POPIS Weryfikacji - Stowarzyszenie Sowa

Transkrypt

Międzynarodowa Konferencja Naukowa z okazji 60. rocznicy wejścia w życie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka –
Uniwersalny i regionalny wymiar ochrony praw człowieka. Nowe wyzwania – nowe rozwiązania
Warszawa, 22 –23 kwietnia 2013 r.
Weryfikacja oficera Wojskowych Służb Informacyjnych
a problem przestrzegania praw człowieka w demokratycznej Polsce
The Military Information Services’ Officer Verification and
the Human Rights Issues in Democratic Poland
On September 30th of 2006, the Military Information Services (WSI – Wojskowe Służby
Informacyjne) had been shut down and replaced by two military intelligence services,
the Military Counterintelligence Service (SKW – Służba Kontrwywiadu Wojskowego) and
the Military Intelligence Service (SWW – Służba Wywiadu Wojskowego). The process of the
WSI liquidation remains contested, due to the way the WSI verification was conducted
in addition to the numerous violations noted in the report prepared by Chairman of the
Verification Committee Antoni Macierewicz and published by President of the Republic
of Poland Lech Kaczyński on February 16th, 2007.
The main goal of this verification process was to fairly evaluate the services and
statements of WSI soldiers and employee. It was intended to provide those who were acting
in accordance with the law an employment opportunity at the two new military intelligence
services.
Unfortunately, the verification process was never finalized. Human rights of many
soldiers and employee were violated; rights that are supposed to be guaranteed by the Polish
Constitution, and rights the country is obliged to protect.
Negligence and the failure to repair the damage caused by wrongly accusing WSI soldiers
and employee, resulted in loss of trust in the democratic Republic of Poland and its law.
The sluggish response of the justice system only showed that Poland does not protect human
rights the way one would expect from a European democratic country.
1
Wprowadzenie
Stwierdzenie: „Władza ma prawo podejmować wszelkie decyzje dotyczące struktur
państwowych” jest poza wszelką dyskusją. Zatem rozważania na temat zasadności likwidacji
Wojskowych Służb Informacyjnych (WSI) jest stratą czasu. Decyzja zapadła – z dniem
30 września 2006 r. WSI zostały zlikwidowane, a 1 października 2006 r. powstały nowe
wojskowe służby wywiadu (SWW) i kontrwywiadu (SKW). Chociaż życie państwa toczy się
dalej, to niestety do dziś otwartą sprawą pozostaje sposób likwidacji WSI, głównie
przeprowadzenie weryfikacji ich kadr oraz pomówienia w Raporcie – czyli, jak władze
demokratycznego państwa postępują z obywatelami.
Przedstawiciele państwa – politycy, parlamentarzyści, rząd i Prezydent RP, decydując się
na przeprowadzenie weryfikacji kadr WSI logicznie rozumowali. Kadry źle ocenianej instytucji
i nie budzącej zaufania muszą zostać zweryfikowane – rzetelnie i zgodnie z logiką:
-
osoby profesjonalne i przyzwoite, należy zatrudnić w nowych wojskowych służbach.
-
osób nieprofesjonalnych, nie należy zatrudniać w nowych wojskowych służbach.
-
osoby, które popełniły przestępstwa, należy osądzić zgodnie z obowiązującym prawem,
i stosownie do wagi popełnionych przez nich przestępstw lub wykroczeń.
Niestety w procesie weryfikacji, której nie zakończono, a do tego, którą przeprowadzano
w sposób haniebny, przekroczono dwie elementarne granice: profesjonalizmu i przyzwoitości.
Granice będące fundamentem praw człowieka w demokratycznym państwie – granicę
domniemania niewinności człowieka oraz granicę jego godności. Weryfikacja kadr WSI stała się
narzędziem w walce politycznej. Kolejny raz w historii naszego kraju górę wzięła zemsta,
w imię „sprawiedliwości dziejowej”, za własne krzywdy doznane w przeszłości. Kolejny raz
zastosowano prymitywną, ale skuteczną, zasadę odpowiedzialności zbiorowej, każdy kto służył
w organach bezpieczeństwa PRL i nie jest nasz – jest przestępcą. Tym samym pogwałcono
podstawowe prawa człowieka obowiązujące w demokratycznym państwie, zagwarantowane
w Konstytucji RP oraz wynikające z Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Tworzenie prawa w celu likwidacji WSI i weryfikacji ich kadr
Po wyborach do Sejmu RP i wygraniu ich przez PiS, jesienią 2005 roku rozpoczęło się
spełnianie jednej z obietnic wyborczych tej partii – likwidacja WSI i powołanie nowych
wojskowych służb wywiadu i kontrwywiadu. Rozpoczęły się intensywne prace nad projektem
ustawy mającej na celu zlikwidowanie WSI i pozbycie się ze służb żołnierzy i pracowników,
którzy służyli i pracowali w okresie PRL, a szczególnie tych, którzy przeszli szkolenie w ZSRR
i innych państwach Układu Warszawskiego, bez względu na ich profesjonalizm i osiągnięcia
2
oraz zdobyte uznanie zachodnich sojuszników. Przyjęto niepodważalne założenie, z którym nie
miał prawa nikt dyskutować – WSI to skupisko przestępców i zdrajców oraz jeden wielki układ
działający na szkodę polskiego państwa i jego obywateli.
Pierwszym „szefem” zespołu zajmującego się przygotowaniem projektu ustawy
likwidującej WSI i powołującej nowe wojskowe służby specjalne został koordynator służb,
Zbigniew Wassermann. Z prowadzonych prac nie byli zadowoleni przywódcy PiS i inicjatywę
ustawodawczą przejął Prezydent RP – ojciec projektu ustaw niezbędnych do rozwiązania WSI.
W dniu 13 marca 2006 r. Prezydent RP Lech Kaczyński skierował do Marszałka Sejmu RP
pakiet trzech projektów ustaw1 likwidujących WSI oraz powołujących do życia dwie nowe
wojskowe służby wywiadu i kontrwywiadu. W dniu 9 czerwca 2006 r. Sejm RP głosami
większości parlamentarnej PiS oraz PO uchwalił trzy ustawy, które po podpisaniu przez
Prezydenta RP weszły w życie. Jedną z nich jest ustawa2 likwidująca WSI i weryfikująca ich
kadry. Ustawa wykorzystuje historycznie sprawdzony w walce o władzę mechanizm „dziel
i rządź” – celem było poróżnienie środowiska WSI, zaś narzędziem rozgrywki uczyniono
weryfikację. Konstrukcja zapisu głównego art. 67 ustawy, dotycząca oświadczeń, stała się
narzędziem w politycznej grze, umożliwiającej pozbycie się praktycznie każdego żołnierza
i pracownika WSI, bez względu na faktyczne osiągnięcia zawodowe czy winy. Twórcy ustawy
stworzyli merytorycznego bubla, ale umożliwiającego osiągnięcie założonych celów:
1. Ustawa nie nakłada obowiązku poddania się weryfikacji na wszystkich żołnierzy
i pracowników WSI, jak i na wszystkich, którzy kiedykolwiek służyli lub pracowali
w wojskowych organach bezpieczeństwa państwa PRL (ZII SG WP, WSW, itd.).
