P - Koniunktura

Transkrypt

P - Koniunktura

Makroekonomia sektora
publicznego
Podręcznik: Joseph Stiglitz: Ekonomia
Sektora Publicznego
Rozdziały: 3-9 (s.65-293)
Jacek Zaucha
Ścieżka dostępu:
http://ekonom.ug.edu.pl/wydzial/index.html?xa=praco
wnicy&idview=127&materialy=1
Po co państwo:
1. Dobra publiczne: bezpieczeństwo, ład prawny,
infrastruktura
2. Negatywne efekty zewnętrzne: np. ochrona
środowiska
3. Pozytywne efekty zewnętrzne np. przyspieszanie
rozwoju przez. zapewnienie korzyści aglomeracji,
ułatwiane współpracy sieciowej, R&D
4. Wartości np. równość, zwalczanie biedy,
socjalizacja, zmniejszenie różnic rozwojowych w
przestrzeni
5. Stabilizacja gospodarki: np. interwencja
antycykliczna, zwalczanie inflacji, zwalczanie
bezrobocia
1. Optimum Pareto a optimum społeczne
Rynek jako najlepszy regulator gospodarki.
Tak nas uczono!!!
Rynek jako najlepszy regulator gospodarki?
A miernik ekonomicznego dobrobytu?
A jakość i poziom życia
A paradygmat rozwoju zrównoważonego (sustainable)
Wystąpienie U Thant’a - 1969 r.
„Nie chciałbym, aby moje słowa zabrzmiały zbyt
dramatycznie, ale na podstawie danych, do których
mam dostęp , mogę wysunąć jeden wniosek, (......)
pozostało nam może 10 lat (..........).
Jeżeli w tym czasie nie zorganizuje się współdziałania
na skalę światową, to obawiam się, że wspomniane
przeze mnie problemy osiągną tak zatrważające
rozmiary, że ich opanowanie nie będzie już w naszej
mocy.”
Zobaczmy na czym polega
optymalizacyjne działanie
niewidzialnej ręki rynku w tej sytuacji
Ilość dobra Y
Ilość dobra Y
Ilość dobra X
Ilość dobra X
Adam
Ewa
Diagram Edgewortha
Mamy dwóch konsumentów
Ewę i Adama oraz dwa
dobra
Ewa
Ilość dobra
Y - liście
figowe
Adam
Ilość dobra X - jabłka
Diagram Edgewortha
DIAGRAM EDGEWORTHA
wa
Liście figowe
Co jest
droższe
jabłka czy
liście
figowe?
A
jabłka
Czego mniej
kupimy za
cały dochód
Ewy i
Adama?
W punkcie „A”
Adam ma Ou liści figowych i Ox jabłek
Ewa ma O’y jabłek i O’w liści figowych
Czy to jest optimum ? Aby to stwierdzić musimy znać poziom
użyteczności obu osób
Liście figowe
Liście figowe
jabłka
Liście figowe
jabłka
jabłka
Diagram Edgewortha
DIAGRAM EDGEWORTHA
Diagram Edgewortha
DIAGRAM EDGEWORTHA
Ekonomia głównego nurtu
DIAGRAM EDGEWORTHA
Ekonomia głównego nurtu
DIAGRAM EDGEWORTHA
Diagram Edgewortha
DIAGRAM EDGEWORTHA
nej osoby ulega poprawie przy niepogarszaniu się sytuacji pozostałych osób
Adam
Ewa
B
B’
Brak Optimum w
pkt A
Lepsze są
sytuacje w B i B’
POPRAWA W SENSIE PARETO
Poprawa w sensie Pareto – realokacja zasobów przy której sytuacja jed-
Ewa
B
Jest Optimum
w
pkt A
ale byłoby
także w
Adam
pkt B
OPTIMUM PARETO
DIAGRAM EDGEWORTHA
Ewa
D
Optimum Pareto
Adam
Nie można
Nie
poprawić
niczyjej
sytuacji bez
pogorszenia
sytuacji jakiegoś
innego
konsumenta
OPTIMUM PARETO
DIAGRAM EDGEWORTHA
Ewa
KRZYWA KONTRAKTU
DIAGRAM EDGEWORTHA
Linia kontraktu
Adam
Ewa
Poprawa w
sensie Pareto
z A do E’ lub do
E’’
Z B do E’ lub do
E’’
Ale Adam i Ewa
na tej poprawie
zyskują różnie
Adam
RÓZNE SKUTKI POPRAWY
DIAGRAM EDGEWORTHA
Ewa
Liście figowe
jabłka
Krzywa kontraktu to zestaw punktów Pareto Optymalnych . Rynek w
naturalny sposób prowadzi do ich osiągnięcia. Następuje zrównanie
krańcowych stóp substytucji KSS (Adama) = KSS (Ewy)
KSS – wskazuje ile liści Ewa byłaby skłonna zamienić za 1 jabłko aby pozostać na
tej samej krzywej obojętności
Ewa
Liście figowe
jabłka
To w jakim punkcie jesteśmy zależy od dochodów Adama i Ewy znając te
dochody wiemy gdzie będzie równowaga
KSS – wskazuje ile liści Ewa byłaby skłonna zamienic za 1 jabłko aby pozostać na
tej samej krzywej obojętności
Jak rynek to osiąga:
Adam i Ewa maksymalizują użyteczność w punkcie „A” styku krzywych
obojętności i ograniczenia budżetowego
KSS jest równe nachyleniu stycznej w punkcie „A” do krzywej
obojętności (ze wzoru na tangens)
A styczna to nic innego jak ograniczenie budżetowe którego nachylenie
jest dane przez stosunek ceny jabłek i liści figowych
a więc
KSS (Ewy) – cena jabłek/cena liści figowych = Pj/Pl
KSS (Adama) – cena jabłek/cena liści figowych = Pj/Pl
To KSS (Ewy) =KSS (Adama) = Pj/Pl
Gdy zmienia się gusty zmieni się KSS (skłonność wymiany liści na jabłka)
Zmiana gustów oznacza zmianę cen
Jak się zmienią ceny to prostokąt Edgewortha się spłaszczy albo wydłuży
Dodajmy teraz sektor wytwórczy –
krzywą możliwości produkcyjnych
Model
doskonałej
konkurencji
KST=KSS
liście
Krzywa
kontraktu
Nachylenie KST = Pj/Pl
Ewa
Nachylenie = Pj/Pl
KSS=KST
Krańcowa stopa
substytucji = krańcowej
technicznej stopie
transformacji
27
E1
A1
Bo ceny są
równe
kosztom
krańcowym a
KST obrazuje
koszta
alternatywny
jabłka
Diagram Edgewortha
Model doskonałej konkurencji –
zmiana gustów
Ewa i Adam osiągnęli
równowagę w punkcie A.
Ich krańcowe stopy
liście
substytucji się zrównały.
Następuje jednak
zmiana gustów na rzecz
jabłek (dieta owocowa) .
Stosunek cen jabłek do
liści rośnie. Adam i Ewa
osiągają nowy punkt
równowagi C gdzie
oboje konsumują więcej
jabłek. Na krzywej
możliwości
produkcyjnych punkt
równowagi przesuwa się
z B do D. Rośnie
produkcja jabłek maleje
liści 28
Ewa1 Nachylenie KST = P’j/P’l
Ewa2 Nachylenie KST = P”j/P”l
jabłka
Model o ograniczonej produkcji i obejmujący tylko dwóch konsumentach
można poszerzyć o wielu konsumentów, wielu producentów i założyć
zmienny poziom produkcji i wolny wybór czynników produkcji .
Także w tej sytuacji rynek wolno konkurencyjny prowadzi do sytuacji
Optimum Pareto:
1. Krańcowe stopy substytucji miedzy dwoma dowolnymi dobrami musza być
równe w przypadku wszystkich konsumentów i dodatkowo równać się
krańcowej stopie transformacji w produkcji miedzy tymi dobrami (P=MC)
2. Krańcowa techniczna stopa substytucji miedzy dwoma dowolnymi
czynnikami produkcji powinna być taka sama dla wszystkich
przedsiębiorstw stosujących te czynniki
3. Dany czynnik produkcji powinien przynosić ten sam produkt krańcowy
danego dobra we wszystkich przedsiębiorstwach
4. Krańcowa techniczna stopa transformacji między dwoma dowolnymi
dobrami powinna być równa we wszystkich przedsiębiorstwach
wytwarzających te dobra
5. Krańcowa stopa substytucji między czasem wolnym a dowolnym dobrem
konsumpcyjnym powinna być równa krańcowej wydajności pracy
zatrudnionej w produkcji tego dobra.
Ewa
Liście figowe
jabłka
Ale Adamowi i Ewie nie jest obojętne czy jest w punkcie p1, p2, czy p3.
Wszystkie sytuacje są Pareto optymalne ale w p4 Ewa ginie z głodu
Rynek nie reguluje podziału dochodu między Adama i Ewę!!!!
Poziom użyteczności Adama
W praktyce nie da się naszkicować przebiegu
krzywych obojętności funkcji dobrostanu
społecznego
FUNKCJA DOBROSTANU SPOłECZNEGO
W= { Użyteczność Adama, Użyteczność Ewy}
Poprawa
użyteczności
społecznej
Poziom użyteczności Ewy
GRANICA UZYTECZNOŚCI
Pokazuje kombinacje
maksymalnych poziomów
użyteczności
Przy danym dochodzie i
poziomie cen
A1
E7
Ewa
A3 A
4
Liście figowe
A1
A2
E7
p6
p5
E7
E6
A1
jabłka
Punkt nr 6 nie jest Pareto optymalny ale
jest bardziej pożądany niż punkt nr 4
ze społecznego punktu widzenia
Rynek doprowadzi jednak tylko do
punktu 4
p4
p2
p6
p5
WNIOSEK:
Rynek nie może
służyć realizacji
wartości
społecznych
Ewa
Liście figowe
p6
jabłka
Efektywność Kaldora-Hicksa jest jedną z metod oceny ekonomicznej
efektywności alokacji zasobów.
W myśl jej kryteriów rozwiązanie jest efektywne (to znaczy prowadzi
do wzrostu efektywności), gdy w wyniku jego zastosowania jeden
podmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a jednocześnie istnieje
(przynajmniej teoretycznie) sposób kompensacji strat przez podmiot
zyskujący na rzecz podmiotu tracącego.
Jeżeli w danej sytuacji (przy określonej alokacji zasobów)
wprowadzenie takiego rozwiązania jest niemożliwe (to znaczy każda
zmiana alokacji będzie powodować, ze zyski będą mniejsze od strat)
wówczas obecna alokacja jest efektywna w sensie Kaldora-Hicksa.
Załóżmy, że z jednego litra mleka można wyprodukować jeden jogurt. Producenci skupują 100
litrów mleka od rolników po administracyjnej cenie minimalnej wynoszącej 4 zł. Jogurty
sprzedają natomiast po 10 zł, uzyskując przychód 1.000 zł, z czego 400 zł to koszty surowca. Zyski
poszczególnych grup kształtują się następująco:
Rolnicy: 400 zł (4 zł x 100 litrów)
Producenci jogurtów: 600 zł (10 zł x 100 jogurtów - 400 zł kosztów mleka)
Rząd rozważa zniesienie ceny minimalnej na mleko. Rachunek ekonomiczny wskazuje na to, że
cena rynkowa mleka ukształtuje się na poziomie niższym, niż obecna cena minimalna - 2 zł;
producenci będą mieli mniejsze koszty produkcji i tym samym będą mogli obniżyć cenę
jogurtów, nie zmniejszając swoich zysków; zgodnie z prawem popytu konsumenci zwiększą
spożycie jogurtów w związku z ich niższą ceną. Szacuje się, że obniżka ceny o 2 zł spowoduje
wzrost popytu o 50%. w związku z większym zapotrzebowaniem na jogurty producenci będą
potrzebowali więcej mleka, aby wyprodukować dodatkową ilość jogurtów.
Na podstawie tych przesłanek rząd postanawia znieść cenę minimalną na mleko. Cena mleka
spada do 2 zł, ale producenci skupiają teraz 150 litrów mleka aby zaspokoić zwiększony popyt.
Cena jogurtów spada do 8 zł, a producenci tym razem sprzedają 150 jogurtów. Zyski obu grup
wyglądają obecnie następująco:
Rolnicy: 300 zł (2 zł x 150 litrów)
Producenci jogurtów: 900 zł (8 zł x 150 jogurtów - 300 zł kosztów mleka)
Widać wyraźnie, że rolnicy stracili 100 zł, podczas gdy producenci zyskali 300 zł w stosunku do
sytuacji w której istniała cena minimalna na mleko. Producenci zyskali więcej niż stracili rolnicy, a
zatem jest to rozwiązanie efektywne wedle kryterium Kaldora-Hicksa.
