prezentacja

Legalność zatrudnienia
cudzoziemców
Państwowa Inspekcja Pracy
Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze
Sekcja Legalności Zatrudnienia
Dariusz Dałek – nadinspektor, koordynator sekcji
Zielona Góra, 30.03.2016
Warunki legalnej pracy cudzoziemca w Polsce
Legalnie można powierzyć pracę cudzoziemcowi
na terytorium Polski, jeżeli zostaną spełnione
3 podstawowe warunki:



pracodawca uzyska zezwolenie na pracę dla
danego cudzoziemca
cudzoziemiec legalnie przebywa na terytorium
Polski – posiada odpowiednie dokumenty
pobytowe (wizę lub kartę pobytu)
podstawa pobytu cudzoziemca na obszarze Polski
pozwala mu na wykonywanie pracy
2
Uzyskanie zezwolenia na pracę
dla cudzoziemca jest
obowiązkiem przyszłego pracodawcy
Zezwolenia na pracę
wydaje wojewoda właściwy ze względu na
siedzibę firmy lub miejsce zamieszkania
pracodawcy (w przypadku osób fizycznych)
3
W celu otrzymania zezwolenia pracodawca musi:

złożyć w urzędzie wojewódzkim pisemny wniosek (na
odpowiednim formularzu)

uiścić wymaganą opłatę (50 zł – w przypadku
zamiaru powierzenia cudzoziemcowi wykonywania
pracy na okres do 3 miesięcy lub 100 zł – gdy praca
ma trwać dłużej niż 3 miesiące)

do wniosku o wydanie zezwolenia dołączyć tzw. test
rynku pracy, tj. informację starosty właściwego ze
względu na główne miejsce wykonywania pracy przez
cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb
kadrowych siłami lokalnego rynku pracy
4
Pracodawca powinien także:
 informować na bieżąco cudzoziemca, co
się dzieje w sprawie jego zezwolenia (np.
jakie działania podjął oraz jakie decyzje
zapadły w urzędzie)

doręczyć cudzoziemcowi po zakończeniu
procedury jeden egzemplarz zezwolenia
na pracę
5
UWAGA !!!
Na pracodawcy spoczywa obowiązek
niezwłocznego zawiadomienia wojewody, który
wydał zezwolenie na pracę, o każdym przypadku,
gdy cudzoziemiec:
 nie podejmie pracy w okresie 3 miesięcy od
początkowej daty ważności zezwolenia na pracę
 przerwie pracę na okres przekraczający 3
miesiące
 zakończy pracę wcześniej niż 3 miesiące przed
upływem okresu ważności zezwolenia
Następstwem niedopełnienia tego obowiązku może być
kara grzywny od 100 do 5 000 zł
6
Typy zezwoleń na pracę
określa § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 1 kwietnia 2015 r. w sprawie wydawania
zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. poz. 543)
1) A - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie umowy z podmiotem,
którego siedziba lub miejsce zamieszkania albo oddział, zakład
lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
2) B - dotyczy cudzoziemca wykonującego pracę polegającą na
pełnieniu funkcji w zarządzie osoby prawnej wpisanej do rejestru
przedsiębiorców lub będącej spółką kapitałową w organizacji
przez okres przekraczający łącznie 6 miesięcy w ciągu kolejnych
12 miesięcy
7
3) C - dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy
zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej na okres przekraczający 30 dni w roku kalendarzowym do
oddziału lub zakładu podmiotu zagranicznego albo podmiotu
powiązanego, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.
o podatku dochodowym od osób fizycznych, z pracodawcą
zagranicznym
4) D - dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy
zagranicznego nieposiadającego oddziału, zakładu lub innej formy
zorganizowanej działalności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
i jest delegowany na terytorium RP w celu realizacji usługi o
charakterze tymczasowym i okazjonalnym (usługa eksportowa)
5) E - dotyczy cudzoziemca, który wykonuje pracę u pracodawcy
zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej na okres przekraczający 30 dni w ciągu kolejnych 6
miesięcy w innym celu niż wskazany w pkt 2-4
8
Bez zezwolenia na pracę
można zatrudniać cudzoziemców:

z krajów członkowskich Unii Europejskiej:
Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji,
Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii,
Luksemburga, Niemiec, Portugalii,
Szwecji, Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej, Włoch, Cypru, Czech, Estonii,
Litwy, Łotwy, Malty, Słowacji, Słowenii,
Węgier, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji oraz
9

z Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
tj. wszystkich wymienionych wyżej,
a także Islandii, Norwegii, Liechtensteinu
i Szwajcarii.
10
Ponadto pracę bez zezwolenia na terytorium
Polski mogą podjąć m.in. cudzoziemcy posiadający
w Rzeczypospolitej Polskiej:








status uchodźcy
ochronę uzupełniającą
zezwolenie na pobyt stały
zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego
Unii Europejskiej
zgodę na pobyt ze względów humanitarnych
zgodę na pobyt tolerowany
zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania
pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji
korzystający z ochrony czasowej w RP
11
Inne (przykładowe) sytuacje, w których cudzoziemcy są
zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę,
obejmują m.in. obcokrajowców będących:
 posiadaczami ważnej Karty Polaka
 małżonkami obywatela polskiego – jeżeli posiadają
zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w związku
z zawarciem małżeństwa
 posiadaczami zezwolenia na pobyt czasowy w RP,
udzielonego w celu podjęcia lub kontynuacji
stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych
studiów doktoranckich
 studentami studiów stacjonarnych odbywanych
w Polsce w miesiącach: lipiec, sierpień i wrzesień
12



absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych,
stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów
doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach
naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach
badawczych działających na podstawie przepisów o
instytutach badawczych
nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w
przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach
kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w
przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach
Pracy
sportowcami wykonującymi, do 30 dni w roku
kalendarzowym, pracę dla podmiotu mającego siedzibę na
terytorium RP w związku z zawodami sportowymi
13
Przypadki dozwolonej pracy cudzoziemców bez
zezwolenia na pracę zawarte są:

w art. 87 ust. 1 i 2 oraz art. 88 ustawy z dnia 20
kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz.U. z 2013 r., poz. 674 z późn. zm.),
a także

w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z
dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w
których powierzenie wykonywania pracy
cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania
zezwolenia na pracę (Dz.U. z 2011 r. Nr 155, poz. 919
z późn. zm.)
14
Karta Polaka
to dokument, który może wydać konsul,
pozwalający na pracę w Polsce bez
zezwolenia oraz bezpłatne otrzymanie wizy
obywatelom Armenii, Azerbejdżanu,
Białorusi, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu,
Mołdowy, Rosji, Tadżykistanu,
Turkmenistanu, Ukrainy oraz Uzbekistanu,
Estonii, Litwy i Łotwy, którzy wykażą
przynależność do Narodu Polskiego.
15
Zamiast zezwolenia – oświadczenie pracodawcy
Jeżeli cudzoziemiec, który ma zostać zatrudniony jest obywatelem
Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdowy, Armenii lub Gruzji, może
on pracować bez zezwolenia na pracę, ale nie dłużej niż przez 6
miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (liczone łącznie u
wszystkich pracodawców, u których cudzoziemiec pracował w tym
okresie) i pod warunkiem, że przed podjęciem pracy
pracodawca



wystawi mu pisemne oświadczenie o zamiarze
powierzenia pracy
zarejestruje to oświadczenie w powiatowym urzędzie
pracy
zawrze z cudzoziemcem umowę w formie pisemnej
(dotyczy to nie tylko umowy o pracę, ale też umów
cywilnoprawnych, np. umowy zlecenia czy umowy o dzieło)
16
Uwaga!!!
Nie wolno żądać od cudzoziemca
jakichkolwiek opłat w zamian za
wystąpienie o zezwolenie na pracę bądź
wystawienie i zarejestrowanie oświadczenia
o zamiarze powierzenia pracy
Jest to wykroczenie karane grzywną
od 3 000 zł do 5 000 zł
17
Cudzoziemiec sam musi uzyskać wizę
Na podstawie zezwolenia na pracę lub oświadczenia, w polskim
konsulacie właściwym dla kraju stałego zamieszkania cudzoziemiec
powinien postarać się o wizę w celu wykonywania pracy, która
umożliwi mu legalny wjazd i pobyt na terytorium Polski oraz legalną
pracę.
Wizy przeznaczone typowo do wykonywania pracy na terytorium
Polski to wizy, w których cel wydania został oznaczony jako:
 „05” – wydawane w celu wykonywania pracy w okresie
nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, na
podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania
pracy, zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy;
 „06” – w celu wykonywania pracy na podstawie innych
dokumentów niż wymienione wyżej oświadczenie pracodawcy
(dotyczy głównie cudzoziemców zamierzających pracować na
podstawie zezwolenia na pracę)
18
Wyżej wymienione rodzaje wiz nie są jednak jedynymi,
które pozwalają cudzoziemcowi podjąć legalną pracę na
terytorium Polski.
Obowiązujące przepisy przyjmują zasadę, że dokument
pobytowy odpowiedni do wykonywania pracy (wraz z
zezwoleniem na pracę, jeśli w danym przypadku jest
ono wymagane, ewentualnie oświadczeniem
pracodawcy zarejestrowanym w powiatowym urzędzie
pracy) stanowi każda wiza wydana przez polskie organy
typu „C” – krótkoterminowa lub
typu „D” – długoterminowa), niezależnie od celu jej
wydania oraz każde zezwolenie na pobyt czasowy,
z wyjątkiem wiz i zezwoleń wskazanych w
przepisach jako wykluczające podjęcie pracy:
19
Cudzoziemiec nie może legalnie pracować, gdy
przebywa w Polsce na podstawie:

wizy, której cel wydania został oznaczony symbolem:
– „01” – cel turystyczny
– „20” – korzystanie z ochrony czasowej
– „21” – przyjazd ze względów humanitarnych, ze
względu na interes państwa lub
zobowiązania międzynarodowe

zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego na
podstawie art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia
2013 r. o cudzoziemcach
20
art. 181 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o
cudzoziemcach stanowi:
„Zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na okoliczności
wymagające krótkotrwałego pobytu cudzoziemca na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej można udzielić
cudzoziemcowi, który przebywa na tym terytorium, jeżeli:
1) jest obowiązany do osobistego stawiennictwa przed
polskim organem władzy publicznej lub
2) obecności cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej wymaga jego wyjątkowa sytuacja osobista, lub
3) obecności cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej wymaga interes Rzeczypospolitej Polskiej”
21
Oznaczenie celów wydania
wiz Schengen lub wiz krajowych
jest określone
w § 2 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych z dnia 5 maja 2014 r.
w sprawie wiz dla cudzoziemców
(Dz. U. poz. 592)
22
UWAGA !!! – bardzo ważne
Na mocy ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania
wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 769)
powierzający wykonywanie pracy ma obowiązek:

żądać od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy
ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej (w szczególności wizy lub karty pobytu)

przechowywać kopię tego dokumentu: w przypadku zatrudnienia
na podstawie umowy o pracę – w aktach osobowych pracownika,
na zasadach i przez okres obowiązkowego przechowywania tych
akt a w razie zawarcia z cudzoziemcem umowy cywilnoprawnej
przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca

zgłosić cudzoziemca w terminie 7 dni do ubezpieczeń społecznych,
o ile obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów
23
Praca powierzana cudzoziemcowi musi być
na warunkach określonych w zezwoleniu na
pracę lub oświadczeniu.
24
Zezwolenie na pracę określa:
 stanowisko lub rodzaj pracy, jaką cudzoziemiec ma
wykonywać u danego pracodawcy
 wysokość wynagrodzenia cudzoziemca (która nie może być
niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę
porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku)
 rodzaj umowy (np. umowa o pracę i zlecenia, umowa o dzieło)
 wymiar czasu pracy (wymiar etatu)
Obowiązuje zasada, że
powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na innym
stanowisku lub na innych warunkach niż określone
w zezwoleniu na pracę, w szczególności za niższym
wynagrodzeniem – jest nielegalne.
Stanowi to wykroczenie zagrożone karą grzywny
od 3 000 do 5 000 zł.
25
Jako wyjątek od powyższej zasady – pracodawca
może powierzyć cudzoziemcowi pracę o innym
charakterze lub na innym stanowisku niż określone
w zezwoleniu na pracę, ale tylko na okres do
30 dni łącznie w roku kalendarzowym i pod
warunkiem, że w ciągu 7 dni zawiadomi na piśmie
wojewodę, który wydał zezwolenie, o rozpoczęciu
przez cudzoziemca innej pracy.
Niezawiadomienie wojewody w powyższym
terminie jest karane grzywną od 100 do 5 000 zł.
26
Wybrane (podstawowe) akty prawne dot.
legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców

ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

ustawa z dnia z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach

ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach
powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom
przebywającym wbrew przepisom na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej
27

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych
z dnia 29 kwietnia 2014 r. w sprawie
dokumentów wydawanych cudzoziemcom

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie
przypadków, w których powierzenie
wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez
konieczności uzyskania zezwolenia na pracę

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki
Społecznej z dnia 01 kwietnia 2015 r. w sprawie
wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca
28

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
29 stycznia 2009 r. w sprawie określenia przypadków,
w których zezwolenie na pracę cudzoziemca jest
wydawane bez względu na szczegółowe warunki
wydawania zezwoleń na pracę cudzoziemców

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia
5 maja 2014 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia
25 października 2013 r. w sprawie wysokości
minimalnego wynagrodzenia dla cudzoziemca
wymaganego do udzielenia zezwolenia na zamieszkanie
na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w
zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji
29

ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 23 października 2009r. w sprawie określenia
wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych
i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów
miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych
korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji
rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych
korygujących, zgłoszeń danych o pracy w
szczególnych warunkach lub o szczególnym
charakterze oraz innych dokumentów
30
UWAGA!
Cudzoziemiec na równych prawach z Polakiem
Cudzoziemcy wykonujący pracę na terytorium Polski
podlegają tym samym regulacjom prawnym,
które dotyczą polskich pracowników.
 Cudzoziemcy zatrudnieni w Polsce są objęci taką
samą ochroną ze strony prawa pracy jak
obywatele polscy, mają identyczne prawa i obowiązki
jak polscy pracownicy i nie mogą być od nich gorzej
traktowani
 Pracownikowi cudzoziemcowi przysługuje prawo do
wykonywania pracy w bezpiecznych i
higienicznych warunkach - przepisy bhp obowiązują
jednakowo wszystkich ob. polskich i cudzoziemców

31
Dziękuję
Dariusz Dałek – nadinspektor, koordynator sekcji
Sekcja Legalności Zatrudnienia
Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze
Państwowa Inspekcja Pracy
32