Krajan 1882 - Serbski

Transkrypt

K a th o lsk a p rotyk a
M Hornju Oujicu
na lĕto
1882.
Pjatnaty letnik.
J. 8.
TX 7" B - u .d .3 r š in je Z nakładom towařstwa ss. C y r i l l a a M e t h o d i j a .
I.
Leto 1882 je wschedne leto, m a 3 6 5 dnow a d 2. W sch ed n y p ö st je n a wschitkich wschednych pjatkach cyloho leto.
a daw aja jom u mjeno Po J u p i t r u (zj.).
a d 3. W o lö z e n y p ö st je: wsche dzelawe dny
40dnowskvho
posta, hdyz polny pöst (hl. pod 1) ttjeje,
II. Roĕne protyĕne znamjenja.
sobotu suchich dnow, vigilije psched S w jatkam i, s. P etrom
1) Njedzelski pismik: A .
a P aw o lom , donjebjeswzaczom s. M a rije a wschitkimi
2) Z lo ta liczba: 2.
S w jatym i.
3) E pakty: X I .
Z cyla m a so katholski kschesczan w nastupinju
4 ) W obwod slönca: 15.
posta toho dzerzecz, schtoz közde leto biskop w smojim
pastyrskim liscze (njedzelu Kwinkwagesima) postaja.
III. Zadmida.
1) S k ö n c o so dwöjcy zaczmi: P ren je, dospolne
zaczmiczo, 17. meje, je polet n a s widzecz. Zapoczatk
zaczmicza (na zemi z cyla rano 5 h. 5 0 m.) pola n a s
7 h. 2 m ., tone 8 h. 39 m. T o la so pola n a s jenoz
3/10 slöncznoho pschemera root mesaczka pschikryje. —
D ruhe, kolojte zaczmiczo, je widzecz jeno z wjetscha
w juznym dzele wulkoho oceana.
2) M esa c z k so letsa njezaczmi.
IV. Styri lĕtne casy.
1) N a le c z o zastupi 20. merca wjeczor w 6
Dzen a nöc so run ataj.
2) L eczo zastupi 21. ju n ija popoldnju w 2
Najdlejschi dzen a najkrötscha nöc.
3) N a z y m a zapocznje so 23. septembra
w 5 hodz. Dzen a nöc so ru n ataj.
4) Z y m a so zapoczina 21. decembra w
w 5 hodz. Najkrötschi dzen a najdlejscha nöc.
hodsthodz.
rano
noch
V. Kwatembry albo suche dny.
1)
2)
3)
4)
W e poscze: 1., 3. a 4. m erca.
P o swjatkach: 31. meje, 2. a 3. junija.
N azym u: 20., 22. a 23. septembra.
W advencze: 201, 22. a 23. decembra.
VI. Njebjeske znam jenja zw ĕrjatnika.
n#
boran,
byk,
M dwöjnikaj,
E - ras,
A k law ,
4? knjezna,
t f k w aha,
W h schkorpion,
tselnik,
kozorözk,
j f c wödny muz,
5K rybje.
VII. Pöstne dny.
1) P o l n y p ö st (t* ): za dzen jedynkröczne dospolne nasyczenjo z wostajenjom mjasnych jedzow.
2) W sch edn y p ö st ( f): same wostajenjo m jas
nych jedzow.
3) W o lö z e n y p ö st (*): za dzen jedynkröczne
dospotne nasyczenjo z dowolnosczu mjasnych jedzow.
a d 1. P o l n y p öst je: popjelnu srjedu, wschitke
pjatki 40dnowskoho posta, srjedu a pjatk suchich dnow,
poslednje 3 dny m artrow noho tydzenja a patorzicu.
VIII. Wukład nĕkotrych přikrotšenjow.
1) P o la „skhadzenja a khow anja" mesaczka namakasch: pschi pschibjeracym mesaczku kh. r., to reka:
k h o w a n jo r a n o (tehdom mesaczk wodnjo skhadza,
sweczi w nocy a k h o w a so po p o ln o c y ) ; wokolo
polnoho mesaczka steji pschecy: skh. w., to je: skhad z e n jo w je c z o r (mesaczk do polnocy skhadza a sw eczi
pschez c y lu n ö c ); pschi wotebjeracym mesaczku steji:
skh. r., to je: s k h a d z e n jo r a n o (mesaczk häkle Po
polnocy, na ran jo , skhadza); n a m lody mesaczk namakasch pak pschecy: kh. w., to reka: k h o w a n jo w je
c z o r (mesaczk do polnocy so khowa a Potom njesweczi za cylu nöc); h. je hodzina, m. m inuta.
2) P o la „herm ankow " reka sk. skötny, 11. klamarski, kn. könski a rot. wolmowy hermank.
^
__
3) W e protycy Sw jathch reka: bz. abo bmz. bamz,
b. biskop, wcz. cyrkwinski wuczer, m. m a rtra r abo
m artrark a, kh. khezor abo khezorka, kr. tra t abo kralow na, ro. abo wz. w uznaw ar, knj. knjezna, tob. wudowa.
Dalsche pschikrötschenja so lohcy zrozemja.
IX. Jutrow na tahella.
Leto.
1883
1884
1885
1886
1887
1888
188 9
189 0
1891
189 2
189 3
189 4
1895
189 6
1897
1898
1899
1900
Popjelna
srjeda.
7.
27.
18.
10.
23.
15.
6.
19.
11.
2.
15.
7.
27.
19.
3.
23.
15.
28.
febr.
febr.
febr.
merca
febr.
febr.
merca
febr.
febr.
merca
febr.
febr.
febr.
febr.
merca
febr.
febr.
febr.
J u try .
25.
13.
5.
25.
10.
1.
21.
6.
29.
17.
2.
25.
14.
5.
18.
10.
2.
15.
merca
hapr.
hapr.
hapr.
hapr.
hapr.
h apr.
h apr.
merca
hapr.
hapr.
m erca
h ap r.
hapr.
hapr.
hapr.
hapr.
hapr:
Sw jatki.
13.
1.
24.
13.
29,
20.
9.
25.
17.
5.
21.
13.
2.
24.
6.
29.
21.
3.
meje
junija
meje
junija
meje
meje
junija
meje
meje
junija
meje
meje
jun ija
meje
junija
meje
meje
junija
1. njedzela
adventa.
2.
30;
29.
28.
27.
2.
L
30.
29.
27.
3,
2.
1.
29.
28.
27.
3.
2.
dec.
nob.
not).
nov.
nov.
dec.
dec.
nov.
nov.
nov.
dec.
dec.
bec.
nov.
nov.
nov.
dec,
dec.
3
Skö aezka
J a n u a r ,
w u lk i
rözk,
m a
31
dnow .
Sc^.: WoBrezanjo Jezusowe.
1 Njedzela
2 Pöndzela
3 Wutora
4 Srjeda
5 Schtwörtk
6 Pjatk
7 Sobota
M rsaczka
skhadz. khow.
h. m. h. m.
Luk. 2 , 21.
8
Alakaria, abta
8
Genovefy, knjezny
8
Benedikty, martr. <A 8
Telesfora, bamza
8
t W o z j .J ĕ z . 3 K r l. 8
Luciana, martrarja 8
W o fo r ĕ z . J ĕ z u s a
Njedzela Bohumika; Severina
Pöndzela Juliana, martrarja
Wutora Marciana; Agathona
Srjeda
Hygina, martrarja
Schtwörtk Arkadia; Proba E
Pjatk
t Veroniki, knjezny
Sobota Hilaria, b.; Feliksa
8
8
8
8
8
8
8
K ulow sk.
5 4 3 JIT* kh. r.
5 4 4 u rtf 6 14
II. Hĕsačkowe přemĕnjenja.
54 5
7 2 © P o ln y mesaczk 4. januarja dop. 11 h. 5 6 m.
44 6
skh. w. (££ Posledni Bertis 12. januarja pop. 4 h. 4 5 m.
lody mesaczk 19. januarja wjcczor 5 h. 3 3 m.
.
tu
tr
44 7
5 36 ©) PMren
i Bertis 26. januarja dop. 8 h. 42 m.
uns*
3 4 9 nwfc 6 42
3 4 10 f i t
7 46 III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
1. njedzela po s. 3 Kralach. S c z .: Dw anaczelelny J ez u s w templu. L u k .2 ,4 2 — 52.
8
9
10
11
12
13
14
I. Hermanki.
2,— 15. Lipsk (nowoletna masa).
skh. a kh. 4. Rjeswaczidlo sk.
h. m. 6. R uland sk.
18. Wulke Zdzary sk. kl.
23. Kinspörk sk.
30. LuBan sk. kl.
34
24
24
14
14
14
04
11
12
13
15
17
18
20
fit
fit
if
26 Schtwörtk Polykarpa, bisk.m. H 7 48 4 39
27 Pjatk
t Jana Khrysostoma, b. 7 47 4 41
28 Sobota Juliana, b.; Raymund. 7 46 4 43
iHf
jf
8 51
9 56
11 2
skh. r.
12 8
1 17
2 26
Snehojte wjedro w januarju popuschczi; pokny
mesaczk 4 V pschinjese zymne wetry a je pschez
wjetschi dzel januarja rjenje a zym a; 12. rjenje;
te^ 19. hischcze rjenje; ze 26. so^ wjedro pschemeni a zastupi dcschcz, duje-li wetsik z dolhoho
wjeczora, a such, je-li wetr z ranja. —
W jele deschcza, mako sneha w wulkim rözku
C zini horam , bofcim, schtomam kschiwdu.
IV. Cyrkwinska protyka.
1. P s c h i k a z a n y s w j a t y d z e n z nyschporom.
5. D o Bozeje msche poswjeczenjo w o d y , f e i e
a k r y d y . Zapoczatk swjeczenja d o m o w .
2. njedzela po s. 3 Kralach. S c z .: J e z u s na kwasu w Kana. J a n . 2 , 1 - 1 1 .
6. S w j. 3 Kralow. Pschikazany swjaty dzen. D o
Bozeje msche so w o r u c h a m a r a swjeczi.
15 Njedzela Mjena Jezusowoho 7 59 4 21 M ) 3 37 19. W
Khrösczanskej wosadze a tez druhdze tam
16 Pöndzela Marcella, bmz. m.
7 58 4 23 W v 4 44
a fern l u B j e n y p ö s t n y d z e n k czesczi swj.
m artrarja Bosczana za zwarnowanjo psched
17 Wutora Antonia, abta
7 57 4 24
5 46
m orom a straschnej khorosczu.
18 Srjeda
Stol s. Petra w Romje 7 56 4 25
6 37 20. LuBjeny swjaty dzen z nyschporom w Khrö
sczanskej, NjeBjelczanskej, Radworskej a Kulow19 Schtwörtk Kanuta, krala m. D 7 55 4 27
kh. w.
skej wosadze, w klöschtrje M arijnej Hwezdze
20 Pjatk
6 3
t F ab ian a a B o s c z . 7 55 4 28 « r
a w Rözencze. — W Khrösczicach a NjeBjelczicach dospokny wotpustk Bratrstwa swj. B o
21 Sobota Ha uze, knj. martr. 7 54 4 30 ü L
7 29
sczana. — W Kulvwjc titularny swjedzen
3. njedzela po s. 3 Kralach. S c z .: J e z u s wustrow i hejtmanowoho syna.
Bratrstwa „tselnikow" z dospolnym wotpustkom
M at. 8 , 1 — 13.
za soBustawy Bratrstwa „tselnikow" a „skapulira" ; tez swjedzen towarstwa „Jezusowoho
22 Njedzela Vincencia a Anastasia 7 53 4 32 A
8 53
dzeczatstwa" z dospolnym wotpustkom a Bozej
mschu za wotemrjete soBustawy.
23 Pöndzela Slubjenja s. Marije 7 52 4 34 A
10 15
swjaty dzen. W Khrösczicacb toe
24 Wutora Timotheja, biskopa m. 7 51 4 35
11 33 21. Cyrkwinski
8 h. Boza mscha za Bratrstwo swj. Bosczana.
>©»
25 Srjeda
Wobrocz. s. Pawoka 7 50 4 37
kh. r.
■*<
12 50
2 2
3 9
Zadrjeschka.
P o d tutym napismom pschinjese „K rajan" za
dalsche rozmyflenjo slowo S w jatoh o aBo slawnoho.
M jenuje je jadrjeschka, dokelz w tajkich slowach,
4 . njedzela po s. 3 Kralach. S c z .: J ez u s staji wichor na morju. M at. 8 , 2 3 - 2 7 . kaz w jadrjeschku, najBöle zakhowana lezi htuBoka
mudroscz ziwjenja.
7 44 4 44 AN? 4 9 P r e n j e j ad rj es chk o s e r B s k i m m a c z e r j a m :
29 Njedzela Otilije, knjezny
M acz swjatoho J a n a w ot kschiza swojim dzeczom
5 0 hluBoko
30 Pöndzela Marttny, knjezny
7 43 4 46 * *
zaschczcpi wernoscz, zo je B öh je stworil
5 41 k swojej czesczi. Husto praschesche so sich, hdyz
31 Wutora Petra z Nolaska, wuzn. 7 41 4 48
dzetachu, wuknjechu atd.: „K czomu to czinisch?"
Wopomnjenja hödne dny.
a dyrBjachu Potom dzeczi w otm olw icz: „Dokelz
z tym B oha czesczu a k tom u sym stworjeny." W oczehncz'e swoje dzeczi wot p r e n i c h let z B o h o m
2. Landtag — Lohntag, wuplaczenjo mzdy.
z a B o h a , a tez toone Budza kaz swj. J a n wot
7. Dowolenjo kwasnych wjeselow.
kschiza B oha w ot makoscze a wernje ludowacz.