Z punktu widzenia kryterium Pareto sytuacja taka nie jest optymalna, ponieważ rolnicy tracą na
zniesieniu ceny minima
2. Niesprawność rynku
Monopol
Tak działa monopol. Gdyby go nie było produkcja byłaby Q2 ale ze względu na monopol
jest Q1 Cena nie jest równa kosztom krańcowym P = MC
Jałowa strata dobrobytu to różnica pomiędzy
utraconymi w wyniku zmniejszenia produkcji
przez monopol a kosztami jakie należałoby
ponieść dla uzyskania tych korzyści BAF
PF
Regulacja polega na
narzuceniu ceny na
poziomie PF co
zmieni przebieg
funkcji popytu i
utargu krańcowego
Uwaga! Koszty regulacjisztaby urzędników
Koszty monopolu od 0,1 do 13% PKB (jeśli doliczyć koszty na utrzymanie pozycji
dominującej . Ale spróbujmy intuicyjnie do tego podejść.
Jak oceniają eksperci, koszty połączeń z
telefonu stacjonarnego do sieci komórkowych
mogłyby spaść w Polsce nawet o 40 proc., a
ceny rozmów dla abonentów sieci
komórkowych o ponad 20 proc. Stanie się tak
gdy Urząd Komunikacji Elektronicznej, który
reguluje rodzimy rynek telekomunikacyjny,
zdecyduje się ustalić ceny na podstawie opłat
z krajów europejskich, w których rynek jest
zliberalizowany. Hanna Gronkiewicz-Waltz,
gdy pracowała w Londynie iza rozmowę z
Polską płaciła 1 pensa za minutę, czyli ok. 5,5
gr. Rozmowa z sieci TP SA z Londynem
kosztuje klienta 1,46 zł. Z zestawień
przygotowanych przez Komisję Europejską,
wynika, że usługi telefonii stacjonarnej w
Polsce są drogie. Dotyczy to nie tylko rozmów,
ale także szerokopasmowego dostępu do
Internetu.
W sumie wszystkie niskokosztowe linie
przewiozły 3,2 mln osób. A co robią
tradycyjne? Uruchamiają swoich tanich
przewoźników, obniżają ceny, stawiają
na połączenia międzykontynentalne. - I
obawiają się o to, co będzie za rok.
Pierwszą pozycję na polskim niebie nadal ma
LOT ale jego udział w rynku spadł aż o... 14
pkt proc. Liczba pasażerów LOT nie rośnie
tak szybko jak rynek
Monopol naturalny
Nieregulowany monopol wybierze cen PA i ilość QA To może jednak wywołać
wojnę cenowa o rynek . Konkurent zaproponuje np. cenę C, która nadal daje
wielkie zyski .
Cena
Popyt D
Pareto optymalny punkt to E stąd
regulator powinien narzucić
monopolowi cenę PR ale to oznacza
stratę dla monopolu bo AC > ceny
Strata wynosi GFE PR i
powinna być wyrównana
przez subsydium ale to
spowoduje że monopol
przestaje dbać o koszty
Przychody krańcowe
Koszty
przeciętne
Koszty
krańcowe
Produkcja
Monopol naturalny
PRETEKSTEM MOŻE
BYĆ inflacja, czy
nowa technologia etc,
a rosnące koszty
ukrywają zyski
Monopol naturalny
Popyt D
Różnicowanie cen P1 za
pierwsze kwh prądu i P2 za
kolejne co pozwala pokryć
stratę BFEC zyskiem ABG P1
Koszty
przeciętne
Koszty
krańcowe
Dobra publiczne wstaw charakterystyki
Dobra publiczne
Dylemat więźnia
Czy wykupić polisę rodzinna na uczciwość (koszt 100 PLN
rocznie chroni całą ludzkość)
Majątek Adama i Ewy 10 ooo PLN każdy rocznie kieszonkowego
Adam płaci za obronę
przed pokusami
Adam nie płaci za
obronę przed
pokusami
Ewa płaci za obronę
przed pokusami
Ewa nie płaci za obronę
przed pokusami
A – 9 900
E – 9 900
A – 9 900
E – 10 000
A – 10 000
E – 9 900
A–0
E–0
Ewa chce jechać na gapę, Adam chce jechać na gapę i
w rezultacie tracą raj
Sumowanie krzywych popytu
na dobra ekonomiczne
Sumowanie krzywych popytu
na dobra publiczne
Pytanie ile Adam i
Ewa razem chcą
zapłacić za 20
dóbr publicznych
bo konsumpcja
Ewy nie
przeszkadza
konsumpcji
Adama
Równowaga nastąpi
gdy arbiter krzyknie,
ze Ewa ma zapłacić
podatek 2 PLN a
Adam 4 PLN
Udział w podatkach Adama
i Ewy
Zał. Cena jednostki
dobra publicznego jest
dana
45
Podaż dobra publicznego
Czy dobra publiczne są skazane na sektor publiczny?
1. Jednostki są w stanie produkować dobra publiczne bez
przymusu władz np. fundują biblioteki ale zob. eksperyment
McCaleba i Wagnera – tylko 50% poziomu optymalnego. Jest
to „słaba” jazda na gapę.
2. Rynkowa regulacja podaży dóbr publicznych lepiej zaspokaja
gusty nie rodzi korupcji, administracyjna jest bardziej
egalitarna ale z reguły droższa.
3. Argument kosztów – regulacja administracyjna ale produkcja
prywatna (kontrakting)
Koszty zewnętrzne niepieniężne (techniczne)
Działanie jednego podmiotu gry rynkowej zmienia
poziom użyteczności innego podmiotu bez użycia
mechanizmu rynkowego
Krańcowe koszty
prywatne
Strata krańcowa
Ile zapłaciłbym za
możliwość kąpieli
Korzyści
krańcowe
Liczba wygarbowanych skórek
Optymalny
poziom
Faktyczna
produkcja
De facto krańcowej straty tak łatwo obliczyć się nie da bo:
a) Nie znamy konsekwencji wielu zanieczyszczeń,(np. efekt
cieplarniany)
b) Nie wiemy kto generuje niektóre zanieczyszczenia (np.
kwaśnie deszcze to efekt działań ludzi i wulkanów)
c) Nie wiemy jak wymierzyć straty w pieniądzu (jak zmierzyć
ile byłbym skłonny zapłacić za restytucje)
d) Przyszłe pokolenia
Optimum Pareto nie wymaga zamknięcia garbarni
lecz zmniejszenia poziomu produkcji do optimum
Ekolodzy by ekonomistów za to stwierdzenie wyklęli
Strata z
powodu
zmniejsz
enia
liczby wygarbowanych
skórek
Zyski kąpiących się = baef
MPC
Liczba wygarbowanych skórek
Podatek Pigou = strata krańcowa dla sytuacji optymalnej
Wpływy podatkowe idjc
Subsydium Pigou= strata krańcowa dla poziomu optymalnego
Za każdą nie wygarbowaną skórkę
Dla producenta kosztem staje się
nie tylko nakład lecz stracone
subsydium
Ekonomicznie efekt
taki sam jak przy
podatku ale
etycznie różny.
Teoremat Coase’a przywrócenie praw własności
Właścicielem jest garbarz to kąpiący się mogą mu zaoferować korzyści
aż do eafb za zmniejszenie produkcji (minimum jest abe)
Teoremat Coase’a przywrócenie praw własności
Właścicielem są kąpiący się to garbarz może im zaoferować korzyści
aż do ghae za wzrost produkcji do Q*(minimum jest gae)
Założenia:
a) Zerowe koszty transakcyjne
b) Jasne określenie źródeł i wielkości efektów
zewnętrznych
Teoremat Coase’a działa więc tylko w sytuacji kilku
podmiotów o równej sile przetargowej (garbarnia
versus pensjonat).
W sytuacji np. gdy poszkodowani są wszyscy
mieszkańcy miasta (smog) a trucicielu jest wielu
koszty transakcyjne są wysokie i administracja
publiczna często przejmuje je na siebie
Regulacja administracyjna
Jest ona mało efektywna w sytuacji dwóch firm Z i X o tych samych
kosztach krańcowych ale o różnych korzyściach krańcowych
Podatek Pigou „t” zredukuje znacznie bardziej produkcje Z
(do Z*) niż X (do X*). I tak powinno być
Regulacja administracyjna zredukuje
produkcje obu firm w tym samym
stopniu
Punkt wyjścia
Lepsze są pozwolenia na
zanieczyszczenia (przykład
Szwajcarski) . Kupią je ci
co są najbardziej efektywni.
Pozytywny efekt zewnętrzny
W tej sytuacji rzeczywisty poziom R 1 jest poniżej poziomu optymalnego R*.
Subsydium (do budowy np. parku) powinno wynieść ab=a’b’
Efekty zewnętrzne a etyka
1. Kto staje się beneficjentem (np. oczyszczenie rzeki
bardziej poprawia satysfakcje bogatych (wysoka ocena
straty krańcowej) niże biednych (nie mają czasu się
pluskać). Stad w USA przy głosowaniu dot. wydatków
lokalnych ochronę środowiska preferowały gminy bogate,
biedne wolały wydawać na tworzenie nowych miejsc pracy
Czy studenci w USA powinni dostawać bezzwrotne stypendia
(pozytywny efekt zewnętrzny wykształcenia)?
2. Kto ponosi koszty usuwania negatywnych efektów
zewnętrznych (w USA kontrola zanieczyszczeń
kosztowała w latach 80. 1% dochodu rodzin biednych i
0,22% dochodu rodzin bogatych.
3. Rozwój – pozytywne efekty
zewnętrzne
Planowanie indykatywne, typ planowania stosowany w
gospodarkach rynkowych. Polega na opracowywaniu przez
powołane do tego agendy rządowe prognoz dotyczących
kształtowania się podstawowych wielkości ekonomicznych, takich
jak: wzrost produktu krajowego brutto, rozmiarów produkcji
przemysłowej, rolniczej i budowlanej, inwestycji, eksportu,
importu, zmiany wielkości zatrudnienia czy poziomu cen.
Prognozy te mają być dla prywatnych przedsiębiorców (którym
rząd nie może niczego nakazać) wskazówką dotyczącą ogólnych
tendencji rozwoju gospodarki i preferencji w polityce gospodarczej
rządu, mogącą pośrednio oddziaływać na ich zachowania i
decyzje gospodarcze. ZMNIEJSZAMY KOSZTY NIEPEWNOŚCI
(pozytywny efekt zewnętrzny)
Planowanie indykatywne jest przeciwieństwem stosowanego w
gospodarkach planowych planowania dyrektywnego, opartego na
nakazach kierowanych bezpośrednio do przedsiębiorstw i
obwarowanych rygorem wykonalności.
Planowanie makroekonomiczne
Cel główny
jakość życia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Efekt zew.
Dobro publ.
Efekt zew.
Wartość
Wartość
Wartość.
Priorytetami strategicznymi są:
1. Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki.
2. Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej.
3. Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości.
4. Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej
bezpieczeństwa.
5. Rozwój obszarów wiejskich.
6. Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej.
Operacjonalizacja celu
Bodżcowanie finansowe
13,2 mld
EUR
67,3 mld EUR
0,7 mld
EUR
Łączna wielkość środków budżetowych UE przeznaczonych na
realizację działań rozwojowych w Polsce w latach 2007-2015
sięgnie 86 mld euro, a wraz ze środkami przeznaczonymi na
współfinansowanie krajowe ok. 108 mld euro.
