Zwroty wskazujące środki ostrożności

Jak zmienią się etykiety substancji
niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych.
Wymagania dotyczące opakowań substancji i
mieszanin niebezpiecznych
Mariusz Godala
Biuro ds. Substancji
i Preparatów Chemicznych
Zasady dotyczące oznakowania, pakowania
 Tytuł III rozporządzenia 1272/2008/WE (Informowanie o
zagrożeniu przy pomocy oznakowania),
 Tytuł IV rozporządzenia 1272/2008/WE (Opakowania),
 Załącznik I: Część I (Ogólne zasady klasyfikacji i
oznakowania),
 Załącznik II: Szczególne zasady dotyczące
oznakowania i pakowania niektórych substancji i
mieszanin.
Kto jest odpowiedzialny za oznakowanie i opakowanie
substancji i mieszanin?
 Art. 4 rozporządzenia 1272/2008/WE
W przypadku gdy substancja lub mieszanina jest zaklasyfikowana jako
stwarzająca zagrożenie, dostawcy tej substancji lub mieszaniny
zapewniają, by przed wprowadzeniem jej do obrotu była ona
oznakowana i opakowana zgodnie z tytułami III i IV.
Dostawca – każdy producent, importer, dalszy użytkownik lub
dystrybutor wprowadzający do obrotu substancję w jej postaci własnej
lub jako składnik mieszaniny lub też mieszaninę.
Etykiety – w jakim języku?
 Informacje na etykiecie substancji lub mieszaniny wprowadzanej do
obrotu są sformułowane w językach urzędowych państw członkowskich
na terytorium których substancja lub mieszanina jest wprowadzana do
obrotu, chyba że dane państwa członkowskie postanowią inaczej.
 Dostawcy substancji lub mieszaniny mogą użyć na etykietach większej
liczby języków niż jest to wymagane przez dane państwo członkowskie,
pod warunkiem, że we wszystkich użytych językach zostaną podane te
same informacje (art. 17 ust. 2).
W przypadku projektowania etykiet wielojęzycznych należy pamiętać
także o tym, że elementy etykiety powinny być czytelne (art. 31).
Jakie informacje są wymagane na etykiecie?








Substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca zagrożenie
i zawarta w opakowaniu musi być oznakowana etykietą zawierającą
następujące elementy:
nazwę, adres i numer telefonu dostawcy lub dostawców tej substancji lub
mieszaniny,
nominalną ilość tej substancji lub mieszaniny w pakunkach
udostępnianych ogółowi społeczeństwa, chyba że ilość ta jest określona
gdzie indziej na opakowaniu,
identyfikator produktu,
piktogramy określające rodzaj zagrożenia,
hasła ostrzegawcze,
zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia,
odpowiednie zwroty wskazujące środki ostrożności,
sekcję zawierającą informacje uzupełniające – jeżeli dotyczy.
Identyfikator produktu
a)
b)
c)
d)
Termin stosowany do identyfikacji substancji lub mieszaniny jest taki sam, jak
ten, który został użyty w karcie charakterystyki sporządzonej zgodnie z art. 31
rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 (REACH).
Identyfikator produktu dla substancji składa się przynajmniej z:
nazwy i numeru identyfikacyjnego, jaki został jej nadany w części 3 załącznika VI
do rozporządzenia 1272/2008/WE, jeżeli substancja jest w niej wymieniona,
nazwy i numeru identyfikacyjnego jaki został jej nadany w wykazie klasyfikacji
i oznakowania, jeżeli substancja nie jest wymieniona w części 3 załącznika VI,
lecz występuje w tym wykazie,
jeżeli substancja nie została wymieniona ani w części 3 załącznika VI ani w
wykazie klasyfikacji i oznakowania – numeru CAS, wraz z nazwą podaną w
nomenklaturze Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC) lub
numeru CAS wraz z jedną lub większą liczbą innych międzynarodowych nazw
chemicznych,
jeżeli numer CAS nie jest dostępny – nazwy podanej w nomenklaturze IUPAC
lub jednej lub większej liczby innych międzynarodowych nazw chemicznych.