2 5 . P taczi kwas.
1*
4
Skönczka
F e b ru a r,
rnaly x o \tf ma 28 dnow.
1
2
3
4
skhadz. khow.
h. m. h. m.
Srjeda
Jgnacia, bisk. martr. 7
Schtwörtk Czistoscz. s. Marije 7
Pjatk
t B la z ija , b. m. © 7
Sobota Handrija Korsinsk., b. 7
39 4
38 4
36 4
35 4
Mesaczka
"'S
skh. a kh.
h. m.
6 15
50
52 HE 6 44
53 HE skh. w.
6 42
55
I. Hermanki.
1. Njeswaczidko sk. — 3. Rulan.d sk. —
6. Zhorjelc sk. kl. Lukow kn. sk. Zarow kl.
Kulow sk. — 7. Lukow kl. — 8. Radeberg sk.
— 11. Budyschin sk. — 13. Gasyn In. sk. kl. — '
18. K alawa kn. sk. — 20. Wojerecy sk. kl.
D am na sk. — 21. B rody sk. kl. — 25. Drerok sk.
Trebule kl. a len. — 27. Biskopicy sk. Luboraz
kn. sk. kl. Hrödk sk. kl. — 28. Barschcz kn. sk. kl.
II. Mĕsačkowe přemĕnjenja.
Njedzela Septuagesim a. S c z .: Dzekaczerjo do w inicy pöskani. M at. 2 0 , 1 — 16. ©
C
5 Njedzela Agathy, knj. martr. 7 33 4 57 WC 7 46 O
7 31 4 59 WC 8 51 D
6 Pöndzela Dorotheje, knj. m.
7
8
9
10
11
7
Wutora Romualda, abta
Srjeda
Jana z Matha, wuzn. 7
Schtwörtk Haplony, knj. martr. 7
Pjatk
t Scholastik!, knjezny 7
Sobota Franc. zeSal.,b.w. E 7
Njedzela Seksagesima.
12
13
14
15
16
17
18
29 5
28 5
26 5
25 5
23 5
S c z .: S y m jo na roschelakej roli.
Njedzela Eulal., knj.; Erhard., b. 7
7
Pöndzela Tita, biskopa
7
Wutora Valenüna, martr.
Faustina a Jovity, m. 7
Srjeda
Schtwörtk Juliany, knj. martr. 7
Pjatk
t Anastasia, martrarja 7
Sobota Simeona, bist. m. :© 7
21 5
19 5
17 5
15 5
13 5
11 5
95
1
3
5
6
8
9 57 III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
11 4
M aczenjo z roulkoho rözka trajace popuschczi
£ skh. r. a zastupja 3. februarja wichory; tola zas so poa posledni bertlk 11. pschinjese Pak deschc^
s h 12 11 khmuri
Pak such, za tym hacz je wetr z dolhoho roje1 19 czora abo z ranja. Z ym a zas pschibjera; mlody
ih
X
Luk. 8 , 4 — 15.
10
11
13
15
17
19
21
P oln y mesaczk 3. febr. rano 6 h. 56 m.
Posledni bertlk 11. febr. dop. 9 h. 31 m.
M lody mesaczk 18. febr. ro noch 3 h. 4 7 m.
P ren i bertlk 24. febr. to noch 10 h. 2 8 m.
2 25
3 28
4 23
5 10
QJt 5 48
üL 6 20
A kh. w.
’J b
M)
J e?
J?
mesaczk pschinjese nowy such a weczo. P otom
zymne roetry njebjo wujasnja a je rjcnje hacz
do könca makoho rözka._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
2. Srojaty dzen. — D o bozeje msche srojecênjo
sroeczkoro a wobkhad.
3. Cyrkroinski srojaty dzen. P o bozej mschi swjeczenjo sroeczkoro k czesczi swj. B iazija a zohnotvanjo schijoro.
v
5. W e Radroorju mesaczna njedzela bratrstroa
Jezusorocje smjertneje stysknoscze k rouproschenju zbözneje smjcrcze.
Njedzela Kroinkwagesima. S c z .: J ez u s zahoji slepoho. Luk. 18, i l — 43.
Ps chi sp. : Radroorske bratrstroo „Jezusoweje smjertneje stysknoscze" dzerzi zjaronu
7 45
19 Njedzela Gabina, meschn. m. 7 8 5 22
zhromadnu cyrkroinsku poboznoscz:
a) küzdy pjatk rano, b) közdu prenju nje7 6 5 24
9 9
20 Pöndzela Eucheria, biskopa
dzelu mesaca popokdnju, c) közdu njedzelu
7
4
5 26
10 29
21 Wutora Maksimiana, biskopa
Po suchich dnach popokdnju, d) njedzelu Po
wschech duschach a pjatu njedzelu posta, na
22 Srjeda t* Popjelna srjeda 7 2 5 28 frtf 11 46
kotrymajz dnomaj je dospokny wotpustk.
23 Schtwörtk * Petra Damiana, b. w. 7 0 5 29 H kh. r. 20. W uzwolny dzen J .S w j a t . bamza Leona X I I I .
24 Pjatk
t*
jap. Z 6 58 5 31 wP 12 57 21. Popoldnju zdali so roschitke wupyschenjo z
^
2 1 22. rooktarjow.
25 Sobota * Tarasia, biskopa
6 56 5 32
Popjelna srjeda. Cyrkroinski srojaty dzen; do
bozeje msche swjeczenjo popjeka a potruschenjo
1. njedzela posta (Jnvokavit). S c z .: J e z u s spytowany. M at. 4 , 1 — 11.
z nim . Poln y pöft, t. r. za dzen jedynkröczne
dospolnc nasyczenjo z roostajenjom mjasnych
26 Njedzela Nestora, bisk. martr. 6 54 5 34 unP 2 55
jedzoro. Tajki pöft je tudy z f * rooznamjenjeny.
3 40
6 53 5 36
27 Pöndzela * Leandra, biskopa
Zapoczatk schtyrcyczidnowskoho
posta a j u t r o w n e j e sporojedze.
4 17
6 51 5 37
28 Wutora * Romana, abta
23. W olözeny pöft, t. r. za dzen jedynkröczne
dospokne nasyczenjo z dowolnosczu mjasnych
Wopomnjenja höbne bitt;.
jedzoro. Tajki pöst m aja z wuwzaczom njedzel
20. W uzwolny dzen J o h o Swjatoscze bamza Leona X I I I . (1878).
wsche dny 40dnowskoho posta, na kotrychz
21. Pöstnicy. Skönczenjo kwasnych a toho runjecza ivjeseloro.
polny pöst njeje, dale soboty wo suchich dnach
a vigilijc psched Srojatkam i, psched srojedzeHdyz je ro m alym rözku czopko, potom w ittcji wuscht w ozybaja.
njem i: srojatexu P etra a Pawoka, swj. M arije
W etram wot polnocy w m alym rözku
donjebjeswzacza a wschech Sw jatych. Tönle
T raw a ro lecze roscze tez na brjözku.
v
pöst je tudy z * rooznamjenjeny.
N a rjany Sroeczk-M arije suchota kcêje; hdyz jeno tclko skönczka sweczi,
24. Srojaty dzen z predowanjom.
^
zo mözesch so na tym z wozom zawröczicz, budze wo zne rojedra doscz.
26. W Drezdzanach w dwörskej cyrkwi
hod^.
boza mscha z woprawjenjom a serbskim predo„ B oh u lubja so cziscze roosebje c jt, kotsiz sebi pscheja mako roazeni a
roanjom.
zacpeczi bycz joho mjeua dla."
S . Franc, ze S a le s .
A
Matija,
5
M r c,
1
2
3
4
Me saczka
Störiczka
ĕ
rm letnik, nta 31 dnow.
skhadz. khow.
h. m. h. m.
Albina, biskopa
Srjeda
Schtwörtk *Simplicia, bamza
Pjatk
t* Kunigundy, khezor.
Sobota * Kazimira, wuzn.
6
6
6
6
48 5
46 5
43 5
41 5
s-"|
39 Hüg
41 HE
43
44
skh. a kh.
h. m.
4
5
5
5
47
12
34
55
2. njedzela posta (Reminiscere). S c z .: J ez u s na Taborje pschekrasnjeny.
M a l. 17, 1 - 9 .
5
6
7
8
9
10
11
Njedzela Gerasima, pustnika (g) 6
6
Pöndzela * Fridolina, abta
Wutora * Domascha z Akw., w. 6
Srjeda
* Jana wot Boha, wuz. 6
Schtwörtk *Franciski, wudowy 6
Pjatk
t* 40 martr. w Seb. 6
Sobota * Roziny, martrarki 6
13
14
15
16
17
18
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
38 5
36 5
34 5
32 5
30 5
28 5
26 5
46
48
50
52
53
55
57
Ä* skh. w.
7 47
8
54
L
10
1
L
11
9
ih
kH skh. r.
12 15
$
I. Hermanki.
1. Njeswaczidlo sk.
4. Wetoschow kn. sk.
6. Nowosalc kl. Stokpin sk. kl. Zahan sk. kl.
Wetoschow kl. Kulow sk.
7. B a rt sk. Dobrokug sk.
8. D obroiug kl. Radeburg sk.
9. Padeburg kl.
11. Z itaw a kl. Lubin „fit. sk.
13. Halschtrow sk. kl. Z itaw a kn. sk. Lubin kl.
Rychwatd sk. kl. Slanknow kn. sk. kl.
14. Laz sk. kl. Krosno kn. sk. R uland sk.
15. Wöspork sk. R uland kl.
18. Zty Kom orow kn. sk.
20. Biskopicy sk. Rychbach sk. kl. Zky Komorow kl.
27. Bjarnacîcy sk. kl. Lubij kn. sk. Pokcznica sk.
M uzakow sk. kl.
28. Barsches kn. sk. kl. Gasyn kn. sk. kl. P icn kn. sk. kl.
29. Jazon ca sk.
30. Kamjenc sk. Zhorjelc sk. Beskow sk.
©
^
3. njedzela posta (Okuli). S c z .: J ez u s wuhna zkoho ducha. Luk. 11, 1 4 — 28. D
12 Njedzela Hrehorja wulk., b. ^ 6 24 5 59 M) 1 17 D
* Eufrasije, knjezny
* Mathildy, kralowny
* Longina, stotn. m.
* Heriberta, biskopa
t* Patricia, biskopa
* Narcissa, biskopa
4. njedzela posta (Lätare).
19
20
21
22
23
24
25
21 6
19 6
17 6
15 6
13 6
10 6
0 J?
1
2
4 qJL
6
8 A
2
3
3
4
4
5
13 III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
1
R jany czas z makoho rözka dale traje; 5. so
41 sczopli a je rjany a m ity poczas hacz do m lomesaczka. T ön 19. merca pschinjese wjele
15 doho
deschcza; 26. je deschc^ popuschczil, ale psche45 menjaty jery czas traje hacz do könca. —
Köre mercskoho prochu je zlota winojty. —
11 Mercska
rosa po Jutrach zmjerznje. — Mercska
S c z .: J ez u s nasyczi z 5 khlebami 5 0 0 0 m uzi.
J a n . 6 , 1— 15.
Njedzela Jözefa,patr.cyrk. G 6 8 6 9 A
Pöndzela * Kuthberta, biskopa 6 5 6 11
6 3 6 13
Wutora * Benedikta, abta
Srjeda
* Oktaviana, m. diak. 6 1 6 15
Schtwörtk * Viktorina a tow., m. 5 59 6 17
Pjatk
t* Gabriela, arcjandz. 5 56 6 18
Sobota * Přizj. 8. Marlje 5 54 6 20 jwř
5. njedzela posta (Judika).
26
27
28
29
30
31
6
6
6
6
6
6
kh. w.
7 57
9 20
10 36
11 45
kh. r.
12 45
S c z .: Zidza chcedza Jezusa kamjenjowacz.
J a n . 8 , 4 6 — 59.
Njedzela Haschtala, martr. H 5
5
Pöndzela * Ruperta, biskopa
5
Wutora * Guntrama, krala
Srjeda
* Viktorina, martrarja 5
Schtwörtk * Kwirina, martrarja 5
Pjatk
f*7boloscz. s. M ar. 5
52 6
50 6
47 6
45 6
43 6
41 6
22
24
25 HE
27 HE
29
31
Wopornnjenja Hödrre dny.
2. Narodny dzen^Joho Sw jatoscze bamza Leona X I I I . (1810).
20. Zapoczatk nalecza. D zen a nöc so runataj.
31. Kralowska renta.
1
2
2
3
3
4
P o ln y mesaczk 5. merca w nocy 1 h. 3 7 m.
Posledui bertlk 12. merca w nocy 10 h. 2 5 m.
M lody mesaczk 19. merca pop. 1 h. 15 m.
P ren i bertlk 26. merca pop. 2 h. 31 m.
35
16
49
16
39
0
kurjawa w lecê tuukawa.
1., 3. a 4. Kwatember abo suche dny; 1. a 3.
polny, 4. wolözeny pöst.
5. Njedzela po suchich dnach.
19. Cyrkwinski swjaty dzen.
25. Pschikazany swjaty dzen z nyschporom. P o potduju po nyschporje so boße m artry a
swjeczata na woltarjach z fijalkojtej pkachtu
zawescheja.
26. Njcdzela czerpjenja. W Radw orju titularny
swjedzen bratrstwa „Jezusow eje smjertneje
stysknosczc" a dospokny wotpustk.