Instytucje wg nowej ekonomii
instytucjonalnej
„... to trwałe, prawne, organizacyjne i
zwyczajowe uwarunkowania dla
powtarzalnych ludzkich zachowań i
międzyludzkich interakcji” np. NGO, rodzina,
prawo, związki zawodowe, kultura
przedsiębiorczość
Ekonomia instytucjonalna pragnie zrozumieć rolę i funkcje instytucji jakie wykreował
człowiek dla jego zachowania ekonomicznego (np. rola instytucji rodziny czy rola norm
i zasad). Liczy się kontekst społeczny w jakim działamy. Gospodarka nie działa
według ponadczasowych praw ale się zmienia – podejście ewolucyjne, kontekst
społeczny a nie jednostkowy analiz. Ważniejsza obserwacja od dedukcji (dedukcja nie
zakłada ewolucji)
Elementy systemu instytucjonalnego
System
instytucjonalny
Normy
i zasady
Prawne
Organizacje
Według
form działania
Religijne
Obyczajowe
Moralne
Mechanizmy
Rynkowe
Administracyjne
Według
form prawnych
Partnerskie
Zagadnienia:
• System instytucjonalny (normy, zasady, struktury organizacyjne,
mechanizmy działań),
• Czynniki wpływające na system instytucjonalny i jego zmianę,
• Zgodność instytucji z dominującą strukturą gospodarcza, społeczną i
polityczną (vide demokracja w Chinach)
• Identyfikacja zakresu działań systemu instytucjonalnego (ustawy i zasady,
kompetencje, efektywność działań),
• Ocena przygotowania poszczególnych instytucji do wykonania zadań
(przejrzystość, stabilność, komplementarność, spójność),
• Ocena koordynacji zadań między instytucjami w strukturach pionowych i
poziomych,
Ekonomiści instytucjonalni
• Thorstein Veblen Amerykanin (1857-1929) negował
dążenie gospodarki do „mitycznego:” stanu równowagi,
podkreślał ewolucyjny charakter nie zgadzała się że egoizm
prowadzi do dobra wspólnego
• John R. Commons Amerykanin (1862-1945) twórca
reform społecznych w tym płacy minimalnej
• Wesley Mitchell
Nowa ekonomia instytucjonalna
• Rynek nie działa bo brak wiedzy (ignorancja) i oportunizm (nie ufamy
sobie)
• Wymiana nie jest bezkosztowa (koszty transakcyjne) przykład rolnicy a
kolej
• Rynek jest instytucją społeczna jak wiele innych (nie jest doskonałym
wyidealizowanym mechanizmem, np. problem pryncypał-agent)
• Instytucje stanowią substytut rynku
doskonałego
4. Wybór publiczny –
dot. systemu wartości
i dóbr publicznych
Ale czy demokracja rozwiązuje wszelkie problemy z
podażą dóbr publicznych, efektami zewnętrznymi
sprawiedliwością?
Rozważmy dwa typy demokracji:
a) Demokracja bezpośrednia
b) Demokracja przedstawicielska
Demokracja bezpośrednia
Jednomyślność
1. Nie może być pogorszenia w sensie Pareto
2. Koszty są wysokie (zob. procedura Lindahla)
3. Często decyzji się nie da podjąć (jednomyślność
zniszczyła wiele organizacji czy krajów np. liberum veto)
Może więc lepsze jest demokracja większościowa
Krzywa BE pokazuje granice
użyteczności z dóbr
prywatnych
jednomyslnośc
Pojawienie się dóbr
publicznych przesuwa granice
do XW
Jeśli mamy jednomyślność
równowaga ukształtuje sie na
odcinku YZ
Jeśli mamy głosowanie
większościowe i Ewa ma
więcej głosów równowaga
będzie w punkcie Z a nawet na
odcinku ZW (gdy podatki
uszczuplą konsumpcje
prywatną Adama).
Jeśli mamy głosowanie
większościowe i Adam ma
więcej głosów równowaga
będzie w punkcie Y a nawet na
odcinku XY np. punkt a (gdy
podatki uszczuplą konsumpcje
prywatną Ewy).
Propozycje by wyprodukować jedno dobro
publiczne zaakceptuje wyborca nr 1 ale
odrzucą pozostali
Użyt
eczn
ość
Propozycje by zwiększyć
produkcje z jednego do
trzech dóbr publicznych
zaakceptuje wyborca nr
4, 5,3 będą przeciwni
wyborcy nr 1 i 2
1
3
Liczba dóbr
publicznych
Decyduje medianowy wyborca
Jego preferencje leżą w środku
wszystkich preferencji
5
Propozycje by zwiększyć
produkcje z trzech do
pięciu dóbr publicznych
zaakceptuje wyborca nr
5 będą przeciwni
wyborcy nr 1 i 2 i 3
Stąd bada się
preferencje
medianowego
wyborcy np. co do
skali produkcji
dóbr publicznych
Jeżeli preferencje są
wieloszczytowe (jak to ma
wyborca drugi) to może
dochodzić do:
a) Manipulowania
porządkiem głosowania
b) Cykliczności
W efekcie preferencje całej
społeczności nie są spójne
i nazywa się to
paradoksem głosowania
Zapobieganie kłopotom z wieloszczytowościa
preferencji
W praktyce znane są różnorodne sposoby unikania kłopotów
wywołanych wieloszczytowością preferencji. Problem rozwiązuje:
•ponad 50% większość głosów jednego ugrupowania
decyzyjnego,
• wyposażenie jednej ze stron. (np. prezydenta) w prawo veta
• zarezerwowanie prawa do inicjatywy ustawodawczej tylko
dla jednej strony (np. najsilniejszej partii) - żadna koalicja bez tej
partii nie będzie mogła proponować własnych rozwiązań.
• rozbicie problemu na zagadnienia jednowymiarowe (np. osobne
głosowanie zakresu, lustracji I dolegliwości sankcji, co nie
powinno być trudne zważywszy na jednoszczytowość
preferencji -wynik będzie zgodny z teorematem medianowego
wyborcy).
Cykle są pochodną konfliktów dotyczących redystrybucji
użyteczności, W literaturze przyjmuje się, że
prawdopodobieństwo cykli maleje:
•wraz ze wzrostem homogeniczności społeczności
podejmującej decyzje (przy 51 % osób posiadających
tożsame preferencje cykliczność nie występuje)
•wraz ze wzrostem, proporcji jednoszczytowych preferencji,
zanika całkowicie,
• w sytuacji zrównoważonego konfliktu Interesów tzn. dla
każdego głosującego preferującego sytuację A przypada
jeden preferujący sytuację przeciwną -A (teoremat Plotta),
• wraz z pojawieniem się mechanizmów manipulacyjnych
tzn. istnienie prawa veta, bądź restrykcyjne ustanowienie
inicjatywy ustawodawczej (np. wyborcy mają zadany
poziom opodatkowania i głosują jedynie nad wielkością
podaży dóbr publicznych).
Wzajemne wspieranie się
Glosujący
Projekty
Barbara
Liza
Marysia
Zyski
użyteczności
Szpital
200
-50
-55
95
Biblioteka
-40
150
-30
80
Basen
-120
-60
400
200
Jeśli glosować każdy projekt oddzielnie każdy z nich dostanie jeden głos za i
dwa przeciw czyli nie przejdą
Ale jeśli się Barbara i Liza się umówią że Liza zagłosuję za szpitalem jeśli
Barbara poprze bibliotekę. Wtedy oba projekty przejdą.
Tak samo mogą się umówić Barbara i Marysia i wtedy przejdzie szpital i basen.
W efekcie wszystkie trzy projekty są realizowane a poziom użyteczności całego
społeczeństwa rośnie o 375 „jednostek”
Wzajemne wspieranie się
Glosujący
Projekty
Barbara
Liza
Marysia
Zyski
użyteczności
Szpital
200
-110
-105
-15
Biblioteka
-40
150
-120
-10
Basen
-270
-140
400
-10
Jeśli glosować każdy projekt oddzielnie każdy z nich dostanie jeden głos za i
dwa przeciw czyli nie przejdą
Ale jeśli się Barbara i Liza się umówią że Liza zagłosuję za szpitalem jeśli
Barbara poprze bibliotekę. Wtedy oba projekty przejdą.
Tak samo mogą się umówić Barbara i Marysia i wtedy przejdzie szpital i basen.
W efekcie wszystkie trzy projekty są realizowane a poziom użyteczności całego
społeczeństwa ulega pogorszeniu
Zaprezentowane powyżej techniki głosowania
większościowego często nie zapewniają logicznych i
zgodnych z preferencjami wyborców.
Rodzi się więc wątpliwość czy istnieje możliwa do
zaakceptowania z etycznego i efektywnościowego punktu
widzenia metoda agregowania preferencji indywidualnych
w zbiorowe inna niż mechanizm rynkowy.
Odpowiedź na to pytanie zależy od przyjętej w danej
społeczności hierarchii sądów wartościujących.
Kenneth Arrow(1951) sformułował podstawowe kryteria,
których spełnienie winno prowadzić do stworzenia
spójnego systemu decyzyjnego:
KRYTERIA ARROWA
1. Jednomyślność (Postulat Pareto) - jeśli preferencje jednostki nie są
przeciwważone przeciwnymi preferencjami innych jednostek, owe preferencje
zostają przeniesione na układ preferencji społecznych, (grupowych)
2. Brak dyktatury - żadna jednostka na posiada statusu, umożliwiającego
jej przenoszone w każdych warunkach (nawet wtedy gdy preferencje
wszystkich pozostałych jednostek są do nich przeciwne) swoich preferencji
na układ preferencji społecznych.
3. Przechodniość - przyjęta metoda wyboru zapewnia spójne
uszeregowanie wszystkich alternatyw tzn jeśli a>b i b>c to a>c.
4. Bezwarunkowość - przyjęta metoda wyboru pozwala na
uszeregowanie wszystkich możliwych alternatyw, tzn. proces wyboru nie
jest ustawiony w taki sposób by wykluczyć a priori Jakąkolwiek z istniejących
alternatyw.
5. Stabilność - przyjęta metoda powinna zapewniać stabilny wynik decyzyjny
niezależnie od konfiguracji preferencji osób dokonujących wyboru, cykle
są wykluczone.
6. Niezależność od czynników zewnętrznych - wybór pomiędzy dwoma alternatywami winien zależeć od preferencji wyborców dotyczących tych alternatyw, a
nie od preferencji dotyczących innych alternatyw, tzn. wybór między żłobkiem a
domem kultury nie powinien zależeć od preferencji w stosunku do galerii
Reasumując powyższe kryteria można stwierdzić, że wybór
społeczny powinien być logiczny i respektujący preferencje
jednostek. Arrow dowodzi jednak, że nie jest znana metoda
wyboru publicznego satysfakcjonująca wszystkie sześć
kryteriów (oczywiście dotyczy to wyboru w ramach, którego
następuje redystrybucja poziomów użyteczności). Ów wniosek
nosi nazwę teorematu Arrowa,
TEOREMAT ARROWA. Nie jest znana
metoda wyboru publicznego zapewniająca
dokonanie logicznego i respektującego
preferencje Jednostek wyboru.
Demokracja przedstawicielska
Politycy zbliżają się do centrum
Zależność pryncypał –agent
Stosunek podległości, w którym działanie podległego organu nie może
być bezpośrednio obserwowalne przez zwierzchnika i/lub jego efekt nie
w pełni zależy od wysiłków podległego organu.
1. Ukryte działanie- pryncypał nie może obserwować działania agenta
jedynie ich rezultaty
2. Efekt nie w pełni zależy od działania agenta a pryncypał ma za mało
informacji by ocenić czy agent dołożył starań – ukryta informacja),
W efekcie powstaje:
1. Subiektywne ryzyko (Pokusa nadużycia) – sytuacja, w której
prawdopodobieństwo starty pryncypała jak i jej wielkość za
endogeniczne w stosunku od agenta (zależą od jego działań) – aby
temu zapobiegać np. udział własny w umowach AC, opłata za wizytę
u lekarza aby dbać o zdrowie
2. Negatywna selekcja – wybór przez agenta działań niekorzystnych
dla pryncypała na podstawie ukrytych informacji (np. umowa
dzierżawy o stałej rencie na czas długi, bo inaczej dzierżawca
„zarżnie” ziemie, wykup polisy przez chorych, zawyżanie liczby
biednych prze MOPS by urzędnicy mieli pracę => rola mediów),
Negatywna selekcja (ang. adverse selection) => szczególna sytuacja, w
której asymetria informacji prowadzi do zawodności rynku. Asymetria
informacji powoduje wypieranie produktu lepszego przez produkt gorszy.
Jeden z pierwszych formalnych modeli negatywnej selekcji został
wprowadzony do teorii ekonomii przez amerykańskiego ekonomistę George'a
A. Akerlofa, który za swój wkład w analizę rynków cechujących się asymetrią
informacji otrzymał w 2001 roku Nagrodę Nobla.
W przypadku rynku używanych samochodów Akerlof założył, że sprzedawca zna stan
techniczny pojazdu lepiej niż kupujący. Załóżmy, że istnieją tylko dwa rodzaje
samochodów: "w dobrym stanie", za który kupujący jest skłonny zapłacić 20 tysięcy
złotych oraz "w złym stanie", za które kupujący jest skłonny zapłacić tylko 10 tysięcy
złotych[Jeżeli połowa samochodów jest w dobrym stanie, a połowa w złym, wówczas z
pewnością kupujący, który nie zna stanu technicznego pojazdu, jest skłonny zapłacić nie
więcej niż 15 tysięcy złotych za samochód, co stanowi jego wartość oczekiwaną. Jeżeli
sprzedający samochody w dobrym stanie oczekują więcej niż 15 tysięcy złotych za
swoje pojazdy (o wartości 20 tysięcy złotych dla kupujących), wówczas, jak zauważył
Akerlof, wycofają się oni z rynku. Na rynku pozostaną wyłącznie „złomy", za które
kupujący zapłacą 10 tysięcy złotych, zaś sprzedawcy „dobrych aut" nie będą w stanie
sprzedać swoich pojazdów. Zawodność rynku prowadzi do tego, że na rynku dominują
samochody niskiej jakości i nie jest osiągnięte optimum Pareta.
