Estrada i Studio, lipiec 2015

TEST
9.500 zł
PRODUCENT
RME
www.rme-audio.de
DYSTRYBUCJA
Audiostacja
Warszawa
tel. 22-616-13-86
www.audiostacja.pl
Porty wejścia/wyjścia:
2× MADI I/O (SC), MADI
I/O (BNC), 2 wejścia mikrofonowo-liniowe, wyjście
stereo Main (XLR), wyjście
słuchawkowo-liniowe (TRS
6,3 mm), wejście/wyjście
AES/EBU (XLR), wejście/
wyjście MIDI (DIN5), wejście/wyjście wordclock
(BNC), External PCI
Express, USB 3.0/USB 2.0,
port sterowania, 3x virtual
MIDI I/O (poprzez MADI).
Liczba torów audio:
196 wejść/198 wyjść
(44,1/48 kHz).
Przetwarzanie: 24-bitowe,
próbkowanie 32–192 kHz
(zmienne, z synchronizacją
zegara SteadyClock).
Dynamika wejść: 111 dBA.
Dynamika wyjść: 115 dBA.
Mikser: TotalMix FX, 4.096
kanałów, 46-bitowa rozdzielczość wewnętrzna.
Zasilanie: zewnętrzny zasilacz uniwersalny
(100–240 V), 12 V/2 A.
Wymiary: 215×125×45 mm.
Waga: 0,85 kg.
Tomasz Wróblewski
Firma RME należy do grona producentów bardzo aktywnie wspierających
MADI – wielokanałowy format transmisji sygnału audio w postaci cyfrowej.
MADIface XT oferuje imponującą liczbę 196 wejść i 198 wyjść. Jako pierwszy na świecie interfejs obsługujący ten format łączy się z komputerem przez
USB 3.0, ale może też – z wykorzystaniem odpowiedniego przejścia – współpracować z portem Thunderbolt. Z doświadczenia wiem jednak, że RME idzie
nie tylko na ilość, ale przede wszystkim na jakość. Zobaczmy, jak to wygląda
w przypadku MADIface XT.
M
ultichannel Audio Digital
Interface pojawił się już na
początku lat 90. minionego
stulecia, jako jeden z pierwszych
formatów wielokanałowej transmisji cyfrowego audio. Za jego opracowaniem stoją firmy AMS Neve,
Solid State Logic, Sony i Mitsubishi.
Do przesyłu wykorzystuje kable
optyczne na bazie zakończeń typu
TosLink (podobnie jak ADAT czy
S/PDIF), tutaj łączonych w pary
o symbolu SC, lub miedziane kable
współosiowe z zakończeniami w formacie BNC (jak złącza wordclock).
Różnica między MADI a formatami
wykorzystującymi kable sieciowe
typu „skrętka” polega głównie na
tym, że transmisja w MADI jest jednokierunkowa, czyli do dwustronnej
komunikacji potrzeba dwóch kabli.
Nie jest to jakiś większy problem, ale
przy długich połączeniach i rozległych systemach podnosi to koszty
okablowania.
Wielu specjalistów uważa jednak,
że warto te koszty ponieść, ponieważ
MADI jest stabilnym, okrzepłym i dobrze zaimplementowanym formatem
przyjętym jako norma AES, szeroko
stosowanym wszędzie tam, gdzie potrzebne jest wielokanałowe połącze-
nie na poziomie profesjonalnym. Długość połączenia w przypadku kabla
miedzianego może dochodzić do 100
metrów, a przy połączeniu optycznym nawet do 2 kilometrów (w tym
wypadku dochodzi też separacja galwaniczna, a więc brak jakichkolwiek
pętli mas). Transmisja zachowuje
stabilność przy wahaniach częstotliwości próbkowania rzędu ±12%
(z ograniczeniami w przypadku
większej liczby kanałów) i oferuje
funkcję redundancji SM-I, polegającą
na automatycznym przełączeniu
portów w przypadku awarii jednego
z nich (tu również liczba kanałów
spada po wyłączeniu dwóch portów
MADI, które funkcjonują wówczas
jako zapasowe).