2. Ustawa pozwala na przyjmowanie do nowych służb osoby, które służyły w wojskowych
służbach specjalnych (WSI, ZII SG WP, WSW, itp.) i nie uzyskały pozytywnego wyniku
weryfikacji – wynik weryfikacji nie był warunkiem przyjęcia lub nie do nowych służb,
o przyjęciu decydowali pełnomocnicy/szefowie SKW i SWW po zapoznaniu się ze
stanowiskiem Komisji Weryfikacyjnej, ale nie mieli obowiązku go uwzględniać
w swoich decyzjach kadrowych.
3. Ustawa pozwala obejmować ważne państwowe stanowiska w kraju i MON wszystkim
żołnierzom i pracownikom WSI (wojskowych organów bezpieczeństwa państwa PRL),
którzy otrzymali negatywny wynik weryfikacji lub nie poddali się weryfikacji.
1
Druk sejmowy nr 407
Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. „Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz
Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz
Służby Wywiadu Wojskowego” (Dz. U. 2006 Nr 104 poz. 711 z późn. zm.)
2
3
4. Ustawa zabrania żołnierzom, którzy złożyli oświadczenia weryfikacyjne, ale nie złożyli
wniosku o przyjęcie do służby w SKW lub SWW, pełnienie służby w sądach
i prokuraturach wojskowych, żandarmerii, rozpoznaniu oraz zwiadzie (art. 65 ust. 3).
5. Ustawa zezwalała, aby szefami SKW i SWW do 30 września 2008 r. mogły zostawać
osoby, które służyły, pracowały lub były TW organów bezpieczeństwa państwa (art. 1) –
„zapłata”oficerom, którzy współpracowali z PiS nad projektami ustaw i likwidacją WSI.
6. Ustawa określała, że za złożenie oświadczeń niezgodnych z prawdą osoba podlegała
karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, zaś ta osoba wyjaśniająca
rozbieżności w oświadczeniach lub inna wysłuchiwana osoba, udzielając informacji
niezgodnych z prawdą nie ponosiła odpowiedzialności karnej z tego tytułu (art. 79).
Politycy PiS zauważyli, że autorzy ustawy zrobili kilka bardzo poważnych „błędów”
uniemożliwiających im prowadzenie skutecznej rozgrywki z politycznym przeciwnikiem.
Okazało się, że na wyniki weryfikacji, trzeba będzie zbyt długo czekać – aż do zakończenia
weryfikacji 2179 osób (tylu żołnierzy i pracowników WSI złożyło oświadczenia weryfikacyjne),
sporządzenia przez Komisję Weryfikacyjną Sprawozdania dla Marszałka Sejmu RP (art. 70
ust. 1) oraz Komunikatu o wynikach prac Komisji Weryfikacyjnej, który miał być podany do
publicznej wiadomości (art. 70 ust. 2 i 3), czyli może nawet kilka lat. Zaś w interesie polityków
PiS było niezwłoczne przekazanie społeczeństwu informacji o patologiach i przestępstwach
w WSI, aby móc je napiętnować, a przy okazji pokazać, jak to polityczni konkurenci, politycy
PO, współpracowali z tą przestępczą organizacją. Dlatego też postanowiono stworzyć możliwość
bezzwłocznego i systematycznego publikowania sensacji wykorzystując pozyskaną wiedzą
o WSI – powstała przebiegła idea Raportu oraz jego uzupełnień. Mając w rękach władzę
i ogrywając niezorientowanych w sprawie polityków PO popierających likwidację WSI, w dniu
14 grudnia 2006 r. zastały uchwalone zmiany do jeszcze gorącej ustawy likwidującej WSI3.
Ideą zmian ustawy było bezzwłoczne opublikowanie Raportu i w miarę potrzeb
publikowanie jego uzupełnień, tzw. Aneksów (art. 70a-70d). Raport i Aneksy miały zawierać
informacje o działaniach żołnierzy i pracowników WSI oraz wojskowych służb w PRL,
o osobach współdziałających z WSI oraz o osobach zajmujących kierownicze stanowiska, jeśli
osoby te popełniły przestępstwa określone w ustawie. Ponadto dodano zapis, że za udzielanie
nieprawdziwych informacji w czasie składania wyjaśnień lub wysłuchań osoby podlegają karze
pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat (art. 79a). Wręcz za kuriozum można uznać
uzupełnienie ustawy o art. 70d ust. 2, którego zapis dał możliwość bezterminowego sporządzania
3
Ustawa z dnia 14 grudnia 2006 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (Dz. U. 2007 Nr 7 poz. 49)
4
Aneksów nie tylko Przewodniczącemu Komisji Weryfikacyjnej, ale po zakończeniu jej
działalności, też szefom SKW i SWW, czyli w praktyce zgodnie z prawem – do końca świata
można tworzyć i publikować Aneksy o WSI. Ponadto wszystkie osoby składające oświadczenia
oraz wszystkie osoby składające wyjaśnienia przed Komisją Weryfikacyjną zostały zwolnione
z mocy prawa z obowiązku zachowania tajemnicy państwowej i służbowej, czyli Komisja
Weryfikacyjna uzyskała w tym obszarze uprawnienia dużo większe niż ma w naszym kraju
wymiar sprawiedliwości – prokuratury i sądy. Premier rządu PiS po przegraniu wyborów
jesienią 2007 r. podpisał rozporządzenie4, z mocy którego koniec pracy Komisji Weryfikacyjnej
został wyznaczony na dzień 30 czerwca 2008 r.
Komisja Weryfikacyjna do 30 czerwca 2008 r. nie zakończyła weryfikacji oświadczeń
złożonych przez żołnierzy i pracowników WSI, dlatego też z inicjatywy nowego rządu PO,
w dniu 25 lipca 2008 r. nowy Sejm RP uchwalił kolejne zmiany do ustawy o likwidacji WSI5.
Tym razem, to propaganda PO próbowała stworzyć wrażenie, że naprawia krzywdy wyrządzone
żołnierzom i pracownikom WSI, którzy złożyli oświadczenia i wnioski o przyjęcie do służby lub
pracy w SKW albo SWW i zostali skrzywdzeni przez Komisję Weryfikacyjną. Natomiast
propagandyści PiS straszyli społeczeństwo przed powrotem przestępców i zdrajców z WSI.