Subiektywne ryzyko (Pokusa nadużycia)
Podmiot chroniony przed ryzykiem może zachowywać się inaczej, niż gdyby
był w pełni eksponowany na ryzyko. Na przykład, osoba ubezpieczona może
zachowywać się bardziej ryzykownie w porównaniu z sytuacją, w której nie
miałaby ona ubezpieczenia. Moral hazard narasta ponieważ poszczególni
ludzie jak i instytucje nie ponoszą konsekwencji swoich działań, i w związku
z tym mają tendencję do zachowań mniej ostrożnych, niż miałoby to miejsce
w odwrotnym przypadku - pozostawiają część skutków tych konsekwencji i
konieczność radzenia sobie z nimi innym stronom.
Koncepcja moral hazard stała się przedmiotem wznowienia badań nad tym zjawiskiem
przez ekonomistów w latach 60. XX wieku, i wówczas nie odnoszono jej do oszustwa,
czy niemoralnego zachowania. Była raczej używana przy opisie nieefektywności
mogącej pojawić się, gdy ryzyko jest przenoszone, niż w kontekście etyki.
Model Niskanena
Maksymalna różnica między
korzyściami kosztami
Koszty udzielania
pomocy
Korzyści z udzielania
pomocy tak jak je np.
widzi Parlament
Optimum
Rzeczywistość
Wielkość udzielonej pomocy
5. Planowanie przestrzenne –
pozytywne i negatywne efekty
zewnętrzne oraz system wartości
Planowanie przestrzenne
Ewolucja celów planowania przestrzennego:
Cele planowania przestrzennego w wieku 19 i
pierwszej połowy 20 wieku
Dodatkowe cele planowania
przestrzennego z drugiej
połowy 20 wieku
Zapewnienie standardów budownictwa w zakresie Poprawa dostępności
bezpieczeństwa
przeciwpożarowego
oraz
gospodarki ściekami i odpadami
Dodatkowe cele
współczesnego
planowania
przestrzennego
Równoważenie
rozwoju
Zapewnienie
trenerów
pod
budownictwo Zapewnienie
efektywnego Harmonizacja
przemysłowe i mieszkalnictwo (w miastach)
wykorzystania niemobilnych działań sektorowych
trudno
odnawialnych w przestrzeni
zasobów
Arbitraż
pomiędzy
prywatną
interesem publicznym.
własnością
a Ochrona
środowiska
naturalnego i dziedzictwa
kulturowego
przed
negatywnymi
konsekwencjami rozwoju
Zapewnienie przestrzeni rekreacyjnej i wysokiej Zmniejszanie rozpiętości w
jakości środowiska zamieszkania
standardach
życia
wynikających z różnic w
tempie rozwoju oraz stopnia
peryferyzacji poszczególnych
subregionów
Równoważenie lokalizacji
usług prywatnych i Koordynowanie
publicznych oraz odpowiedniej infrastruktury.
wykorzystania
środków
finansowych w przestrzeni
celem
ich
bardziej
efektywnego wydatkowania
(synergia).
Zapewnienie
przestrzeni
efektywnego
wykorzystania Promowanie funkcjonalnej i
geograficznej
koordynacji
rozwoju
infrastruktury
i
środowiska miejskiego.
.. lokalizacje działalności gospodarczej wiąże się z istotnymi efektami
zewnętrznymi zarówno pozytywnymi jak i negatywnymi. Nie ma przesłanek
aby przypuszczać, iż rynek jest w stanie zapewnić równowagę między nimi
doprowadzając do zrównoważonego rozwoju gospodarczego całego
terytorium Unii.
Koncentracja działalności gospodarczej w subregionach silnych w krótkim
okresie może wprawdzie prowadzić do wzrostu efektywności produkcji w
Unii, jednakże kosztem konkurencyjności gospodarki Unii w długim okresie
ze względu na utratę potencjału produkcyjnego w subregionach słabszych
ograniczając ich zdolność do wykorzystania przewag komparatywnych
(względnych)”
(EU Commission 2001, s.29, Drugi Raport Kohezyjny)
Planowanie przestrzenne jest przede
wszystkim
procesem
agregowania
preferencji
indywidualnych
w
preferencje
zbiorowe
dotyczące
zagospodarowania
przestrzennego
dokonującym się w ramach demokracji
przedstawicielskiej.
Ale planowanie przestrzenne to także efekty
zewnętrzne
Rozpatrzmy efekty pozytywne
Korzyści aglomeracji a rozwój
Alfred Marshall dzieli korzyści skali na
 wewnętrzne zależące „od środków, jakimi
Rozporządza poszczególna firma” =>są źródłem
produkcji na wlk. skalę,
 zewnętrzne (wobec firmy) produkcja danej firmy zmienia się
pod wpływem działalności innych podmiotów gry rynkowej
niemającej odzwierciedlenia w procesach cenowych
grupowanie się w jednym miejscu wyspecjalizowanych
zasobów pracy,
ułatwiony dostęp do informacji i wiedzy,
istnienie dużego rynku towarów i usług (łatwość sprzedaży
wyprodukowanych dóbr finalnych i łatwość nabywania
półproduktów niezbędnych do produkcji).
KORZYŚCI AGLOMERACJI = przestrzenne ujęcie korzyści
zewnętrznych
Współczynnik koncentracji
Korzyści aglomeracji
Realny PKB na mieszkańca ( w cenach z 2000 r) w tys. USD
Bank Światowy zwraca uwagę na korzyści aglomeracji
Wraz z koncentracją zmniejszają się dysparytety
dochodowe!!
Korzysci aglomeracji w Polsce
Ekonomia dostrzega
więc znaczenie:
• korzyści aglomeracji,
• i dystansu (koszty
pokonywania
przestrzeni).
Gdynia
Elbląg
Słynne stwierdzenie że
przestrzeń nie jest
płaska
A czy są
niekorzyści
aglomeracji? Jak
je zwalczać?
PKB/km2
Olsztyn
Ełk
Bank Światowy a korzyści aglomeracji
Główne siły rynkowe i odpowiadające im polityki dla trzech skal przestrzennych
Skala
przestrzenna
Jednostka
Przykład
lokalna
krajowa
obszar/subregion
Guangdong (178,000
km2)
Kraj
Chiny (9.6 mln km2)
Stan Rio de Janeiro
(44,000 km2)
Nigeria (933,000 km2)
Wielki Kair (86,000
km2)
Najważniejszy Gęstość
osadnictwa
wymiar
wiejskiego i miejskiego
(korzyści aglomeracji)
Drugi główny Dystans ze względu na
wymiar co do kongestie
znaczenia
Trzeci główny Podziały
(napięcia)
wymiar co do pomiędzy standardowymi
znaczenia
osiedlami a osiedlami
substandardowymi
(slumsami)
Brazylia (8.5 mln km2)
Arabska Republika
Egiptu (995,000 km2)
międzynarodowa
makroregion
Wschodnia Azja (15.9 mln
km2)
Południowa Ameryka (17.8
mln km2)
Zachodnia Afryka (6.1 mln
km2)
Dystans
pomiędzy Podziały (bariery) pomiędzy
dobrze
i
słabo krajami
rozwijającymi
się
obszarami
Gęstość
–
ludność Dystans
do
rynków
doświadczająca ubóstwa światowych
w słabo rozwijających
się obszarach
Podziały
(bariery) Gęstość – brak dużego kraju
pomiędzy
w sąsiedztwie
obszarami/subregionami
w ramach kraju
Koncepcja Przestrzennego zagospodarowania Kraju
Sieciowe korzyści skali – ekonomia przepływów
103
Wizje i strategie wokół Bałtyku – VASAB 2010
Sieciowe korzyści skali – ekonomia przepływów
104
Diament Portera
Klastry – jako korzyści aglomeracji – państwo wspiera tworzenie
klastrów (tworzy pozytywne efekty zewnętrzne)
Diament M. E. Portera – metoda służąca do badania
makrootoczenia organizacji, wykorzystującą podział otoczenia na
segmenty. Metoda ta, oparta na opracowanym przez Michaela E.
Portera modelu konkurencyjnym narodów, stanowi, że
funkcjonowanie organizacji jest skutkiem oddziaływania ogólnych
cech państwa. One to, kształtując otoczenie firmy, tworzą pewien
kontekst, w którym powstają i konkurują firmy, i który sprzyja
uzyskiwaniu przez nie przewagi konkurencyjnej bądź to utrudnia.
M.E. Porter przyjmuje, że państwa narodowe istnieją po to aby
umożliwić swym mieszkańcom wzrost standardu życia. Jest to
możliwe przez wzrost konkurencyjności gospodarki narodowej,
sektora czy przedsiębiorstw.
Diament Portera
Do najistotniejszych cech sprzyjających (bądź utrudniających)
tworzeniu się przewagi konkurencyjnej należą: zasoby; warunki
popytu kraju; sektory pokrewne i wspomagające; strategia,
struktura i rywalizacja firm.
CZYNNIKI ZASOBOWE: bardziej istotne
niż lokalne surowce i zasoby naturalne
sa wysoko wyspecjalizowane zasoby
wytworzone w danym kraju
• POWIAZANE I WSPIERAJACE
PRZEMYSŁY:
przewagi konkurencyjne powstają
częściej w klastrach ni w rozproszeniu
(np przemysł półprzewodników,
komputerów i oprogramowania w USA)
• CZYNNIKI POPYTOWE: wymagający
kliencidanego kraju wymuszają na
krajowych producentach wzrost jakości
i innowacyjności
• STRATEGIA, STRUKTURA I
RYWALIZACJA: te trzy czynniki sa siła
napędowa innowacji i rozwoju
Diament M. E. Portera
Sterowanie dostępnością jako element polityki rozwoju
Nowa geografia ekonomiczna – różnicowanie przestrzenne
Wiele możliwych stanów równowagi przestrzennej. Rozlewanie się
wzrostu przy niskich kosztach wymiany a koncentracja przy średnich.
Efektywność ekonomiczna taka sama. Zmieniając dostępność możemy
zmieniać ogniska rozwoju. Ale uwaga efekt wymywania gdy robimy to
Rośnie
nieumiejętnie!!!
znaczenie
kapitału
społecznego i
lokalnego
milieu
Paul Krugman
Niskie koszty transportu
wzmagają znaczenie
niemobilnych czynników
produkcji (taniej siły
roboczej)
wysokie
niskie
Rynek (złe jego funkcjonowanie zachęca do planowania)
ale plan działa też na rynek.
Działania planistyczne (przestrzenne) znajdują odzwierciedlenie w cenie
ziemi/terenu/gruntu. Przykładów jest wiele, np. casus Portland w stanie Oregon,
gdzie nastąpił wzrost cen ziemi po wprowadzeniu rygorystycznych przepisów
zmierzających do bardziej efektywnego wykorzystania przestrzeni miejskiej i
zakazu rozbudowy suburbiów
UWAGA - Rynek wycenia i internalizuje w procesie
gospodarowania skutki regulacji administracyjnej, powoduje, że
pojawiają się oddziaływania drugiego, trzeciego i n-tego stopnia,
jednak efekt końcowy tzn. to, jaką wagę społeczeństwo
przypisze tym zmianom, zależy od posiadanego systemu
wartości i sądów wartościujących.
Casus Portland (nie wolno inwestować poza obszarem centrum) –
możliwa wycena przez rynek
wzrost cen nieruchomości w mieście, -> spadek cen ziemi poza miastami
(nieprzekładający się jednak na wzrost skłonności inwestorów do ich ekonomicznego
wykorzystania), -> dodatkowa renta dla dotychczasowych właścicieli ziemi w mieście, ->
zubożenie względne najemców (zakładamy niską elastyczność ich popytu), ->
zachowanie w dobrym stanie środowiska naturalnego i kulturowego poza miastem.
Ale czy w efekcie miasto się będzie rozwijać czy stagnować?
Jest to tylko początek łańcucha mechanizmów rynkowych zapoczątkowanych regulacją
administracyjną w zakresie gospodarowania przestrzenią. Jeśli pominąć konsekwencje
dochodowe (w sensie społecznym np. egalitaryzm i ekonomicznym np. zmiana struktury
popytu), to kwestia wpływu na poziom i efektywność zasobów, tj. na rozwój regionalny
zależy od systemu wartości.