Konstrukcja
W mały ciele wielki duch – ten
popularny zwrot najlepiej określa to,
czym jest MADIface XT. W całkowicie metalowej obudowie wielkości
połowy jednostki rak znajdziemy
taką liczbę wejść i wyjść, jaką rzadko
kiedy oferują nawet największe konsolety studyjne. Co więcej, obsługujący je mikser wirtualny pod postacią
TotalMix FX możemy uruchomić
nawet w zwykłym laptopie, a ofero-
wane przez niego funkcje zawstydzą
większość stołów używanych w najlepszych studiach na świecie.
Tak duża liczba wejść i wyjść wynika z zastosowania trzech dwukierunkowych portów MADI, z których
każdy może obsłużyć do 64 kanałów
(32 przy podwójnym próbkowaniu
i 16 przy poczwórnym, choć sama
transmisja zawsze odbywa się z częstotliwością 48 kHz, rozdzieloną pomiędzy porty). Interfejs ma 3 porty
MADI – dwa optyczne i jeden elektryczny – a ponadto 2 wejścia mikrofonowo-liniowe, 2 wyjścia monitorowe, wyjście słuchawkowe, wejście
i wyjście wordclock (BNC), a także
dostępne za pośrednictwem kabla
rozszerzeń wejście/wyjście AES/EBU
(XLR) i MIDI (DIN5).
Współpraca z komputerem PC
lub Mac odbywa się z wykorzystaniem portu USB 3.0, ale kosztem
zmniejszenia liczby wejść i wyjść
do „jedynie” 70 kanałów można też
zastosować USB 2.0. Ciekawostką
jest dostępność wielowtyku PCI Exp.,
będącego de facto wyprowadzeniem
szyny PCIe stosowanym w technologii serwerów, które umożliwia
podłączenie zewnętrznych kart PCI
Express, adaptera dla formatu Thunderbolt itp. I znów MADIface XT jest
pierwszym interfejsem audio na
świecie, który udostępnia taką opcję.
Port o nazwie REMOTE pozwala
na podłączenie opcjonalnych kontrolerów RME, umożliwiających
sterowanie podstawowymi funkcjami, jak głośność, wyciszanie oraz
zapis i przywoływanie ustawień.
Urządzenie otrzymuje napięcie z zewnętrznego zasilacza uniwersalnego
RME MADIface XT
interfejs audio
54
Estrada i Studio • lipiec 2015
100–240 V, którego wtyk jest blokowany w gnieździe interfejsu, a także
wyposażony w kontrolkę sygnalizującą włączenie zasilacza do sieci
– bardzo pomysłowa i przydatna
rzecz. Tuż obok gniazda zasilacza
znajduje się przełącznik POWER.
Przedni panel zawiera dwa wejścia
mikrofonowo-liniowe, współpracujące
z wysokiej klasy przedwzmacniaczami o czułości regulowanej w zakresie 60 dB. Kanały mikrofonowe,
podobnie jak i inne pary kanałów,
mogą pracować w trybie Mid-Side
(wcześniej trzeba je włączyć w tryb
Stereo), mają odwracanie polaryzacji,
funkcję AutoSet Gain (automatyka
czułości zabezpieczająca przed przesterowaniem) oraz wysyłkę na procesor efektów interfejsu – wszystkie te
elementy można konfigurować z poziomu samego urządzenie. Pozostałe
funkcje wejść mikrofonowych, łącznie
z korekcja i procesorem dynamiki, są
sterowane za pośrednictwem wirtualnej konsoli TotalMix FX.
Panel sterowania w interfejsie bazuje na kolorowym, podświetlanym
ekranie domyślnie wskazującym
poziomy, czterech przyciskach oraz
dwóch enkoderach z funkcją przycisku. Dzięki nim możemy definiować
podstawowe ustawienia wszystkich
torów sygnałowych, przywoływać/
zapisywać do sześciu presetów,
zmieniać parametry procesora efektów Reverb/Echo, sterować pracą
monitorów i głośnością słuchawek,
ustawiać miks wybranych wejść do
wyjść (z uwzględnieniem poziomu
i panoramy) oraz ustawiać czułość
obu wejść analogowych. Możemy
też definiować tryb MADI (56 lub
64 kanały), wskazywać źródło synchronizacji, aktywować redundancję,
włączać zewnętrzne sterowanie przez
MIDI i wskazywać interfejs do współpracy z komputerem (Auto, PCIe,
USB 3.0, USB 2.1).
