Klejenie płytek w łazience lekcja nr 4

lekcja nr 4
Klejenie płytek w łazience
Przedostatnią lekcję w naszej szkole wykończenia łazienki poświęcamy klejom przeznaczonym do montażu płytek. Znajdziecie tutaj
informacje dotyczące wymagań technicznych dla
klejów, zasady klasyfikacji i oznaczania zapraw wg
normy, a także kryteria ich doboru.
Sebastian
Czernik
Grupa ATLAS
LLEKCJĘ
E
nr 3
zna
znajdziesz
w poprzednim numerze
rze. Pisaliśmy w niej o rodzajach
pły
płytek ceramicznych, sposobach
ich układania oraz doborze spoin.
Wersję elektroniczną znajdziecie na
We
por
portalu: www.atlasfachowca.pl/
ma
magazyn.
Z kart historii
W latach 80. XX wieku płytki układane były na zaprawach cementowych lub cementowo-lateksowych
przygotowywanych domowymi sposobami z powszechnie dostępnych surowców. Stosowano metodę
grubowarstwową (zaprawa o grubości ok. 15–20 mm), a płytki układane były na placki kleju nakładanego
na spód kafla. Ponieważ zaprawy były mieszaniną spoiwa i kruszywa, bez dodatków regulujących własności robocze, płytki (a czasami też podłoże) były przed montażem nawilżane wodą. Zapobiegało to nadmiernemu odciąganiu wody z zaprawy, a tym samym osłabieniu połączenia. Gęsta konsystencja zapraw powodowała nierównomierne rozłożenie kleju pod płytką. Brak podparcia kafla i możliwość gromadzenia się
wody sprawiały, że szczególnie na zewnątrz okładziny miały mniejszą trwałość. Dopiero z początkiem lat
90. ubiegłego stulecia na rynek w Polsce weszły gotowe, produkowane fabrycznie zaprawy klejące, wzbogacane o dodatki modyfikujące parametry robocze i poprawiające właściwości eksploatacyjne.
Kleje klasyfikowane są wg normy PN-EN 12004+A1:2012 „Kleje do płytek – Wymagania, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie”. Jest to norma zharmonizowana, a zatem ujednolica standardy
dla wyrobów przeznaczonych do przyklejania płytek ceramicznych
dla wszystkich państw Unii Europejskiej.
Norma przewiduje trzy typy klejów do płytek, różniące się rodzajem
spoiwa oraz mechanizmem wiązania i utwardzania:
C cementowe – są to suche mieszanki, będące mieszaniną wiążących hydraulicznie spoiw, kruszyw i dodatków organicznych. Przed użyciem wymagają wymieszania
z wodą. Kleje cementowe są najtańsze z prezentowanych trzech typów i mają najszerszy zakres stosowania.
D dyspersyjne – są to materiały, bądące pastą, która stanowi
mieszaninę spoiw organicznych w postaci wodnej dyspersji polimerowej, dodatków organicznych i wypełniaczy. Są
one dostępne w postaci gotowej do użycia, nie wymagają dodatkowych czynności przygotowawczych. Kleje dyspersyjne są droższe
od cementowych, dłużej wiążą i mają węższy zakres stosowania –
przede wszystkim nadają się na podłoża drewnopochodne.
R na bazie żywic reaktywnych – te kleje obejmują jednolub wieloskładnikowe materiały, będące mieszaniną żywic syntetycznych, wypełniaczy i dodatków organicznych.
Kleje na bazie żywic reaktywnych, najczęściej epoksydowe, należy
traktować jako materiały specjalistyczne.
W Polsce najbardziej rozpowszechnione są kleje cementowe,
mniej jest klejów dyspersyjnych, a najmniej klejów na bazie żywic reaktywnych.
Jakie wymagania określa
norma?
Dla wszystkich trzech typów klejów norma PN-EN
12004+A1:2012 określa dwa rodzaje wymagań:
– podstawowe, obowiązkowe dla wszystkich wyrobów,
– fakultatywne, określające właściwości specjalne, odnoszące się
do parametrów roboczych, oraz właściwości dodatkowe – dotyczące własności użytkowych.