Co prawda władze PO umożliwiły przyjmowanie do nowych służb żołnierzy i pracowników
WSI, którzy złożyli oświadczenia i wnioski, to w praktyce nie stworzyły możliwości realizacji
tego prawa, zwłaszcza dla pracowników WSI, którzy do dnia dzisiejszego oczekują
ustosunkowania się szefów SKW i SWW do ich wniosków o przyjęcie do pracy złożonych latem
2006 r. Władze PO nie zrobiły nic, aby sprostować nieprawdziwe informacje i pomówienia
znajdujące się w Raporcie, choć politycy PO byli nimi tak oburzeni, wyrażając je
w „Antyraporcie”. Zmiany wprowadzone w ustawie przez PO zupełnie nie rozwiązują problemu
niezakończonej weryfikacji, który ciągle pozostaje sprawą otwartą tak, jak i naprawienie przez
władze demokratycznego państwa krzywd wyrządzonych niewinnym osobom.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Treść uchwalonej ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r., a następnie uchwalenie w dniu
14 grudnia 2006 r. zmian w treści ustawy, spowodowały, że posłowie SLD złożyli wniosek do
Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności części zapisów obu ustaw z Konstytucją RP.
Złożony wniosek kwestionował poprawność zapisów w ustawie dotyczących weryfikacji kadr
WSI oraz Raportu i uzupełnienia Raportu. W dniu 27 czerwca 2008 r. Trybunał Konstytucyjny
4
Zarządzenie Nr 130 Prezesa RM z dnia 8 listopoda 2007 r. w sprawie terminu zakończenia działalności Komisji
Weryfikacyjnej (MP 2007 Nr 83 poz. 880)
5
Ustawa z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego (Dz. U. 2008 Nr 218 poz. 1389)
5
w sześcioosobowym składzie, z udziałem wnioskodawcy oraz przedstawicieli Sejmu RP
i Prokuratora Generalnego rozpoznał wniosek i wydał wyrok. Na 18 kwestionowanych zapisów
w ustawie, 13 zapisów jest zgodnych, 1 zapis nie jest niezgodny i 4 zapisy są niezgodne
z zapisami Konstytucji RP (sygn. akt TK: K 51/07). Niezgodnymi z Konstytucją zapisami są:
 Art. 70a ustawy z 14 grudnia 2006 r.:
w zakresie, w jakim nie gwarantuje zainteresowanym osobom dostępu do akt sprawy,
jest niezgodny z art. 51 ust. 3 Konstytucji RP,
w zakresie, w jakim nie gwarantuje stronom prawa do wysłuchania w przedmiocie
zebranych informacji, będących podstawą sporządzenia raportu Przewodniczącego
Komisji Weryfikacyjnej, jest niezgodny z art. 51 ust. 4 Konstytucji RP,
w zakresie, w jakim nie przewiduje środków prawnych umożliwiających uruchomienie
sądowej kontroli decyzji o podaniu do publicznej wiadomości danych osobowych
objętych raportem Przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej,
jest niezgodny
z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.
 Art. 70a ust. 2 ustawy z 14 grudnia 2006 r. jest niezgodny z art. 32 Konstytucji RP.
Mimo, że od wydania wyroku upłynęło już blisko pięć lat, do dziś nie został on
wykonany przez władze demokratycznego państwa i chyba jeszcze długo przyjdzie na jego
wykonanie poczekać. Co prawda, w dniu 16 października 2012 r. powstał opracowany przez
Ministerstwo Obrony Narodowej dokument6:, lecz jego wartość merytoryczna pozostawia wiele
do życzenia, gdyż nie rozwiązuje wszystkich problemów zakwestionowanych przez Trybunał
Konstytucyjny – co w ramach konsultacji społecznych precyzyjnie wyartykułowało
Stowarzyszenie SOWA w swoich uwagach do projektu z dnia 28 listopada 2012 r.
Proces likwidacji WSI i weryfikacji ich kadr
Zapisy ustawy o likwidacji WSI mówią, że będzie ona obejmować dwa obszary:
 Przekazanie dotychczasowych zadań i kompetencji WSI, zasobów finansowych, środków
trwałych, innego mienia, dokumentów i aktywów operacyjnych nowym służbom,
odpowiednio SKW i SWW. Obszar ten był w kompetencjach Komisji Likwidacyjnej
WSI, zaś proces likwidacji WSI w praktyce zakończył się 30 września 2006 r.
 Przeprowadzenie weryfikacji kadr WSI (żołnierzy i pracowników WSI oraz wojskowych
służb PRL), po złożeniu przez osobę dwóch oświadczeń. Obszar weryfikacji był
6
„Założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o Służbie Kontrwywiadu
Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego”
6
w kompetencjach Komisji Weryfikacyjnej WSI, która musiała wydać stanowisko
o wyniku przeprowadzonej weryfikacji oświadczeń danej osoby.
Przyjęty w uchwalonej ustawie harmonogram prac weryfikacyjnych z założenia nie
pozwalał na przeprowadzenie weryfikacji przed powołaniem nowych służb, co w praktyce dla
weryfikowanych oznaczało trudności w przyjęciu ich do nowych służb. Wydaje się, że nie jest
bezpodstawna hipoteza, iż celem autorów ustawy było nie przyjmowanie do nowych służb
pozytywnie zweryfikowanych starszych żołnierzy i pracowników WSI, zaś weryfikacja miała
być narzędziem do zdobycia unikalnych informacji o wojskowych służbach, których nie można
znaleźć w archiwach, w celu wykorzystania ich w walce z politycznym przeciwnikiem.
Zapisy art. 65-68 i art. 76 ustawy jednoznacznie określały wymogi weryfikacji żołnierzy
i pracowników WSI i wojskowych służb PRL (obowiązek złożenia dwóch oświadczeń) oraz
przyjęcia ich do nowych służb (obowiązek złożenia wniosku). Nie złożenie dwóch oświadczeń
przez osobę uniemożliwiało wyznaczenie jej na stanowisko służbowe lub zatrudnienie w nowych
służbach. Żołnierze WSI, którzy nie złożyli oświadczeń i wniosku o przyjęcie do nowej służby,
zostali przeniesieni do rezerwy kadrowej MON. Stosunki pracy pracowników WSI, którzy nie
złożyli oświadczeń i wniosku o przyjęcie do nowej służby, wygasły z dniem zniesienia WSI,
tj. 30 września 2006 r. – bez otrzymania odprawy (odszkodowanie z tytułu zwolnień grupowych
nie przysługiwało). Kolejny raz życie pokazało, że pracownik cywilny w resorcie obrony
narodowej w majestacie prawa jest traktowany, jak człowiek drugiej kategorii.