Identyfikator produktu
Identyfikator produktu dla mieszaniny składa się z obu następujących
elementów:
a) nazwy handlowej lub informacji o przeznaczeniu mieszaniny,
b) danych identyfikujących wszystkie substancje w mieszaninie, które
spowodowały zaklasyfikowanie mieszaniny w następujących
kategoriach: ostra toksyczność, działanie żrące na skórę lub poważne
uszkodzenie oczu, działanie mutagenne na komórki rozrodcze,
rakotwórczość, działanie szkodliwe na rozrodczość, działanie uczulające
na skórę lub drogi oddechowe, działanie toksyczne na narządy
docelowe (STOT) lub zagrożenia spowodowanego aspiracją.
Jeżeli w przypadku, o którym mowa w lit. b), wymóg ten prowadziłby do
podania wielu nazw chemicznych, wystarczą maksymalnie cztery
nazwy chemiczne, chyba że istnieje konieczność podania większej
liczby nazw niż cztery, aby określić charakter i nasilenie zagrożeń.
PIKTOGRAMY
Piktogram określający rodzaj zagrożenia - oznacza układ graficzny zawierający znak i
inne elementy graficzne, takie jak: obwódka, wzór lub kolor tła, których zadaniem jest
przekazanie konkretnych informacji o danym zagrożeniu.
 czarne rysunki na białym tle,
 czerwone obramowanie.
Piktogramy dla zagrożeń fizykochemicznych
Piktogramy dla zagrożeń dla zdrowia
Piktogramy dla zagrożeń dla środowiska
Piktogramy – zagrożenie dla zdrowia
 toksyczność ostra kat. 1, 2, 3
 działanie żrące na skórę kat. 1A, 1B, 1C
 poważne uszkodzenie oczu
!
 toksyczność ostra kat. 4
 działanie drażniące na skórę
 działanie uczulające na skórę
 działanie drażniące na oczy
 toksyczne działanie na narządy krytyczne przy
narażeniu jednorazowym kat 3
 działanie mutagenne, szkodliwe działanie na
rozrodczość, działanie rakotwórcze (CMR)
 toksyczne działanie na narządy krytyczne
przy narażeniu jednorazowym
 toksyczne działanie na narządy krytyczne przy
narażeniu przewlekłym kat 1, 2
 narażenie spowodowane aspiracją
 działanie uczulające na układ oddechowy
Hasła ostrzegawcze
Etykieta zawiera odpowiednie hasło ostrzegawcze zgodne z klasyfikacją
danej substancji lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie.
Hasło ostrzegawcze oznacza wyraz wskazujący na odpowiedni stopień
zagrożenia, w celu ostrzeżenia czytającego o potencjalnym zagrożeniu;
wyróżnia się następujące dwa poziomy:
a) niebezpieczeństwo oznacza hasło ostrzegawcze wskazujące na bardziej
poważne kategorie zagrożeń,
b) uwaga oznacza hasło ostrzegawcze wskazujące na kategorie zagrożeń
niższego stopnia.
Jeżeli na etykiecie występuje hasło ostrzegawcze „niebezpieczeństwo”,
nie umieszcza się dodatkowo hasła ostrzegawczego „uwaga”.
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia
Zwrot określający zagrożenie oznacza zwrot przypisany klasie i
kategorii zagrożenia opisujący rodzaj zagrożeń wywoływanych przez
substancję lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie, w tym, w
odpowiednich przypadkach, stopień zagrożenia.
Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia mają brzmienie zgodne z
załącznikiem III (w dyrektywie były to zwroty „ryzyka” znakowane
symbolem „R”, natomiast w rozporządzeniu 1272/2008/WE (CLP) zwroty
te zostały nazwane zwrotami „zagrożenia” znakowanymi symbolem „H” )
H 200 - 299 zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia odnośnie zagrożeń
fizykochemicznych
H 300 - 399 - zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia dotyczące zdrowia
ludzi
H 400 - 499 – zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia dla środowiska
Zwroty wskazujące środki ostrożności
Zwrot określający środki ostrożności oznacza zwrot opisujący
zalecane środki służące zmniejszeniu lub zapobieganiu
szkodliwym skutkom, które wynikają z narażenia na substancję
lub mieszaninę stwarzającą zagrożenie podczas jej stosowania
lub unieszkodliwiania.