W przypadku klejów cementowych (typ C) występują różne
klasy odpowiadające różnym właściwościom:
1 – kleje normalnie wiążące,
2 – kleje o podwyższonych parametrach,
F – kleje szybkowiążące,
T – kleje o zmniejszonym spływie,
E – kleje o wydłużonym czasie otwartym,
S1 – kleje odkształcalne,
S2 – kleje o wysokiej odkształcalności.
Oznaczenie danego wyrobu zawsze powinno być kombinacją
tych dwóch elementów, tzn. typu i klasy kleju.
Kleje typu D i R mają natomiast normowo ograniczone klasy, w ramach których mogą być szeregowane.
ATLAS FACHOWCA
1
lekcja nr 4
Jakie mamy kryteria doboru kleju?
Jaki klej zatem wybrać?
Norma PN-EN 12004 dotyczy tylko klejów do płytek i zawiera informacje istotne przede wszystkim dla producentów chemii budowlanej i nadzoru budowlanego. Nie zawiera natomiast
ani zaleceń wykonawczych dotyczących doboru zaprawy do
konkretnego zastosowania, ani wytycznych dotyczących wyboru technologii układania płytek ceramicznych w konkretnych sytuacjach. Dlatego dobór zaprawy i sposób jej użycia powinniśmy przeprowadzić w oparciu o zalecenia
i informacje podawane przez producenta kleju lub płytek.
W łazienkach można stosować kleje zarówno typu C1, jak i C2. Typowe podłoża budowlane (tynki cementowo-wapienne, cementowe
i gipsowe, podkłady podłogowe czy beton) nie stawiają specjalnie
dużych wymagań. Można stosować na nich kleje typu C1, np. Zaprawę Klejową Uelastycznioną ATLAS, ale już zastosowanie klejów
typu C2, np. ATLAS Plus, uzasadnione jest w przypadku remontów –
na starych podłożach, bezpośrednio na powierzchni starej okładziny i na płytach OSB (po ich odpowiednim przygotowaniu) oraz na
powierzchniach mogących ulegać odkształceniom (np. zabudowy
z płyt g-k). Gdy podłoże pokryte jest hydroizolacją, powinniśmy
przestrzegać zasad zalecanych przez producenta tej warstwy. Z reguły nie ma przeciwwskazań do stosowania klejów C1, ale ze
względu na czynniki eksploatacyjne lepiej wybrać klej C2. Na
ścianach warto aplikować kleje o obniżonym spływie, dzięki temu
płytki można przyklejać od góry, bez docinania w najbardziej widocznej warstwie. W przypadku materiałów o dużej nasiąkliwości
(marmur, gres polerowany) warto stosować zaprawy na białym cemencie – pozwoli to uniknąć przebarwień, które mogłyby wystąpić
przy zastosowaniu zaprawy na bazie cementu szarego.
Czynniki, które mają wpływ na wybór kleju, można usystematyzować wg wymagań:
– miejsce przyklejania okładziny (wewnątrz, na zewnątrz, podłoga, ściana),
– cechy podłoża (rodzaj, równość, stabilność),
– rodzaj okładziny (gres, terakota, klinkier, mozaika, kamień),
– właściwości i format płytek,
– warunki użytkowania (ogrzewanie podłogowe, zabudowy
z płyt OSB lub g-k).
matu zaleca się stosowanie pac z zębami prostymi, natomiast dla
płytek o dużych formatach pac z zębami półokrągłymi. Zęby półokrągłe mają niski profil, ale szeroki rozstaw, co ułatwia profilowanie grubszej warstwy kleju i zwiększa kontakt zaprawy klejącej
z dociskaną płytką. Kierunek profilowania kleju jest istotny szczególnie na ścianach – zęby powinny iść pionowo, ponieważ w naturalny sposób zapobiega to osuwaniu się płytek.
Jaka paca zębata będzie najlepsza?