Jednocześnie ustawa przewidywała, iż za złożenie oświadczeń niezgodnych z prawdą
osoba, która oświadczyła nieprawdę podlega odpowiedzialności karnej – karze pozbawienia
wolności od 6 miesięcy do lat 8. Ustawa nie przewidywała terminu ustania karalności za
przestępstwo złożenia oświadczenia niezgodnego z prawdą. Ponadto ustawa przewidywała, że
osoby składające oświadczenia nie będą ponosić odpowiedzialności karnej za występki
popełnione podczas i w związku z pełnieniem służby lub zatrudnieniem w WSI i wojskowych
służbach PRL, ujawnione w oświadczeniach lub w wyjaśnieniach przed Komisją Weryfikacyjną,
jak również nie będą ponosić odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Ustawa oraz wydane do niej rozporządzenie7 precyzyjnie definiują procedurę weryfikacji.
Weryfikacja złożonych oświadczeń miała polegać na porównaniu ich z istniejącymi zasobami
informacyjnym, zaś zadanie to wykonywała Komisja Weryfikacyjna, która składała się
z dwunastu członków powołanych przez Prezydenta RP oraz dwunastu członków powołanych
przez Prezesa RM. Przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej spośród jej członków wyznaczał
7
Rozporządzenie Prezesa RM z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie trybu działania Komisji Weryfikacyjnej powołanej
w związku z likwidacją Wojskowych Służb Informacyjnych (Dz. U. 2006 Nr 135 poz. 953)
7
Prezydent RP. Komisja Weryfikacyjna posiadała dostęp do wszelkich, łącznie z zawierającymi
tajemnicę państwową, materiałów archiwalnych i operacyjnych, a także innych dokumentów
niezbędnych do weryfikacji złożonych oświadczeń. Weryfikację oświadczeń realizowały
czteroosobowe zespoły robocze Komisji Weryfikacyjnej, w skład których wchodziło dwóch
członków powołanych przez Prezydenta RP i dwóch powołanych przez Prezesa RM.
W przypadku powstania wątpliwości co do zgodności z prawdą oświadczeń złożonych
przez osobę, Przewodniczący Komisji Weryfikacyjnej musiał pisemnie powiadomić tę osobą
o zaistniałym fakcie i umożliwić jej złożenie wyjaśnień ustnych lub pisemnych. W celu
wyjaśnienia istniejących wątpliwości zespół roboczy Komisji Weryfikacyjnej miał możliwość
wysłuchiwania innych osób, które mogły pomóc w wyjaśnieniu sprawy. Po wyjaśnieniu
wszystkich wątpliwości, Komisja Weryfikacyjna musiała wydać pisemne stanowisko dotyczące
wszystkich złożonych oświadczeń co do ich zgodności z prawdą. Komisja Weryfikacyjna miała
sukcesywnie przedstawiać te stanowiska Pełnomocnikom – a po utworzeniu SKW i SWW,
szefom tych służb. Należy zauważyć, że wyrażone przez Komisję Weryfikacyjną stanowiska
w sprawach zgodności złożonych oświadczeń z prawdą nie miały żadnego prawnego wpływu na
decyzje w sprawie przyjęcia do nowych służb – pełnomocnicy, a następnie szefowie nowych
służb musieli jedynie zapoznać się ze stanowiskiem Komisji Weryfikacyjnej.
W przypadku stwierdzenia w stanowisku Komisji Weryfikacyjnej, że osoba, która złożyła
oświadczenie, oświadczyła w nim nieprawdę, Przewodniczący Komisji Weryfikacyjnej, na
wniosek zespołu roboczego, miał obowiązek pisemnie zawiadomić o tym fakcie prokuraturę
i przesłać materiały zgromadzone w aktach postępowania weryfikacyjnego (APW) tej osoby.
Na jakość realizacji weryfikacji i jej wyniki wpłynęło kilka czynników, do których należy
zaliczyć: uchwalone prawo, skład Komisji Weryfikacyjnej oraz sposób przeprowadzania
weryfikacji. Wady ustawy, choć znacząco wpłynęły na przebieg weryfikacji, to nie były
głównym negatywnym jej czynnikiem. Tymi czynnikami były: „polityczny” skład Komisji
Weryfikacyjnej oraz nieprofesjonalna i stronnicza realizacja powierzonych jej zadań – z góry
założony polityczny cel, realizowany z naruszeniem obowiązującego prawa.
Wyniki pracy Komisji Weryfikacyjnej
Komisja Weryfikacyjna była ustawowo zobligowana (art. 70a ustawy) do sporządzenia
Raportu, który powinien zawierać tylko informacje na temat niezgodnych z prawem działań
żołnierzy i pracowników wojskowych służb w zakresie określonym w art. 67 ust. 1 pkt 1-10 oraz
innych działań wykraczających poza sprawy obronności państwa i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej. O ile można próbować tłumaczyć przekroczenie uprawnień przez
Przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej niekonsekwencją zapisów art. 70a ustawy,
8
w przypadku podania w Raporcie (wbrew konstytucyjnej zasadzie domniemenia niewinności)
danych osobowych żołnierzy i pracowników WSI, którzy nie poddali się weryfikacji lub poddali
się, a ich weryfikacja zakończyła się wynikiem negatywnym, to na pewno nie da wytłumaczyć
się podania w nim danych osobowych żołnierzy i pracowników WSI, którzy poddali się
weryfikacji, która zakończyła się wynikiem pozytywnym lub ich weryfikacja nie została
przeprowadzona do dnia przygotowania Raportu. Przewodniczący Komisji Weryfikacyjnej był
ustawowo zobowiązany umożliwić takim osobom złożenie wyjaśnień, wcześniej pisemnie
informując ich o powstałych wątpliwościach i proponując im termin oraz miejsce złożenia
wyjaśnień. Należy zauważyć, że autorów Raportu obowiązywały zapisy ówczesnej ustawy
o ochronie informacji niejawnych, która jednoznacznie mówiła, iż dane osobowe żołnierzy WSI
oraz osób udzielających pomocy WSI są informacjami niejawnymi o klauzuli „ściśle tajne” –
załącznik nr 1, wykaz I, pkt 18 i 19. oraz, że dane umożliwiające zidentyfikownie osób
wykonujących czynności operacyjno-rozpoznawcze są chronione bez względu na upływ czasu
(art. 25). W Raporcie zostały wymienione dane osobowe 852 osób (wliczając nazwisko „ojca”
Raportu Antoniego Macierewicza). Analizując treść Raportu, można odnieść wrażenie, że
zadanie jego sporządzenia przerosło możliwości członków Komisji Weryfikacyjnej.
Komisja Weryfikacyjna była ustawowo zobligowana do sporządzenia uzupełnień Raportu
(tzw. „Aneksu”), jeśli pojawią się ku temu nowe okoliczności. Na temat opracowanego przez
Antoniego Macierewicza w listopadzie 2007 r. jedynego, jak do tej pory Aneksu nie można nic
powiedzieć, gdyż dokument jest niejawny o klauzuli „ściśle tajne” i przepadł gdzieś
w prezydenckich szufladach. Może w przyszłości ktoś przypomni sobie o Aneksie i wykorzysta
go w kolejnej walce politycznej, tym razem w stosunku do dzieci lub wnuków żołnierzy
i pracowników WSI – nowe wydanie historii „Dziadka z Wermachtu” lub „Lustracji bis”.