Jadrjeschka.
Z a j u t r o w n u s p o w j e d z : „Nasch lekar
(B öh ) je wschohomöcny a hoji nasche rany tat,
zo po joho lekarstwach ant bluzny njezawostanu."
S . Hawschtyn.
„Wscho skutkowanjo, kotrez je Khrystus ze
swojej smjerczu na kschizu dokonjak, namakamy
we közdej Bozej mschi."
S . Domasch z Akwina.
,,B oh a luboho Knjeza nosycz w horcze z rjanym i skowami, joho nosycz we wutrobje z poboznym i pohnuwanjemi, njeje hischcze doscz; ale
joho nosycz — kaz S im e o n — na rukomaj z
dobrym i skutkami."
S . Franc, ze S a le s .
6
H a p ry l,
Skö,iczka
jutrow nik, ma 30 dnow.
skhadz. khow.
h. m. h. m.
1 Sobota
5 39 6 31
* Hugona, biskopa
6. njedêla posta (P a lm aru m ).
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
h.
m.
4 19
S c z .: Jezusow y skawny pucz do Jeruzalem a.
M at. 2 1 , 1— 9.
Njedzela Bolmonczka; Franc. 5
Pöndzela * Richarda, bist. © 5
Wutora * Jsidora, bist. wucz. 5
Srjeda * Vincencia Ferrer., w. 5
Schtwörtk t* Zeleny schtwörtk 5
5
Pjatk
1-*Wulki Pjatk
Sobota f* Jutrowna sobota 5
J u try .
M esaczka
sř'!
Äa skh. a kh.
36 6
34 6
31 6
29 6
27 6
25 6
23 6
33
34
35
37
39
41
42
jf 4 39
jf skh. w.
£
iH
sh
7 51
8 59
10 6
11 9
skh. r.
S c z .: J e z u s je w ot smjercze stanyk. M ark. 16, 1 — 7.
5
Njedzela Jutrowiilöka
Pöndzela Jutrow na pOntiž. 5
Wutora Jutrowna tont. C 5
5
Srjeda
Julia I., bamza
Schtwörtk Hermenegilda, kr. m. 5
Pjatk
t Tiburcia, m.; Lidw. k. 5
Sobota Basilissy a Anastas.,m. 5
20 6
18 6
16 6
14 6
11 6
96
86
44
46
48
49
50
52
54
12
j ? 12
JE? 1
sr 2
Qj 2
3
3
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
Akacia, b.; Fruktuosa 5
Aniceta, bamza
D 5
5
Baldina, biskopa
Timona,m.; LeonalX. 4
Theotima, martrarja 4
f Leb. a hozdz.K.; Ansel. 4
Sotera a Kaja, b. m. 4
©
C
®
H
P oln y mesaczk 3. hapryla Pop. 6H . 4 4 m.
Posledni bertlk 11. hapryla dop. 7 h. 2 8 m.
M o d y mesaczk 17. hapryla w noch 10 h. 36 m.
P ren i bertlk 25. hapryla dop. 7 h. 5 4 m.
7
58
39
15 III. Wjedro po mĕs. premĕnjenju.
44
D u je-li wetsik 3. hapryla z poknocy abo wjeso w uw jedri, duje-li Pak z poldnja abo
10 czora,
krötkoho wjeczora, pschinjese polny mesaczk nowy
36 deschcz; 11. wetr z deschczom; 16. so wuwjedri
1. njedzela po Jutrach: Beka njedzela abo mkode J u try (K wasim odogeniti).
S c z .: J e z u s so Domaschen z;ewi. J a n . 2 0 , 1 9 — 31.
16
17
18
19
20
21
22
I. Hermanki.
1. Budyschin sk. kl. K alaw a kn. sk. Trebule kn.
sk. fl. o len.
3. K ulow ft. kl. Luboraz kn. sk. kl. Lukow kn. sk.
6. Njeswaczidlo sk. Rum burg sk. kl.
11. Scherachow kl.
12. Dzeze sk. kl.
14. R uland sk.
17. Wöspork sk. Kinspörk sk. Wostrowc kl. P öckowy kl.
19. Radeberg sk.
20. Radeberg kl.
22. Drewk sk. kl.
„
,
24. M ikoraz sk. kl. Zarow kri. sk.
2 4 . - 7 . meje Lipsk (jutrow na masa; 2 4 .— 30.
betnarski tydzen, 1,— 7. meje masa).
25. D am na sk. kl. B rody sk. kl.
29. Zky Kom orow kn. sk. Wetoschow kn. sk.
6 6 56 *< 4 1
4 6 57
kh. w.
8 9
1 6 59
59 7 0
9 23
57 7 2 /irtf 10 29
55 7 4
11 25
53 7 6
kh. r.
a zastupi 17. rjany naletny czas; 25. zas wetry
z deschczom. —
.
Czopke deschcze w haprylu lubja dobre zne.
— C zim zaze w haprylu hlohonc kczeje, czim
prjedy do Jakuba budza zne.
2. D o bozeje msche swjeczenjo bokminy a wobkhad. Passion swj. M ateja.
4 . Passion swj. Marka.
5. Passion swj. Lukascha.
6. Cyrkwinski swjaty dzen. B oza m artra z bekej
ptachczic^ku zaweschena. Prenje swj. wopra2. m ebM a po Jutrach (M iserikordias). S c z .: J e z u s dobry pa tyr.
wjenjo dzeczi. P o „G loria" zwjazanjo zwonow.
J a n . 10, 1 1 — 16.
P o bozich skuzbach wotkrywanjo woktarjow.
12 11 7. B o za m artra z czornej pkachcziczku zawe
23 Njedzela J u r i j a , m.; Adalb. 4 50 7 7
schena. Ceremonije. Wotkrhcô a czesczenjo
24 Pöndzela Fidele ze Sigmar., m. 4 48 7 9 -E- 12 48
Jezusow oho swj. kschiza. Predow anjo. B oza
mscha z pschedpschezohnowanym woporom .
1 17
25 Wutora M arka, sczenika H 4 47 7 10 ■
1tu t'*
Passion sw j.J a n a . Wobkhad z B ozim Czekom
1 42
26 Srjeda
Kleta a Marcellina, m. 4 45 7 12
k bozomu rowej. Nyschpor.
4 43 7 14 wr 2 4 8. D o bozeje msche zohnowanjo wohenja, jutrow27 Schtwörtk Anastasia, bamza
neje swecy a kschczenskeje wody. Pschi „G loria"
2 24
28 Pjatk
-j-Pawoka wot kschiza 4 41 7 15
wotwjazanjo zwonow . — Wjeczor boze horjestaczo.
2 43
4 39 7 17 £
29 Sobota Petra, martrarja
9. V id i aquam . Dospolny wotpustk. Procesiony
3 . njedzela po Jutrach (J u b ilate). S c z .: J e z u s ryczi w o swojim wotendzenju.
„kschizerjow" w Khrösczicach, Kulowje, R alJ a n . 16, 1 6 — 22.
bicach, Njebjelczicach a W otrowje.
Pschikazany swjaty dzen.
30 Njedzela Zakitar. s. Jöz.; Khat.4 37 7 19 j f
3 2 10.
11. S w ja ty dzen. Procesiony do Rözanta dzeja.
25. Cyrkwinski swjaty dzen. Pröstny wobkhad.
fiobitc bttÖe
1 . Dawk za wopalensku pokladmcu.
Iadrjeschko.
4 . Narodny dzen J o h o Mikoscze biskopa Franca (1 8 1 1 ).
17. Dow olenjo kwasnych wjeselow.
„ J e n a B oza mscha placzi tak wjele, kaz wopor
2 3 . N a rod n y dzen J o h o M ajestoscze krala A lberta (1 8 2 8 ).
na kschizu."
S . Khrysostomus.
7
M
e
7
8
9
10
11
12
13
Sköriczka
.
Me saczka
skhadz. khow. u ? " t skh. a kh.
■SiS
m. h. m. SS L h. m.
ma 31 dnow. h.
Filipaa Jatuba, jap. 4
r ö z o w n ik ,
1
2
3
4
5
6
j a
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
Athanasia, bisk. wucz. 4
Narnak.s. kschiza © 4
Floriana, m.; Moniki 4
4
t Pia V ., bamza
Ja n a psched lacz. wrot. 4
35 7
33 7
31 7
29 7
28 7
26 7
21
22
24
26
27
29
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota -
Staniskawa, bisk. m. 4
Zjewjenjo s. Michaka 4
Hrehorja z Naz., b. w. 4
Äntonina, biskopa C 4
4
Mamerta, biskopa
t Nerea;Pankracia,m. 4
4
Servacia, biskopa
24 7
22 7
20 7
19 7
17 7
16 7
15 7
30
31
32
34
36
37
39
£
I+Z
sh
M )
3 24
3 48
skh. w.
9 2
10 2
10 55
’M o
4 . njedzela po Jutrach (Kantate). S c z .: J e z u s lubi Ducha swjatoho.
J a n . 16, 5 — 1 4
J f
Q Jt
jQ L
11 39
skh. r.
12 16
12 48
1 14
1 38
2 3
5. njedzela po Jutrach (R ogate). S c z .: J e z u s napom ina k modlenju.
J a n . 16, 2 3 — 30.
14
15
16
17
18
19
20
Njedzela Bonifacia, martrarja 4 14 7 40
Pöndzela Jsidora, röln.; Sofije 4 12 7 41
Wutora Jana z Nepomuka, m. 4 11 7 43
Srjeda
Paschala Bayl., w. D 4 9 7 44
4 8 7 46
Schtwörtk Božoho spĕda
Pjatk
f Petra Celestina, bmz. 4 7 7 47
Sobota Bernardin.Senensk., w. 4 5 7 49
«HP
Njedzela Feliksa wot Kantal., w. 4 4 7 50
Pöndzela Emilia; Julije, knj. m. 4 2 7 52 Wutora Gottharda,b.; Desider. 4 1 7 53
Srjeda
S.Mar.pomoc.kschescz. 4 0 7 54 s «
Schtwörtk Hrehor.VII.; Hörb. H 3 59 7 55 W C
Pjatk
t Filipa Neria, wuzn. 3 58 7 56
Sobota * Mar. Madl. w. Pazz. 3 57 7 57 £
Sw jatki.
28
29
30
31
11 16
11 44
kh. r.
12 7
12 28
12 48
1 7
S c z .: Schtöz B oha lubuje, joho kaznje dzerzi. J a n . 14, 2 3 — 31.
Njedzela Swjatkowiiiöka 3
Pöndzela Swjatk. pondźela 3
Wutora Swjatkow. wutora 3
Srjeda
t* Angele Merici, knj. 3
56 7 59 £
55 8 0 £
54 8 1
53 8 2
Wopomnjenja fldbitc dny.
1. Wakpory.
14. Kschizowny tydzen.
17. Zaczmiczo skönczka (zapoczatk rano po 7 hodz.).
©
C
O
)
P o ln y mesaczk 3. meje dop. 9 h. 2 9 m in.
Posledni bevtti 10. meje pop. 1 h. 3 2 m in.
Mkody mesaczk 17. meje dop. 8 h. 3 0 m in.
P ren i Bertis 25. meje w noch 1 h. 39 m in.
Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
2 28 III.
_ Wjetscha pokojca meje je njelubozna. 3. psche2 55 menjate; 10. wjele deschcza; deschcz drje wopschetola tez 17. hischcze pschemenjate, hacz so
3 28 stanje,
blize k 25. wuwjedrr a rjany czas zastupi. —
kh. w.
Mejske hrim anja bura wjesela. — Mejske roje
drohe. — Schtöz do Wakpory naroscze, to
9 11 zkota
po Wakporje zas zahinje. — Kaz dokho zaby
10 2 do J u r ja rjechtaja, ta t dokho Po J u r ju mjelcza.
10 43
6. njedzela po Jutrach (Eksandi). © c i : J e z u s ryczi w o swjatym Duchu
troschtarju. J a n . 15, 26 — 16, 4.
21
22
23
24
25
26
27
~l~ JH onw ftiłki
1. B a rt sk. kl. Rakecy kl. R am now sk. fl. Zty
Kom orow kl. Wetoschow kl.
2. Zarow wokm.
3. Njeswaczidko sk.
6. Budyschin sk. Dobrokug sk.
8. Biskopicy kl. Radm ericy sk. kl. Luboraz kn.
sk. kl. Lukow kn. sk. Z ahan sk. kl.
9. Lukow kl. R uland sk.
10. Minakak sk. Polcznica sk. R uland kl.
11. Beskow sk.
12. Peskow kl.
13. Z itaw a kn. sk. K alaw a kn. sk.
15. Lubij sk. kl. Kamjenc sk. kl. Wojerecy sk. kl.
K alaw a kl.
20. Lubin kn. st. Trebule kn. sk.
22. Biskopicy sk. Wöspork sk. Kinspörk sk.
Skanknow kn. sk. kl. Lubin kl. Gasyn kn.
sk. kl. Hrödk sk. kl.
.
23. Kinspörk kl. Barschcz kn. st. kl.
24. Radeburg sk. R um burg kl.
30. W olbramech sk. kl. Kulow sk. kl.
1
1
2
2
27
49
15
47
Pschedsp.: W meji je mejski nyschpor w B udyschinje, W otrowje, M arijnej Hwezdze, Khrösczicach,
Njebjelczicach, Rözencze a Kulowje.
1. S w ja ty dzen z predowanjom.
3. S w ja ty dzen z predowanjom.
6. Cyrkwinski swjaty dzen zakitarstwa cykeje
biskopskeje wosady.
