Konspekt ćwiczeń z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych dla

Konspekt ćwiczeń z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych dla aplikantów
I roku – blok III
14.10.2014 r.
Grupy: A - D
I.
Charakter prawny i forma odwołania od decyzji ZUS
1. Rozwiązywanie kazusu
Wnioskodawca Antoni K. zwrócił się w dniu 19 sierpnia 2013 r. do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w G. z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10
ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (jednolity tekst:
Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) dotyczącej stosowania przepisu art. 18a ust. 2 pkt 2
w związku z art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.), przez określenie, czy
art. 18a ust. 1, określający podstawę wymiaru składek ma zastosowanie do ustalenia podstawy
opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe z tytułu prowadzonej
działalności gospodarczej pod nazwą Kancelaria Radcy Prawnego Antoni K., począwszy od
dnia 18 października 2013 r.
Decyzją z dnia 16 września 2013 r. organ rentowy uznał za nieprawidłowe stanowisko
wnioskodawcy zawarte we wniosku odnośnie do prawa opłacania składek na ubezpieczenia
społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia z tytułu
rozpoczętej działalności gospodarczej, uznając że skoro wnioskodawca wykonuje działalność
gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy Kancelarii Radcowskiej „LEX” s.c. w R., u którego
przed dniem rozpoczęcia działalności wykonywał w ramach stosunku pracy czynności
"wchodzące w zakres wykonywanej działalności", nie może skorzystać z preferencyjnej
stawki składek na ubezpieczenie społeczne, stosownie do art. 18a ust. 2 pkt 2 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych. Według ZUS czynności, które wykonywał wnioskodawca
na rzecz kancelarii i patrona jako aplikant radcowski pokrywają się z czynnościami
wykonywanymi przez niego jako radcy prawnego, w ramach usług świadczonych na rzecz
spółki.
Polecenie:
Proszę przygotować projekt odwołania od przedstawionej decyzji
2. Wymogi formalne odwołania
3. Odpowiedź na odwołanie
4. Procedury wstępne
5. Możliwe konsekwencje stwierdzonych braków decyzji
6. Skarga na milczenie organu rentowego
II.
Zasady orzekania o niezdolności do pracy
1. Rozwiązywanie kazusu
Orzeczeniem z dnia 13 sierpnia 2013 r. lekarz orzecznik ZUS uznał, że Karol S. jest
zdolny do pracy. W orzeczeniu tym ubezpieczony został prawidłowo pouczony o terminie i
sposobie wniesienia sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika do komisji lekarskiej ZUS.
Karol S. nie wniósł sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS.
Decyzją z dnia 23 września 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.
odmówił Karolowi S. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, na podstawie ustawy z
dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z
uwagi na niespełnienie przez ubezpieczonego warunku pozostawania osobą niezdolną do
pracy.
Karol S. zamierza wystąpić z odwołaniem od zaprezentowanej decyzji, twierdząc, że nie
zgadza się z decyzją ponieważ jest chory na zaawansowaną cukrzycę, ma bóle kręgosłupa,
drętwienie kończyn, zawroty głowy i laseroterapię oczu.
Polecenie:
Przedstaw głównie tezy opinii prawnej dla Karola S.
2. Tryb orzekania o niezdolności do pracy
3. Konsekwencje zaniechania złożenia sprzeciwu od orzeczenia lekarza
orzecznika ZUS
III.
Orzekanie o prawie do renty rodzinnej
1. Rozwiązywanie kazusu
Wnioskodawca Karol D. (urodzony 4 września 1986 r.) złożył w dniu 9
listopada 2009 r. wniosek o rentę rodzinną po zmarłym ojcu Jerzym D., który postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 7 sierpnia 2009 r. - został
uznany za zmarłego. Chwila jego śmierci została oznaczona na dzień 26
sierpnia 2007 r. W dniu tym uległ nieszczęśliwemu wypadkowi podczas rejsu
po Bałtyku. Organ rentowy decyzją z dnia 27 listopada 2009 r. przyznał
wnioskodawcy prawo do dochodzonego świadczenia od dnia 1 listopada 2009
roku. Powyższą decyzję zaskarżył wnioskodawca, wnosząc o przyznanie mu
prawa do renty rodzinnej od dnia 26 sierpnia 2007 r., gdyż taka data została
wskazana jako data śmierci jego ojca, a do dnia wydania postanowienia o
uznaniu ojca za zmarłego nie mógł złożyć skutecznie wniosku o rentę
rodzinną.
Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku z siedzibą w
Gdyni wyrokiem z dnia 4 maja 2010 r. oddalił odwołanie, wskazując w
uzasadnieniu, że w rozpoznawanej sprawie niesporne są okoliczności zgonu
ojca wnioskodawcy, w tym konieczność przeprowadzenia przez
wnioskodawcę postępowania o uznanie ojca za zmarłego oraz data wydania
stosownego postanowienia przez sąd. Biorąc pod uwagę datę wydania tego
postanowienia oraz datę złożenia wniosku o rentę rodzinną, Sąd pierwszej
instancji stwierdził, że wniosek ten został złożony w najszybszym możliwym
terminie. Tym samym istota sporu sprowadzała się do rozważenia, czy
wnioskodawcy przysługuje prawo do renty rodzinnej od dnia śmierci ojca
oznaczonego w postanowieniu sądu o uznaniu za zmarłego, czy też od
miesiąca, w którym wnioskodawca zgłosił wniosek o rentę rodzinną. Sąd
uznał, że art. 129 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z FUS nie pozwala zrealizować żądania wnioskodawcy i wypłaty renty
rodzinnej już od dnia 26 sierpnia 2007 r., tj. dnia śmierci ojca, a więc za okres
sprzed złożenia wniosku o świadczenie do organu rentowego.
Polecenie:
Proszę przedstawić zarzuty i wnioski apelacji.
2. Prawo materialne do wykorzystania przy rozwiązywaniu kazusu
Art. 129 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach wyraża zasadę, że
świadczenie wypłaca się od dnia powstania do niego prawa, nie wcześniej
jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z
urzędu, uzależniając początkową datę wypłaty świadczenia od daty złożenia o
nie wniosku.
Zgodnie z ustępem 2 art. 129 ustawy, w razie zgłoszenia wniosku o rentę
rodzinną w miesiącu przypadającym bezpośrednio po miesiącu, w którym
nastąpiła śmierć ubezpieczonego, emeryta lub rencisty, rentę rodzinną wypłaca
się od dnia śmierci, nie wcześniej jednak niż od dnia spełnienia warunków do
renty przez uprawnionych członków rodziny.
VI. Odstąpienie od zwrotu nienależnie pobranego świadczenia
Rozwiązywanie kazusu
Antoni W. (wnioskodawca) od 26 marca 1996 r. był zatrudniony w ZH "C." Spółce z
o.o. w R. na podstawie umowy o pracę i z tego tytułu podlegał ubezpieczeniom
społecznym. Od dnia 9 lutego 2006 r. stał się jedynym udziałowcem Spółki, przy
czym nadal utrzymywał pracownicze zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego.
Decyzją z dnia 5 maja 2008 r. organ rentowy stwierdził, że Antoni W. w okresie od 9
lutego 2006 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek
ZH "C." Spółki z o.o. nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Jednocześnie organ
rentowy objął wnioskodawcę jako osobę prowadzącą pozarolniczą działalność
gospodarczą (wspólnik jednoosobowej spółki ZH "C.") obowiązkowymi
ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym i wypadkowym - od dnia 9 lutego 2008 r.
Odwołanie Antoniego W. od powyższej decyzji oddalone zostało wyrokiem Sądu
Okręgowego w Rzeszowie z dnia 15 października 2008 r. [...], a Sąd Apelacyjny
wyrokiem z dnia 22 stycznia 2009 r. [...] oddalił apelację. Kolejną decyzją z dnia 28
maja 2008 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy prawa do zasiłku chorobowego
za okresy niezdolności do pracy przypadające w latach 2006-2008, zobowiązując
równocześnie Antoniego W. do zwrotu nienależnie pobranego zasiłku chorobowego
wraz z odsetkami w łącznej kwocie 102.473,45 zł. Odwołanie wnioskodawcy od tej
decyzji zostało oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Rzeszowie z dnia 2 kwietnia 2009 r. [...], a Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Rzeszowie oddalił apelację Antoniego W. wyrokiem z
dnia 15 października 2008 r. [...]. W dniu 20 czerwca 2008 r. Antoni W. przekazał
część udziałów w Spółce swojej żonie Barbarze O.-W. i od tej też pory przestał być
jedynym wspólnikiem Spółki. Do chwili obecnej zatrudniony jest w Spółce na
stanowisku prezesa zarządu na podstawie umowy o pracę. W rozpoczynającym
sprawę niniejszą wniosku Antoni W. wystąpił o odstąpienie przez organ rentowy od
żądania zwrotu należności z tytułu pobranych zasiłków chorobowych, na podstawie
art. 84 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Alternatywnie wniósł o
ograniczenie odpowiedzialności przez zastosowanie art. 84 ust. 3 i art. 84 ust. 11
ustawy systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa systemowa).