Wybór takiego narzędzia przeprowadzamy zależnie od rodzaju
kleju i formatu płytek, przestrzegając zasady, że im większy format
płytki, tym wyższe powinny być zęby pacy (tab. 1 i 2). Profilowanie
pacą zębatą nałożonego kleju ma na celu uzyskanie równomiernej
i odpowiedniej grubości warstwy sklejania na całej powierzchni –
po przejściu pacy nadmiar kleju jest zbierany, a zęby wyznaczają
grubość sklejenia. Dla mozaiki oraz płytek małego i średniego for-
Rozmiar płytki [cm]
Wielkość zębów pacy [mm]
Mozaika (do 2x2)
4
Mały format (do 10x10)
4 lub 6
Średni format (do 30x30)
6 lub 8
Duży format (powyżej 30x30)
powyżej 10
Kształt zębów
Proste
Tabela 1. Dobór pacy zębatej w zależności od formatu płytek (kleje cienkowarstwowe)
Rozmiar płytki [cm]
Wielkość zębów pacy [mm]
Kształt zębów
Średni format (do 30x30)
8 lub 10
proste
Duży format (powyżej 30x30)
powyżej 10
półokrągłe
Tabela 2. Dobór pacy zębatej w zależności od formatu płytek (kleje grubowarstwowe)
2
PAŹDZIERNIK 2013
lekcja nr 4
Metoda nakładania kleju wyłącznie na spodnią powierzchnię płytek
(tzw. buttering) jest nieprawidłowa i niezalecana. Dopuszcza się
ją tylko w wyjątkowych sytuacjach, na przykład przy wklejaniu wąskich pasków płytek od dołu ścian, wyklejaniu cokolików lub podczas wymiany jednej płytki na całej okładzinie.
Jak układać mozaikę?
• Podczas klejenia tak drobnych elementów podstawowe znaczenie ma przygotowanie podłoża. Ze względu na niewielkie
wymiary poszczególnych płytek musi być ono idealnie równe.
• Mozaikę przykleja się na bardzo cienkiej warstwie zaprawy klejącej, rozprowadzonej pacą zębatą o drobnych zębach. Zbyt
gruba warstwa kleju może spowodować zapadanie się kostek mozaiki, wypływanie zaprawy ze szczelin i efekt falowanej
powierzchni, która nie utworzy idealnej płaszczyzny.
• Mozaika z kamienia naturalnego i przezroczystego szkła powinna być mocowana na biały klej, np. ATLAS Plus Biały.
Fot. 1. W przypadku mocowania płytek podłogowych zaleca się metodę kombinowaną.
Jakie są metody układania płytek?
Kleje do płytek ceramicznych muszą być nakładane zgodnie
z technologią zalecaną przez ich producenta. W praktyce stosuje się dwa rozwiązania technologiczne:
– Podstawowe, w którym klej rozprowadzany jest na podłożu gładką pacą, a następnie profilowany pacą zębatą. Do tak
ukształtowanej zaprawy przykłada się płytkę, lekko ją przyciskając i przesuwając. Metoda ta zapewnia mocne połączenie
zaprawy klejącej z podłożem, uzyskanie równomiernej grubości warstwy sklejenia i odpowiednią przyczepność międzywarstwową. Normowo określana jest jako „metoda narzucania”
(floatnig).
– Drugie możliwe rozwiązanie polega na nanoszeniu kleju na
obie łączone powierzchnie – podłoże i spód płytki. W tej metodzie ważne jest, aby nałożyć tyle kleju, by jego łączna grubość
nie przekraczała grubości zalecanej przez producenta. Normowo określana jest ona jako „metoda narzucania i rozprowadzania” (floating and buttering method), ale w praktyce
stosuje się określenie metoda kombinowana lub metoda podwójnego smarowania. Jest to rozwiązanie zalecane w przypadku mocowania płytek podłogowych wewnątrz budynków
oraz płytek ściennych i podłogowych na zewnątrz budynków,
ponieważ ułatwia zachowanie całkowitego wypełnienia przestrzeni pomiędzy podłożem a spodem płytki oraz jej równomierne podparcie na całej powierzchni.
Fot. 2. Zbyt gruba warstwa kleju przy przyklejaniu mozaiki może spowodować
zapadanie się kostek mozaiki, wypływanie zaprawy ze szczelin i efekt falowanej
powierzchni, która nie utworzy idealnej płaszczyzny.