Casus Portland (nie wolno inwestować poza obszarem centrum) –
możliwa wycena przez rynek
Kluczem jest wycena przez potencjalnych inwestorów odczuwanych przez nich
efektów zewnętrznych (lepsze środowisko naturalne, krótsze dojazdy etc.),
będących rezultatem polityki przestrzennej. Skala tych efektów jest odnoszona
do wzrostu kosztów funkcjonowania kapitału (np. wzrost cen nieruchomości) w
Portland.
W przypadku salda dodatniego -> miasto poszerza w przyszłości bazę ekonomiczną, ->
dalszy wzrostu cen nieruchomości, ale -> napływ inwestorów-> brak bezrobocia ->
pracownicy więcej zarabiają
W przypadku salda ujemnego -> inwestorzy odpływają -> spadek ilości miejsc pracy, >wzrost bezrobocia, ->odpływ siły roboczej, ->spadek popytu na rynku nieruchomości,
których ceny mogą wrócić do poziomu wyjściowego.
Ukształtuje się nowa równowaga przy niższym poziomie aktywności gospodarczej w
mieście i wyższej jakości środowiska naturalnego
Polityka przestrzenna nie może być więc prowadzona w
oderwaniu od rynku i z reguły w ten czy inny sposób podlega
jego weryfikacji. Ta weryfikacja może przybierać następujące
formy:
(a) w okresie krótkim (równowaga cząstkowa statyczna)
głównie poprzez zmiany cen ziemi, oraz związane z nimi skutki
dochodowe (redystrybucja dochodów);
(b) w okresie średnim i długim poprzez zmiany wolumenu
czynników produkcji i zmiany ich efektywności (zmiany
krańcowej produktywności kapitału, napływ nowego kapitału,
zmiana stopy bezrobocia etc.).
Koszty Polityki przestrzennej
W USA np. daje się zaobserwować nasilającą tendencję migracji do
„prywatnych” miast i osiedli, wyłączonych spod jurysdykcji planistycznej władz
publicznych
Niecelowość planowania
Dobra uważane za quasi-publiczne (np. lokalna infrastruktura,
bezpieczeństwo etc.) łatwo można przekształcić w dobra ekonomiczne, a
własność gruntów może stanowić wystarczający mechanizm wykluczenia z
konsumpcji nieskłonnych partycypować w kosztach ich wytworzenia.
Nieskuteczność agregacji preferencji
1.
Związana z regulacją administracyjną asymetria informacyjna,
2.
Dylemat prynycpał-agent, nałożenie preferencji politycznych, tj. agenta (np. rządu),
na preferencje danej społeczności
3.
Statyczny charakter – nie nadążanie warsztatu planistycznego za zmianami:
(plany przestrzenne lat 80. nie przewidywały takich zmian jak: rewolucja informatyczna,
„just in time economy”, telepraca, mobilne branże niezwiązane z danym miejscem
przestrzeni )
Stąd Np. Rodwin -planista przestrzenny -„nie trzeba wiele wysiłku, aby zauważyć,
ze niezależnie od stopnia nieadekwatności rynku nie ma podstaw, aby zakładać, iż
planiści przestrzenni spiszą się lepiej przynajmniej w okresie krótkim lub średnim.
Nieodpowiedniość planistów i ich narzędzi, co najmniej równoważy niedoskonałość
rynku i mechanizmu cenowego”.
Stąd popularna szczególnie w USA teza, by w planowaniu jak
najszerzej wykorzystywać mechanizmy rynkowe, aby wysiłek
planistów kierować nie na agregowanie preferencji społecznych
i interweniowanie wobec rynku w ich imieniu, lecz raczej na
zapewnienie warunków efektywnej alokacji przestrzeni przez
rynek.
Chodzi głównie o:
1. zmniejszanie kosztów transakcyjnych,
2. poszanowanie praw własności,
3. zmianę modelu planowania w kierunku łagodzenia sporów
między właścicielami nieruchomości (law nuisance based
standard) i podejmowania decyzji w zakresie
zagospodarowania przestrzennego w oparciu o dobrowolne
układanie się zainteresowanych stron
6. Redystrybucja
Czy ekonomia powinna się zajmować redystrybucją, która stanowi
domenę sądów wartościujących .
Redystrybucja oznacza Pareto pogorszenie
Zwolennicy neutralnej ekonomii twierdza, iż ekonomia powinna się
zajmować jedynie kwestiami efektywności tj. optymalności w sensie
Pareto.
Czyli konflikt efektywność versus sprawy etyczne i moralne
Nie da się jednak w życiu realnym abstrahować od sądów
wartościujących
•Np. bezrobocie poprawia efektywność gospodarowania przynajmniej w
skali mikro ale rodzi stres i inne koszty społeczne
•W każdej polityce gospodarczej jest zawarty wątek redystrybucyjny
nawet w darmowym szkolnictwie wyższym (częściej korzystają z niego
ludzie zamożni)
Ekonomia ignorująca sądy wartościujące byłaby jedynie dziedziną
akademicką bez przełożenia na politykę gospodarcza (akademicki
skansen).
Funkcja dobrostanu społecznego opisuje zależności między
dobrostanem społecznym a czynnikami nań wpływającymi
Funkcja ta obejmuje sądy wartościujące dotyczące, równości
(nierówności) czy sprawiedliwości i nie jest agregowana przez
rynek tylko przez instytucje wyboru społecznego: parlament,
rada miasta czy gminy, sejmik wojewódzki, które agregują
preferencje indywidualne w preferencje społeczne odnośnie tego
co jest pożądane
Funkcja ta jest niemierzalna i tak naprawdę można tylko
zgadywać jakie są jej komponenty przy wykorzystaniu badań
socjologicznych
Funkcja ta jednak w dużej mierze wpływa na decyzje parlamentu
czy innych ciał pochodzących z wyboru (gdyby posołwie się do
niej nie stosowali nie zostaliby wybrani na kolejną kadencje vide
przykład Słowacji)
Korzenie podejścia utylitarnego tkwią w 19-wiecznej
filozofii utylistycznej. Ujęcie to zakłada, że poziom
dobrostanu społecznego zależy jedynie od poziomu
użyteczności osiąganego przez każdego z członków
danego społeczeństwa
W= F(U1, U2,... Un)
W - poziom społecznego dobrostanu
U- poziom użyteczności i tej osoby
n - ilość osób w społeczeństwie
F - znak funkcji
Czy poziom użyteczności zależy jedynie od
dochodów?
Funkcja addytywna
W= F(U1 +U2 + ... + Un)
Czy ta funkcja jest
sprawiedliwa ?
Założenia:
- funkcja użyteczności poszczególnych osób są takie same tj. ten sam poziom
dochodu zapewnia taki sam poziom użyteczności) ,
- funkcje użyteczności poszczególnych osób zależą jedynie od poziomu
osiąganych przez nie dochodów, nie zależą od innych czynników w
szczególności poziomu dochodów innych osób,
- krańcowa użyteczność dochodu jest malejąca tzn. z każdej kolejnej
jednostki dochodu konsument czerpie mniejszą użyteczność (czyli wraz
ze wzrostem dochodów poziom użyteczność wzrasta coraz to wolniej)
- globalny dochód, który można podzielić pomiędzy konsumentów jest
wielkością stalą.
W tej sytuacji przyjmując addytywną funkcję dobrostanu jako kryterium wyboru
najwyższy poziom użyteczności społecznej zapewnia egalitarna redystrybucja
dochodów, tj. ich wyrównanie.(Przy przyjętych założeniach egalitarna
redystrybucja dochodów automatycznie oznacza wyrównanie poziomów
indywidualnej użyteczności)
Krańcowa użyteczność Pawła
Krańcowa użyteczność Piotra
Optimum l*
Dochód Pawła ->
<- Dochód Piotra
Dowód wyższości (w modelu addytywnym o opisanych
powyżej założeniach) pełnego egalitaryzmu nad innymi
formami redystrybucji (na przykładzie społeczeństwa
dwuosobowego)
Addytywna funkcja dobrostanu
społecznego W= UPiotra+ UPawła
Dochód Pawła
Symetryczna granica użyteczności
Piotr i Paweł z tego samego dochodu
uzyskują tą samą użyteczność
w
Optimum dystrybucji
Ow=Oz
Dochód Piotra
Dochód Pawła ->
Krańcowa użyteczność
Piotra
użyteczność
Krańcowa
użyteczność
Krańcowa
Pawła
Pawła
Sytuacja iż użyteczność krańcowa nie maleje
Nie da się wybrać optymalnej redystrybucji
dochodów
<- Dochód Piotra
Dochód Pawła ->
Piotra
Pawła
Paweł otrzymuje po redystrybucji dochód
zerowy
<- Dochód Piotra
Nie da się jednak
stwierdzić czy wszystkie
jednostki mają takie
same funkcje
użyteczności krańcowej
Pawła i Piotra
użyteczność krańcowa
nie maleje wraz ze
wzrostem dochodu gdyż
zawsze mogą kupić dobra
o tej samej uzyteczności
Pawła użyteczność
krańcowa nie maleje wraz
ze wzrostem dochodu
gdyż
Optimum jest w a
Dochód Pawła ->
<- Dochód Piotra
Jeśli użyteczności krańcowe Piotra i Pawła są różne
optimum społeczne wymaga takiej dystrybucji dochodów,
która wyrównuje użyteczności krańcowe. To de facto jest
niemożliwe (możliwe tylko w teorii)
Gdy funkcje użyteczności krańcowej poszczególnych
osób są różne w modelu 2 osobowym granica
użyteczności przestaje być symetryczna
Poziom użyteczność Pawła
Piotr z tego samego dochodu czerpie większą
użyteczność niż Paweł.
Na jego rzecz trzeba by było więcej
redystrybuować. Absurd!!!!!!!!!!
Uśmiechnięci dostaną więcej niż smutni
Addytywna funkcja dobrostanu
społecznego W= UPiotra+ UPawła
45o
Poziom użyteczności Piotra
Poziom użyteczności Pawła
Najczęściej w literaturze nie stosuje się addytywnej funkcji
dobrobytu lecz funkcje która przykłada większą wagę do
użyteczności osoby, która wyjściowo ma jej niższy poziom
FUNKCJA DOBROSTANU SPOłECZNEGO
W= { Użyteczność Piotra, Użyteczność Pawła}
Poprawa
użyteczności
społecznej
W tej funkcji po raz pierwszy spotykamy się z wbudowaniem pojęcia sprawiedliwości.
Sprawiedliwość to cel odnoszący się do sposobu w jaki zasoby i dochody
powinny być dzielone miedzy ludźmi
Np. Platon uważał, iż stosunek bogatych do biednych nie powinien przekraczać 1/4
Sprawiedliwość Pionowa- egalitaryzm tj. każdy ma mieć
podobny dochód
Może też być egalitaryzm dóbr tj. egalitaryzm pewnych wymiarów konsumpcji. W tym
kierunku zmierza koncepcja. dóbr społecznie pożądanych , które powinny być
dostarczane społeczeństwu nawet jeśli społeczeństwo nie zgłasza na nie
zapotrzebowania (oświata., kultura).
Dobra społecznie pożądane (merit goods)- towary wobec których państwo nie
uwzględnia suwerenności konsumenta,
Sprawiedliwość Pozioma- wyrównywanie szans
Zróżnicowane 'traktowanie różnych osób zmniejszyć skutki przyrodzonych różnic.
Funkcja dobrostanu społecznego Rawlsa- kryterium
maksyminu
Maksymalizacja użyteczności osoby w najtrudniejszej sytuacja.
W efekcie następuje wyrównanie poziomów użyteczności (dla
wklęsłej granicy użyteczności i takich samych funkcji użyteczności
Pawła i Piotra)
Wyobraźmy sobie woal (zasłonę) ignorancji - nie wiem kim będę
w życiu
W= Minimum(U1, U2,... Un)
45o
Kontrowersje
* Model Rawls'a jest słuszny w przypadku społeczeństw nieskłonnych
do ryzyka. W przypadku społeczeństw bardziej skłonnych do podejmowania
ryzyka może pojawić się akceptacja małego prawdopodobieństwa zostania
biednym w zamian za duże prawdopodobieństwo otrzymania wysokich
dochodów. Jeśli prawdopodobieństwo "wylosowania" roli nędzarza jest tak
samo niskie jak prawdopodobieństwo otrzymania roli bogacza to konstruowany
za woalem niewiedzy model nabierze cech zwykłego modelu addytywnego.
* Trudno jest w podejmowaniu decyzji społecznych bazować jedynie na sytuacji
jednej osoby. Kryterium Rawls’a zakłada natomiast konieczność podjęcia
działań zmierzających do poprawy pozycji najbiedniejszych nawet jeśli miałoby
to się w drastycznie negatywny sposób odbić na poziomie użyteczności reszty
społeczeństwa.