Jak zatem widać, sporo rzeczy
– zwłaszcza przy prostych konfiguracjach – można obsługiwać bezpośrednio w interfejsie, co w niektórych
sytuacjach pozwala na jego samodzielną pracę. W tym trybie może
funkcjonować np. jako przetwornik
A/C/A 2x4 (z wykorzystaniem portów
analogowych i AES/EBU), standardowy mikser czy jako 3-portowy
ruter MADI. Pełną funkcjonalność
oferuje jednak dopiero po podłączeniu do komputera i uruchomieniu
aplikacji TotalMix FX.
 Aż trudno uwierzyć, że
umieszczone na tylnym panelu porty potrafią obsłużyć 194 wejścia i 196 wyjść.
Złącza MIDI i AES/EBU znajdują się na przejściówce
podłączanej do wielowtyku
MIDI-AES.
Miks totalny
Opis wszystkich funkcji TotalMix
FX zająłby zbyt dużo miejsca, a i tak
najlepiej przekonać się o jego możliwościach pracując z nim we własnych
konfiguracjach. Dość powiedzieć, że
przy takiej liczbie wejść i wyjść, jakie
oferuje MIDIface XT mamy tu do czynienia z prawdziwym monstrum.
Liczby liczbami, ale jeśli ktoś
pracował już z takimi systemami
jak TotalMix (a większość interfejsów z własnym DSP takowe ma), to
dość szybko się w nim odnajdzie.
W końcu, jak w każdym mikserze,
mamy do czynienia z pojedynczymi
Z AKRES ZASTOSOWAŃ
 interfejs do wielośladowych nagrań w terenie,
we współpracy ze
sprzętem wysyłającym/przyjmującym sygnał w formacie MADI
 centralny element studia produkcyjnego/
postprodukcyjnego/filmowego audio, opartego na torach przesyłowych MADI
 r epeater MADI z opcją
insertowania torów
analogowych i w formacie AES/EBU
 samodzielny mikser
MADI do rozbudowanych systemów audio
 wielokanałowy router
MADI
 Znakomicie rozwiązano
kwestię podłączenia zasilacza – oprócz blokady wtyczki mamy diodę, która sygnalizuje jego włączenie do sieci. Znajdujący się poniżej
port to wyprowadzona na zewnątrz szyna PCIe, co z użyciem odpowiedniego konwertera pozwoli nam podłączyć interfejs np. do portu
Thunderbolt.
Estrada i Studio • lipiec 2015
55
TEST
RME MADIface XT
 Imponujący TotalMix FX oraz okno konfiguracji. Część kanałów miksera ma
otwarte moduły z ustawieniami, korekcją lub dynamiką. Z prawej strony widoczny
jest panel konfiguracji wbudowanego procesora efektów (pogłos/echo). Struktura
samego miksera jest przejrzysta – górny rząd to wejścia fizyczne, środkowy to
porty wirtualne DAW, a dolny to wyjścia, do których przypisujemy poszczególne miksy.
Wygodna i przejrzysta krosownica miksera pozwala na
dowolne przypisywanie portów wejściowych i wyjściowych, włącznie z regulacją
poziomów. 
56
torami wielokrotnie powielonymi,
które można wzajemnie w różny
sposób konfigurować, odpowiednio
komutując wejścia i wyjścia.
W przypadku miksera dla MADI­
face XT możemy skonfigurować
indywidualne miksy ze wszystkich
portów wejściowych do postaci 99
submiksów stereo, a przyporządkowania torów da się dokonać zarówno
w samym mikserze, w dolnej części
każdego kanału wybierając cel, do
którego ma być skierowany sygnał,
jak i w oknie krosownicy, gdzie widzimy całą aktualną konfigurację.
Odsłuch sygnałów z wejść odbywa
się niemal w czasie rzeczywistym
– opóźnienie potrzebne na przetworzenie wynosi bowiem równo trzy
próbki. Przy 44,1 kHz oznacza to
68 µs i odpowiednio mniej dla większych częstotliwości próbkowania.
