Pod Jelonkiem 2015-02 (44) - Muzeum Kultury Ludowej w

Pod Jelonkiem 2015-02 (44) - Muzeum Kultury Ludowej w

WYDANIE A
WĘGORZEWO
ROK XV
Pod patronatem Marszałka
Pierwszy weekend sierpnia w
Węgorzewie to niekwestionowane święto kultury ludowej –
odbywa się tutaj bowiem Międzynarodowy Jarmark Folkloru. To świadectwo żywotności
folkloru, sztuki ludowej i umiejętności rękodzielniczych.
Węgorzewski Jarmark wpisany
w krajobraz kulturowy i kulturalny regionu od trzydziestu
ośmiu lat, od zeszłego roku
może poszczycić się honorowym godłem „Produkt z Warmii i Mazur”. Tegoroczna edycja została także objęta patronatem honorowym Marszałka
Województwa
WarmińskoMazurskiego Gustawa Marka
Brzezina.
Od zawsze Jarmarkowi towarzyszą śpiew, taniec, muzyka,
gwar targujących się czy też
stukanie kowalskich młotków i
skrzypienie krosien. Nie byłoby
to możliwe, gdyby nie mecenasi. Tegoroczny Jarmark wsparli:
Urząd Miejski w Węgorzewie,
Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Powiat
Węgorzewski i PZU S.A.
1
Zespoły
Lista obecności
• Duet „Kalina” z Bukowca (woj. warmińskomazurskie)
• Folk Dance Ensemble “Marina” (Słowacja)
• Folkdance Group KUD „Dragan Markowic”
(Serbia)
• Folkdance Group „Tijl Uylenspiegel” (Belgia)
• Kapela „Łysozianie” z Rasząga (woj. warmińsko-mazurskie)
• Kapela cymbałowa „Malczewiacy” z Nowej
Wsi Ełckiej (woj. warmińsko-mazurskie)
• Kapela „Mieciu Graj” z Piecek (woj. warmińsko-mazurskie)
• Kapela „Nowa Tradycja” z Ełku (woj. warmińsko-mazurskie)
• Kapela „Tradycja” z Ełku (woj. warmińskomazurskie)
• Kapela „Trzy Czwarte” z Ełku (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół „Absolwent” z Buder (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół „BUM BUM ORKeSTAR”
• Zespół „Dybzaki” z Gierzwałdu (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół „Familia” ze Świętajna (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół „Finezja” z Kutna (woj. łódzkie)
• Zespół „Kapela z Ełku” (woj. warmińskomazurskie)
• Zespół „Mazurska Kosaczewina” z Koczarek
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół „Pogranicze” z Szypliszk (woj. podlaskie)
• Zespół „Riabina” z Żarnowa Drugiego (woj.
podlaskie)
• Zespół „Solec” z Solca (woj. mazowieckie)
• Zespół „Wisienki” z Wiśniowa Ełckiego (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Budzewiaki” z Budzewa
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Jarka” z Kowal Oleckich
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Jarzębina” ze Stradun
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Klonowianki” ze Strzelec (woj. łódzkie)
• Zespół Śpiewaczy „Młoda Dąbrowa” z Nowej Wsi Ełckiej (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Mołtajnianki” z Mołtajn
(woj. warmińsko-mazurskie)
Udział w XXXVIII Międzynarodowym Jarmarku Folkloru zapowiedzieli:
Soliści
• Anna Bałdyga, śpiewaczka z Mazuchówki
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Stanisław Bałdyga, harmonista z Mazuchówki (woj. warmińsko-mazurskie)
• Alfreda Brozio, śpiewaczka ze Stradun (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Jakub Bukowski, cymbalista z Ełku (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Mieczysław Dziemidowicz, cymbalista z
Barczewa (woj. warmińsko-mazurskie)
• Jakub Karpuk, z cymbalista Ełku (woj. warmińsko-mazurskie)
• Piotr Karpuk, cymbalista z Ełku (woj. warmińsko-mazurskie)
• Halina Komosińska, solistka z Karbowskich
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Anna Konopka ze Stradun (woj. warmińskomazurskie)
• Alan Kotowski, cymbalista z Ełku (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Piotr Krupski, cymbalista z Elbląga (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Jerzy Ludwikowski, harmonista z Ełku (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Jadwiga Masłowska, śpiewaczka ze Stradun
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Marlena Radosiuk z Legi (woj. warmińskomazurskie)
• Siostry Subotowicz, śpiewaczki z Sępopola
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Elżbieta Sztejter, śpiewaczka z Dubeninek
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Julia Sztejter, śpiewaczka z Dubeninek (woj.