* Model Rawls’a nie daje jasnych wytycznych co do pożądanej redystrybucji
dochodów. Jeśli konsumenci posiadają identyczne funkcje użyteczności
krańcowej dochodu w opisanej sytuacji optymalną jest egalitarna
redystrybucja dochodów. Jeśli kształt tych funkcji nie jest znany nic nie można
powiedzieć na temat redystrybucji dochodów w modelu maksimumminimum.
Praktyczna przekładalność modelu na wytyczne dla polityki społecznej i
gospodarczej jest więc ograniczona.
Redystrybucja może prowadzić do spadku dochodu do podziału i w efekcie spadku
dobrostanu społecznego (np. zaniechanie działalności gospodarczej przez osoby
wysoko opodatkowane z powodu zmniejszenia jej opłacalności).
Mały dochód do podziału
Duży dochód do podziału
MU Pawła
Piotra
MU Pawła
MU Piotra
<- Dochód Piotra Dochód Pawła -> <- Dochód Piotra
MU - użyteczność krańcowa
Dochód Pawła ->
Pułapki redystrybucji
1. Zmniejszona efektywność ekonomiczna (ale może
być jednak optimum społeczne
2. Wyuczona bezradność
3. Trudności w adresowaniu pomocy (sytuacja rodziny
jedno i czteroosobowej o tym samym dochodzie na
głowę jest nieporównywalna)
4. Łańcuch zależności ekonomicznych – wpływ na
zmiany dochodów osób nie objętych pomocą społeczną
(np. wzmacnianie pozycji rolników)
Altruizm
Załóżmy, iż poziom użyteczności indywidualnej zależy nie tylko od
konsumpcji indywidualnej lecz również (korelacja pozytywna) od
poziomu konsumpcji otoczenia. Ludzie są altruistami, którzy nie
mogę, czerpać pełni satysfakcji z konsumpcji, gdy inni są w
potrzebie. Gdy bogaty Piotr podzieli się swoimi dochodami z
biednym Pawłem poziom użyteczności Piotra nie spadnie, lecz
wzrośnie. Tak zdefiniowany altruizm nie znajduje odbicia w funkcji
dobrostanu społecznego lecz wpływa na granicę użyteczności.
w
v
45o
Piotr w punkcie w nie ma żadnych dochodów.
Gdy jego dochody rośną a Pawła się
zmniejszają rośnie użyteczność Piotra aż do
wyrównania się dochodów (pkt. v) po czym
ze względu na niesprawiedliwość dalszy
wzrost dochodów Piotra powoduje spadek
jego poziomu użyteczności
Jeśli przyjąć założenia o immanentnym altruizmie za
dobrą monetę, redystrybucja i wsparcie potrzebujących
pojawi się niejako samoczynnie obok i w ramach
normalnego funkcjonowania rynku. Do Jej zaistnienia
nie będzie potrzebny wybór społeczny. Z drugiej strony z
zaprezentowanych wcześniej badań empirycznych
wynika, iż "prywatna" regulacja podaży dóbr publicznych
prowadzi do wyników suboptymalnych.
PODEJŚCIE NIE UTYLITARNE
Podejście akcentujące proces a nie efekt
Całkowicie odmienne podejście do redystrybucji prezentują "skrajni liberałowie"
(Nozick) , Optymalny podział jest według nich rezultatem oddziaływania
konkurencyjnego rynku na legalnie nabyte zasoby. Ingerencja państwa
podyktowana dążeniem do równość i j uważana jest za naruszanie wolności
jednostki, niszczy indywidualna wolność, i podobnie jak kradzież jest
niesprawiedliwa.
Liberałowie uznają, efektywność jedynie w sensie Pareto, a część z nich,
Hayek, Friedman uważa redystrybucję za pożądana jedynie w przypadku dóbr
publicznych (problem jazdy na gapę). Liberałowie generalnie optują za
równością szans, ich zdaniem ważny jest proces a nie efekt. Przykładowo w
oświacie liczy się nie efekt w postaci tego samego kwantum, zdobytej przez
wszystkich uczniów wiedzy, lecz równy dostęp do szkoły dla wszystkich. Innymi
słowy równość szans jest znacznie ważniejsza od równości dochodów, a
społeczeństwo zamiast skupiać się na konstruowaniu idealnych funkcji
dobrostanu społecznego powinno się zastanowić nad zestawem reguł
zapewniających właściwe funkcjonowanie społeczeństwa. Do akceptacji tych
reguł wykorzystane być powinny mechanizmy wyboru publicznego,
Rysunek na następnym slajdzie stanowi podsumowanie zaprezentowanych dotychczas
utylitarnych funkcji społecznego dobrostanu. Granica użyteczności została
została zbudowana na następujących zasadach:
- dla niskiego poziomu użyteczności Piotra, wzrost Piotrowego poziomu
użyteczności pozwala także na wzrost poziomu użyteczności Pawła (Piotr
bowiem biorąc udział w konsumpcji skłania Pawła do wzrostu podaży dóbr publicznych,
aż do rozmiarów optymalnych)
- w sytuacji przekroczenia przez Piotra pewnego poziomu użyteczności, dalszy
wzrost poziomu użyteczności Piotra musi prowadzić do spadku poziomu użyteczności
Pawła
- po osiągnięciu przez Piotra wysokiego poziomu użyteczności, dalszy spadek
poziomu użyteczności Pawła prowadzi do spadku użyteczność i Pawła i Piotra (Piotr
jest altruistą)
Załóżmy także, iż nieskrępowany
mechanizm rynkowy pozwolił
osiągnąć granicę użyteczności w
punkcie N. Punkt N najlepiej
charakteryzuje pogląd "liberałów
praw natury" np. Nozicka
opowiadających się za
sprowadzeniem roli państwa do
funkcji stróża nocnego. Dalsze
przesuwanie się wzdłuż granicy na
prawo oznacza poprawę w sensie
Pareto. Dzieje się tak na skutek
roli państwa i wzrostu podaży dóbr
publicznych (Nozick neguje ten typ
poprawy). Punkty od N do c
wszystkie stanowią w stosunku do
sytuacji N poprawę w sensie
Pareto.
Warto zauważyć, iż decyzja przejścia z N do C sprawiłaby, że zamiar osiągniecie punktu
N’ stałby się pogorszeniem w sensie Pareto. Punkt N’ zostanie jednak osiągnięty, gdy
decyzje w punkcie n będą podejmowane jednomyślnie. Paweł nie zgodzi się bowiem na
C, tylko na N’ a Piotr to zaakceptuje gdyż woli N’ od N. Jest to mechanizm Lindahla
Dalsze przesuwanie się wzdłuż
granicy wymaga głosowania
większościowego gdyż ma charakter
pogorszenia w sensie Pareto.
Punkt G opisuje podejście egalitarne
wyrównywania absolutnych poziomów
użyteczności w imię sprawiedliwości społecznej
Punkt B opisuje optimum dla
addytywnej utylitarnej funkcji
dobrostanu
Punkt R stanowi optimum modelu
maksiminu (Rawlsa) dla sytuacji
ludzi unikających ryzyka (risk
averse).
W sytuacji opisanej na
omawianym rysunku model
maksiminu nie prowadzi do
równego podziału użyteczności.
Wynika to z niewklęsłej granicy
użyteczności. Optimum modelu
maksiminu dla ludzi
dopuszczających ryzyko i
posługujących się wartością
oczekiwaną ich przyszłych
poziomów użyteczności dane
byłoby punktem B
Wybór punktu N jako wyjściowego
spowodował, iż altruizm był prawie
bez znaczenia w omawianych przez
nas przykładach. Jego obecność
ujawniła się jedynie w punkcie G i to
w paradoksalny sposób. Paweł został
ukarany za altruizm Piotra. W imię
prymatu równości oboje zostali
skazani na niskie poziomu
użyteczności, chociaż w punkcie R,
każde z nich miałoby się lepiej. Punkt
R nie zapewniał jednak równości.
.
V
Gdyby natomiast punktem wyjścia
rozważań stał się punkt V, to altruizm
przy dowolnej utylitarnej tzn.
addytywnej lub Rawls'owskiej funkcji
dobrostanu przyniósłby zmianę
proporcji podziału do punktu R bez
udziału państwa. Dalsze przejście do
B wymagałoby już wyboru
publicznego i głosowania
większościowego, ze względu na
spadek poziomu użyteczności Piotra
Reasumując rozważania o redystrybucji trzeba
stwierdzić, że nie ma konsensusu dotyczącego kształtu i
zawartości społecznej funkcji dobrostanu. W różne
funkcje redystrybucja jest wpisana w odmienny sposób.
Nie ma również zgody, co do konieczności
wykorzystania wyboru społecznego (public choice) jako
mechanizmu redystrybucji. Wprowadzenie altruizmu do
funkcji dobrostanu pozwala bowiem na urynkowienie
dochodzenia do stanu społecznej sprawiedliwości.
Liberałowie natomiast redystrybucję uważają za
niesprawiedliwą bo ograniczającą wolność jednostki do
dysponowania legalnie nabytymi zasobami. Jak zwykle
prawda tkwi po środku.
Godziny
przepracowane przed
wprowadzeniem
pomocy
Miesięczny dochód = dochód + transfery
Zasiłek a chęć do pracy
Ograniczenie budżetowe z
zasiłkiem 200 dolarów
Godziny
przepracowane
przed
wprowadzeniem
pomocy
Czas wolny
Miesięczny dochód
Ograniczenie
budżetowe z
zasiłkiem
3. Mało pracowity przestaje pracować
Godziny wolne
2. Pracowity z niego nie korzysta
Godziny wolne
Miesięczny dochód
Miesięczny dochód
Zasiłek a chęć do pracy
Ograniczenie
budżetowe z zasiłkiem
1. Jest możliwość zasiłku
Godziny wolne
Podatek negatywny
Ten system nie zachęca Zasiłek jest pomniejszany o
do rezygnacji z pracy wielkość podatku
dochodowego (np. 20%) od
pieniędzy zarobionych na
rynku
Np. przy zarobieniu 100jp
netto beneficjent otrzyma 100
(zarobek)+80 (zasiłek=100-20)
Godziny
przepracowane przed
wprowadzeniem
pomocy
Przy zarobkach 500jp
beneficjent przestaje
otrzymywać zasiłek (punkt S)
Czas wolny
Godziny przepracowane po wprowadzeniu pomocy
Zasiłek pieniężny czy w naturze
Dochód analizowanej osoby 300 jp. rocznie
Przed wprowadzeniem zasiłku w naturze (60 kg mąki
równowartość 120 jp. ) kupowała ona C1 mąki i G1
wydawała na inne dobra (punkt E1)
Krzywa obojętności pobierającego zasiłek
W sytuacji (kształtowania się krzywych
obojętność jak na rysunku) zasiłek
pieniężny czy w naturze przynosi ten
sam wzrost użyteczności Konsumpcja
mąki rośnie z C4 doC5 a wydatki na
inne dobra z G4 do G5
150
Mąka w kg rocznie
Dochód analizowanej osoby 300 jp. rocznie
Przed wprowadzeniem zasiłku w naturze (60 kg
mąki równowartość 120 jp. ) kupowała ona C1
mąki i G1 wydawała na inne dobra (punkt E1)
Wydatki na inne dobra
Po wprowadzeniu zasiłku skonsumuje ona 60 kg
mąki a na inne dobra wyda 300 jp. (punkt F1)
osiągając wyższy poziom użyteczności
oznaczony *
Gdyby zamiast mąki osoba ta otrzymała 120 jp.
to osiągnęłaby wyższy poziom użyteczności niż
przy otrzymaniu 60 kg mąki (punkt E3)
Tak więc aby osiągnąć poziom użyteczności
oznaczony * zamiast 60 kg mąki wystarczyłby zasiłek pieniężny mniejszy niż 120 jp.
Mąka w kg rocznie
Co skłania państwo do "marnotrawienia” pieniędzy na zasiłki w
naturze ( a nie w pieniądzu) nie mówiąc już o kosztach zakupu,
składowania i transferu Mąki.
Podawane są cztery przyczyny tego stanu rzeczy;
* Transfery rzeczowe zmniejszają zakres malwersacji, gdyż nieuczciwy
urzędnik pomocy społecznej ma znacznie większy kłopot z niewłaściwym
wykorzystaniem dóbr rzeczowych (np. mąki) niżeli gotówki,
* Transfery rzeczowe ograniczają inicjatywę osób, którym się pomoc nie
należy do ubiegania się o nią.