ATLAS FACHOWCA
3
lekcja nr 4
Jaką technikę układania płytek małego
i średniego formatu wybrać?
• Na ścianach zaleca się nakładanie kleju na podłoże, natomiast
na posadzkach na obie klejone powierzchnie.
• W pierwszym przypadku klej nanosi się gładką stroną pacy,
mocno dociskaną do podłoża, tak aby doprowadzić do wtarcia
kleju w podłoże. Nałożony klej profiluje się pacą zębatą, prowadzoną pod kątem ok. 60 stopni w stosunku do podłoża. Zaleca
się, aby pacę prowadzić w miarę możliwości w jednym kierunku – po dociśnięciu płytki pozwoli to na swobodne usunięcie spod niej zalegającego tam powietrza.
• W przypadku nakładania kleju na spód płytki należy użyć gładkiej strony pacy, natomiast klej na podłoże nakłada się pacą
gładką, a profiluje pacą zębatą w sposób opisany powyżej.
• Jednorazowo klej można nałożyć tylko na takiej powierzchni,
na którą zdąży się przyłożyć płytki przed rozpoczęciem naskórkowania, czyli przeschnięcia powierzchni kleju, które uniemożliwia kontynuację prac.
• Prostym sposobem na sprawdzenie, czy można jeszcze przyklejać płytki, jest przyłożenie do nałożonego kleju dłoni – jeśli
klej nie brudzi skóry, oznacza to, że należy go usunąć i nałożyć
świeżą zaprawę.
• Parametrem, który określa, jak długo klej zachowuje swoje właściwości po nałożeniu na podłoże, jest tzw. czas otwarty pracy. Kleje cementowe charakteryzują się czasem otwartym na
poziomie podstawowym (min. 20 min) lub wydłużonym (min.
30 min – oznaczenie normowe E), należy jednak pamiętać, że
okres ten może ulec zmianie w zależności od warunków, w których prace są prowadzone.
• Po przyłożeniu płytki do nałożonego kleju należy ją docisnąć.
Przez kilka kolejnych minut możliwe jest korygowanie
ustawienia każdej płytki, ale nie powinno się zmieniać jej położenia po czasie dłuższym niż 10 min.
Fot. 3. Płytki o wymiarach 21,5x98,5 cm z kolekcji Woodentic Grupy Paradyż.
Wyglądają jak drewno, ale mają oczywiście wszystkie zalety płytek ceramicznych. Możemy wybierać między wieloma różnymi formatami i kolorami.
4
PAŹDZIERNIK 2013
Fot. 4. Gdy podłoże pokryte jest hydroizolacją, powinniśmy przestrzegać zaleceń producenta tej warstwy. Z reguły nie ma przeciwwskazań do stosowania klejów C1, ale ze względu na czynniki eksploatacyjne lepiej wybrać klej C2.
Jak układać płytki dużego formatu?
• W przypadku płytek podłogowych o dużych rozmiarach i/lub
mocno profilowanej spodniej powierzchni zaleca się użycie
klejów grubowarstwowych o właściwościach samorozpływnych, np. ATLAS Plus Mega.
• Konsystencja zaprawy o właściwościach samorozpływnych
jest rzadsza, przez co po przyłożeniu płytki klej „rozpływa się”
pod nią, szczelnie wypełniając przestrzeń między podłożem
a spodem płytki.
• Pełne podparcie płytki na całej powierzchni jest ważne ze
względów użytkowych – płytka nie pęka w miejscu, gdzie
brak jest wspomnianego podparcia klejem.
• Ciekawą cechą klejów grubowarstwowych jest możliwość regulowania ich konsystencji w zależności od potrzeb i wyprofilowania niewielkiego spadku.
• Technologia stosowania klejów grubowarstwowych nie odbiega zasadniczo od tej stosowanej przy klejach cienkowarstwowych. Nakłada się je gładką pacą stalową, a następnie rozprowadza pacą zębatą. Zaleca się jednak stosowanie pac z zębami
półokrągłymi, ponieważ taki ich kształt zagwarantuje bardziej
równomierny i szczelny rozkład kleju pod płytką niż w przypadku zębów prostych.