warmińsko-mazurskie)
• Natalia Warakomska, śpiewaczka z Dubeninek (woj. warmińsko-mazurskie)
• Krystyna Warkowska-Downarowicz, śpiewaczka
z Węgorzewa (woj. warmińsko-mazurskie)
• Helena Wiszniewska, śpiewaczka z Dubeninek (woj. warmińsko-mazurskie)
• Anna Wolska z Legi (woj. warmińskomazurskie)
• Helena Żołądkowska, śpiewaczka z Nowej
Wsi Ełckiej (woj. warmińsko-mazurskie)
2
• Zespół Śpiewaczy „Orzyszanki” z Orzysza
(woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Prząśniczki” z Kowal
Oleckich (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół
Śpiewaczy
„Rominczanie”
z Dubeninek (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół
Śpiewaczy
„Stradunianki”
ze Stradun (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Strzelce” ze Strzelec
(woj. łodzkie)
• Zespół
Śpiewaczy
„Świętowiacy”
ze Świętajna (woj. warmińsko-mazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Warmianki Sępopolskie” z Sępopola (woj. warmińskomazurskie)
• Zespół Śpiewaczy „Zielona Dąbrowa”
z Nowej Wsi Ełckiej (woj. warmińskomazurskie)
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rękodzielnicy
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Akulauskas Edmundas (Litwa), rzeźba
Aleksandrowicz Janina (Węgorzewo),
przędzenie na kołowrotku
Andrushenko Oksana (Lwów, Ukraina),
malarstwo
Arciuch Elżbieta (Zakręt), malarstwo
Auchynnikau Aliaksandr (Grodno, Białoruś), wycinanka
Bałdyga Anna (Mazuchówka), tkactwo
Bewart Maksymiuk Barbara (Częstochowa), biżuteria ze skóry i metali
Biedrzyccy Magda i Dariusz (Węgorzewo),
malarstwo na drewnie
Bielaszka Jolanta (Węgorzewo), miód
Blazaitas Raimundas (Litwa), rzeźba
Bobel Jan (Węgorzewo), miód
Boczkowski Wojciech (Rudka), wyroby z
drewna
Bodziany Michał (Janikowo), wyroby z
gęsiny i wieprzowiny
Bogucki Edward „Ceramika Irmina” (Góra
Kalwaria), ceramika
Boiko Ivan (Łuck, Ukraina), ceramika
Bożek Danuta (Nowy Dwór Mazowiecki),
ceramika, wyroby z filcu
Brysacz Walentyna (Grodno, Białoruś),
malarstwo
Buczyńska Teresa (Toruń), koronka frywolitkowa
Budzejko Anna (Puńsk), wyroby z lnu
Bukowska Ewa (Warszawa), garncarstwo
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
3
Butkiewicz Czesław (Węgorzewo), pszczelarstwo
Bziukiewicz Laura i Zdzisław (Wach), wyroby z bursztynu, koronka frywolitkowa, pisanki, plastyka obrzędowa
Czaban Anna (Stawki), przędzenie na wrzecionie
Daniluk Radosław „Torbolandia” (Olsztyn), torebki, zabawki
Dąbrowscy Elżbieta i Lech (Toruń), rzeźba
w drewnie
Dombek Lubomił (Siemionki), ziołolecznictwo
Drapała Janusz (Lubicz), rzeźba w drewnie
Dubay Kuśmierski Adam (Jabłonna), pieczywo
Durtan Krystyna (Giżycko), biżuteria z metali, bursztynu i kamieni
Dziel Paweł „Royal Nature” (Bielawki),
wyroby z aronii
Filipowicz Andrzej (Grodno, Białoruś),
malarstwo
Filipska Lidia (Węgorzewo), koronka szydełkowa
Firma „Babcia Regina” (Olszanka), wędliny,
chleb żytni, miód
Gendera Natalia „Sztukolandia” (Głogów),
ceramika, wyroby z filcu
Glińska-Tylenda Anna (Ejszeryszki), wyroby cukiernicze, sękacze
Głodek Marianna (Zielonka), patchwork
Godlewska Anna (Nidzica), wyroby ze
sznurka, drewna, siana, wełny
Gołębiewska Karolina (Kętrzyn), ceramika
Gremza Agnieszka (Szumowo), serowarstwo
Gryko-Warywocka Barbara (Olecko), malarstwo
Grześkowiak Katarzyna (Poznań), ceramika
Grzybowski Bogusław (Mońki), świece i
figurki z wosku
Gudimov Leonid (Klaipėda, Litwa), malarstwo
Gudzius Ceslovas (Litwa), ceramika