Zgodnie z ustawą Komisja Weryfikacyjna po zakończeniu swoich prac była zobowiązana
sporządzić Sprawozdanie ze swojej działalności oraz Komunikat o wynikach pracy, który miał
być podany do publicznej wiadomości. Zakres informacji podlegających podaniu do publicznej
wiadomości, uwzględniając konieczność zapewnienia bezpieczeństwa państwa i ochrony
informacji niejawnych określiła Rada Ministrów w drodze rozporządzenia8. Komunikat został
sporządzony, ale nie został oficjalnie opublikowany, zaś Sprawozdanie nigdy nie zostało
sporządzone. Prokuratura Okręgowa w Warszawie nie dopatrzyła się popełnienia przestępstwa
niedopełnienia obowiązków przez Przewodniczącego Komisji Weryfikacyjnej i w dniu
21 listopada 2008 r. odmówiła wszczęcia śledztwa w tej sprawie – sygnatura akt VI Ds. 233/08.
8
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2008 r. w sprawie zakresu informacji o działalności Komisji
Weryfikacyjnej powołanej w związku z likwidacją Wojskowych Służb Informacyjnych, podlegających podaniu do
publicznej wiadomości (Dz. U. 2008 Nr 86 poz. 526)
9
Głównym celem weryfikacji kadr WSI nie był Raport, jego uzupełnienia oraz końcowe
Sprawozdanie i Komunikat Komisji Weryfikacyjnej, lecz profesjonalne przeprowadzenie
weryfikacji oświadczeń żołnierzy i pracowników WSI, aby utworzyć nowe wojskowe służby
wywiadu i kontrwywiadu, dając szansę zatrudnienia w nich profesjonalnym i działającym
zgodnie z prawem osobom. Łącznie 2179 żołnierzy i pracowników WSI i wojskowych służb
PRL złożyło wymagane ustawą oświadczenia, w tym 1108 osób złożyło wniosek do SWW,
733 osoby do SKW i 329 osób do SWW i SKW, a 9 osób nie wyraziło chęci pracy w nowych
służbach. Komisja Weryfikacyjna pod przewodnictwem Antoniego Macierewicza pracowała od
2 sierpnia 2006 r. do 9 listopada 2007 r., czyli przez 15 miesięcy. W tym czasie jej członkowie
zweryfikowali oświadczenia 814 osób. Następnie przewodnictwo Komisji Weryfikacyjnej objął
Jan Olszewski i kierował jej pracami do 30 czerwca 2008 r. W tym czasie Komisja
Weryfikacyjna zweryfikowała oświadczenia 591 osób. Komisja Weryfikacyjna w czasie całej
swojej działalności zweryfikowała łącznie oświadczenia 1405 osób. Komisja Weryfikacyjna nie
zweryfikowała oświadczeń 774 osób. Weryfikując złożone przez te osoby oświadczenia zespoły
robocze Komisji Weryfikacyjnej powzięły wątpliwość co do zgodności oświadczeń z prawdą
należących do 179 osób i w toku dalszych prac Komisja Weryfikacyjna wstępnie zgłosiła
zastrzeżenia co do ich prawdziwości, z równoczesną koniecznością pogłębienia dalszych badań
dla ich ostatecznego zakwalifikowania. W związku z powyższym Przewodniczący Komisji
Weryfikacyjnej przedłożył Prezydentowi RP listę osób, których oświadczenia zostały wstępnie
uznane za niezgodne z prawda. Informacja powyższa została również przekazana Prezesowi RM,
Szefowi SKW i Szefowi SWW. Informacji nie przekazano prokuraturze, co stawia pod znakiem
zapytania cel przekazania takiej informacji czterem ważnym osobom w państwie.
W wyniku przeprowadzanej weryfikacji dwaj przewodniczący Komisji Weryfikacyjnej
przekazali do prokuratury wojskowej łącznie 63 zawiadomienia dotyczące podejrzenia
popełnienia przestępstw, które zostały opisane w Raporcie oraz dotyczące popełnienia
przestępstw
złożenia
oświadczeń
niezgodnych
z
prawdą.
Przewodniczący
Komisji
Weryfikacyjnej Antoni Macierewicz w dniu 12 lutego 2007 r. złożył 10 zawiadomień i w dniu
5 listopada 2007 r. złożył 2 zawiadomienia dotyczące przestępstw opisanych w Raporcie oraz
w dniach 28 i 29 marca 2007 r. złożył 4 zawiadomienia dotyczące przestępstw złożenia
oświadczeń niezgodnych z prawdą. Przewodniczący Komisji Weryfikacyjnej Jan Olszewski
w dniu 30 czerwca 2008 r. złożył 3 zawiadomienia dotyczące przestępstw opisanych w Raporcie
oraz 44 zawiadomienia dotyczące przestępstw złożenia oświadczeń niezgodnych z prawdą.
Należy podkreślić, że w przypadku 28 zawiadomień o przestępstwie złożenia oświadczeń
niezgodnych z prawdą brak jest stanowisk zespołów roboczych oraz protokołów składania
10
wyjaśnień, co poważnie narusza ustawową procedurę weryfikacji i świadczy o niedopełnieniu
ustawowych obowiązków.
W wyniku złożonych 63 zawiadomień do wojskowej prokuratury wszczęto łącznie
68 postępowań – 20 postępowań dotyczących spraw opisanych w Raporcie oraz 48 postępowań
dotyczących spraw złożenia oświadczeń niezgodnych z prawdą. Na dzień 26 lutego 2013 r. stan
prowadzonych postępowań był następujący:
 Na 20 postępowań dotyczących Raportu, 2 postępowania zakończyły się odmową
wszczęcia śledztwa, 16 postępowań zostało umorzonych, a 2 postępowania były w biegu,
w tym 1 postępowanie było zawieszone.
 Na 48 postępowań dotyczących złożenia oświadczeń niezgodnych z prawdą,
20 postępowań zakończyło się odmową wszczęcia śledztwa, 26 postępowań zostało
umorzonych, a 2 postępowania były w biegu (oba w stanie zawieszenia).
Powyższe dane jednoznacznie pokazują, jak nieprofesjonalnie i tendencyjnie była
przeprowadzana weryfikacja kadr WSI przez Komisję Weryfikacyjną. Pokazują brak
profesjonalizmu i pogardę dla obowiązującego prawa, zaś wyniki pracy Komisji Weryfikacyjnej:
treść Raportu, nieprzestrzeganie procedury weryfikacji oraz dotychczasowe wyniki prokuratury,
gdzie w żadnym przypadku nie postawiono zarzutów popełnienia przestępstwa, pokazują nie
tylko prawdziwe oblicze członków Komisji Weryfikacyjnej, ale przede wszystkim intencje osób
wyznaczających do tak odpowiedzialnego zadania, tak niemoralne osoby.