Dobierane są zgodnie z kryteriami określonymi w części 1
załącznika IV.
Zwroty wskazujące środki ostrożności mają brzmienie zgodne z
częścią 2 załącznika IV.
Zwroty wskazujące środki ostrożności
Dotychczas takie zwroty były znakowane symbolem „S”, w rozporządzeniu
użyto symboli „P”.
W załączniku IV zwroty wskazujące środki ostrożności podzielono na
następujące grupy:
 Ogólne zwroty wskazujące środki ostrożności: np. P102 – Chronić
przed dziećmi,
 Zwroty wskazujące środki ostrożności – zapobieganie np. P234 –
Przechowywać wyłącznie w oryginalnym pojemniku,
 Zwroty wskazujące środki ostrożności – reagowanie np. P315 –
Natychmiast zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza,
 Zwroty wskazujące środki ostrożności – przechowywanie np. P403 –
Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu,
 Zwroty wskazujące środki ostrożności – usuwanie np. P501 –
Zawartość/pojemnik usuwać do …
Zwroty wskazujące środki ostrożności
 Jeżeli po dokonaniu wyboru zwrotów określających środki
ostrożności okazuje się, że występują wyraźnie w nadmiarze
lub są niepotrzebne w przypadku tej konkretnej substancji lub
mieszaniny lub opakowania, zwroty takie należy pominąć na
etykiecie.
 Na jednej etykiecie powinno się znajdować do sześciu
zwrotów wskazujących środki ostrożności, chyba że z uwagi
rodzaj zagrożenia potrzebna jest ich większa liczba.
Informacje uzupełniające na etykiecie (art. 25)




W sekcji poświęconej informacjom uzupełniającym na etykiecie umieszcza
się:
odpowiednie zwroty o których mowa w sekcjach 1.1 i 1.2 załącznika II,
jeżeli substancja lub mieszanina zaklasyfikowana jako stwarzająca
zagrożenie objęta jest dyrektywą 91/414/EWG, wtedy w sekcji poświęconej
informacjom uzupełniającym na etykiecie umieszcza się odpowiedni zwrot,
w przypadku substancji zaklasyfikowanej jako stwarzająca zagrożenie dla
warstwy ozonowej - hasła ostrzegawcze, zwroty określające rodzaj
zagrożenia i zwroty określające środki ostrożności umieszcza się w części
etykiety przeznaczonej na informacje uzupełniające,
gdy mieszanina zawiera dowolną substancję zaklasyfikowaną jako
stwarzająca zagrożenie – etykietuje się ją zgodnie z częścią 2 załącznika II
Informacje uzupełniające na etykiecie
W części przeznaczonej na informacje uzupełniające dostawca może
umieścić:
 informacje inne niż wymagane na podstawie art. 25, pod warunkiem, że
nie spowodują trudności w odczytaniu elementów etykiety wymaganych
na mocy art. 17. Informacje te mają podawać dalsze użyteczne szczegóły
odnośnie zagrożeń stwarzanych przez substancję/mieszaninę czy
bezpiecznego stosowania substancji/mieszaniny. Informacje te powinny
być spójne z klasyfikacją substancji/mieszaniny (nie umieszcza się
zwrotów niespójnych z klasyfikacją),
 elementy etykiety wymagane na mocy przepisów innych aktów
wspólnotowych (np. dodatkowe elementy etykiety wymagane przez
przepisy dyrektywy 98/8/WE czy 91/414/EWG, zawartość VOC w farbach
i lakierach – dyrektywa 2004/42/WE, załącznik XVII rozporządzenia
REACH, czy art. 65 rozporządzenia REACH – numer zezwolenia.
Jak rozmieścić informacje na etykiecie?
 Piktogramy określające rodzaj zagrożenia, hasło ostrzegawcze,
zwroty określające zagrożenie i zwroty określające środki
ostrożności są na etykiecie umieszczone razem.