Guzek Roman (Brzozowo), plecionkarstwo
Heniusz Vera (Grodno, Białoruś), ceramika
Herkulesau Edvin (Grodno, Białoruś), obróbka skóry
Hrynashkevich Valeriy (Grodno, Białoruś),
kowalstwo
Ilasz Ewa (Węgorzewo), tkactwo
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Jankowski Tadeusz (Toruń), koronka frywolitkowa
Jarocka Melania (Minty), koronka szydełkowa
Jeszka Aleksandra (Płytnica), świeczniki z
drewna
Jędral-Perzyna Żaneta (Warszawa), garncarstwo
Jozajtis Stanisława (Pisz), haft richelieu
Juodvalkyte Rita (Litwa), rękawice
Jurczyk Dagmara (Giżycko), ceramika
Kałuża Marek (Iława), rzeźba w drewnie
Kasperowicz Zdzisław (Rapa), wyroby
pszczelarskie
Kamisoraitiene Virginija (Garliava, Litwa),
wędliny, chleb, sery, kwas chlebowy
Khmysko Alena (Grodno, Białoruś), malarstwo
Klepacki
Zenon
(Goniądz),
rzeźba
w drewnie
Klim Cezary (Koziegłowy), ozdoby z drewna
Kot Gizela (Węgorzewo), malarstwo
Kowalska Wanda (Wodzisław Śląski), ikony, malarstwo na drewnie i płótnie, biżuteria
Koza Grażyna (Mszana Dolna), oscypki
Krakowiak Maria (Trzciniec), kompozycje z
suszonych kwiatów i zbóż
Krasnoborska Aleksandra (Węgorzewo),
portrety
Krzysztofik Mariola (Tomaszów Mazowiecki), obwarzanki
Kucharska Renata (Suwałki), biżuteria z
koronek i koralików
Kuciński Rafał „Pasieka Warmińska” (Orneta), miody i produkty pszczelarskie
Kućkowska Katarzyna (Łomianki), ceramika
Kudrewicz Jan (Czarna Wieś Kościelna),
garncarstwo
Kulczyk Joanna (Olsztyn), zielarstwo
Laskowski Zdzisław (Orneta), wyroby z
karmelu
Lesiak Agnieszka i Jarosław (Odolanów),
kompozycje z suszu roślinnego
Lewandowska Czesława (Ostrołęka), koronka szydełkowa
Luchuk Natalia (Kosiv, Ukraina), wyroby ze
skóry i drewna
Luchuk Roman (Kosiv, Ukraina), wyroby ze
skóry i drewna
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
4
Łapiński Piotr „Wiejska Chata” (IgnatkiOsiedle), wędliny, chleb, kwas chlebowy
Madej Tadeusz (Jakubowo), plecionkarstwo
Małkowski Zbigniew (Kieźliny), rzeźba z
drewnie
Mamajek Barbara (Golanka), kwiaty z bibuły, decoupage
Markowska Małgorzata (Kętrzyn), lalki z
tkanin
Mazanowski Bogusław (Rypin), obwarzanki
Mazur Stanisław (Bolesławiec), ceramika
bolesławiecka
Mąka Sabina i Mieczysław (Grale), sery
kozie
Miklaszewicz Irena (Grodno, Białoruś),
malarstwo
Mincevicienes Aldona (Mariampol, Litwa),
sękacze
Mlynarska Ilona (Łuck, Ukraina), haft
Moravsky Andriy (Lwów, Ukraina), ceramika
Moravsky Georgiy (Lwów, Ukraina), ceramika
Motyka Maryana (Lwów, Ukraina), grafika
Motyka Olha (Lwów, Ukraina), ceramika
Muchla Elżbieta (Suchowola), potrawy tatarskie
Muchla Kamila (Białystok), potrawy tatarskie
Mulica Stanisław (Grodno, Białoruś), wycinanka
Muzeum Kultury Ludowej (Węgorzewo),
ceramika, tkactwo, kwiaty, plastyka obrzędowa
Nadolny Karol (Ryżówka), kompozycje z
suszu, ozdoby ogrodowe z drewna
Oblovacka Olga (Lwów, Ukraina), wyroby
ze szkła
Oborska Anna (Ryżówka), kompozycje z
suszu, ozdoby ogrodowe z drewna
Okulus Iwanna (Miedzna), biżuteria
z koralików
Osiński Patryk (Pisz), kowalstwo
Ostrowski Włodzimierz (Małdaniec), witrażownictwo
Owczarek Hanna (Legionowo), garncarstwo
Pasieka Rodzinna Kaweckich (Dzierzgoń),
miód, wyroby z wosku
Peek Karolina (Kościerzyna), torebki i
odzież
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Piechowski Mirosław (Czarna Wieś Kościelna), garncarstwo
Piechowski Paweł (Czarna Wieś Kościelna),
garncarstwo
Piekarnia Kurpiowska „Serafin” (Serafin),
pieczywo kurpiowskie