Weryfikacja oficera WSI przykładem nie przestrzegania prawa
Poniżej został przedstawiony konkretny przykład oceny trzydziestoletniej działalności
oficera w czasie służby w Zarządzie II SG WP i WSI przeprowadzonej w procesie weryfikacji
jego oświadczeń przez Komisję Weryfikacyjną, w zestawieniu z oceną działalności innego
oficera. Nazwiska obu oficerów WSI i opis ich działań zostały zamieszczone w opublikowanym
Raporcie Antoniego Macierewicza, jako dowody przestępczej działalności prowadzonej przez
oficerów WSI.
Pułkownik P.
Pułkownik Sz.
Oficer w czasach PRL służył w ZII SG WP,
absolwent kursu GRU.
W latach 1990-95 oficer służył w WSI na
kierowniczych stanowiskach.
W latach 1996-2006: w 1996 r. zastępca attaché
obrony w USA, w 1999 r. szef oddziału
w dowództwie regionalnym NATO, dwukrotny
dyrektor ćwiczeń NATO Cathem 2002 i 2003,
w 2004 r. szef CBT/WSI, szef Wojskowej Służby
Kurierskiej SZ RP, narodowy przedstawiciel
Oficer w czasach PRL służył w ZII SG WP,
absolwent kursu GRU.
W latach 1990-95 oficer służył w WSI na
kierowniczych stanowiskach.
W latach 1996-2006: w 1996 r. zdemaskowany
przez UOP w związku ze szpiegostwem na rzecz
wywiadu USA (CIA) – za zgodą polskich władz
nie stanął przed sądem i wyjechał do USA. Na
własne życzenie powrócił do kraju z listem
żelaznym i stanął przed sądem. W październiku
11
w podkomitecie bezpieczeństwa NATO i komitecie
służby kurierskiej NATO. W lipcu 2006 r.
w związku z szykanami ze strony kierownictwa
WSI i MON wobec oficerów WSI zrezygnował
z wojskowej służby zawodowej, którą zakończył
w dniu 31 stycznia 2007 r. i przeszedł na
emeryturę. W 1999 r. odznaczony amerykańskim
odznaczeniem „The Meritorious Service Medal”,
a w 2002 r. „Krzyżem Kawalerskim OOP”.
W sierpniu 2006 r. oficer złożył oświadczenia
weryfikacyjne.
Weryfikacja
nie
została
przeprowadzona – brak pisemnego stanowiska
Komisji Weryfikacyjnej, nie zawiodomiony
o wyniku weryfikacji. W marcu 2007 r.
Przewodniczący
Komisji
Weryfikacyjnej
zawiadomił prokuraturę o popełnieniu przez oficera
przestępstwa złożenia oświadczenia niezgodnego
z prawdą – śledztwo umorzone w lipcu 2007 r.
W dniu 16 lutego 2007 r. nazwisko oficera znalazło
się w opublikowanym Raporcie. W Aneksie nr 13
został zamieszczony jako uczestnik kursu GRU.
W treści Raportu został opisany jako oficer, który
popełnił przestępstwa uczestnicząc w nielegalnym
lobby działającym na szkodę narodowego
bezpieczeństwa oraz jako oficer szkolony w ZSRR
stanowił zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa
i negatywnie
rzutował
na
wiarygodność
wojskowych służb specjalnych wobec NATO.
W listopadzie 2011 r. oficer złożył pozew cywilny
przeciw Skarbowi Państwa o naprawienie
wyrządzonych
mu
krzywd
w
związku
z niezgodnym z prawem podaniem o nim
nieprawdziwy informacji w Raporcie – trzecia
rozprawa w maju 2013 r.
Od marca 2007 r. oficer oczekuje na wynik
śledztwa o sygn. Ap V Ds. 49/09 prowadzonego
przez Prokuraturę Apelacyjną w Warszawie
w sprawie przestępstw popełnionych przez
Komisję Weryfikacyjną w czasie jego weryfikacji.
2006 r skazany przez Wojskowy Sąd Okręgowy
w Warszawie na 2,5 roku więzienia i degradację za
działalność na rzecz obcego wywiadu, udzielając
mu wiadomości, których przekazanie mogło
wyrządzić szkodę RP. Wyrok ten utrzymał w mocy
w lutym 2007 r. Sąd Naczelny działający jako sąd
apelacyjny.
Oficer nie poddał się weryfikacji.
W dniu 16 lutego 2007 r. nazwisko oficera znalazło
się w opublikowanym Raporcie. W Aneksie nr 13
został zamieszczony jako uczestnik kursu GRU.
W treści Raportu niezgodna z prawem działalność
oficera nie została opisana, pomimo, że w dniu
jego
opublikowania
oficer
był
skazany
prawomocnym wyrokiem sądu za działalność
szpiegowską. Dopiero w maju 2007 r. siedmiu
sędziów SN uwzględniło kasację obrony od
prawomocnego wyroku i uniewinniło oficera
z zarzutu szpiegostwa. SN uznał, że nie może być
mowy o utrzymaniu zarzutów o podstawowej
formie szpiegostwa, gdyż nie ma elementów
koniecznych dla stosowania przepisu działania na
szkodę Polski w ramach obcego wywiadu.
W lipcu 2012 r. oficer wygrał proces cywilny
przeciw wydawnictwu i autorowi za podanie
w podręczniku prawa dyplomatycznego informacji,
że był skazany za szpiegostwo w latach 90. na
rzecz USA, podczas gdy w 2007 r. od tego zarzutu
uniewinnił go Sąd Najwyższy. Wydawnictwo
LexisNexis i autor mają zapłacić oficerowi
odpowiednio 30 tyś. i 5 tyś. zł oraz wycofać
książkę z księgarń i magazynów, a w kolejnych jej
dwóch
wydaniach
zamieścić
informację
o wcześniejszym podaniu nieprawdy o oficerze.
Powyższy przykład pokazuje brak profesjonalizmu i przyzwoitości członków Komisji
Weryfikacyjnej, którzy przeprowadzali weryfikację oświadczeń oficera nie bacząc na fakty i za
nic mając obowiązujące prawo, hołdując dobrze znanej zasadzie – „Władza ma zawsze rację!”
Takich przykładów, gdzie Komisja Weyfikacyjna popełniła przestępstwa „nadużycia władzy”
i „fałszu intelektualnego” można pokazać dziesiątki. Jednakże nie do przyjęcia jest nie tylko
zachowanie władzy, ale przede wszystkim bierność i opieszałość wymiaru prawiedliwości, co
pokazuje, że nie przestrzeganie praw człowieka w Polsce jest poważnym problemem.
12
Skutki weryfikacji – Antyraport Platformy Obywatelskiej
W dniu 27 marca 2007 r. został podany do publicznej wiadomości dokument Platformy
Obywatelskiej9, opracowany przez zespół pod redakcją posła Marka Biernackiego, odnoszący
się
do
treści
opublikowanego
Raportu.
