następują w miarę postępów prac w ratach: 10% po podpisaniu kontraktu,
20% po 6 miesiącach od podpisania kontraktu, 20% po 12 miesiącach, 20% po 18
miesiącach, 20% przy dostawie, 10% po zainstalowaniu ekspozycji;
- czasu realizacji zamówienia na wyposażenie laboratoriów, zgodnie z rozpoznaniem rynku;
- harmonogramu płatności za wyposażenie planetarium, określonego na podstawie wstępnych
zapytań ofertowych. Płatności następują w ratach: 20% w dniu podpisania kontraktu, 25%
po 2 miesiącach, 25% po 4 miesiącach, 20% po dostarczeniu planetarium, 10% po
zakończeniu instalacji. Płatność za fotele i programy następuje w całości w roku 2008.
33
Załączniki:
Załącznik 1. Koncepcja ekspozycji stałej Centrum Nauki Kopernik
Załącznik 2. Skład Rady Programowej Centrum Nauki Kopernik
Załącznik 3. Umowa o utworzeniu wspólnej instytucji kultury pn. Centrum Nauki
Kopernik z dnia 1 czerwca 2005 r.
34