Piekarnia „Łyse”, Zakrzewski Jarosław
(Łyse), pieczywo kurpiowskie
Pietrasiuk Mariusz (Spręcowo), rękodzieło
dekoracyjne
Pietrycha Maria (Opatowice), biżuteria
Pikulska Aleksandra (Bytom), biżuteria
skórzana
Podbereżna Alina (Węgorzewo), kwiaty
Podworski Bartłomiej (Osielsko), ceramika
Pojawa Dariusz (Suwałki), bębny i inne
instrumenty perkusyjne
Ponitka Violeta i Feliks (Łódź), chleb
Popławska Nina (Hajnówka), wyroby
z karmelu
Potaś Sławomir (Dąbrówka), wyroby
z drewna
Prakapenko Ruslan (Grodno, Białoruś),
obróbka metalu
Przekwas Anna i Jarosław (Inowrocław),
wikliniarstwo, czapnictwo, kuśnierstwo
Puchalska Halina (Łapy), tkactwo
Racis Czesław (Jasionowo), sery
Radomska Barbara (Lublin), plecionkarstwo
Redźko Jan (Niebędzino), rzeźba w drewnie
Roman Agnieszka (Łódź), malarstwo, grafika, biżuteria, odzież z tkanin naturalnych
Romaszko Wacław (Grodno, Białoruś),
malarstwo
Ropiak Stanisław (Myszyniec Stary), wycinankarstwo, pieczywo obrzędowe, kwiaty
Rość Bernarda (Szaciłówka), tkaniny dwuosnowowe
Rygorowicz Roman (Ełk), biżuteria
Ryniec Madalena (Juszkowo), biżuteria z
mosiądzu
Sawicka Dorota (Chełmno), biżuteria
Semeniuk Jolanta (Stok Lacki), metalurgiarepliki historyczne, zioła
Semiarykova Larysa (Grodno, Białoruś),
obróbka skóry
Sergot Agnieszka (Trzemiętowo), wyrobu z
filcu
Sewruk Danuta (Węgorzewo), malarstwo
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
5
Shapiro Serhiy (Lwów, Ukraina), wyroby ze
szkła
Siekański Tomasz (Józefosław), wyrobu z
filcu
Skotarczak-Paterczyk Hanna (Śrem), ceramika
Skrzetuska Katarzyna (Dąbcze), rękodzieło
dekoracyjne
Skrzynecki Radosław (Łódź), wyroby
z tkanin
Steć Jadwiga (Gołdap), ekobiżuteria
Stolyarov Diana (Lwów, Ukraina), lalki
Stolyarov Dmytro (Lwów, Ukraina), wyroby
ze szkła
Stolyarov Natalia (Lwów, Ukraina), wyroby
ze szkła
Stowarzyszenie Kulturalne „Konik Mazurski” (Kętrzyn), biżuteria, koronka szydełkowa
Striuogaitis Vitalius (Kaunas, Litwa), beczki, łyżki
Sulowski Andrzej (Węgorzewo), rzeźba
w drewnie
Survila Artūras (Kaunas, Litwa), ceramika
Szafiański Wojciech (Dzierżoniów), miód,
miód pitny
Szostak Janina (Węgorzewo), haft, koronka
szydełkowa
Szymański Paweł (Kamionek Wielki), wypiek chleba
Ślusarczyk Ernest (Łączna), zabawkarstwo
Świątkowki Andrzej (Leszno), plecionkarstwo
Świderek Elżbieta (Skierniewice), rzeźba w
drewnie
Tarasiewicz Anna i Jerzy (Hajnówka), tokarstwo
Tarasiewicz Klaudiusz (Węgorzewo), garncarstwo
Trushyk Halyna (Kosiv, Ukraina), wyroby z
drewna, haft
Trushyk Mykhaylo (Kosiv, Ukraina), ceramika, rzeźba
UAB Damsa (Kybartai, Litwa), wędliny
UAB „Mykolo Pyragai” (Kaunas, Litwa),
chleb
Yaremchyk Maryna (Grodno, Białoruś),
pisanki, obrazki ze słomy
Ytsenko Aleksiej (Grodno, Białoruś), ceramika
Waraksa Sławomir „Junakor” (Milejczyce),
sękacze, mrowiska
•
•
•
•
•
•
•
Doroczny targ
Wasyliszyn–Woronko Gertruda (Toruń),
biżuteria, koronka szydełkowa
Waszak Romana (Mączniki), tkaniny, odzież
Wierzbicka-Grzegorzewska Janina (Sząbruk), wycinanki, haft
Wróbel Piotr (Boboszów), kowalstwo
Zaniewicz Wojciech „Cukiernia Zaniewicz” (Międzyrzec Podlaski), wyroby cukiernicze, sękacze
Zych Alicja (Bartoszyce), pierogi
Żuryło Bożena (Morąg), wyrobu z filcu i lnu
Słowo jarmark trafiło do języka polskiego wprost od
naszych zachodnich sąsiadów. W języku niemieckim
„Jahrmarkt” to ‘doroczny targ’, ‘targ odbywający się co
roku’. Mazurzy mówili najczęściej: jarmark, jarmarek,
jermark, ziarmark.