* Transfery rzeczowe są atrakcyjne politycznie gdyż zarazem wspierają
konkretne gałęzie produkcji, co pozwala zyskać przychylność
zorganizowanego elektoratu do tego typu form pomocy. Należy jednak
pamiętać, że właśnie ta ostatnia kwestia może być przedmiotem korupcji.
* Transfery rzeczowe silniej zwiększają poziom społecznego dobrostanu
niżeli równoważne im (co do dostarczonego poziomu użyteczności grupie
beneficjentów) transfery pieniężne. Transfery rzeczowe ograniczają tzw. "złą
konsumpcję". Pomoc w postaci mąki czy darmowej oświaty, nie może
być wykorzystana na zakup alkoholu czy narkotyków. Tak więc ofiarodawca
(altruistyczny model dobrostanu) bardziej podwyższy poziom swojej
użyteczności pozbywając się większej sumy na pomoc w naturze, niż
oszczędzając i wydając mniej na pomoc w gotówce.
7. Stabilizacja gospodarki
Wszystkie szkoły ekonomiczne zgadzają się co do roli
państwa odnośnie:
• regulacji podaży dóbr publicznych, w tym zapewnienia
bezpieczeństwa, infrastruktury technicznej, ładu prawnego.
• zapobiegania powstawaniu negatywnych efektów
zewnętrznych i stymulowanie powstawania pozytywnych
efektów zewnętrznych
• regulacji monopolu szczególnie naturalnego lub deregulacji
rynków zmonopolizowanych
Władza publiczna jest też obarczana odpowiedzialnością za
realizacje takich wartości jak równość czy sprawiedliwość.
Kontrowersje dotyczą tego na ile władza publiczna powinna
stabilizować gospodarkę i przyśpieszać jej wzrost czyli
stosowania polityk makroekonomicznych: głównie pieniężnej i
fiskalnej
Szko Opinia dotycząca potrzeby wspomagania rynku przez państwo
ła
celem stabilizowania gospodarki
klasyczna
Rynek jest samoczynne regulatorem nie potrzebuje aktywnej
antycyklicznej polityki państwa. Polityki pieniężna i fiskalna są neutralne
i zmieniają jedynie wielkości nominalne (poziom cen i płac nominalnych)
a nie realne (np. PKB, zatrudnienie). Place i ceny są elastyczne i
zapewniają szybkie dostosowanie gospodarki do zmieniających się
uwarunkowań. Podaż zagregowana w długim okresie jest stała.
Keynesowsk
a
Rynek jako regulator może prowadzić do ustalenia równowagi
makroekonomicznej przy niepełnym wykorzystaniu mocy wytwórczych
(niskie PKB i wysoka stopa bezrobocia). Aktywna polityka budżetowa
powinna temu zapobiegać . Gospodarkę cechuje inercja (sztywne ceny i
place). Krzywa podaży zagregowanej jest pozioma
Monetarna
Na łączny popyt wpływa wyłącznie/ głównie podaż pieniądza a polityka
fiskalna ma slaby wpływ na produkcje i ceny. Narzędzia polityki
pieniężne są skuteczne w stabilizowaniu koniunktury. Krzywa podaży
zagregowanej jest stroma czyli zmiana popytu wpływa głównie na
zmiany cen a nie PKB. Pieniądz wywiera wpływ na produkcje ale z e
znacznym opóźnieniem dlatego polityka pieniężna powinna być
przewidywalna (stałe tempo wzrostu podaży pieniądza). Dyskrecjonalna
polityka pieniężna może prowadzić do chaosu.
Szkoła
ekonomiczna
Opinia dotycząca potrzeby wspomagania rynku przez
państwo celem stabilizowania gospodarki
Podażowa
Najważniejsze są właściwe bodźce tj. właściwe
wynagradzanie pracy, oszczędzania i przedsiębiorczości.
Istotny jest wpływ podatków na łączną podaż. Obniżanie stóp
podatkowych przesuwa krzywą podaży w prawo (wyższe
tempo innowacji, większa podaż pracy i kapitału) .
Racjonalne
oczekiwania
Jeśli podmioty gospodarcze są w stanie przewidzieć skutki
polityki makroekonomicznej dostosowują do niej swoje
zachowania (zanim rząd zastosuje odpowiednie bodźce
ekonomiczne) co czyni te politykę nieskuteczną. Skuteczna
może być tylko polityka makroekonomiczna nieprzewidywalna.
Polityka taka jednak będzie źródłem fałszywych sygnałów dla
gospodarki spowoduje dezorientacje i zakłócenia. Natomiast
systematyczna polityka fiskalna i pieniężna np. odnośnie
zwalczania bezrobocia sa nieskuteczne. Dlatego rząd
powinien się powstrzymać od dyskrecjonalnej polityki
makroekonomicznej.
Klasycy
Podaż
zagregowana
krótkookresowa
AS
Ogólny poziom cen
P
Dochód narodowy Y
Produkcja powyżej PKB potencjalnego
powoduje wąskie gardła. Brakuje
surowców. Ceny muszą więc wzrosnąć.
Jeśli chcemy produkować więcej.
Wyższe ceny spowodują, że można
zaoferować wyższe płace i do pracy np.
przyciągnąć gospodynie domowe.
Krzywa podaży krótkookresowej jest
skośna.
Klasycy
Podaż
zagregowana
długookresowa
LAS
Ogólny poziom cen
P
Y*
Dochód narodowy Y
Zasoby ograniczają wielkość
produkcji. Bez zmiany zasobów nie
da się w okresie długim produkować
więcej niż PKB potencjalny
PKB potencjalny
klasycy
Popyt
zagregowany
Poziom cen
równowagi
Ekspansywna polityka
fiskalna (mniejsze podatki
wyższe wydatki)
zwiększa popyt i przesuwa
krzywą AD w prawo
Podaż
zagregowana
długookresowa
LAS
Ogólny poziom cen
W okresie krótkim produkcja rośnie do
Y2 a ceny są stałe, bezrobocie spada
AD
P0
P
Y*
Dochód narodowy Y
Y2
Większa produkcja rodzi wzrost
popytu na pieniądz, dlatego też
rosną stopy procentowe (jeśli jego
podaż jest stała)
Dochód narodowy potencjalny
Klasycy
Popyt
zagregowany
Poziom cen
równowagi
Podaż
Podaż
zagregowana
zagregowana
krótkookresowa
długookresowa
fiskalna (niskie podatki
wysokie wydatki)
Ogólny poziom cen
Ceny w okresie dłuższym nie mogą być
stabilne. Produkcja powyżej PKB
potencjalnego powoduje wąskie gardła.
Brakuje surowców. Ceny muszą więc
wzrosnąć. Krzywa podaży przestaje być
pozioma.
LAS
AS
AD
P1
P0
Wyższe ceny (P1)powodują, iż
produkcja spada do Y1 .
P
Wzrost cen podnosi także stopę
procentową.
Y* Y1
Dochód narodowy Y
Y2
Klasycy
Popyt
zagregowany
Poziom cen
równowagi
Podaż
Podaż
zagregowana
zagregowana
krótkookresowa
długookresowa
Ogólny poziom cen
LAS
AS
AD
P2
P1
fiskalna (niskie podatki
wysokie wydatki)
Wyższe ceny powodują, iż pracownicy żądają
wyższych wynagrodzeń krzywa AS przesuwa
się w lewo, ceny rosną do P2 a produkcja
wraca do Y potencjalnego
A wzrost cen ponownie podnosi
stopy procentowe
P0
P
Y* Y1
Dochód narodowy Y
W efekcie ekspansywna polityka
fiskalna przynosi krótkookresowe
ożywienie i długookresową inflację
oraz obniża inwestycje prywatne
Dochód narodowy równowagi
Klasycy
Skutki ekspansywnej polityki budżetowej
Kategorie
ekonomiczne
Ceny
Krótki okres Długi okres
Stałe
Rosną
Produkcja
Rośnie
Wraca do punktu wyjścia
Bezrobocie
Spada
Płaca realna
Spada
Płace nominalne
Stała
Rosną
Stopy procentowe Rosną
Inwestycje
prywatne
Spadają
Rosną
Spadają
Polityka budżetowa/fiskalna
Klasycy
Efekt wypychania:
Wydatki budżetowe (deficyt) powodują wzrost
zapotrzebowania państwa na kredyty. Wzrost popytu na
rynku kapitałowym prowadzi do wzrostu stopy
procentowej. Wysoka stopa procentowa zmniejsza
zainteresowanie sektora prywatnego inwestycjami.
Inwestycje prywatne maleją w efekcie ekspansywnej
polityki fiskalnej
Keynes
Poziom cen w
gospodarce
Podaż
zagregowana
krótkookresowa
keynesowska
Ogólny poziom cen
AS
P0
Krzywa ta jest pozioma. Ze względu
na wolne moce wytwórcze
gospodarka może dostarczyć
dowolną produkcję przy
niezmienionej cenie aż do PKB
potencjalnego
P
Y*
Dochód narodowy Y
PKB potencjalny
Keynes
Podaż
fiskalna (mniejsze podatki
zagregowana
wyższe wydatki)
krótkookresowa
zwiększa popyt i przesuwa
keynesowska
krzywą AD w prawo
Popyt
zagregowany
Poziom cen
równowagi
Ogólny poziom cen
Produkcja rośnie do Y*a ceny są stałe,
bezrobocie spada
AD
AS
P0
Działa tzw. efekt mnożnikowy tzn.
wzrost wydatków rządowych G
powoduje dużo większy wzrost
produkcji Y
P
Y0
Dochód narodowy Y
Y*
Polityka pieniężna/monetarna
Monetaryści
Monetaryści- reguła pieniężna Podaż pieniądza powinna rosnąć w
stabilnym tempie przyrostu PKB. Przewidywalność!!!
Manipulowanie pieniądzem
prowadzi do dużych zmian
P i małych zmian produktu
realnego bo AS jest w
miarę stroma.
Szkoła podażowa
Popyt
zagregowany
Poziom cen
równowagi
Podaż
zagregowana
długookresowa
LAS
Ogólny poziom cen
AD
P0
P1
fiskalna (mniejsze podatki)
zwiększa podaż i przesuwa
krzywą AS w prawo
Produkcja rośnie do Y*2 a ceny spadają
do P1
Krzywa LAS przesuwa się w prawo
P
Y* Y*2
Dochód narodowy Y
Szkoła podażowa
Popyt
zagregowany
Poziom cen
równowagi
Podaż
zagregowana
długookresowa
LAS AS
Podaż
zagregowana
krótki okres
Spadek podatków, lepsze
warunki dla przedsiębiorczości
(AS przesuwa się w prawo)
Ogólny poziom cen P
Niskie podatki to większa podaż
pracy, wyższe tempo tworzenia
innowacji. LAS przesuwa się w
lewo. Produkcja wzrasta do
nowego punktu równowagi
(potencjalnego PKB) Y*2 wraz
ze spadkiem poziomu cen do P2.
AD
P0
P2
Y0
Y*2
Dochód narodowy Y
Szkoła podażowa
AD’
Mała
zmiana
W sytuacji recesji zmiany
Y małe bo AS płaska. W
sytuacji dobrego rozwoju
(blisko punktu
równowagi) zmiany Y
relatywnie duże.
Większa
zmiana
Polityka podażowa skuteczna przy założeniach klasycznych tj.
blisko punktu równowagi tj. blisko pełnego wykorzystania mocy
produkcyjnych .
W POPRZEDNICH MODELACH W TEJ SYTUACJI SKUTECZNE BYŁY
TYLKO POLITYKI RESTRYKCYJNE
Nowa makroekonomia klasyczna
„Istniejące keynesowskie modele
makroekonomiczne nie są w stanie dać
niezawodnych wskazówek do formułowania
polityki pieniężnej, fiskalnej i innych rodzajów
polityki.
Trudno liczyć na to, że niewielkie lub nawet
poważne modyfikacje tych modeli doprowadzą
do zasadniczej poprawy ich wiarygodności”.
/Robert E. Lucas Jr., Thomas J. Sargent, After Keynesian
Macroeconomics/
162
PARADYGMAT NOWEJ EKONOMII KLASYCZNEJ
• Gdy konsumenci i przedsiębiorstwa zobaczą,
że rząd przystępuje do zainicjowania polityki
stabilizacyjnej, to będą podejmować działania
w obronie własnej.
• Będą się starali maksymalizować swoje
pozycje w świetle „racjonalnie oczekiwanych”
efektów polityki rządu.
• Będą przez to uniemożliwiać funkcjonowanie
polityki stabilizacyjnej.
163
• Oczekiwania adaptacyjne
- oparte w całości na tym, co działo się
w przeszłości.