Decyzją z dnia 8 marca 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w R.
stwierdził, że nie odstępuje od żądania od wnioskodawcy Antoniego W. zwrotu
należności wskazanych w decyzji z dnia 28 maja 2008 r. Jako podstawę prawną
rozstrzygnięcia powołano art. 83 ust. 1 pkt 4 oraz art. 84 ust. 8 ustawy z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z
2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.; dalej jako: "ustawa systemowa"). W uzasadnieniu
podniesiono, że rozpatrzony wniosek o odstąpienie od żądania zwrotu w całości lub w
części nienależnie pobranego zasiłku chorobowego nie zasługuje na uwzględnienie z
uwagi na sytuację materialną wnioskodawcy i jego rodziny, jak również z uwagi na to,
że do wypłaty nienależnego świadczenia doszło z winy zainteresowanego.
Polecenie:
Proszę przygotować główne tezy opinii prawnej na temat celowości złożenia
odwołania od opisanej decyzji.
Informacje pomocnicze:
Zgodnie z art. 84 ust. 8 pkt 1 ustawy systemowej organ rentowy może odstąpić od
żądania zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w
części, odroczyć termin ich płatności albo rozłożyć je na raty, jeżeli zachodzą
szczególnie uzasadnione okoliczności. Kompetencja organu rentowego w tym
przedmiocie, chociaż osadzona w konstrukcji tzw. "uznania administracyjnego",
podlega kontroli sądowej, w trybie przewidzianym w art. 83 ust. 2 ustawy
systemowej. Zakres kognicji sądu ubezpieczeń społecznych odnosi się także do
zasadności decyzji organu rentowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15
grudnia 2009 r., II UK 147/09, LEX nr 577846; uchwały Sądu Najwyższego: z dnia 9
marca 2006 r., II UZP 1/06, OSNP 2006 nr 13-14, poz. 217; z dnia 3 czerwca 2000 r.,
III ZP 15/00, OSNAPiUS 2000 nr 23, poz. 864).
V. Zmiana decyzji przez ZUS
1. Rozwiązywanie kazusu
Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu umorzył
postępowanie w sprawie z odwołania Stanisława B. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych-Oddziału w W. z dnia 19 października 2009 r., którą stwierdzono, że decyzja z
dnia 22 sierpnia 2008 r. w przedmiocie podwyższenia składki na ubezpieczenie wypadkowe
została wydana z naruszeniem prawa, jednakże w wyniku wznowienia postępowania mogłaby
zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.
W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że decyzją z dnia 1 grudnia 2009 r. Prezes Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych - po rozpatrzeniu odwołania wnioskodawcy w trybie postępowania
administracyjnego - uchylił decyzję organu pierwszej instancji i orzekł co do istoty sprawy
poprzez odmówienie wznowienia podstępowania. Decyzja ta nie została przez wnioskodawcę
zaskarżona do sądu powszechnego. Zdaniem Sądu pierwszej instancji, skoro decyzja z dnia
19 października 2009 r. została uchylona prawomocną decyzją z dnia 1 grudnia 2009 r.,
postępowanie w sprawie z odwołania wnioskodawcy podlegało umorzeniu z uwagi na
zaistnienie przesłanek określonych w art. 47713 k.p.c.
Polecenie:
Proszę przedstawić odpowiednią formę, zarzuty i wnioski środka zaskarżenia od
postanowienia z dnia 9 grudnia 2010 r.
2. Zakres badania wadliwości decyzji