Jarmarki odbywały się w ściśle określonych terminach, charakterystycznych dla poszczególnych miejscowości. Mogły trwać dzień, ale też i ponad tydzień.
Jarmarki były charakterystyczne nie tylko dla miast.
Urządzano je również w dużych wsiach kościelnych.
Handlowano wieloma towarami, sprowadzanymi
nieraz z bardzo odległych terenów. Podczas jarmarków odbywały się transakcje detaliczne, ale i hurtowe.
Jarmarki mogły mieć charakter „ogólnohandlowy”, z
różnym asortymentem, ale były też jarmarki „specjalistyczne”. Dla przykładu Welawa (obecnie Znamiensk
w obwodzie kaliningradzkim) słynęła z dorocznych
targów końskich.
Na podstawie nadesłanych ankiet zestawiły: Beata
Gruszka, Margarita Stępniak.
Nasi w Kazimierzu
Od 25 do 28 czerwca 2015 roku, w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą odbył się 49. Ogólnopolski Festiwal
Kapel i Śpiewaków Ludowych. Jak co roku, województwo warmińsko-mazurskie reprezentowała silna
grupa wykonawców, wytypowanych podczas ubiegłorocznego przeglądu na Międzynarodowym Jarmarku
Folkloru w Węgorzewie.
Kazimierskie festiwalowe jury doceniło zarówno
mistrzowski poziom wykonania, jak i dobór repertuaru, przyznając poszczególnym artystom z naszego
regionu wysokie noty:
Mazurski jarmark w Szczytnie przed 1914 r.
- Zespół Śpiewaczy „Stradunianki” ze Stradun – wyróżnienie w kategorii zespołów śpiewaczych,
Ilość jarmarków świadczyła o randze miasta. W akcie
lokacji miasta Węgobork (Angerburg, Węgorzewo) z
1571 roku zapisano, że będą się tutaj odbywać trzy
jarmarki. Pierwszy dwa tygodnie przed Zielonymi
Świątkami, drugi dwa tygodnie po świętym Marcinie
(25 listopada), trzeci w czwartek po Judycie (cztery
dni po piątej niedzieli przed Wielkanocą). Targi tygodniowe wyznaczono na sobotę. W 1601 roku węgoborczycy uzyskali prawo do czwartego jarmarku
przeniesionego tutaj z Węgielsztyna. Dodatkowym
dniem targowym stała się także środa. Od 1679 roku
w Węgoborku zaczęto organizować dodatkowe jarmarki na bydło i konie.
- Stanisław Bałdyga, harmonista z Mazuchówki – III
nagroda w kategorii solistów instrumentalistów,
- Piotr Krupski, cymbalista z Elbląga – II nagroda w
kategorii folklor-kontynuacja,
- „Kapela z Ełku” pod kierownictwem Jakuba Karpuka
– II nagroda w konkursie Duży-Mały.
W 1978 roku w Węgorzewie odbył się pierwszy jarmark kultury ludowej i rękodzieła, nazwany wówczas
I Suwalskim Jarmarkiem Folkloru (suwalskim – bowiem impreza miała rangę wojewódzką, a wówczas
Węgorzewo należało do województwa suwalskiego).