 2. Dostawca może ustalić kolejność umieszczenia na etykiecie
zwrotów określających zagrożenie. Jednak, z zastrzeżeniem ust. 3,
wszystkie zwroty określające zagrożenie grupuje się na etykiecie
według języków.
 Dostawca substancji lub mieszaniny może ustalić kolejność
umieszczenia na etykiecie zwrotów określających środki ostrożności.
Jednak, z zastrzeżeniem ust. 3, wszystkie zwroty określające środki
ostrożności grupuje się na etykiecie według języków.
 3. Grupy zwrotów określających zagrożenie i grupy zwrotów
określających środki ostrożności, o których mowa w ust. 2, umieszcza
się na etykiecie razem według języków.
Oznakowanie – wielkość etykiety
Piktogramy wskazujące rodzaj zagrożenia powinny mieć kształt kwadratu
ustawionego na wierzchołku. Każdy piktogram powinien zajmować
przynajmniej jedną piętnastą (1/15) powierzchni ujednoliconej
etykiety, jednakże minimalna powierzchnia nie może być mniejsza
niż 1 cm2.
Pojemność opakowania
Wymiary (w milimetrach)
Nieprzekraczająca 3 l:
W miarę możliwości co najmniej 52 x 74
Większa niż 3 l, ale
nieprzekraczająca 50 l:
Co najmniej 74 x 105
Większa niż 50 l, ale
nieprzekraczająca 500 l:
Co najmniej 105 x 148
Większa niż 500 l:
Co najmniej 148 x 210
PIKTOGRAMY – zasady pierwszeństwa
Nie ma obowiązku umieszczania na etykiecie
wszystkich piktogramów
np. jeżeli
Jeżeli
nie zamieszcza się
użycie piktogramów nie jest obowiązkowe
PIKTOGRAMY – zasady pierwszeństwa
Jeżeli
nie zamieszcza się
!
jeżeli dotyczy działania
drażniącego na oczy lub skórę
Jeżeli
dotyczy działania
uczulającego na drogi
oddechowe nie zamieszcza się
!
jeżeli dotyczy działania uczulającego na skórę
lub działania drażniącego na oczy lub skórę
PIKTOGRAMY – zasady pierwszeństwa
Jeżeli klasyfikacja substancji lub mieszaniny powodowałaby
konieczność umieszczania na etykiecie więcej niż jednego
piktogramu określającego rodzaj zagrożenia
odpowiadającego tej samej klasie zagrożenia, na etykiecie
umieszczany jest taki piktogram odpowiadający najwyższej
kategorii zagrożenia w każdej z odnośnych klas zagrożenia.
trichlorosilan (GHS)
!
Niebezpieczeństwo
233-042-5
Dodatkowe elementy oznakowania:
Reaguje gwałtownie z wodą (EUH014)
W kontakcie z wodą uwalnia toksyczne gazy (EUH029)
Skrajnie łatwopalna ciecz i pary
Zapala się samorzutnie w przypadku wystawienia na
działanie powietrza
Działa szkodliwie po połknięciu
Działa szkodliwie w następstwie wdychania
Powoduje poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu
(Zwroty P: dokonać wyboru z następujących: P264; 270;
P301+P312; P330; P501 (H302) P261; P271; P304+P340;
P312 (H332) P210; P222; P280; P302+P334; P370+P378;
P422 (H250) P210; P240; P241; P242; P243; P280;
P303+P361+P353; P370+P378; P403+P235; P501 (H224)
P260; P264; P280; P301+P330+P331; P363; P304+P340
P310; P321, P305+P351+P338; P405; P501 (H314)
Dystrybutor:
XXX Polska Sp. z o.o. 01-000 Warszawa, ul. xxxxxxxx;
tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy
Klasyfikacja substancji:
Palna ciecz kategoria 1; H224
Ciało stałe piroforyczne 1; H250
Toksyczność ostra (droga pokarmowa) kategoria 4; H302 Toksyczność ostra (droga oddechowa) kategoria 4; H332
Działanie żrące na skórę kategoria 1A; H314
Bis(3-karboksy-4-hydroksybenzenosulfonian)hydrazyny
(UE)
Toksyczna
Oznakowanie WE
405-030-1
Może powodować raka
Powoduje oparzenia
Działa szkodliwie przez drogi oddechowe
Może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą
Działa szkodliwie na organizmy wodne; może powodować długo
utrzymujące się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym
W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie
zasięgnij porady lekarza – jeżeli to możliwe, pokaż etykietę
Unikać narażenia – przed użyciem zapoznać się z instrukcją
Unikać zrzutów do środowiska. Postępować zgodnie z instrukcją lub
kartą charakterystyki
Dystrybutor:
XXX Polska Sp. z o.o. 01-000 Warszawa, ul. xxxxxxxx;
tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy
Bis(3-karboksy-4-hydroksybenzenosulfonian)hydrazyny
(GHS)
!