1 5., 16. a 17. Wobkhady kschizownoho tydzenja.
18. Pschikazany swjaty dzen. 5ßo sczenju zdalenjo
horjestacza, jutrowneje swecy a zaweschenoho
kschiza.
21. W e dwörskej cyrkwi w Drezdzanach serbske
predowanjo.
26. W e W otrowje rano (po % 6 hodz.) wotkhad
procesiona do Krupki.
27. SobotapschedSw jatkam i. V igilny (wolözeny)
Post. W obnowjenjo dupy.
29. Pschikazany swjaty dzen.
30. S w ja ty dzen. Procesiony do R özanta dzeja.
31. Post suchich dnow abo kwatember. P oln y pöst
(jenokröczne nasyczenjo a zdzerzenjo mjasnych
jedôw).
Jadrjeschko.
„Wulke kralestwo wobsynje, schtöz m a swoju
wutrobu w m ocy."
S . Bernard.
Junij,
fnraznik, ma 30 dnow.
Skö nczka
skhadz. khow.
h. m. h. Ist.
1 Schtwörtk Juvenc.; Pamfilia <A 3 52 8
2 Pjatk
t* Marcellina; Bland. 3 51 8
3 Sobota * Paule, knj. martr. 3 50 8
1. njedzela po Swjatkach.
4
5
6
7
8
9
10
M.ffaczka
skh. a kh.
h. m.
4 ‘Mo skh. W.
5 Wo 8 49
6X
9 38
S c z .: Wupöskanjo japoschtokow. M at. 2 8 , 1 8 — 20.
Njedzela Najswj. Trojicy 3
Pöndzela Bonifacia, bist. martr. 3
3
Wutora Norberta, biskopa
3
Srjeda
Roberta, abta
Schtwörtk Božoho Ćĕła C 3
t Prima a Felician., m. 3
Pjatk
Sobota Marhaty, kralowny 3
50 8 6 Je?
50 8 7 qJL
50 8 8 qM
49 8 9 A
49 8 10 j<L
48 8 10 He»
48 8 11
10 18
10 51
11 20
11 45
skh. r.
12 9
12 33
2. njedzela po Swjatkach (1 . po S . T rojicy). S c z .: Pchirunanjo wo wulkej
wjeczeri. Luk. 14, 1 6 — 24.
11
12
13
14
15
16
17
Njedzela Barnabasa, japoschtola 3
Pöndzela Jana wot s.Fakunda,w. 3
Wutora Antonia z Padua, w. 3
Srjeda
Basilia wulk., b. wucz. 3
Schtwörtk Dokh.Boz. Czela D 3
f Benna, bistopa
3
Pjatk
Sobota Montana, wojaka m. 3
47 8
47 8
46 8
46 8
46 8
46 8
46 8
12
13
14
14
14
15
15
18
19
20
21
22
23
24
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
46 8
46 8
46 8
46 8
46 8
46 8
47 8
16
16
16
17
17
17
17
I. Hermanki.
2.
5.
6.
7.
10.
12.
13.
17.
19.
27.
Rnland sk.
Kulow sk.
P icn kn. sk. kl.
Njeswaczidko sk.
Lubin wokm.
Zhorjelc sk. kl. Rychwatd sk. kl.
Krosno kii. sk.
Lubin fit. sk.
Huczina sk. kl. Halschtrow sk. Gubin kn. sk.
Luban kl. M uzakow sk. kl.
Radeberg sk. D am n a sk. kl.
W jeleczin kl. B rody sk. kl.
Rychbach.sk. kl. Drewk sk. kl. Luboraz kn.
sk. kl. Zarow kn. sk. kl.
B a rt sk.
©
C
O
)
Pokny mesaczk 1. junija tvjeczor 9 h. 31 m.
Posledni bertlk 8. junija pop. 6 h. 7 m.
M iody mesaczk 15. junija pop. 7 h. 31 m.
P ren i bertlk 23. junija pop. 6 h. 59 m.
21.
24.
26.
III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
12 58
1 27
2 2
2 43
kh. w.
8 40
9 16
Pokny mesaczk w juniju pschinjese Pak rjany
czas Pak deschcz, za tym hacz 1. junija wjeczor
wetr duje Pak wot poknocy abo w jeczora, Pak
wot pokdnja abo krötkoho wjeczora; 8. rjenje; 15.
pschemenjate; 23. tej preni bertlk mesaca hischcze
wobstajne wjedro ryepschinjese. —
Czopky junij z mokrotu
Njehrozy wschak drohotu.
Hdy^ na swj. T rojicn deschcz jeno pokapa, nie
njedöndze, budze cyke leczo deschcz a pödla sucho;
hdyz Pak bornofnje, za cyke leczo deschcz njeze3. njedzela po Swjatkach (2. po S . T rojicy). S c z .: Pschirunanjo wo zhubjenej schkodzi. — Deschcz na swj. J a n a skazy zito a
wowcy. Luk. 15, 1 — 10.
byrnje pod kosn byto (sczehnje zorno).
Erasma, bisk. martr. 3
Juliany; Gervasia, m. 3
Silveria, bamza martr. 3
Aloisia z Gonzaga, w. 3
3
Paulina, biskopa
t Ediltrudy, knj. kr. H 3
Nar. s. Jana kschcz. 3
w?
wř
HE
£
9
10
10
10
11
11
11
46
11
32
52
11
31
53
4. njedzela po Swjatkach (3 . po S . T rojicy). S c z .: B ohaty popad rybow.
Luk. 5 , 1— 11.
25
26
27
28
29
30
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
3 47 8
Wilhelm«, abta
Jana a Pawoka, m. 3 48 8
3 48 8
Ladiskawa, krala
3 49 8
* Leona II., bmz.
Pĕtra a Pawoła, j. 3 49 8
t Wopomnj. s. Pawoka 3 49 8
Wopomnjenja Höbne bitt).
21. Zapoczatk lecza. Najdlejschi dzen z najkrötschej nocu.
27. S y d o m spancow.
.
30. Kralowska rento.
■
17 £ kh. r.
17
12 16
17 r 6! 12 44
17 ’Mo 1 20
17 Wh 2 5
17
3 0
2.
3.
4.
7.
8.
15.
16.
24.
28.
29.
Pokny pöst suchich dnow.
W olözeny pöst. Könc jutrowneje spowjedze.
Zasy A sp erg es m e.
Nyschpor z B ozim pozohnowanjom.
Pschikazany swjaty dzen ze swjeczenjom pschez
8 dnow. Swjedzenski wobkhad z B ozim Cêkom
k schtyrjom woktarkam.
Cyrkwinski swjaty dzen popokdnju z wobkhadom z B ozim Czeiom.
Sw jcdzen swj. B en n a, patrona diöcesy a
serbskoho kraja. Tez swjedzen najswjeczischeje
W ntroby Jezusoweje.
S w ja ty dzen.
B igiln y (wolözeny) pöst.
Pschikazany swjaty dzen. Dospokny wotpustk
dla kschesczanskeje wnczby.
Äadrjeschka.
„B öh zada wot nas sweru wjele böle we
makych wecach, kotrez je nam dowerik, dyzli zo
ze zadoscû so horim y za wulkimi wecami, kotrez
wot nas njewotwisuja."
S . F r . ze S a le s.
„Zakon B o zi njesudzi skutk, ale znntskowne
zmyslenjo."
S . B asilius.
„ S y - li w c z e r a so zabkudzik, wröcz so
dzensa."
S . Hawschtyn.
r
Julij.
p r a z n ik ,
1 Sobota
ma 31 dnow.
Slönczka
M rsaczka
skhadz.! khow. -s* '! skh. a kh.
Ä o
h. m. ] h. m.
h. m.
^Theobalda, pustn. @|3 50|8 16
skh. w.
" 5. njedzela Po Swjatkach (4. po S . T rojicy). S c z .: Spraw noscz farizejow.
M at. 5, 2 0 — 24.
2
3
4
5
6
7
8
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
Domapyt. s. Marije 3
3
Anatolia, biskopa
Prokopa, abta; Berty 3
Cyrilla a Methodija,w. 3
Dominiki, knj. inartr. 3
sPulcherije,knj.khz.E 3
Khiliana; Hilzbjety 3
51 8
52 8
53 8
53 8
54 8
55 8
56 8
16
15
15
15
14
14
13
Qj
LZ
A
A
He»
8
9
9
10
10
11
11
51
22
49
14
38
4
32
I. Hermanki.
1.
3.
5.
7.
8.
10.
11.
12.
17.
18.
19.
22.
24.
27.
©
6. njedzela po Swjatkach (o. po S . T rojicy). S c z .: J e z u s nasyczi ze 7khlebam i (£
4 0 0 0 m uzi. Mark. 8, 1 — 9.
©
skh. r. )
9 Njedzela Veroniki w. Jul., knj. 3 57 8 12
10 Pöndzela Rusiny a 76t.; Felicit. 3 57 8 12 fr# 12 4 ©
rfř
11
12
13
14
15
Wutora Brikcia, bist. martr. 3 58 8 11 fHf 12
Jana Gualberta, abta 3 59 8 10 m ? 1
Srjeda
2
Schtwörtk M arhaty, knj. martr. 4 0 8 9
3
t Bonaventury, bist. w. 4 2 8 8
Pjatk
4
3
8 7
kh.
Sobota Hendricha 11., krala D
n
n
Njedzela S. Marije na Karmel. 4 4 8 6 HE 8
4 5 8 5 HE 8
Pöndzela Aleksia, wuzn.
4
68 4
8
Wutora Kamilla z Lellis, w.
9
Vincencia z Paula 4 8 8 3
Srjeda
9
Schtwörtk Hieronyma Aemiliana 4 9 8 2 w
9
t Praksedy, knjezny 4 10 8 0 a
Pjatk
Sobota Marije Madleny 4 12 7 59 * 10
' 8. njedzela
23
24
i 25
26
27
28
29
14
38
58
17
37
57
19
S c z .: Njesprawny nuknicar.
po Swjatkach (7. po S . T rojicy).
Luk. 16, 1 — 9.
Njedzela Apollinar., b. Libor. H 4
Pöndzela Khrysüny, knj. martr. 4
Wutora Jakuba starsch., jap. 4
Srjeda
Hany, maczerje s. M. 4
Schtwörtk Pantaleona, lekarja m. 4
Pjatk
fViktora; Jnnocenc.,b. 4
4
Sobota Marthy, knjezny
13 7
15 7
16 7
17 7
18 7
20 7
22 7
P oln y mĕsaczk 1. julija dop. 7 h. 6 m.
Posledni bertlk 7. julija w uocy 10 h. 5 0 m.
M o d y mĕsaczk 15. julija dop. 7 h. 59 m.
P ren i bĕrtlk 23. julija dop. 11 h. 15 m.
Pokny mesaczk 30. julija pop. 2 h. 5 9 m.
28
P otny mesaczk hrozy z toetrom a deschczom;
21 tola so wuwjedri a je wot 7. rjany czas; mkody
15. pschinjese wetry z deschezom; 23. hri20 mesaczk
manja a wjele deschcza; tez dale wostanje pschew. mĕnjate. —
7. njedzela po Swjatkach (6. po S . Trojicy). S c z .: l.Zrofetojo we wowczich
drastach. M at. 7, 15 — 21.
16
17
18
19
. 20
21
22
Zky Komorow kn. sk. Lukow kn. sk.
ûska sk. kl. Dzeze sk. kl. Kulow ji. Zky
Komorow kl.
Njcswaczidko sk.
R ulaud sk.
K alaw a kn. sk. Lubin kn. sk.
Biskopicy sk. K alaw a kl. Trebule kn. sk. kl.
Barschcz kn. sk. kl.
Minakak sk.
Lubij kn. sk. Polcznica sk.
Pokcznica kl.
Radeburg sk.
Z itaw a kn. sk.
Wöspork sk. v
Kamjenc sk. Z arow kn. sk.
57 & 10 45
56
11 17
55 r t 11 55
54 3b kh. r.
53
12 44
51
1 44
50
2 55
J eliz o na dom apytanja s. M arije deschczuje,
traje deschcz 4 njedzele. — J e -li tsi dny do J a
kuba ijenje, wobkruczi so zito. — N a s. Jakuba
wschitcy czakaja (dokelz zne pschinjese); s. Janej
pak do woczow hladaja, hacz tola Jakub njeje
(na peskach).
2.
13.
16.
22.
25.
26.
28.
30.
31.
S w ja ty dzen. Proeesiony do Rözanta dzeja.
Lubjeny swjaty dzen Njebjelczanskeje wosady
z predowanjom a z wobkhadom wokoko polow.
Sw jedzen skapulira.
S w ja ty d M . Kermuscha we Schpitalu.
S w ja ty dzen.
Cyrkwinski swjaty dzen.
W uzwolny dzen budyschinfloho tachanta
Franca. (1875.^1
R ano w ^/zOhodz. wotkhad procesiona z Khrösezie k swjatej Hanse, do F ilip sd orfa a Rum burga.
Rano w 1j26 h. wotkhad procesiona z Budyschina do Rum burga.
Jadrftschka.
„O czlowjecza wutroba, o wboha wutroba, o
9. njedzela po Swjatkach (8. po S . Trojicy). S c z .: J ez u s pkaka na
wutroba polna horja, podeîschezaua z bolosczu,
Jeruzalcm . Luk. 19, 4 1 — 47.
kak budzesch so nehdy wjeselicz, hdyz budzesch
pschepjelnjena
z njebjeskej radosezu."
30 Njedzela Abdona aSenn., m.<I 4 23 7 49
skh. w.