Odtąd już, co roku pierwszy weekend sierpnia to
węgorzewskie święto folkloru.
„Kapela z Ełku” na kazimierskiej scenie. Fot. Roksana Butrym
Wszystkim nagrodzonym serdecznie gratulujemy,
życząc dalszych sukcesów oraz wytrwałości w kultywowaniu muzycznych tradycji!
Jerzy Łapo
Źródło ilustracji: z kolekcji Roberta Brzezińskiego, www.szczytnoortelsburg-historia.blogspot.com).
Roksana Butrym
6
Suwalskie pieśni
na mazurskiej scenie
Okrągły jubileusz, mazurscy
Ukraińcy i muzealne wnętrza
Po raz trzydziesty na jarmarkowej scenie w Węgorzewie
gościć będziemy zespół „Rominczanie”. Jego nazwa wywodzi się od Puszczy Rominckiej, położonej w dawnych
Prusach Wschodnich, choć członkowie zespołu pochodzą
z Suwalszczyzny – z dawnych parafii Wiżajny, Smolniki,
Rutka Tartak i Przerośl. „Rominczanie” to dziesięć osób,
które współpracują ze sobą od stycznia 1985 roku.
Jednym z przedsięwzięć realizowanych przez nasze
Muzeum w roku bieżącym jest wystawa czasowa pod
nazwą Historia, kultura materialna i duchowa mniejszości
ukraińskiej na Mazurach. Została ona zorganizowana z
okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia Parafii Greckokatolickiej p.w. Świętego Krzyża w Węgorzewie. Inicjatorem
jej powstania był proboszcz ojciec Dymitr Harasim.
Wychodząc z założenia, iż parafia to przede wszystkim
tworzący ją wierni, postanowiliśmy opowiedzieć historię
o mazurskich Ukraińcach. W tym celu, znów dzięki pomocy ojca proboszcza, dotarliśmy do tych parafian, którzy podzielili się nie tylko opowieściami o dziejach swoich przodków, ale także udostępnili rodzinne pamiątki
przywiezione na Mazury z terenów południowowschodniej Polski w 1947 roku. Tkaniny, hafty, sprzęty
gospodarstwa domowego, narzędzia rzemieślnicze,
święte obrazy, książeczki do nabożeństwa, a także fotografie i dokumenty wydane w języku polskim, ukraińskim, rosyjskim, niemieckim oraz po łacinie, posłużyły
nam do zobrazowania momentu przesiedlenia. Stały się
one symbolami świata minionego, utraconego bezpowrotnie wraz ze zmianą miejsca zamieszkania.
Z racji swojego pochodzenia, zespół prezentuje repertuar
z pogranicza polsko-litewskiego. Elementy przenikania
tradycji, można odnaleźć w unikalnej barwie głosów i
manierze wykonawczej. Także w fakturze oraz kolorystyce strojów ludowych, w których zespół występuje.
„Rominczanie” w swoim repertuarze posiadają przede
wszystkim pieśni ludowe, ale także okolicznościowe,
żniwne, pogrzebowe czy religijne. Od trzydziestu lat
członkowie zespołu dbają szczególnie o zachowanie
dziedzictwa kulturowego. Kultywują tradycje i zwyczaje,
a wręcz nie pozwalają na przerwanie przekazu kulturowego poprzez przygotowywanie widowisk obrzędowych,
takich jak: „Chodzenie po Allelui”, „Wiecoryny”, „Gorzkie
zale”, topienia marzanny, zwyczaje dożynkowe i wielkopostne czy też obrzędy związane z nocą świętojańską.
Tym, co pozwoliło Ukraińcom odnaleźć się w nowej
rzeczywistości, była bez wątpienia wiara, oraz żywe
uczestnictwo w świętach roku liturgicznego i sakramentach, udzielanych w obrządku wschodnim. Poszczególne
momenty z życia greckokatolickiej parafii zostały ukazane w drugiej części wystawy, gdzie zobaczymy zdjęcia
oraz symboliczne zobrazowania poszczególnych świąt
oraz sakramentów.
Od 2011 roku zespół działa pod patronatem stowarzyszenia „Głos Puszczy Rominckiej” w Dubeninkach. Swoją
obecnością „Rominczanie” uświetniają przedsięwzięcia
kulturalne w regionie, województwie i za granicą. W
2007 roku na jarmarkowej scenie w Węgorzewie zespół
został wyróżniony nagrodą „Złotego Jelonka” za kultywowanie tradycji swojego regionu oraz za przygotowanie i pokazanie widowiska obrzędowego „Wiecoryny”.