• Oczekiwania racjonalne
- biorące pod uwagę nowe czynniki, które
mogą wpływać na odmienność przyszłości
w stosunku do przeszłości.
164
PODSTAWOWA NOWA MYŚL
RO
• Ludzie uczą się na błędach;
• Ludzie nadal popełniają błędy, ale nie
ciągle takie same.
165
Krzywa Phillipsa
Krzywa krótkookresowa Phillipsa
Stopa Inflacji
Bezrobocie jest poniżej stopy
naturalnej ale inflacja jest
wysoka
π
Bezrobocie jest powyżej
stopy naturalnej ale inflacja
jest niska. Występuje
nawet inflacja ujemna tzn.
deflacja czyli spadek cen
U0
Stopa bezrobocia U
Naturalna stopa bezrobocie
PARADYGMAT
NOWEJ Phillipsa
EKONOMII KLASYCZNEJ
Krzywa
Krzywa Phillipsa
Stopa Inflacji
π
B
A
U0
Stopa bezrobocia U
Jesteśmy w punkcie A
Inflacja jest mała
bezrobocie naturalne
Podmioty gospodarcze dają
się oszukiwać rządowi
prowadzącemu ekspansywną
politykę monetarną. Wyższe
ceny są postrzegane jako
okazja do większego zarobku.
Rośnie wysiłek (ilość godzin
pracy, maleje bezrobocie)
Przechodzimy do p. B
PARADYGMAT
NOWEJ Phillipsa
EKONOMII KLASYCZNEJ
Krzywa
Krzywa Phillipsa
Stopa Inflacji
B
C
π
A
U0
Stopa bezrobocia U
Podmioty gospodarcze nie dają
się dłużej oszukiwać Rządowi.
Wyższa inflacja oznacza presje
na płace a to podwyższa koszty,
zmniejsza produkcje i bezrobocie
rośnie. Krzywa krótkookresowa
przesuwa się w prawo
W efekcie z punktu B
przesuwamy się do punktu C
gdzie bezrobocie jest ponownie
na poziomie naturalnym ale
inflacja jest wysoka
PARADYGMAT
NOWEJ Phillipsa
EKONOMII KLASYCZNEJ
Krzywa
Drugi raz społeczeństwo nie
da się oszukać. Gdy wie iż
rząd prowadzi ekspansywną
Długookresowa
Krzywa Phillipsa politykę monetarną od razu
pojawia się żądanie podwyżki
płac. Przechodzimy z p. A od
razu do p. C. Bezrobocie nie
maleje a rośnie tylko stopa
C
inflacji. Pojawia się inflacja
inercyjna (oczekiwana).
Krzywa Phillipsa
Stopa Inflacji
π
A
U0
Stopa bezrobocia U
Sytuację tę ilustruje tzw.
długookresowa krzywa
Phillipsa
Racjonalne oczekiwania
Poziom cen
AD0 AD1 LAS
Oczekiwany ↑P →siła
robocza żąda ↑W,
g(L)↓, koszty produkcji↑
P1
P0
Oczekiwany ↑P→ nabywcy
kupują teraz, zanim ↑P
SAS1
SAS0
Y*
PKB*, L*, DN* = const.
PKB realny
i
↑P
Dostosowanie gospodarki jest: stabilne, automatyczne, bardzo szybkie!!!
EFEKTY „RACJONALNIE OCZEKIWANEGO”
WZROSTU CEN W MODELU AD-LAS
170
• Nieoczekiwany bodziec monetarny może
wywołać przejściowy boom, który skończy się
jednak, gdy dostrzeżone zostaną błędy
w oczekiwaniach;
• Władze monetarne nie powinny podejmować
dyskrecjonalnych decyzji o zwiększeniu ilości
pieniądza i cen w okresach recesji;
• W wyniku takiej polityki, można przyjąć, że
oczekiwania inflacyjne zostaną zmienione;
• RO neutralizują efekty realnej polityki.
171
Racjonalne oczekiwania
W długim okresie ↑cen
nakładów→ΔSAS→E2:
jedynie ceny wzrosły
Poziom cen
AD1 AD2 LAS
↑M,↑G
E2
P3
P2 SAS2
P1
SAS1
A
E1
W krótkim okresie
polityka
makroekonomiczna
mogłaby być
efektywna: ↑Y↑L↑P)
PKB realny
Y2
1. W krótkim okresie żaden wzrost cen może nie być „racjonalnie
oczekiwany”– SAS nie przesuwa się.
Y*
2. W długim okresie wzrost płac i innych nakładów przesuwa SAS w lewo.
EFEKTY NIEOCZEKIWANEJ172POLITYKI EKSPANSYWNEJ
Unconventional Wisdom
A special anniversary report challenging the world's most dangerous thinking.
JANUARY/FEBRUARY 2011 FOREIGN POLICY
Virtually everyone everywhere-economists, politicians, pundits -- agrees that the world
has been in some kind of economic trouble since at least 2008. And virtually everyone
seems to believe that in the next few years the world will somehow "recover" from these
difficulties. But it is wrong. All systems have lives. When their processes move too far
from equilibrium, they fluctuate chaotically and bifurcate
Immanuel Wallerstein
Our existing system, what I call a capitalist worldYale University
economy, has been in existence for some 500 years
and has for at least a century encompassed the entire THE GLOBAL ECONOMY
WON'T RECOVER, NOW OR
globe. It has functioned remarkably well. But like all
EVER
systems, it has moved steadily further and further from
equilibrium. For a while now, it has moved too far from
equilibrium, such that it is today in structural crisis.
The only sure thing is that the present system cannot
continue. The fundamental political struggle is over
what kind of system will replace capitalism, not
whether it should survive. The choice is between a
new system that replicates some of the present
system's essential features of hierarchy and
polarization and one that is relatively democratic and
egalitarian
Optimum Pareto
•zawsze występuję jako efekt regulacji rynkowej
•jest zawsze tożsame z optimum społecznym
•występuje gdy spełniony jest teoremat Arrowa
•jest efektem działania rynku w systemie wolnej konkurencji
Model Niskanena
•wskazuje na suboptymalny efekt decyzji podejmowanych w ramach wyboru
społecznego
•pokazuje na dominującą rolę administracji w agregowaniu preferencji indywidualnych w
zbiorowe
•wskazuje na marnotrawstwo środków budżetowych
•wszystkie odpowiedzi są prawidłowe
Racjonalne Oczekiwania
•oparte są w całości na tym, co działo się w przeszłości,
•biorą pod uwagę nowe czynniki, które mogą wpływać na odmienność przyszłości w
stosunku do przeszłości,
•zakładają przede wszystkim ekstrapolację przeszłości w przyszłość,
•żadna z ww. odpowiedzi nie jest poprawna.
Aktywna polityka stabilizacyjna wydaje się najbardziej uzasadniona na gruncie:
•szkoły klasycznej
•szkoły keynesowskiej
•nowej ekonomii klasycznej (racjonalne oczekiwania)
•szkoły podażowej
Interwencja państwa polegająca na obniżeniu podatków przesuwa krzywą zagregowanej
podaży w prawo. Jest to stwierdzenie charakterystyczne dla
Nieoczekiwany bodziec monetarny może wywołać przejściowy boom, który skończy się
jednak, gdy dostrzeżone zostaną błędy w oczekiwaniach. Jest to stwierdzenie
charakterystyczne dla:
Zakaz zabudowy obszarów wokół miasta i jego peryferiów ze względów ekologicznych
wywołać może:
•stagnację i brak rozwoju miasta ze względu na brak terenów rozwojowych,
•rozwój miasta i tworzenie nowych miejsc pracy ze względu na: napływ inwestorów
ceniących ład przestrzenny oraz ze względu na konkurencję o przestrzeń wewnątrz
miasta, którą wygrają najbardziej efektywni,
•spadek kosztów utrzymania miejskiej infrastruktury ,
•wszystkie odpowiedzi są poprawne.
Planowanie indykatywne to :
•planowanie nieobligatoryjne stosowane w gospodarkach rynkowych polegające na
opracowywaniu przez powołane do tego agendy rządowe prognoz dotyczących
kształtowania się podstawowych wielkości ekonomicznych, oraz pokazujące
zamierzenia rozwojowe władz publicznych,
•jest to planowanie wykorzystania terenów obligatoryjne na poziomie gminnym i
nieobligatoryjne na poziomie regionalnym,
•jest to proces w którym rząd narzuca firmom prywatnym swój punkt widzenia na rozwój
społeczno gospodarczy poprzez sporządzanie ustaw i innych dokumentów, których
przedsiębiorstwa muszą przestrzegać,
•Jest to planowanie powszechnie stosowane w takich krajach jak Korea Północna czy
Kuba.
Teoremat Coase’a zakłada, iż przywrócenie wiązki praw własności pozwala zniwelować
negatywne efekty zewnętrzne. Jest to prawdą w następującej sytuacji:
•negatywne efekty zewnętrzne zamykają się w grupie kilku ławo identyfikowalnych
podmiotów o równej sile przetargowej ,
• poszkodowani są wszyscy mieszkańcy miasta (smog) a trucicielu jest wielu (koszty
transakcyjne są wysokie),
•zanieczyszczenia mają charakter transgraniczny,
•łatwo da się wycenić utratę PKB ze względu na negatywne efekty zewnętrzne
.
Administracyjna regulacja negatywnych efektów zewnętrznych nie jest rekomendowana
przez ekonomistów gdyż:
•z reguły prowadzi do większej utraty korzyści niżeli w sytuacji wykorzystania dotacji lub
podatku Pigou, czy też sprzedaży pozwoleń na zanieczyszczanie,
•zmiana ustawodawstwa jest długotrwała i pracochłonna,
•nie istnieją skuteczne metody nadzoru nad przestrzeganiem prawa przez podmioty
prywatne,
•wszystkie odpowiedzi są prawidłowe.
Wielu ekonomistów zgadza się na ingerencję państwa (władzy publicznej) w procesy
rynkowe w następujących sytuacjach:
•regulacja podaży dóbr publicznych,
•realizacja wartości społecznych takich jak równość, czy sprawiedliwość,
•demonopolizacja,
Problem z wykorzystaniem podatku Pigou polega na tym, iż de facto krańcowej straty
tak łatwo obliczyć się nie da. Wynika to z następujących przyczyn:
•nie są znane konsekwencje wielu zanieczyszczeń (np. efekt cieplarniany),
• nie wiadomo jak wymierzyć straty w pieniądzu (jak zmierzyć ile przeciętny Polak
skłonny byłby zapłacić za restytucję czystości wód Bałtyku),
•nie wiadomo jak stratę krańcową wycenią przyszłe pokolenia,
Paradygmat rozwoju zrównoważonego polega na:
•równorzędnym traktowaniu społecznych, ekologicznych i ekonomicznych aspektów
rozwoju,
•mierzeniu rozwoju w parytecie siły nabywczej na jednego mieszkańca,
•zwracaniu uwagi na wymianę międzynarodową jako główny motor rozwoju,
•zwracaniu uwagi na nieefektywność interwencji państwa w procesy gospodarcze.
.
Wybierz stwierdzenie prawdziwe:
•ekonomia w praktyce może wyznaczyć optymalny poziom redystrybucji PKB
zapewniający maksymalizację użyteczności całego społeczeństwa i sprawiedliwość
społeczną,
•ekonomia nie ma nic do powiedzenia i nie wypowiada się w kwestiach redystrybucji,
gdyż zależą one od sądów wartościujących,
•ekonomia nie jest w stanie wyznaczyć optymalnego poziomu redystrybucji ale może
pomóc przy wyborze efektywnych narzędzi jej służących ,
•altruizm nie może prowadzić do „słabej jazdy na gapę”.
Jeżeli w danej sytuacji (przy określonej alokacji zasobów) jest niemożliwe wprowadzenie
rozwiązania w wyniku którego jeden podmiot zyskuje więcej, niż traci inny, a
jednocześnie istnieje (przynajmniej teoretycznie) sposób kompensacji strat przez
podmiot zyskujący na rzecz podmiotu tracącego:
•wówczas obecna alokacja jest efektywna w sensie Kaldora-Hicksa,
•mamy do czynienia z poprawą w sensie Pareto ,
•wówczas obecna alokacja jest efektywna w sensie Pareto,
•pojawia się równowaga makroekonomiczna AD=AS.
Dziękuję za uwagę

P - Koniunktura

Transkrypt

Podobne dokumenty

Nazwa: Architekt stron internetowych Kod: 251301 Synteza

Kalkulacja kosztów uprawy 1 ha kukurydza na ziarno

ZAŚWIADCZENIE O UZYSKANIU DOCHODU za miesiąc

Wykład 8

pobierz - WordPress.com

Projektowanie użytecznych produktów