S . A n selm u s.1
„W e wschech skutkach njech so közdy prascha:
31 Pöndzela Jgnacia z Lojola, wuz. 4 24 7 47
7 51
B y ty tat czinik, dyrbjak-li netkle wumrjeeV?"
Wopornnjenja hödne dny.
v
S . Bernard.
15. D zelm ja japoschtolow. — 22. Zapoczatk psyczich bitoro. — 28. W u„Wulke zlo je lenjoscz; wona czini, zo za
zwolny dzcn budyschinskoho tachauta Franca (1875).
czezke masch, schtoz je lohke." S . Khrysostomus.
«X
10
A u g u s t,
Slöliczka
I. Hermanki.
Mesaczka
2.
skhadz. khow. t f skh. a kh. 5.
7.
z n je n e ,
h. m. h. m. "ä'g, h. m.
8.
1 Wutora S. Petra w rjeczazach 4 25 7 45
8 17 14.9.
2 Srjeda
Alfonsa z Liguori, w. 4 26 7 43
8 43 15.
3 Schtwörtk Namak. s. Schczepana 4 28 7 41
9 9 16.
17.
4 Pjatk
t Dominika, wuznaw. 4 30 7 40
9 36 18.
19.
5 Sobota S . Marije na snehach 4 31 7 39 irtf 10 8 21.
10. njedzela po Swjatkach (9. po S . T rojicy). S c z .: Aarizej a ckönik
23.
we tem plu. Luk. 18, 9 — 14.
24.
6 Njedzela Pschekrasnj. Khryst. C 4 33 7 37 rff 10 45 26.
7 Pöndzela Natuscha, biskopa 4 35 7 35 uMt 11 28 28.
29.
8 Wutora Cyriaka, martrarja 4 36 7 33 1w? skh. r. 30.
9 Srjeda
Khetana, wuznaw.
4 37 7 32
12 17 31.
ma 31 dnow.
10 Schtwörtk Law rjm ca, martr. 4 38 7 30
11 Pjatk
fSusanny, m.;Filum. 4 41 7 28
12 Sobota Klary, kujezny
4 43 7 26
M
n
1 13
2 15
3 20
11. njedzela po Swjatkach (10. po S . T rojicy). S c z .: J e z u s wustrowi
hkuchonemoho. Mark. 7, 3 1 — 37.
13
14
15
16
17
18
19
Njedzela Hipol.; I . Berchm.D 4
Pöndzela * Eusebia, meschn. m. 4
Wutora DonjeTb.wz.s.Mar. 4
Srjeda
Hyacintha, meschn. 4
Schtwörtk Liberata, abta
4
Pjatk
t Heleny, khez.wudowy 4
Sobota Sebalda,w.; Ludw.,b. 4
45
46
47
49
50
52
53
7
7
7
7
7
7
7
24
22
20
18
16
14
12
st
st
St
if
jf
Njedzela Bernarda; Joach., w. 4 54 7 11 i h
9 18
Pöndzela J.Franciski w Chantal. 4 56 7 9 kH 9 53
10 36
Wutora Timothea, martr. H 4 58 7 7
11 29
Srjeda
Filipa Benicia, wuzn. 5 0 7 4
kh. r.
Schtwörtk Bartromja, japoscht. 5 2 7 2
12 32
Pjatk
5 37 0
f Ludwika, krala
1 45
Sobota Zefyrina, bamza
5 4 6 58
13. njedzela po Swjatkach (12. po S . T rojicy). S c z .: Dzesaczo wusadni
muzscy. Luk. 17, 1 1 — 19.
27
28
29
30
31
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Jözefa z Kalasanca, w. 5 6 6 56 •Qj 1 3 5
Hawscht., bisk. wcz. <I 5 8 6 54
skh. w.
Jana kschczen. sczatoho 5 10 6 52 A
6 43
Rozy Limanskeje, knj. 5 11 6 50 >*» 7 9
7 38
RaimnndaNonnata,w. 5 12 6 48
Woponmjeitja Hödne dny.
23. Könc psyczich dnow.
II.
®
)
©
\
Mĕsačkowe přemĕnjenja.
Posledni bertlk 6. augusta rano 5 h. 11 m.
Mkody mesaczk 13. augusta w noch 10 h. 8 m.
P ren i bertlk 22. augusta w noch 1 h. 5 3 m .
P o ln y mesaczk 28. augusta w noch 10 h. 1 6 m.
kh. w. III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
W auguscze so na khwilu wuwjedri, tola 6.
7 4
zastupi nowy deschcz; Potom Pak je pschez cyky
7 24 mesac hacz do könca rjeuje. B udza da-li B öh
7 44 rjane zne. —
W etry z poknocy w auguscze wobstajny rjany
8 4 czas weschcßa. N a mnohe hrim anja w auguscze
8 25 masch mokru zym u woczakowacz. — S u - li w au
guscze sylne rosy, tez wjedro najböle rjane wot
8 49 stanje.
12. njedzela po Swjatkach (11. po S . T rojicy). S c z .: Mikoscziwy Sam aritan .
Luk. 10, 2 3 — 37.
20
21
22
23
24
25
26
Njeswaczidko sk.
Budyschin sk. kl. Lubin kn. sk.
Kinspörk sk. K ulow sk. kl.
B a rt sk. Laz sk. kl.
Z ly K om orow.kn. sk.
G ubin kn. sk. Zahan sk. kl. Skanknow kn. sk. kl.
Dobrokug sk.
Dobrokug kl. Wulke Zdzary sk. kl.
Beskow sk.
Beskow kl.
R uland sk. Wetoschow kn. sk.
Zhorjelc sk. kl. Pokcznica sk. Gasyn kn. sk. kl.
Ruland kl. Rum burg sk. kl. Wetoschow kl
Radeberg sk.
Halschtrow sk. kl. Hrödk sk. kl.
Barschcz kn. sk.
Wöspork sk. kl. Luban kl. Lukow kn. sk.
Lukow kl. B rody sk. kl.
J azon ca sk.
Trebule kn. sk.
2. W klöschtrje M arijnej Hwezdze a w R um burgu dospokny wotpustk „Porciunkula".
10. S w ja ty dzen.
14. V igiluy (wolözeny) Post. R ano w 7 hodz.
wotkhad procesiona z Khrösczic do W ölm sdorfa.
v
15. Pschikazany swjaty dzen. D o bozeje msche
swjeczenjo zelow.
20. W klöschtrje M ar. Hwezdze dospolny wotpustk.
W Radw orju dospokny wotpustk a kermuschka.
24. S w ja ty dzen. W Njebjelczicach dospokny wot
pustk bratrstwa s. Bosczana.
27. Tez swjedzcn najcziscz. W utroby s. M arije.
W Brunjowje dospokny wotpustk.
Äadrjcschka.
„Porok zlych je khwalba za dobrych."
S . Hieronym us.
Kejzor Korla V . so közdy dzen, tez tue wöjnskim czasu, hodzinu dokho modlesche. Nehdy da
so zapöskanc druhoho krala wopowjedzicz, a da
kejzorej wozjew icz, zo so wo wazne naleznoscze
jedna. T u jomu da kejzor wotmokwicz: „T ez ja
netto zanu snadnu naleznoscz dopjelnicz nitnom,
dokelz z B ohom jednam."
L
11
September,
poznjenc, ma 30 dnow.
1 Pjatk
2 Sobota
t Egidia, abta
Schczepana, krala
Slörlczka
Mesaczka
skhadz. khow.
h. m. h. m.
5 13 6 46
5 15 6 43
rř
rř
14. njedzela po Swjatkach (13. Po S . T rojicy). S c z .: Nichts njemöze
dwem aj knjezomaj skuzicz. M at. 6 , 2 4 — 33.
3 Njedzela
4 Pöndzela
5 Wutora
6 Srjeda
7 Schtwörtk
8 Pjatk
9 Sobota
S . Jandz. pestonow 5
Rozal.Palerm., knj. E 5
Lawrjenca Jusümana 5
5
Albina, biskopa
Reginy, knjezny
5
t Ńaroda s. Marije 5
Gorgonia, martr.
5
17 6
18 6
20 6
22 6
23 6
25 6
26 6
41
38
36
33
31
29
27
itN? 9 26
urtP 10 15
flrtf 11 9
ftk skh. r.
12 10
1 13
2
17
E
15. njedzela po Swjatkach (14. po S . T rojicy). S c z .: M orw y mlodzenc
we N aim . Luk. 7, 11 — 16.
10
11
12
13
14
15
16
Njedzela M jena s. M arije 5
Pöndzela Miklawsch a Tolentinsk. 5
Wutora Guidona, wuznaw.D 5
Srjeda
Materna, biskopa
5
Schtwörtk Powysch. s. kschiza 5
Pjatk
t Nikomeda, martr. 5
Sobota Kornel. a Cypriana, b. 5
28 6
30 6
32 6
33 6
34 6
36 6
37 6
25
22
20
17
15
13
11
Njedzela 7 bolosczow s. Marije 5
Pöndzela Domascha z Villanowa 5
Wutora Januaria, bisk. martr. 5
Srjeda
t* Eustachia, martr. Z 5
Schtwörtk Mateja, japoschtola 5
Pjatk
t* Mauricia, martr. 5
Sobota *Thekle, knj.; Lina,bz. 5
39 6 9 jr*i
41 6 7 Wo
42 6 5
43 6 3
44 6 1
46 5 58
48 5 56 Qj
7 55
8 33
9 21
10 18
11 25
kh. r.
12 39
17. njedzela po Swjatkach (16. po S . T rojicy). S c z .: Najwjetscha kaznja
we zakvnju. M at. 22, 54— 46.
24
25
26
27
28
29
30
Njedzela S. Mar. wo wukupj. j. 5
Pöndzela Viktora, m.; Kleosy 5
Wutora Justiny, martrarki
5
Srjeda
Kosmy aDamian.m.<A 5
Schtwörtk Wjacskawa, wöjw. m. 5
Pjatk
f Michala, arcjandz. 5
Sobota Hieronyma, meschn. w. 5
50 5
51 5
53 5
55 5
57 5
58 5
59 5
ZSoponmjenja hödne dm-.
23. Zapoczatk nazym y.
30. Kralowska renta.
Dzen a noc so runataj.
Ginspörk sk. Z itnw a kl.
Z itaw a kn. sk. Kulow sk.
Njeswaczidio sk. D am n a sk. kl.
M uzakow sk. kl.
Wokbramecy sk. kl. Ruland sk.
K alaw a kn. sk.
Biskopi^y sk. Nowosalc kl. K alawa kl. Dzeze
sk. kl. Zarow kn. sk. kl.
13. Radcburg sk.
14. Radeburg kl.
16. Drewk sk. kl. Lubin kn. sk.
18. Kamjenc sk. kl. W ostrowc kl. Rychbach sk. kl.
Lubin kl.
20. Radeberg sk.
21. B a rt sk. kl.
2 5 . Biskopicy kl. Wojerecy sk. kl. G ubin kn. sk. kl.
Stanknow kn. sk. kl. Trebule kn. sk. kl. a len.
2 5 .— 8. okt. Lipsk (Michakska m asa; wot 25. sept.
hacz 1. okt. betnarski tydzcn, 2 . - 8 . okt. masa).
27. Polcznica sk.
28. Polcznica kl.
29. W jeleczin kl.
30. Huska sk. kl.
3 22
^ Poslcdni bertlk 4. septembra pop. 2 h. 2 4 m.
WC 4 26 © M lody mesaczk 12. septembra pop. 1 h. 56 m.
kh. w. | P ren i bertlk 20. septembra pop. 2 h. 26 m.
6 10 < I Poknh mesaczk 27. septembra rano 6 h. 8 m.
£
6 31
£
III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
6 55
if
Zapoczatk septembra je rjany a czoply; wot
r 1! 7 21 4. pokhmnrjene a pschemenjate; 12. wjele deschcza;
16. njedzela po Swjatkach (15. po S . T rojicy). S c z .: J e z u s wustrowi
wodukawoho. Luk. 14, 1 — 11.
17
18
19
20
21
22
23
I. Hermanki.
2.
skh. a kh. 4.
6.
h. m.
7.
8 9 8.
9.
8 4 4 11.
53
1 58
51 ■A 3 21
48 A
4 44
46 >*» skh. w.
44 ♦ <
6 5
42 irtř
6 40
40 n
7 21
20. deschcz je pschestal, mthowe dny a kurjawy;
27. wetry druhdy z deschczom. —
M rözy do Michaka pschindu po W alporje
zas. — Hdyz zoldze do M ichala Padaja, masch
zaznu zym u woczakowacz. — Njewjedra w septembru — such a lob w makym rözku.
5.
8.
10.
20.
21.
23.
24.
29.
30.
R ano w V26 wotkhad procesiona z klöschtra
M ar. Hwezdy do Krupki.
Pschikazany swjaty dzen. Procesiony do R özanta dzeja.
T itularny swjedzen serbskeje cyrkwje we B u dyschinje a kermuscha.
a 22. Post suchich dnow abo kwatember
(pokny Post).
S w ja ty dzen. Procesion z Budyschina do
F ilip sd orfa.
W olözeny pöst.
W Drezdzanach serbske predvwanjo.
S w ja ty dzen.
Pschipoldnju wotkhad procesiona z Khrösczic
do Kulowa.
Äadrjrschka.
„Z loho czlowjeka skerje z mjelczenjom dyzli
z wotm olwjenjom pschewinjesch."
S . Khrysostomus.
„Wschitcy bjezbözni su ziw i jenoz tohodla,
Pak zo bychu so w obroczili, Pak zo bychu Pschez
nich dobri pruhowani byli."