Zespół pięciokrotnie reprezentował województwo suwalskie oraz warmińsko-mazurskie na Ogólnopolskim
Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu Dolnym nad
Wisłą – w latach: 1993, 2002, 2008, 2010 i 2013. W 2010
roku w elbląskim teatrze im. Aleksandra Sewruka zespół
„Rominczanie” otrzymał nagrodę Zarządu Województwa
Warmińsko-Mazurskiego za zasługi na rzecz kultury
regionu warmińsko-mazurskiego. W 2013 roku zespół
otrzymał medal za zasługi dla powiatu gołdapskiego, a w
2014 roku nagrodę starosty gołdapskiego „Romincki
Ryś” za wybitny wkład w rozwój lokalny powiatu gołdapskiego w dziedzinie kultury i ochrony dziedzictwa
kulturowego.
Bogate życie duchowe Ukraińców bez wątpienia pomogło im zbudować swój nowy dom. Choć w zupełnie odmiennych warunkach i z dala od rodzinnych stron zmienił się sposób ich życia, to jednak wnętrza ukraińskich
domostw na Mazurach do dzisiaj naznaczone są żywą
pamięcią o kulturze przodków. Stąd, w trzeciej części
wystawy, znajdziemy przeciwwagę dla niepokoju, chaosu, pośpiechu i dezorientacji związanych z ważkimi
wspomnieniami z przeszłości. Spokojne, stonowane
wnętrze, wyposażone w przedmioty należące do wiernych węgorzewskiej parafii (elementy tradycyjnego
Dyrektor oraz pracownicy Muzeum Kultury Ludowej w
Węgorzewie z okazji jubileuszu trzydziestolecia pracy
twórczej pragną podziękować za pełną pasji i profesjonalizmu działalność oraz za nieustanne promowanie dziedzictwa kulturowego. Dziękujemy również za wieloletnią
współpracę i przyjaźń. Całemu zespołowi życzymy pomyślności, szczęścia i dalszych sukcesów.
Anna Babiak-Owad
7
stroju, wyposażenia wnętrz, ukraińska prasa oraz literatura, święte obrazy, portret Tarasa Szewczenki), symbolizować ma pogodzenie z zastaną sytuacją, zakotwiczenie
na nowym miejscu, z jednoczesną deklaracją chęci zachowania narodowej tożsamości.
Każdego mieszkańca Warmii, który chciałby wziąć udział
w projekcie, dzieląc się z nami rozmowami o tym, jak
wygląda świętowanie w jego rodzinie, jakie pieśni zapamiętał z lat dzieciństwa, jak dawniej płynął czas, co gotowali oraz o czym opowiadali rodzice i dziadkowie –
serdecznie zapraszamy do kontaktu z pracownikami
Muzeum Kultury Ludowej. Podobnie, jak „nie święci
garnki lepią”, tak i etnografowie nie mieliby o czym pisać,
gdyby nie cierpliwość i czas, jaki w pędzącym bez opamiętania i zmieniającym się w zawrotnym tempie świecie, poświęcają im zasypywani tysiącami pytań posiadacze „wiedzy tajemnej” – przedstawiciele najstarszego
pokolenia mieszkańców naszego regionu.
Zachęcamy do zapoznania się z wystawą, której głównym celem, prócz upamiętnienia jubileuszu pięćdziesięciolecia Parafii p.w. Świętego Krzyża, jest budowanie
mostów pomiędzy przedstawicielami różnych grup
narodowościowych i etnicznych, a także zapoznanie
muzealnych gości z historią mazurskich Ukraińców.
Roksana Butrym
Warmia na ludowo
Roksana Butrym
W 2013 roku Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie
realizowało etnograficzny projekt badawczy pod nazwą
„Mazury na ludowo”. W wyniku spotkań z respondentami badań – obecnymi mieszkańcami poszczególnych
powiatów z terenu wschodnich Mazur, udało się zebrać
unikalne materiały. Dotyczyły one m.in. obrzędowości
dorocznej i rodzinnej, sposobów świętowania, wierzeń,
przekazów ustnych, ludowej medycyny i meteorologii,
tradycji muzycznych, rzemiosła, a także historii regionu
„napisanej” poprzez losy zamieszkujących go osób, przybyłych na te ziemie w latach powojennych z terenów
Wileńszczyzny, Polski południowo-wschodniej, Suwalszczyzny, Podlasia czy Kurpiów. Opracowane materiały
zostały udostępnione na stronie internetowej
www.mazurynaludowo.pl.