Pomimo
merytorycznych
niedociągnięć
w „Antyraporcie”, należy podkreślić, że PO była jedyną partią, która swoje stanowisko wobec
Raportu wyraziła na piśmie. Można było mieć nadzieję, że po dojściu do władzy politycy PO
rozliczą Komisję Weryfikacyjną za nie przestrzeganie prawa, polegające na poważnych
naruszeniach procedury weryfikacyjnej i manipulowaniu faktami oraz pomawianiu o popełnieniu
przestępstw. Niestety po dojściu do władzy przez PO, sprawa weryfikacji kadr WSI
i opublikowania Raportu zostały zamiecione pod dywan, gdzie oczekują zapomnienia. Tym
samym PO zaakceptowała brak profesjonalizmu i nie przestrzeganie prawa przez Komisję
Weryfikacyjną. W dniu 25 lipca 2008 r. PO zmieniła ustawę, jeszcze bardziej pogrążając
niezweryfikowane 774 osoby. Do tego Marszałek Sejmu RP Bronisław Komorowski oraz
posłowie Sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych nie zażądali od Komisji Weryfikacyjnej
ustawowo wymaganego Sprawozdania z jej prac i rozliczenia się z powierzonego zadania. Ani
Sejm RP, ani Rząd RP, pomimo wyroków Trybunału Konstytucyjnego oraz oczywistych
zapisów w Konstytucji RP, nie podjął żadnych działań, aby naprawić wyrządzone przez
demokratyczne państwo krzywdy tym oficerom i pracownikom WSI, którzy na to nie zasłużyli.
Skutki weryfikacji – Zawiadomienia o przestępstwach Komisji Weryfikacyjnej
W związku z niezgodnym z ustawą sposobem przeprowadzania weryfikacji oraz
przygotowaniem Raportu przez Komisję Weryfikacyjną i jego opublikowaniem, w dniu
5 października 2007 r. Prokuratura Okręgowa w Warszawie wszczęła śledztwo w sprawie.
Śledztwo jest prowadzone w wyniku złożenia zawiadomień przez 27 osób i dwie instytucje,
w tym przez dziewięciu oficerów WSI, których nazwiska zostały zamieszczone w Raporcie.
Wśród tych oficerów jest pięciu, którzy poddali się weryfikacji, która nie została
przeprowadzona lub była przeprowadzona niezgodnie z ustawową procedurą weryfikacyjną.
Śledztwo o sygn. Ap V Ds. 49/09 jest prowadzone przez Prokuraturę Apelacyjną w Warszawie.
W dniu 8 grudnia 2011 r., po ponad 4 latach prowadzenia śledztwa, prokuratorzy
stwierdzili, że są podstawy do postawienia zarzutów Przewodniczącemu Komisji Weryfikacyjnej
Antoniemu Macierewiczowi i sporządzili wniosek o uchylenie immunitetu posłowi, który
9
”Opinia zespołu ekspertów Platformy Obywatelskiej do publikacji Raportu o działaniach żołnierzy i pracowników
WSI oraz wojskowych jednostek organizacyjnych realizujących zadania w zakresie wywiadu i kontrwywiadu
wojskowego przed wejściem w życie ustawy z dnia 9 lipca 2003 r. o Wojskowych Służbach Informacyjnych
w zakresie określonym o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego oraz ustawę
o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego” oraz o innych
działaniach wykraczających poza sprawy obronności państwa i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych RP.”
13
skierowali do Prokuratora Generalnego. Analiza oceny prawno-karnej zawartej we wniosku
zajęła Prokuratorowi Generalnemu jeden miesiąc i w dniu 9 stycznia 2012 r. wniosek został
zwrócony prokuratorom z krytycznymi uwagami i wytycznymi do poprawy. Prokuratorzy
potrzebowali trzech miesięcy na usunięcie wytkniętych uchybień i w dniu 23 marca 2012 r.
skierowali do Prokuratora Generalnego drugi wniosek, czym potwierdzili istniejące podstawy do
postawienia zarzutów Przewodniczącemu Komisji Weryfikacyjnej. Analiza znanej już oceny
prawno-karnej zawartej we wniosku zajęła Prokuratorowi Generalnemu aż trzy miesiące
i zakończyła się ponownym zwróceniem prokuratorom wniosku w dniu 20 czerwca 2012 r. –
również z uwagami i wytycznymi. Rozpoczął się dziesiąty miesiąc pracy prokuratorów nad
trzecim wnioskiem o uchylenie immunitetu posłowi. Należy zauważyć, że wniosek dotyczy
tylko sprawy niezgodnego z prawem przygotowania Raportu.
W dniu 21 grudnia 2012 r. prokuratorzy wydali postanowienie o umorzeniu śledztwa
w części. Prokuratorzy w ocenie prawno-karnej stwierdzili, że:
 w czasie przygotowywania Raportu doszło do naruszenia prawa i winny jest temu jedynie
Przewodniczący
Komisji
Weryfikacyjnej
Antoni
Maciertewicz,
który
był
funkcjonariuszem publicznym, zaś pozostałych 23 członków Komisji Weryfikacyjnej nie
ponosi odpowiedzialności karnej, gdyż nie byli funkcjonariuszami publicznym;
 w czasie przeprowadzania weryfikacji oraz w związku z zawiadomieniami prokuratury
o podejrzeniu popełnienia przestępstwa złożenia oświadczeń niezgodnych z prawdą nie
doszo do naruszenia prawa i żaden z członków Komisji Weryfikacyjnej nie ponosi
odpowiedzialności karnej.
Na wydane postanowienie 10 pokrzywdzonych złożyło zażalenie, które aktualnie
rozpatruje Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie10.
Powyższe fakty jednoznacznie wskazują na brak profesjonalizmu i opieszałość realizacji
zadań przez prokuratorów oraz brak właściwego zarządzania w prokuraturze, co w konsekwencji
sprawia, że są naruszane prawa człowieka w Polsce. Należy podkreślić fakt, że karalność czynu
przestępstwa urzędniczego (art. 231 § 1 kk.) w przypadku jego popełnienia w czasie
przeprowadzania weryfikacji uległa przedawnieniu wobec pierwszego Przewodniczącego
Komisji Weryfikacyjnej w dniu 7 listopada 2012 r, zaś wobec drugiego ulegnie w dniu
30 czerwca 2013 r., natomiast związanego z Raportem uległa przedawnieniu 12 lutego 2012 r.
Karalność wszystkich ewentualnie popełnionych czynów ulegnie przedawnieniu w dniu
15 lutego 2017 r. Sytuacja ta rodzi pytanie: „Czy prokuratura zamierza doprowadzić do
przedawnienia karalności wszystkich czynów zabronionych?”