S . Hawschtyn.
2*
Oktober,
Slöiiczka
M
tsaczka
I. Hermanki.
2. Huczina sk. kl. Rakecy kl. Scherachow kl.
Gasyn kn. sk. kl. Luboraz kn. sk. kl. Hrödk sk.
skhadz. khow. -•A-p skh. a kh.
ä .1
w inow e,
h. m. h. m. Sś L h. m. 4 . Rjeswaczidio sk.
9. Biskopicy sk. Lubij sk. kl. Rum burg sk. kl.
Zarow wokm. Kulow sk. kl. a wokm.
18. njedzela po Swjatkach (17. po S . Trojicy). S c z .: J ez u s wustrowi
10. Barschcz kn. sk. kl.
wiczniwoho. M at. 9, 1 — 8.
11. M inakat sk. Zky Komorow kn. sk.
8 8 16. Mospork sk. Kinspörk sk. Rychwald sk. kl.
1 Njedzela R özarija s. M arije 6 0 5 37
sk. kl.
6 2 5 35 JtH? 9 2 17. Zahau
2 Pöndzela Othona, biskopa
Kinspörk kl.
10 2 21. Wetoschow kn. sk.
3 Wutora Jözefa z Kupertina, w. 6 3 5 33
sk. kl. Halschtrow sk. Wetoschow kl.
FranciskazAssisi,w.E 6 5 5 31
11 5 223.4 . PBjarnaczicy
4 Srjeda
icn kn. sk. kl. B rody sk. kl.
6 7 5 29
5 Schtwörtk Placida, martr.
skh. r. 25. Radebcrg sk.
Radeberg kl. Beskow sk.
12 9 26.
f Brunona, wuznaw. 6 9 5 27
6 Pjatk
27. Beskow kl.
6
11
5
24
Marka,
bmz.;
Sergia
1
13
7 Sobota
28. Drewk sk. Ruland sk.
30. Ruland kl.
19. njedzela po Swjatkach (18. po S . T rojicy). © c i : Kwasna hosczina
31. Lukow kl.
krala. M at. 2 2 , 1 - -1 4 .
ma 31 dnow.
8
9
10
11
12
13
14
6
Njedzela Brigitty, wudowy
Pöndzela Dionysia,b.m.; Rustika 6
Wutora Franciska Borgias, w. 6
6
Gereona, martr.
Srjeda
Schtwörtk Maksimiliana, bist. D 6
6
Pjatk
t Eduarda, krala
6
Sobota Kallista, bamza
12 5
13 5
15 5
17 5
19 5
20 5
22 5
‘m
WC
jf
sh
W
h
21
2 18
II.
Poslcdni bertlk 4. oktobra w nocy 3 h. 15 m.
19
3 22
17
4 25 © Mkody mesaczk 12. oktobra rano 6 h. 59 m.
i bertlk 20. oktobra w nocy 12 h. 52 m.
15
5 28 © PP reu
o in y mesaczk 26. oktobra pop. 3 h. 31 m.
13
kh. w.
11 r*i 5 26 III. Wjedro po mĕs. přemĕnjenju.
Kazath czas tez do oktobra ttaje; 4. zym a
9
5 57 z deschczom;
12. wetry druhdy z deschczom; srjedz
20. njedzela po Swjatkach (19. po S . T rojicy). S c z .: J ez u s wustrowi
kralowskoho syna. J a n . 4 , 4 6 — 53.
15
16
17
18
19
20
21
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
6
Theresije, knjezny
6
Hawla, abta
Jadwigi, wudowy
6
Lukascha, sczenika a lek. 6
Petra z Alkantara, w. 6
fJanazK.; Wendel. H 6
Wörschule, knj. m. 6
21. njedzela po Swjatkach (20. pv S . T rojicy).
M at. 18, 2 3 — 35.
22
23
24
25
26
27
28
Njedzela Severa, b.; Kordule 6
Pöndzela Severina; Jan. Kapist. 6
Wutora Rafaela, arcjandzela 6
Khrysantha; M. Alak. 6
Srjeda
Schtwörtk Evarista, bamza <I 6
Pjatk
f Florencia, martr. 6
Sobota Symana a Judy, j. 6
24 5
26 5
28 5
29 4
30 4
32 4
34 4
7
6 34
5
7 18
2 Wo 8 12
59
9 15
10 24
57
56 «L 11 38
54
kh. r.
S c z .: Njesmilny wotroczk.
36 4
37 4
39 4
41 4
43 4
45 4
46 4
52
12 55
50
2 16
48 *< 3 38
46 Ha» 5 1
44 n skh. w.
42 iHř 5 11
41 iwř 5 56
22. njedzela po Swjatkach (21. po S . T rojicy). S c z .: W o daüskim pjenjezu.
M at. 22, 1 5 — 21.
29 Njedzela Eusebije, knjezny
6
30 Pöndzela Theodorita, meschnika 6
31 Wutora * Wolfganga, biskopa 6
Wopomirjenja ködne
48 4 39
49 4 37 **
51 4 35
dny.
n
1. Dawk za wopalensku pokkadnicu.
29. Nastupny dzen J o h o Majestoscze krala Albcrta na trön (18 73 ).
6 48
7 48
8 53
oktobra so w uw jedri, je pak 20. zym ny czas;
pokny mesaczk 26. Pak zas czoplische rjane dny
pschinjese. —
,
Njewjedra w oktobru weschcza njewobstajnu
zym u a nim aja z wjetscha dobrych sczehwkow. —
Hdyz na Hawla deschczuje, traje deschcz hacz do
Höd. — J e -li dub liscze njepuschcza, zmejemy
krutu zymu.
1. W Radw orju swjedzen poswjeczenja cyrkwje
a kermuscha. W Kulowje preui wotpustk.
4. M jeniny biskvpa Franca. Sw jedzen kulowskeje wosady.
8. W Kulowje swjedzen poswjeczenja cyrkwje a
kermuscha; druhi wotpustk.
15. We W otrowje a w klöschtrje M arijnej Hwezdze
kermuscha.
22. W Khrösczicach swjedzen poswjeczenja cyrkwje
a kermuscha.
28. S w ja ty dzen.
31. B ig iln y pöst dla swjedzenja Wschech Swjatych.
Jadrjesthka.
„Hdyz pytnjesch, zo so swet tebi smeje, dokelz
sy pvbvzny, smej so jom u tez a wjesel so nad
tak czesczomnym ponizenjom, kaz te Je, kotrez so
za pöccziwoscz czerpi."
S . Franc, ze S a le s.
Hdyz bu swj. Hadrijan ze swojim i synami
wery dla czw ilow any, praschesche so joho pohanski
sudnik Sekundian, hdzc je poklady cyrkwje skhotont. T uz jom u nadobny m artrar da spodziwne
wotmokwjeujo: „Nasche poklady su nasche dusche;
te nochcemy nihdy na mhdy zhubicz."
c
13
November,
Slönczka
Mesaczka
I. Hermanki.
Njeswaczidko sk. Hrödk sk. kl.
skhadz. khow. £ b skh. a kh.
R uland kl.
n a z y m n ik ,
Budyschin sk. kl. Trebule kn. sk. kl. a len.
h. m. h. m.
h. m.
G ubin kn. sk. kl. Kulow sk.
B a rt sk. L az sk. kl.
6 53 4 33
9 58
1 Srjeda
D am na sk. kl.
2 Schtwörtk Wsch. khud. dusch.C 6 55 4 31
11 2
Potcßnica sk.
Stokpin sk. kl. Rychbach sk. kl.
6 56 4 29 HE skh. r.
t Huberta, biskopa
3 Pjatk
Z itaw a kl. Lubin fti. sk. Zky Kom orow kn. sk.
4 Sobota Korle Boromejsk., b. 6 58 4 28 W C 12 7
Wöspork sk. kl. Z itaw a kn. sk. Lubin kl.
Zky Kom orow kl.
23. njedzela Po Swjatkach (2 2 . po S . T rojich). S c z .: J e z u s zbudzi
28. Dobrokug sk.
J a iro w u dzowku. M a t. 9, 1 8 — 26.
2 9 . Dobrokug kl. Wulke Zdzary sk. kl. Rade
burg sk.
1 11
5 Njedzela Zacharije a Hilzbjety 7 0 4 26
ma 30 dnow.
Wšĕch Swjatych
6
7
8
9
10
11
7 14
Pöndzela Leonarda, abta
7 34
Amaranta;
Willibrord.
Wulora
4 krönowan. martrarj. 7 5 4
Srjeda
7 64
Schtwörtk Theodors, martr.
f Handr. Avellina, w. 7 8 4
Pjatk
Sobota Merczina, biskopaD 7 10 4
25 s c
2 15
II. Mesačkowe premenjenja.
23 i f
3 19 C Posledni bertlk 2. nov. wjeczor 7 h. 5 6 m.
22 £
4 23 © Mkody mesaczk 11. nov. w noch 12 h. 17 nt.
P ren i bertlk 18. nov. dop. 9 h. 3 9 m.
20 X
5 28
©
Pokny mesaczk 25. nov. w nocy 3 h. 0 m.
19 s h 6 33
17 rht kh. w. III. Wjedro po mĕs. přeraĕnjenju.
24. njedzela po Swjatkach (23. Po S . T rojicy). S c z .: Pjanka mjez dobrym
symjenjom. M a t. 13, 2 4 — 30.
12
13
14
15
16
17
18
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
7
Merczina, bamza
Staniskawa Kostki, w. 7
7
Livina, biskopa
Herty, knj.; Leopolda 7
Othmara; Edmunds, b. 7
f HrehorjaDziwyczinj. 7
Hesychia, martr. H 7
25. njedzela po Swjatkach (2 4 . po S . T rojicy).
M at. 13, 3 1 — 35.
19
20
21
22
23
24
25
Njedzela Hilzbjety, wudowy 7
Pöndzela Feliksa z Valois, w. 7
Wutora Woprowanja s. Marije 7
Cecilije, knj. martr. 7
Srjeda
7
Schtwörtk Klimanta, bamza
t Jana w. kschiza, wuz. 7
Pjatk
Sobota Khatyrny, knj. nt.© 7
12 4
14 4
15 4
16 4
18 4
20 4
22 4
15 ü b 5 16
14 ü b 6 7
12
7 8
11
8 15
10
9 27
8 qX 10 43
7 A 11 59
S c z .: Zonopow e zorno.
23 4 6
25 4 5
27 4 4
29 4 2
30 4 1
32 4 0
33 3 59
A
Me»
kh. r.
1 17
2 37
3 56
5 17
6 34
skh. w.
26. a poslednja njedzela po Swjatkach (25. po S . T rojicy). S c z .: Zapusczenjo
Jeruzalem a. M at. 24, 15— 35.
26
27
28
29
30
Njedzela Konrada; Petra Aleks. 7
Pöndzela Nikasia, bist. martr. 7
7
Wutora Krescmcia, martr.
Srjeda
Saturnina, bisk. m. 7
Schtwörtk H a n d r i s a , japoscht. 7
34 3
36 3
37 3
39 3
40 3
1.
3.
4.
6.
7.
8.
11.
13.
18.
20.
58 w
57
57
56 HE
55 HE
5
6
7
8
9
29
33
39
46
52
Czopkota popuschczi; 2. deschcz a such; zas
so wuwjedri; 11. rjenje ale zym a; 17. so trochu
sczopli; 18. zas deschcz abo sneh; 25. stich a
torhaty wetr. —
Njewjedra w novem bru:
Pködne czasy k letu.
Dên Wschech Sw jatych pschinjese starej' babcyne leczo. — Hdyz w novembru schtomy z nowa
kczeja, traje zym a hacz do meje.
1. Pschikazany swjaty dzen.
5. W Radw orju a Kulowje dospoknh wotpustk
„po morwych". W Njebjelczicach a Zdzeri
(tez wokoko Budyschina) kermuscha.
11. Sw jedzen Njebjelczanskeje wosady (z predowanjom a nyschporom).
12. 333 Budyschinje w tachantskej cyrkwi wopom njeczo poswjeczenja cyrkwje a kermuscha.
19. W Ralbicach wopomnjeczo swjeczenja cyrkwje
a kermuscha.
25. Sw jedzen Ralbiczanskeje wosady (z predowanjom a nyschporom).
30. S w ja ty dzen.
Zadrjeschka.
„D rascz so Pschecy tak wjele hacz so hodzi
jednorje a pokornje: to je najwjetscha Pycha rjanoscze a westy zakit pschecziwo wohidnoscA."
'
S . F r . ze S a le s .
„ P o la czkowjekow so wutroba po skowach
rozsudza, pola B oha pak siowa po wutrobje."
„C zim böle nechtö swoje zmyskojte nakhilnos'cze
poduscha, cîtn löze pschijima pohnuwanja B oze."
S . F r. ze Sales.^
„Pak |u swj. japoschtolowje z dziwam i pohanow wobrocîli, Pak bjez skut„S p od ziw n je! Skoczo pada a hnydom beza
kowanja dziwow. S u -li dziwy czinili, dha je jich wuczba zawerno wot B oha ludzo, zo bychu je zbehali: ale duscha dze do zawobkruczena a böjska. Njejsu-li^ pak zane dziwy czinili, dha je to najwjetschi hubjenja, a nichtö so w o to njestara!"
S . Bernard.
i dziw, zo mözachu bjez dziw a swet wobroczicz."
S . Hawschtyn.