Warto być, warto zobaczyć
•
•
•
•
•
•
W roku obecnym, ponownie dzięki dofinansowaniu
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz finansowemu wsparciu Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, badania są kontynuowane. Tym razem
na terenie Warmii, a konkretnie powiatów braniewskiego, lidzbarskiego, olsztyńskiego, a także gmin Bisztynek
oraz Reszel. Nowy, rozpoczęty już projekt – „Warmia na
ludowo”, potrwa do 2016 roku. W jego ramach pracowniczki Działu Etnograficznego Muzeum Kultury Ludowej,
wspomagane przez pięciu badaczy, ponownie wyruszyły
już w teren, aby poprzez spotkania z przedstawicielami
najstarszego pokolenia, wielogodzinne rozmowy i
uczestnictwo w codziennym życiu respondentów, zgromadzić i udokumentować wiedzę na temat lokalnego
dziedzictwa kulturowego.
•
•
•
•
•
•
•
•
Podobnie, jak w poprzednim projekcie, tak i tutaj, materiały gromadzone są nie tylko po to, aby powiększać
muzealne archiwa, ale przede wszystkim w celu ochrony
poszczególnych zjawisk z zakresu kultury ludowej, ich
zachowania, a także upowszechnienia i promocji. Te
ostatnie będą możliwe dzięki poszerzeniu już istniejącej
strony internetowej o materiały dotyczące Warmii
(wówczas też nazwa strony internetowej zmieni się na
www.mazurywarmianaludowo.pl). Znajdą się tutaj opracowane fragmenty wywiadów, filmy, fotografie, biogramy twórców ludowych.
•
•
•
•
VIII–IX – wystawa historyczna Wolni Polscy Żeglarze –
Piotr i Mieczyslaw Ejsmont.
VIII–IX – wystawa Państwowa Straż Pożarna w rysunku
Witolda „Wiktora” Jusisa z lat 1992–2015.
VIIIwystawa Historia, kultura materialna i duchowa
mniejszości ukraińskiej na Mazurach. Jubileusz 50-lecia
Parafii Greckokatolickiej p.w. św. Krzyża w Węgorzewie.
VIII–IX – Sto widoków Warmii – wystawa fotografii
Andrzeja Waszczuka.
VIII–IX – Przeżywane… wspominane… - wystawa
biograficzna Arno Surminskiego (Muzeum Prus
Wschodnich w Lüneburgu).
IX–XII – wystawa historyczna Gdybyśmy żyli przed
stu laty.
12 IX, godz. 10.00 – „Utracone Dziedzictwo” – Europejskie Dni Dziedzictwa 2015: film Krew na bruku – Grodno
1939 (prowadzi Krystyna Jarosz).
17 IX–XII – wystawa Kresy. Pamiętamy! 17 września
1939 r. Agresja sowiecka na Polskę. (IPN Olsztyn).
17 IX, godz. 16.30 – Studium Wiedzy o Regionie =
SWoR) – spotkanie z Renatą Gieszczyńską połączony ze
zwiedzaniem wystawy Agresja sowiecka…
19 IX – 45 Doroczne Spotkanie Twórców, Muzykantów,
Śpiewaków oraz ich Przyjaciół.
19 IX – spotkanie darczyńców akcji „Dar dla Muzeum”.
19 IX–XI – wystawa malarstwa Ireny Dominików.
26 IX, godz. 11.00 – „Utracone Dziedzictwo” – Europejskie Dni Dziedzictwa 2015: Spacer po niewidzialnym
mieście (prowadzi Jerzy Łapo).
22 X, godz. 16.30 – SWoR – spotkanie z dr Justyną
Kraszewską z Fundacji „Warto Chcieć”, która przedstawi
temat: Cele i działania Fundacji na Mazurach.
XI–XII – wystawa malarstwa Elżbiety Owczarek.
19 XI, godz. 16.30 – SWoR – spotkanie z dr Alicją Dobrosielską, która wygłosi wykład Lęk przed koniem trojańskim… czyli o dawnych Prusach w średniowiecznych
miastach.
10 XII, godz. 16.30 – SWoR spotkanie z dr Jerzym Łapo,
który zaprezentuje Podsumowanie sezonu archeologicznego 2015.
12–13 XII – kiermasz świąteczny.
Nr 44 „Pod Jelonkiem” do życia powołali: Anna BabiakOwad, Roksana Butrym, Beata Gruszka, Krystyna Jarosz,
Jerzy Łapo, Margarita Stępniak.
8