10
Rozprawa przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia została zaplanowana na dzień 19 lipca 2013 r.
14
Skutki weryfikacji – Pozwy pokrzywdzonych przeciwko państwu
W wyniku opublikowania w dniu 16 lutego 2007 r. Raportu w dzienniku urzędowym
„Monitor Polski” sporządzonego przez Komisję Weryfikacyjną i podpisanego przez jej
przewodniczącego Antoniego Macierewicza zostało złożonych kilkadziesiąt pozwów cywilnych
przez osoby, których nazwiska zostały zamieszczone w Raporcie. Pozwy zostały skierowane
przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanego przez Ministra Obrony Narodowej, gdyż sądy
uznały, że pozwy nie mogą być kierowane przeciwko Antoniemu Macierewiczowi, gdyż
podpisujuąc się pod Raportem był on funkcjonariuszem publicznym. Oficjalny dokument11
podaje, że do dnia 9 listopada 2011 r. sądy cywilne wydały 11 wyroków zobowiązujących
Ministra Obrony Narodowej do usunięcia skutków naruszenia dóbr osobistych 11 osób, których
nazwiska zostały zamieszczone w Raporcie, poprzez złożenie publicznego oświadczenia oraz
wypłacenie zasądzonej kwoty tytułem zadośćuczynienia. Do tej pory poniesione koszty przez
Skarb Państwa wynoszą ok. 1 miliona złotych, zaś w sądach cywilnych toczy się jeszcze
kilkanaście spraw.
Sądy administracyjne – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA) oraz
Naczelny Sąd Administracyjny (NSA), rozpatrywały łącznie trzy sprawy oficerów WSI. Jedna
sprawa dotyczyła sporządzenia przez szefa SKW stosownie do zapisów art. 70d ustawy
uzupełnienia Raportu celem sprostowania nieprawdziwych i szkalujących informacji o oficerze
zamieszczonych w Raporcie, zakończona uznaniem przez NSA, że szef SKW odmawiając
sporządzenia dokumentu nie dopuścił się bezczynności – meritum sprawy nie było
rozpatrywane. Dwie sprawy dotyczyły uzyskania przez oficera dostępu do swoich akt
postępowania weryfikacyjnego (APW), w wyniku wyroków WSA i NSA, jeden z oficerów
uzyskał dostęp do swoich APW, zaś drugi oficer nie uzyskał takiego dostępu. Sytuacja ta
pokazuje jakość obowiązującego w Polsce prawa oraz „elastyczność” jego interpretacji przez
sądy administracyjne. Ponadto, kilkudziesięciu żołnierzy i pracowników WSI wystąpiło do
Rzecznika Praw Obywatelskich ze skargami na złą jakość wydanego prawa oraz naruszenie
prawa w obszarze ochrony danych osobowych. Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) w dniu
22 lutego 2007 r. zwrócił się pisemnie do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
(GIODO) o zbadanie sprawy zamieszczenia w treści Raportu informacji, które mogą stanowić
dane szczególnie chronione w rozumieniu art. 27 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych.
Sprawa wywołała konflikt prawny pomiędzy RPO i GIODO, w który w 2012 roku został
włączony Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Do dnia dzisiejszego powstały
problem nie został rozwiązany.
11
Ogłoszenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 października 2012 r. (Dz. Urz. MON 2012 poz. 406)
15
Podsumowanie
Sposób przeprowadzenia weryfikacji przez Komisję Weryfikacyjną, opublikowanie
Raportu oraz zaniechania w naprawianiu wyrządzonych krzywd niesłusznie pomówionym
żołnierzom i pracownikom WSI skutkuje utratą ich zaufania do demokratycznego państwa
i prawa przez niego stanowionego. Demokratyczna władza (politycy, Rząd, Sejm, Senat,
Prezydent) nie szanuje podstawowych praw człowieka obowiązujących w demokratycznym
państwie,
zagwarantowanych
w
Konstytucji
Rzeczypospolitej
Polskiej
i
zapisanych
w Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności Unii Europejskiej. Tym samym
władza publiczna daje przyzwolenie jednej grupie na poniżanie i odzieranie z godności drugiej.
Szczególnie nie do przyjęcia jest takie działanie wymiaru sprawiedliwości, który nie chce
rozstrzygnąć powstałego sporu pomiędzy żołnierzami i pracownikami WSI a Komisją
Weryfikacyjną. Za hańbę demokratycznego państwa należy uznać fakt, że żołnierze
i pracownicy WSI, którzy składając oświadczenia zaufali państwu, a jego funkcjonariusze
bezpodstawnie i bezprawnie oskarżyli ich o przestępczą działalność. Zaś władza nie dość, że nie
poczuwa się do naprawienia wyrządzonych krzywd, to w czasie procesów sądowych broni
nagannych działań Komisji Weryfikacyjnej i jej Raportu oraz blokuje dostęp do dowodów
popełnionych przestępstw znajdujących się w aktach postępowań weryfikacyjnych.
Takie zachowanie władzy jednoznacznie pokazuje, że zapis art. 42 ust. 3 Konstytucji RP:
„Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym
wyrokiem sądu.”, jest zapisem martwym, a prawa i godność najgroźniejszych przestępców są
bardziej szanowane niż żołnierzy i pracowników wojskowego wywiadu i kontrwywiadu.
Z przykrością należy stwierdzić, że upolitycznienie i opieszałość wymiaru sprawiedliwości
sprawiają, iż w Polsce nie są przestrzegane prawa człowieka, na takim poziomie, jaki oczekuje
się od europejskiego demokratycznego państwa prawa.
Publikując Raport w dzienniku urzędowym „Monitor Polski”, władze polskiego państwa
podpisały się pod stwierdzeniem: ”Osoby opisane w Raporcie są przestępcami” i nic nie robią,
aby naprawić wyrządzone krzywdy niesłusznie pomówionym żołnierzom i pracownikom WSI –
naruszając ich godność oraz łamiąc podstawowe prawa człowieka. Zgodnie z „naszą historyczną
tradycją”, kolejna władza państwa krzywdzi i poniża swoich obywateli, pomawiając ich
o przestępstwa, w tym o to dla żołnierza najhaniebniejsze – zdradę Ojczyzny. Wszystko na to
wskazuje, że o godność i należne prawa pokrzywdzonym przyjdzie walczyć z własnym
państwem przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu.
Mgr inż. Krzysztof Stanisław Polkowski
Warszawa, dnia 22 kwietnia 2013 r.
16

POPIS Weryfikacji - Stowarzyszenie Sowa

Transkrypt

Podobne dokumenty

Maciej Lew-Mirski Członek Zarządu

Zasady weryfikacji - Stowarzyszenie Sowa

Wprowadzenie - Stowarzyszenie Sowa

ocena pracy komisji weryfikacyjnej

wup-statystyka kwie

regulamin konkursu - budujemy Sportową Polskę