Slöiiczka
D e c e m b e r,
M rsaezka
skhadz. khow.
h. m. h. m.
skh. a kh.
h. m.
h o d o w n ik , ma 31 dnow.
f Eligia, 6.; Mariana 7 42 3 55
1 Pjatk
2 Sobota Bibiany, knjezny m. 7 44 3 55
1. njebêla abbenta.
3
4
5
6
7
8
9
Njedzela
Pöndzela
Wutora
Srjeda
Schtwörtk
Pjatk
Sobota
10 57
skh. r.
S c z .: Znam jenja pscheb subnym bnjom.
Luk. 21, 2 5 - 3 3 .
Franeiska Ksaverskoho 7
B orbory, knj. martr. 7
PetraKhrysologa,b.w. 7
Miklawscha, bist. 7
Ambrosia, bist. wuez. 7
f Njcw.pod.s.Mar. 7
Eutychiana; Leokadije 7
45 3
46 3
48 3
49 3
50 3
51 3
52 3
54
53
53
52
52
52
52
12
1
2
3
4
kH
5
sh
Wo 6
£
*
Njedzela Pschenj.lauret.dom.D 7
7
Pöndzela Damasa, bamza
Wutora Epimacha,m.; Maksene. 7
Lueije, knj. martr.
7
Srjeda
7
Schtwörtk Nikasia, bisk. m.
Pjatk
t Khrystiny, sluzown. 7
Sobota Eusebia Bereelsk., b. 7
53 3
64 3
55 3
56 3
57 3
58 3
59 3
52
52
52
52
52
52
52
3. njedzela abbenta. S c z .: J an o w e swedezenjo w o Jezusu.
17
18
19
20
21
22
23
Njedzela Lazara, biskopa
J> 8
Pöndzela Czak. s. Mar. nap.Khr. 8
8
Wutora Nemesia, martr.
8
t*
Khrysüana,
martr.
Srjeda
Schtwörtk Domascha, japoscht. 8
t* Flaviana, martr. 8
Pjatk
Viktorije, knj. martr. 8
Sobota
4. njedzela abbenta.
24
25
26
27
28
29
30
S c z .: J a n prebuje pokutu.
Njedzela Had. a Jevy ; Delfin.A 8
Pöndzela Boži dž. nar. Jĕz. 8
Wutora Šćĕpana, m artr. 8
8
Srjeda
Jana, japoscht.
Schtwörtk Njewin. dzeezatkow 8
fDomasch. zKant., b.m. 8
Pjatk
Sobota Rainera, 6.; Davida 8
Njedzela po Hobzoch.
Wo kh. w.
4 58
&
6 6
J e? 7 17
8 32
OJE 9 49
A 11 5
J a n . 1, 1 9 — 28.
52 A kh. r.
53
12 23
53 >*► 1 41
54 n
2 58
54 irtf 4 14
55
5 26
56 jwP 6 31
03
03
13
13
23
33
33
Luk. 3, 1 — 6.
43
53
53
53
53
53
54
56
57
57
58
59
59
0
*MC
»MC
skh. w.
5 19
6 27
7 34
8 41
9 46
10 51
Sc^ .: S im eo n a Hana w o Jezusu reezitaj.
Luk. 2 , 3 3 - 4 0 .
31 Njedzela Sylvestra, bamza
8
54
W o p o m n jen ja hödne d « y .
2. Skönczcnjo kwasnych wjcsclow.
y
21. Zapoczatk zymy. Rajkrötschi bzen z najblejschej nocu.
23. P atorzica. — 31. Kralowska renta.
1 jf
Budyschin sk. K alaw a kn.
Gasyn kn. sk. kl.
Njeswaczibko sk.
R uland sk.
Nowosalc kl. Dzeze sk. kl.
B rody sk. kl.
M uzakow kl.
Wojerecy kl. Trebule kl.
Luboraz kn. sk. kl. Kulow
Barsche; kl.
Rum burg kl. R uland kl.
sk.
Drewk kl.
a len.
sk. kl.
1
5
II.
9
Posledni bertlk 2. bec. pop. 3 h. 5 4 m.
j
14 ® M lody mesaczk 10. bec. wjeezor 4 h. 3 5 m.
19 § P ren i bertlk 17. bec. wjeezor 5 h. 37 m.
24 © Pokny mesaczk 24. bec. wjeezor 4 h. 39 m.
2. njedzela abbenta. S c z .: J a n o w e poselstwo pola Jezusa. M a t. 11, 2 — 10.
10
11
12
13
14
15
16
I. Hermanki.
2.
4.
6.
8.
11.
12.
14.
16.
18.
19.
20.
11 55
S u ch a wichory z novembra dolho njetraja;
2 . so wuwjebri a je zas czoplischo; 10. rjeuje;
17. rjeuje a kruta zym a; 24. rjeuje a milischo. —
Czopty becember z wjele beschezom za noroe
leto m alo zohnowanja pschinjese. — Wokolo Höb
mokrota zanom u zitu njeschkobzi, czim böte Pak
po Hobzoch.
i
1
j
;
|
3. Zapoczatk abventa a nowoho cyrkwinskoho
leto. W Drezbzanach toe bwörskej cyrkwi
serbske predowanjo.
4 . Cyrkwinski swjaty bzen.
6. Cyrkwinski swjaty bzen.
8. Pschikazany swjaty bzen. W Kulowje tituturnt) swjebzen „swjateje M arijnoho tow arstwa knjeznow" z bospolnym wotpustkom za
sobustawy.
16.— 24. W R abw orju wschednje po Jutnjach
„N ow ena" k czesczi maezerje bozeje.
20. a 22. Post suchich bnow abo kwatember
(pokny pöst).
2 1 . S w ja ty bzen.
23. B ig iln y (Pokny) pöst (patorzica).
2 4 . - 2 5 . B oza nbc, w poknocy boza mscha.
25. Pschikazany swjaty bzen.
26. Pschikazany swjaty bzen. Pozohnowanjo zitow.
27. S w ja ty bzen. P o prebowanju pozohnowanjo
a wubêlenjo w ina swjatoho J an a .
28. Cyrkwinski swjaty bzen.
Äadrjeschka.
„Krcj Khrystusowa je kluez bo parabiza."
S . Hieronym us.
„Czkowjek, kiz w lenjosezi swoje ziwjenjo pase,
so sam jeba."
S . Esrem.
„ D w e wecy czasy zke czinitej: skazenoscz czkowjekow a jich hubjenstwo."
S . Hawschtyn.
^ „Skutki starschich su knihi, z kotrychz maja
bêezi wuknyc^."
S . Khrysostomus.
„Wostubke je bobre woczehnjcnjo pschez rozwuezenja, trotte a spomozne Pak Pschez bobre
pschikiaby."
Seneka.
Prenje a poslebnje slvwo za wschech starschich:
W o c z e h n c z e berje sw oje bzeezi!
:
.
\
j
;
;
:
'
1
j
k
r
!
|
!
>
.
■
15
Čas božich słužbow w serbskej Łužicy.
C zas pschestupa bozich skuzbow
za njedzele a swj.
dny.
za dzelawe dny.
N jedzele ; s. dny
eJ
¥
a
1. hapryla,
1. oktobra.
tachantfla
>ä
a
5 a 9
serbfla
Dzelawe dny
«L>_
5
B
i 3
P
a
"'S
r-
s
S
2
j6
a 9 5 a 9 5 a 9 6 a 9
2
1
7
6
6
6
9
Khrösczicy
.
.
.
Njebjelczicy
.
.
.
1. njedz. Po Jutrach,
24. augusta.
Po 1. meje,
po 29. septembra.
Po Jutrach,
Po Michale.
6 a 9 5 a 8
? ? ? ?
9
8
^2
Vs8
7, V ,7
6
V .7, 7
9
8
2
7
6
6
6
6
V .7 , 7
R adw or
. . . .
1. meje,
njedz. Po 29. jeptbr.
Po 1. novembru,
po jutrach.
R albicy
. . . .
jutry,
21. septembra.
jutry,
21. septembra.
Schpital
. . . .
1. meje,
1. oktobra.
9
9
2
8
^7
Vi7
8
W otrow
. . . .
? ? ? ?
9
9
2
V .8
7
V .7
7
M a rijn a Hwezda
R özant
. . . .
Z d z e r ...................
B ru no w
.
V
jutry, 14. septembra.
Po 1. oktobra,
po jutrach.
1. meje,
Po 29. septembra.
a 1/*10
6 a 9 5 a 9
9
. . . .
K u lo w ...................
6 a 9 5 0 8
24. febr., jutry, njedz.
Po 4 .s e p t.,l. njedz. uov.
P s c h is p .: J u t n j e fu w K h rö s c z ic a c h rano
w 5 hodz., w R a lb ic a c h 6 a w R ö z e n c z e 6. —
W se rb sk e j cyrkwi w B u d y s c h i n j e n a s r j e d a c h
a p ja tk a c h w p o s c z e we 8 rano. — W R a l b ic a c h
n a p ja tk a c h w p o sc z e w 6 a 8 ran o. — W e W o t r o w j e n a m a ty c h s w ja ty c h d nach dopoldnja we
8. — W M a r i j n e j H w e z d z e na sobotach rano 6
a 7 a 8. — W R ö z e n c z e s o b o tu (pschez cyle
leto z wuwzaczom adventa) we 8. — W Z d z e r i je
12 kröcz na njedzelach a kaz w D e ln ic h S u ls c h e c a c h ,
druhdy na dzelawych dnach boza mscha. — W L u b i ju
su 12 kröcz za leto njedzelske boze skuzby. — W H a jn ic ach najskerje 24 kröcz.
Bože słužlby w sakskich herbskich
krajach.
1) S t a j n e b o z e sk u zb y m a ja : Drezdzany
(dwörska cyrkej, w pryncow ym hrodze, Nowe D rez
8
2
V «8,8 7, V ,7
■ /A a l
2
6 « 7 1
1 7
V«7
V*7
7
V-2
V2IO
4
5 a 8
2
3/48
6 a i/29
!/26 a
5 a 8
i /29
V.6 e
V.9
dzany, Friedrichstadt, Jözesininy wustaw, 2 schulskej
khapali), A n n ab erg , Cwikawa, F reiberg, H ubertusb u rg , Khem nicy, Lipsk, M ischno, P ir n o , P law n o ,
Rothschönberg, Reichenbach a G reiz (közdu 2. njedzelu),
A ltenburg a Wechselburg.
2)
M is s io n s k e b o z e s lu z b y m aja: Auerbach
(2 kröcz), B räu n sd o rf (8 kr.), D öbeln (3 kr.), kupjel
E lster (m lecze 2 kröcz za uiesac), Frankenberg (2 kr.),
G rim m a (12 kr.), G roßenhajn (6 kr.), Hajnichen
(4 kr.), Hohenek (8 kr.), Hohnstein (8 kr.), Koldic
(2 kr.), Königstein (közdu mesacznu srjedu a röczne
swjate dny), Leisnig (1 kr.), M arienberg (12 kr.),
Oschatz (2 kr.), P iln icy (cyle leczo), Radeberg (6 kr.),
R iesa (2 kr.), R ochsburg (nekotry kröcz), R oßw ein
(2 kr.), Schneeberg (2 kr.), Schw arzenberg (4 kr.),
Sonnenstein (neschto kröcz), S tollberg (2 kr.), W ald
heim (12 kr.).
16
Zapis duchownych.
B. Z drezdzaiiskeje diöeesy.
(W novembru 1881.)
I ) W D rezdzanach: a) kralowske dwörske duchownstw o: k. Jö zef S t e p a n e k , dwörski kaplan; k. Ludwig
W a h l , dwörski p re d a r; k. Ludger P o t t h o f f , dwörski
predar. b) W S tarych D rezdzanach: k. F ran c S t o l l e ,
can. a P räses; k. Jakub B u k , fa ra r (superior) a konsistorialny radziczer; k. A nton D r e ß n e r , kaplan a direktor
w uczernjepschi„Q ueckbrunnen"; k.A nton B u k ,k a p la n
a direktor hkowneje wuczernje; k. E m il H o f f m a n n ,
njedzelski ranschi p redar; k. Jözef M ü l l e r , preni
katecheta a swjedzenski ranschi p redar; k. R ichard H a l m ,
präfekt a o rd in ariu s; k. O skar M a n f r o n i , o rd in ariu s;
k. Alexander H a r t m a n n , druhi katecheta. c) W
Nowych D rezdzanach: k. E duard M a c h a c z e k , farar.
d) W Friedrichstadtu: k. P e tr K r e c z m e r , fa ra r; e)
W Jözefininym wustaw je: k. K asp ar B r i e d e n , kralowski kaplan. f) P o la prynca J u r i j a : k. D r. F r i tz e n ;
g) k. K arl M a a z , wojerski farar.
2) W A nnabergu: k. Heinrich S a l m , farar.
3) W Cwikawje: k. Jözef J u h r , fa ra r.
4) W Khemnicy: k. J a n K e i p e r t , fa ra r; k. P .
R ic h te r , kaplan.
5) W F reibergu: k. F . F is c h e r, fa ra r.
6) W H u b ertu sb u rg u : k. Miklawsch W o w c z e rk
(S chäfer), fa ra r.
7) W Lipsku: k. P e tr W i l l , f a ra r; k. H.
S c h m i t t m a n n , kaplan; k. H ü sch , kaplan.
8) W M ischnje: k. Heinrich M a n u e l , farar.
9) W P irn je : k. Jözef P l e v k a , farar.
10) W P la w n je : k. Aug. N o w a k , adm inistrator.
I I ) W e W echselburgu: k. W ilh. S p a r l a , kaplan.
12) W Rothschönbergu: k. S ch m itz.