Ważną z praktycznego punktu widzenia cechą sterowników RME jest
tryb multiclient dla ASIO, co oznacza,
że z interfejsu w danej chwili może
korzystać więcej niż jedna aplikacja.
Podobnie rzecz wygląda w komputerach Mac, gdzie różne programy
działające jednocześnie mogą kierować swój sygnał do tego samego lub
różnych portów interfejsu. Dysponując odpowiednimi przetwornikami
A/C/A, można też włączyć do naszego
systemu DAW zewnętrzne urządzenia, a mając tyle portów, możemy
podłączyć dziesiątki różnych „klocków” analogowych.
Przy tak wielu funkcjach, jakie
oferuje TotalMix FX, aż się prosi
Estrada i Studio • lipiec 2015
o podłączenie zewnętrznego kontrolera, by móc dokonywać miksu sprzętowymi tłumikami i potencjometrami. Aktualnie mamy do dyspozycji
namiastkę takiego rozwiązania, jaką
jest kosztująca 4 dolary aplikacja
TotalMix FX dla iPada, która bardzo
wiernie oddaje wygląd i działanie
miksera w komputerze. Jeśli chodzi
o kontrolery sprzętowe, to mikser
akceptuje powszechnie wykorzystywany protokół Mackie Control, więc
można korzystać z popularnych,
8-suwakowych kontrolerów z opcją
przełączania grup. Trzeba jednak
pamiętać, że nie wszystkie funkcje
miksera będą obsługiwane – np. nie
będziemy mieli dostępu do regulacji korekcji i kompresji na kanałach
czy do procesora efektów. Proste
sterowanie może się odbywać też za
pośrednictwem komunikatów MIDI
Note i Program Change, ale najwięcej
opcji, uwzględniających praktycznie wszystkie funkcje miksera, daje
otwarty protokół OSC. Osoby o zacięciu programistycznym mogą na
jego bazie stworzyć własne szablony,
uwzględniające wszystkie kont­rol­ki,
którymi chcą sterować. Tablica komend OSC znajduje się na stronie internetowej firmy RME.
W praktyce
Podczas instalacji driverów dla
interfejsu instaluje się również Total­
Mix FX oraz panel sterowania o nieco
mylącej nazwie Fireface USB ­Settings.
Z systemu można korzystać w zasadzie od razu, w szczególnych przypadkach i przy bardziej zaawansowanych
konfiguracjach zagłębiając się w przepastne czeluście ustawień. Z pewnością nie jest to interfejs dla początkujących. Liczba kanałów, możliwości oraz
konieczność posiadania zewnętrznych
urządzeń, np. takich jak przetworniki MADI czy mikser cyfrowy z portami w tym formacie, oznaczają, że
użytkownikami MADIface XT będą
profesjonaliści.
Tory analogowe to w zasadzie
dodatki do interfejsu MADI, pozwalające podłączyć np. mikrofony do
komunikacji czy parę mikrofonów
Mid-Side do zapisu zapasowej ścieżki
podczas rejestracji. Podłączając do
interfejsu przetwornik SSL AlphaLink wyposażony w porty MADI
i kierując na nie kilkadziesiąt śladów
z drugiego komputera, dokonałem
kilku rejestracji oraz miksów z wykorzystaniem MADIface XT. Nawet
przy większej liczbie śladów można
bez problemu ustawić bufor wielkości
kilku sampli, z zachowaniem wzorcowej stabilności całego systemu.
Estrada i Studio • lipiec 2015
Małe wymiary interfejsu sprawiają, że można go
włożyć do torby z laptopem i jechać
na nagranie w terenie, otrzymując
sygnał wielośladowy przez MADI
np. z miksera FOH. Jeśli jest jakiś problem z „rozszyciem” MADI (np. ten
sam sygnał jest rejestrowany przez
telewizję), to nasz MADIface może
posłużyć jako splitter, pozwalając
wysyłany do nas materiał wielośladowy bez żadnych zmian podać dalej
– czy to za pośrednictwem portów
optycznych, czy też kablem współosiowym. Obecność MADI w wozach
transmisyjnych jest powszechna,
zatem cały system możemy zestawić
dosłownie w pół godziny.