Niebezpieczeństwo
405-030-1
Może powodować raka
Może powodować poważne oparzenia skóry i
uszkodzenia oczu
Może powodować reakcję alergiczną skóry
Działa szkodliwie po połknięciu
Działa szkodliwie na organizmy wodne, powodując
długotrwałe zmiany
+ zwroty P
Dystrybutor:
XXX Polska Sp. z o.o. 01-000 Warszawa, ul. xxxxxxxx;
tel.: yyyyyyyyyyy; fax: yyyyyyyyy
Opakowania
Opakowania zawierające substancję lub mieszaninę
stwarzającą zagrożenie udostępnianą ogółowi
społeczeństwa nie mogą:
 mieć kształtu ani nie mogą być zaprojektowane w sposób,
który stwarza prawdopodobieństwo przyciągnięcia uwagi
dzieci, wzbudzenia ich ciekawości lub wprowadzenia w błąd
konsumentów,
 nie mogą wyglądać ani być zaprojektowane w sposób
podobny do opakowań środków spożywczych, pasz dla
zwierząt lub produktów leczniczych lub kosmetycznych, co
mogłoby wprowadzić w błąd konsumentów.
Opakowania –zamknięcia utrudniające otwarcie
przez dzieci
(część 3 załącznik II)




Niezależnie od pojemności, opakowania zawierające substancje lub
mieszaniny dostarczaną ogółowi społeczeństwa i zaklasyfikowane ze
względu na:
toksyczność ostrą kategorii 1-3,
STOT – narażenie jednorazowe kategorii 1,
STOT – narażenie powtarzane kategorii 1, lub
działanie żrące na skórę kategorii 1
zaopatruje się w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci.
Opakowania –zamknięcia utrudniające otwarcie
przez dzieci
(część 3 załącznik II)
Opakowania zawierające substancję lub mieszaninę
stanowiącą zagrożenie przez aspirację i zaklasyfikowaną
zgodnie z sekcjami 3.10.2 (substancje) i 3.10.3 (mieszaniny)
załącznika I oraz oznakowane zgodnie z załącznikiem I,
sekcja 3.10.4.1 i dostarczane ogółowi społeczeństwa, z
wyjątkiem substancji i mieszanin wprowadzanych do obrotu
w postaci aerozoli lub w pojemnikach wyposażonych w
szczelne urządzenia do wytwarzania aerozolu, niezależnie od
pojemności opakowania, zaopatruje się w zamknięcia
utrudniające otwarcie przez dzieci.
Opakowania –wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o
niebezpieczeństwie
(część 3 załącznik II)
Jeżeli substancje lub mieszaniny są dostarczane ogółowi społeczeństwa i
zaklasyfikowane ze względu na:
 toksyczność ostrą,
 działanie żrące na skórę,
 działanie mutagenne na komórki rozrodcze kategorii 2,
 rakotwórczość kategorii 2,
 działanie szkodliwe na rozrodczość kategorii 2,
 działanie uczulające na drogi oddechowe,
 STOT kategorii 1 i 2,
 zagrożenie spowodowane aspiracją, lub
 jako łatwopalne gazy, ciecze i ciała stałe kategorii 1 i 2
opakowanie, niezależnie od pojemności opakowania, zaopatruje się
w wyczuwalne dotykiem ostrzeżenia o niebezpieczeństwie.
Dziękuję za uwagę