Nadużycie prawa w VAT. Kiedy grożą nam sankcje

Nadużycie prawa w VAT. Kiedy grożą nam sankcje

13.09.2016
Archiwum Rzeczpospolitej ­ Nadużycie prawa w VAT. Kiedy grożą nam sankcje
Nadużycie prawa w VAT. Kiedy grożą nam sankcje
12 września 2016 | Podatki | Tomasz Napierała
Złożenie wniosku o interpretację może być uznane za próbę uniknięcia daniny. Opisane w nim
sztuczne umieszczenie siedziby spółki powiązanej poza Polską może bowiem skutkować
uzyskaniem korzyści sprzecznej z celem ustawy o VAT.
15 lipca 2016 r. weszła w życie klauzula przeciw unikaniu opodatkowania (art. 119a ordynacji
podatkowej; dalej: o.p.), mająca na celu walkę z uchylaniem się od opodatkowania.
Jednocześnie w o.p. wprowadzono dość szczegółowe regulacje dotyczące sposobu i zakresu
zastosowania tej klauzuli. Przepisów tych nie stosuje się jednak do podatku od towarów i usług
(art. 119b § 1 pkt 4 o.p.). Nie oznacza to jednak, że w przypadku VAT uchylanie się od
opodatkowania jest dopuszczalne. W ustawie o VAT wprowadzono bowiem podobną klauzulę,
mówiącą o nadużyciu prawa (art. 5 ust. 4 i 5 ustawy o VAT).
Nowe przepisy
Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy o VAT, w przypadku wystąpienia nadużycia prawa czynności, o
których mowa w ust. 1 (m.in. dostawa towarów, świadczenie usług), wywołują jedynie takie
skutki podatkowe, jakie miałyby miejsce w przypadku odtworzenia sytuacji, która istniałaby w
braku czynności stanowiących nadużycie prawa. Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy o VAT, przez
nadużycie prawa rozumie się dokonanie czynności, o których mowa w ust. 1, w ramach
transakcji, która pomimo spełnienia warunków formalnych ustanowionych w przepisach ustawy,
miała zasadniczo na celu osiągnięcie korzyści podatkowych, których przyznanie byłoby sprzeczne
z celem, któremu służą te przepisy.
Oba te przepisy zredagowane są dość zwięźle. Wynika to z tego, że koncepcja nadużycia prawa w
zakresie VAT jest już od dłuższego czasu wykształcona przez orzecznictwo TSUE. W uzasadnieniu
projektu ustawy wprowadzającej omawiane przepisy wskazano, że „Koncepcja ta jest
wystarczająco kompletnym i nadającym się do stosowania w polskim porządku prawnym
http://archiwum.rp.pl/drukuj/1319000.html
1/3
13.09.2016
Archiwum Rzeczpospolitej ­ Nadużycie prawa w VAT. Kiedy grożą nam sankcje
środkiem zwalczania nadużyć podatkowych w podatku od towarów i usług". Jednym z wyroków
NSA, w którym zastosowano tą koncepcję, jest orzeczenie w sprawie Welmory z 25 września
2015r. (I FSK 578/15). W tej sprawie zapadł też wyrok TSUE z 16 października 2014 r. (C‐605/12).
Sprawa Welmory
Spółka cypryjska (Welmory LTD) jest operatorem serwisu aukcyjnego (w ramach którego
uczestnicy mogą kupować tzw. bidy) i jedynym udziałowcem spółki polskiej (Welmory sp. z o.o.).
Spółka polska złożyła wniosek o interpretację indywidualną, wskazując że zamierza zawrzeć ze
spółka cypryjską umowę o współpracę w zakresie prowadzenia serwisu aukcyjnego. W ramach tej
umowy polska spółka byłaby odpowiedzialna przede wszystkim za zapewnienie produktów,
wystawienie ich na aukcji oraz sprzedaż, natomiast spółka cypryjska za techniczną obsługę
serwisu. Na terenie Polski spółka cypryjska nie posiadałaby żadnej infrastruktury technicznej ani
personelu, więc wskazano, że nie ma ona tu tzw. stałego miejsca prowadzenia działalności. Jest
ona podatnikiem VAT na Cyprze, tam prowadzi działalność gospodarczą i odprowadza VAT należny.
Polska spółka wskazała, że miejscem świadczenia (opodatkowania VAT) jej usług byłaby siedziba
spółki cypryjskiej. Na rzecz kontrahenta cypryjskiego będzie zatem wystawiała faktury, na
których nie będzie wykazywała VAT według stawki krajowej (zastosowanie mechanizmu „reverse
charge"). Polska spółka zapytała czy VAT należny może zostać odprowadzony na Cyprze. W
przypadku uznania stanowiska wnioskodawcy za nieprawidłowe (poprzez uznanie, że spółka
cypryjska posiada w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności) VAT należny powinien zostać
rozpoznany w Polsce. Co więcej, usługi świadczone przez spółkę cypryjską na rzecz polskich
konsumentów (sprzedaż bidów) byłyby opodatkowane polskim, a nie cypryjskim VAT. Takiego
zdania był zarówno minister finansów, jak i WSA w Krakowie. Sprawa trafiła przed NSA.
Wniosek sądu
NSA, oddalając skargę kasacyjną Welmory Sp. z o.o., oparł rozstrzygnięcie właśnie na koncepcji
nadużycia prawa. Powołując się na orzecznictwo TSUE (m.in. sprawy C‐255/02 Halifax oraz C‐
196/04 Cadburry Schweppes plc i Cadbury Schweppes Overseas) NSA uznał, że złożenie wniosku o
wydanie interpretacji przez spółkę polską było próbą nadużycia prawa. Działalność obu spółek,
zdaniem NSA, stanowiłaby świadczenie kompleksowe, które w całości mogłoby być wykonywane
przez spółkę polską. Rozdzielenie czynności w ramach tego świadczenia miało charakter
sztuczny, a jedynym celem współdziałania obu spółek było uniknięcie należnego podatku
krajowego. Z tego powodu sztuczne umieszczenie siedziby spółki powiązanej kapitałowo poza
http://archiwum.rp.pl/drukuj/1319000.html
2/3
13.09.2016
Archiwum Rzeczpospolitej ­ Nadużycie prawa w VAT. Kiedy grożą nam sankcje
Polską skutkowałoby uzyskaniem korzyści podatkowej, której nie można było przyznać, ponieważ
byłoby to nadużyciem prawa sprzecznym z celem przepisów ustawy o VAT.
podstawa prawna: ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z
2016 r., poz. 710 ze zm.)
podstawa prawna: ustawa z 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz
niektórych innych ustaw (DzU z 2016 r. poz. 846)
Zdaniem autora
Tomasz Napierała, doradca podatkowy w ABC Tax
Rozwiązania związane z uchylaniem się od podatku już są
Koncepcja nadużycia prawa w zakresie VAT funkcjonuje już jakiś czas. Dodanie
nowych przepisów do ustawy o VAT w związku z wprowadzeniem do ordynacji
podatkowej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania jest jedynie
zaakcentowaniem faktu, że stosowne rozwiązania prawne związane z uchylaniem się
od VAT już istnieją. Z tych względów przyszłe transakcje należy również rozpatrywać
pod kątem wystąpienia potencjalnego nadużycia prawa w VAT. Polscy podatnicy
powinni mieć to na uwadze.
Rzeczpospolita
© ℗ Wszystkie prawa zastrzeżone
http://archiwum.rp.pl/drukuj/1319000.html
3/3