Podsumowanie
Wielokanałowa, cyfrowa transmisja sygnału audio jest stosowana
w branży AV już od dość dawna, ale
nawet pierwszoligowe studia nagrań
bardzo mocno bronią się przed digitalizacją na etapie transferu, chyba
że są to kompleksy produkcyjne,
gdzie tylko taki system połączeń
zapewnia niezawodność przy relatywnie niedużych kosztach. W studyjnym pro-audio wciąż dominuje
myślenie w stylu „analogowy stół,
analogowe klocki i Pro Tools, bo tak
jest wszędzie”. Z drugiej strony patrząc, sygnał do komputera i z komputera można przesłać wyłącznie
cyfrowo, m.in. z użyciem przetworników A/C i C/A. Tego typu wysokiej
klasy urządzeń z portami MADI jest
na rynku co najmniej kilka, choćby
wspomniany wyżej SSL AlphaLink
czy znakomite konwertery Andiamo
firmy Direct­Out, nb. założonej przez
Stephana Flocka – swego czasu konstruktora RME, określanego jako „digital design guru” – i mającej swoją
siedzibę w tej samej miejscowości co
RME. Zastosowanie takiego urządzenia jak MADIface XT w realiach
klasycznego studia muzycznego
jest zatem możliwe, choć wymaga
zmiany koncepcji pracy i w sporej
mierze także sposobu myślenia.
Jednak wszędzie tam, gdzie pracuje się z już przetworzonymi sy-
gnałami w postaci cyfrowej, trzeba
je transmitować, przetwarzać, komutować, rejestrować i odtwarzać,
tam interfejs RME jest precyzyjnym
strzałem w dziesiątkę. Mając możliwość obsługi ponad 390 kanałów
audio, z jednoczesnym dwustronnym transferem do komputera za
pomocą zwykłego kabla USB 3, możemy puścić wodze fantazji i niemal
każdą z tych fantazji zrealizować
w praktyce. A najbardziej zaskakujące jest to, że cała ta moc mieści się
w tak małym, wręcz niepozornym
pudełku.
Wielu producentów interfejsów
audio wciąż kurczowo trzyma się
formatu ADAT, który jest relatywnie tani i ma rację bytu, gdy mamy
do czynienia z maksymalnie 32
kanałami. MADI, które stopniowo
zyskuje popularność w studiach
nagrań, m.in. za sprawą firm SSL,
Focusrite, MOTU, Avid czy Antelope
Audio, dzięki MADIface XT stało się
dostępne pod postacią niewielkiego
urządzenia o nieosiągalnej w tym
momencie dla innych liczbie obsługiwanych kanałów. I choć cena tego
interfejsu do najniższych nie należy,
to – umówmy się – nie będą go kupować właściciele domowych czy projektowych studiów nagrań.
Matthias Carstens i jego załoga
z RME potrafią co pewien czas
„wyskoczyć” z takim produktem,
który na twarzach branżowych
konkurentów wywołuje osłupienie
i odruchowe drapanie się po głowie.
MADI­face XT takim produktem
właśnie jest i między innymi z tego
powodu, plus wszystko to, z czego
RME znane jest od lat – najwyższa jakość torów audio, stabilność
zegara, własne technologie komunikacji z komputerem, unikalne
rozwiązania DSP itp. – sprawiło,
że interfejs ten otrzymuje znak
Nasz Typ.
 Okalające wyświetlacz
przyciski oraz enkodery
z funkcją przycisku pozwalają na obsługę większości
funkcji bezpośrednio z poziomu samego urządzenia.
NASZE SPOSTRZEŻENIA
liczbę obsługiwanych
kanałów w urządzeniu
1/2U powinno się wpisać do Księgi Guinessa
kompaktowe wymiary
nienaganna komunikacja z komputerem przez
standardowy kabel USB
3 (w zestawie)
zdecydowana większość funkcji może być
obsługiwana z poziomu
interfejsu
dwa wysokiej klasy przedwzmacniacze
mikrofonowe
port PCI Exp. pozwalający na komunikację
z komputerem w formatach innych niż USB
profesjonalne wykonanie w każdym aspekcie
niemal nieograniczone
możliwości miksera
praca w trybie
multiclient
r edundancja transmisji (kosztem liczby
kanałów)
tendencja do nagrzewania się
57