13) W Reichenbachu: k. P a t t t o n i , farar.
14) W A ltenburgu: k. B i s k u p , adm inistrator.
A. Z budyschinskeje diöcesy.
Jo h o miloscz, najdostojnischi knjez Francisklls
33e n te r t, biskop w A zotus, japoschtolski Vikar w fralestwje sakskim, administrator ecclesiasticus w sakskej
H ornjej Luzicy, tachant kapitla jroj. P e tra w B u d y sc h in je , komthur kral. saksk. zasluzbnoho rjad a atd.,
rodz. w Grafensteinje w Czechach 4. h apry la 1 8 1 1 ;
wufwjeczeny 4 . augusta 1834, wuzwoleny za tachanta
28. ju lija 1 87 5, za biskopa swjeczeny 19. m erca 1876.
I ) W B u d y s c h i n j e : a) w konsistoriu: k. Jakub
K u c z a n k , can. cap. senior; k. P e tr S c h o l t a , can.
cap. cantor; b ) w serbskej cyrkwi: k. M ichal H ö r n ik ,
fa ra r; k. Jakub S k a l a , kaplan; c) w tachantskej
cyrkwi: k. Jözes S c h ö n b e r n e r , dopokdn. p re d ar;
k. J u r i j N o w a k , katecheta (sobu za Zdzer a L ubij);
d) n a wuczenskich w ustawach: k. H erm ann B l u m e n
t r i t t , direktor sem inara; k. Jö zef D i e n s t , direktor
tachantskeje wuczernje.
2) W B ru n o w je : k. A lbert B eck er, kaplan.
3) W G ru naw je: k. Jözef B r e n d l e r , adm inistr.
4) W Khrösczicach: k. Jak nb W e r n e r , fa ra r;
k. Jakub S c h o k ta , kaplan.
5) W K önigshainje: t. P a w o t R e i m e , fa ra r.
6) W M arijn ej Hwezdze: k. D r. J a n Chrysostom
E i s e l t , probst; k. Aleksander H its c h fe l, kaplan; k.
Benedikt C h e jn o v s k y kaplan; k. Vincenc V ie lk in d ,
kaplan.
7) W M arijny m D ole: k. N iw ard K ö s t l e r ,
probst; k. Jnnocenc J a w o r k , kaplan; k. Joachim
g e l b e r , kaplan.
8) W Njebjelczicach: k. Miktawsch S m o l a , f a r a r ;
k. August K u b a s c h , kaplan.
9) W N ow ym Leutersdorfje: k. E rnst K u p k y ,
f a r a r ; k. F ran c L ö b m a n n , kooperator.
10) W R a d w o rju : k .H an drij D u c z m a n , farar.
I I ) SB R albicach: k. Jakub B e n s c h , c a n .a f a r a r ;
k. J u r i j K u m m e r , kaplan.
12) W Reichenawje: k. J a n H o r n i g , adm inistr.
13) W Rözencze: k. T adej N a tu s c h , adm inistrator.
14) W S c h p ita lu : k. J a n N o w a k , adm inistrator.
15) W S eiten d o rfje: k. K arl J u n g e , can . a
fa ra r.
v
16) W Scherachow je: k. Jakub Z u r , f a r a r ; k.
Jözef K e i l , kaplan.
17) W e W ostrow cu: k. A nton M ü l l e r , f a r a r ;
k. Augustin R ö n s c h , kaplan.
18) W e M o tro w je : k. Jakub H e r r m a n n , fa ra r.
19) W Z ita w je : k. F ran c K r a l , fa ra r.
20) W e W orklecach: k. N . B r ü n n e r , kaplan.
21) W Huscy: k. J a n P a g e l , kaplan.
P s c h i s p .: w P ra z y w serbskim sem inaru: k.
J u r ij L u s c Z a n f k i , Präses.
C. Z wrotslawskeje diöeesy.
.
:
i
:
;
f
;
!
;
[
|
:
!
W K ulow je: k. F ran c S c h n e i d e r , fa ra r a duchowny radziczer; k. P e tr L i p i c z , kaplan; k. Heinrich
L e d z b o r , direktor.
K raje a jich wjeM iojo.
Nemske kraje.
S a k s k a : 2 7 1 ,83 □ m i t ; 2 ,7 6 0 ,3 4 2 wobydlerjow;
(73 ,3 49 katholikow, 5 2 ,0 9 7 S erbow ). K ral A l b e r t l . ,
rodz. 23. hapr. 1 828, n a trön pschischol 29. oft. 1873,
zwer. 1 8 .jun. 1853 z K a r o l u wot W asa, rodz. 5. aug.
1 83 3. — P ryncesna H i l z b je ta , rodz. 4. febr. 1830,
w udow a wöjwody F erdinanda w ot G enua. — P ry n c
J u r i j , rodz. 8. aug. 1 8 3 2 , wozen. 11. meje 1859
z H a n u M a r i j u , sotru portug. krala, rodz. 21. jul.
1 8 4 3 ; jeju dzeczi su: M a t h i l d a , rodz. 19. merca
1 8 6 3 ; B je d ric h A u g u s t, rodz. 25. meje 1 8 6 5 ; M a -
)
17
r i j a , rodz. 3 1. meje 1 8 6 7 ; J a n J u r i j , rodz. 10. jul.
1869; M a k s , rodz. 17. nov. 1 8 7 0 ; A l b e r t , rodz.
25. februara 1875.
A n h a lts k a . W öjw oda: B je d r ic h , rodz. 29.
hapryla 1831.
B a d e n s k a . W ulkowöjwoda: B je d r ic h W ilhelm ,
rodz. 9. septembra 1826.
B a je r s k a . K ral: L u d w ik H ., rodz. 25. aug.
1845.
B ra u n g s c h w e ig s k a . W öjw oda: W i l h e l m ,
rodz. 25. h apry la 1806.
H essen sk a.
W ulkow öjw oda: L u d w ik I V .,
rodz. 12. septembra 1837.
L ip p e - D e tm o ld . W jerch: Bjedrich W o ld e m a r , rodz. 18. hapryla 1824.
L ip p e - S c h a u m b u r g . W jerch: A d o lf , rodz.
I . augusta 1817.
M e c k l e n b u r g - S c h w e r i n . W ulkow öjw oda:
B je d ric h F r a n c I I . , rodz. 28. februara 1823.
M e c k le n b u rg - S t r e l it z .
W ulkowöjwoda:
B je d r ic h W ilh e lm , rodz. 17. oktobra 1819.
O l d e n b u r g s ! a . W ulkowöjwoda: B je d r ic h
P e t r , rodz. 8. julija 1827.
P r u s k a . K ral: W ilh e lm I . n e m sk i k hezo r,
rodz. 22. m erca 1 797. K rönprync: B je d r ic h W i l
h e lm , rodz. 18. oktobra 1831.
R e u ß - G r e iz .
W jerch: H e n d ric h X X I I . ,
rodz. 28. m erca 1846.
R e u ß - S c h le iz . W jerch: H e n d ric h X I V .,
rodz. 28. meje 1832.
S a k s k a - W e im a r - E is e n a c h . W ulkowöjwoda:
K o r l a A le k s a n d e r , rodz. 24. junija 1 818.
S a k s k a - M e in in g e n . W öjw oda: J u r i j I I .,
rodz. 2. hapryla 1826.
S a k s k a - A lte n b u r g . W öjw oda: E r n s t , rob£.
16. septembra 1826.
S a k s k a - K o b u r g - G o t h a . W öjw oda: E r n s t
I I . , rodz. 21. jun ija 1818.
S c h w a r z b u r g - S o n d e r s h a u s e n . W jerch:
G ü n t h e r , rodz. 24. septembra 1801.
S c h w a r z b u r g - R u d o l s t a d t. W jerch: J u r i j ,
rodz. 23. novembra 1838.
W aldeck. W jerch: J u r i j , rodz. 14. jan u ara
1831.
W ü r te m b e r g s k a . K ra l: K o r l a L , rodz. 6.
merca 1823.
Druhe europske kraje.
B e lg is k a . K ral: L e o p o ld I I ., rodz. 9. hapr.
1835.
B o lh a r s k a . W jerch: A le k s a n d e r I . , rodz.
5. hapryla 1857.
C z o r n o h ö r s k a . W jerch: N ik o la 1 , rodz.
25. septembra 1841.
D a n s k a . K ral: K h r y s tia n I X ., rodz. 8. hapr.
1 818.
F ra n c o w sk a .
Pschedsyda republiki: J u le s
G rd p y .
G ric h is k a . K ra l: J u r i j I ., ro d z .24. decembra
1845.
H o l l a n d . K ral: W ilh e lm I I I ., rodz. 1 9 .febr.
1 817.
J t a l s k a . K ra l: H u m b e r t, rodz. 14. merca
1844.
J e n d z e ls k a . K ralow na: V i k t o r i j a , rodz. 24.
meje 1819.
L ie c h te n ste in : W jerch: J a n I I ., rodz. 5. okt.
1840.
M o n a k o . W jerch: K o r l a I I I . , rodz. 8. der.
1818.
P o r t u g a l . K ral: L u d w ik I ., rodz. 31. oft.
1838.
R a k u s k a (A w strija). Khezor: F r a n c J ö z e f I .,
rodz. 18. augusta 1 830. K rönprync: R u d o lf .
R o m (cyrkwinski stat). B am z: L e o X I I I .,
rodz. 2. m erca 1 81 0, wuzwol. 20. febr. a krönowany
3. merca 1878.
R u m u n s k a . W jerch: K o r la I., rodH. 28. hapr.
1839.
R u s k a . Khezor: A le k s a n d e r I I I . , rodz. 10.
m erca 1845. K rönprync: M ik ta w s c h .
S e r b i s k a . W jerch: M i l a n I V . Obrenowicz,
rodz. 4 . augusta 1 85 2.
S c h p a n is k a . K ral: A l f o n s X U . , rodz. 28.
novem bra 1 857.
S c h w a jc a r s k a . Republika.
S c h w e jd o w s k a . K ra l: O s k a r I I . , rodz. 21.
jan u ara 1829.
T u rk o w s k a . S u lta n : A b d u l- H a m id - K h a n ,
rodz. 22. sept. 1842.
3
18
Nuzne slowo za kschesczanskich ftarschich.
P s c h e d s p o m n je n jo . Nasch „ K ra ja n " je so
stajnje pröcow at, swojim lubym © erbaut bycz wschudzom a we wschem z pucznikom, pscheczelom a wjednikom we wschelakich postajenjach czlowjeskoho ziw jenja;
je so wosebje tez pröcow al na strachi pokazowacz,
kotrez naschomu ludej hako k a th o ls k o m u a hako s e r b sk o m u hroza. Dokelz netko „ K ra ja n " do wschelakich
swöjbow pschindze, tarn neschtozkuli widzi a styschi,
je so tez ze zrudobu dyrbja! pscheswedczicz, zo runje
woczehnjenjo nascheje mlodoscze so tak husto a tak
ja ra zanjerodza. J e -li Pak naschn mlodoscz skazena,
su-li nowe splahi zhubile raz a pow ahu serbskoho
lud u: bohabojoscz a poniznoscz — potom za cyty
nasch ttarob wulki strach hrozy. Besche nam tohodla
ja ra w itana roec, z pjera swernoho serbskoho meschnika döstacz nastawk, kotryz da-li Böh nekomuzkuli
woczi wotewri. Serbskich ftarschich naleznje prosym y:
Czitajcze közdy tydzen k najmjenschomu wotdzelk tohole nastawka, zo byschcze swoju winowatoscz, kiz je
jena z najczezschich, nie jeno w opom nili, ale w p rawym czasu na nju so tez dopom nili.
„D ajcze dzeczatkam ke m ni pschincz,
Pschetoz tajkich je njebjeske kralestwo."
S y n B ozi p ra ji we swj. sezenju, zo budze na
foncu sweta n a zemi kaz we dnjach Noea. „Kaz
tehdom ludzo jedzachu a pijachu, do zentwy bjerjechu
a dawachu a njekedzbowachu haez lijenea pschindze a
wschech zahubft tak budze tez n a köneu sweta." S y n
B ozi njereczi wo wulkich zkösczach a njeskutkach, ale
jenoz wo cyle zemscy zmyslenym ziw jenju eztowjekow.
Tajke ziwjenjo widzimy n a zemi so pscheey Böse
rozscherjeez a na wsche waschnjo spechowacz — ziwjenjo
pak z wery a po werje, kajkaz je k dosezehnjenju
weczneje zböznoseze trebne, dzen a Böse hacziez a so
zhubjeez. Tez woczehnjenjo, kotrez je ze zakonjemi
postajene (we schuli a pschez schuln), je na tajke
ziwjenjo zlozene a je podpjera. C z a s n e wschudzom
steji p re d k u , n a b o z n o s c z p ak z a d y , a dzeczo
z telko hodzinam i w schuli pscheczeêne pschinjese malo
kedzbnoscze do kschesczanskeje wuczby, m a tak z njeje
m alo wuzitka, byrnje tez dobreje wole bylo. A tola
je naboznoscz to jene nuzne, to, schtoz wosud dzeczi
we wecznosczi pschihotuje, hdyz so wscho czasne minje.
Sczehwki toho so hizo pokazowacz poczinaja, kaz je
swj. P a w o l ( I I . T im . 3) wopisuje: „B udza czkowjekojo polni sebjeluboscze, nahram ni, czesczelakomni,
hordzi, hanjerjo, starschim njeposluschni, njedzakowni
a t. d." Hdyz dha je tom u tak (wschedne nazhonjenjo
nam to dopokazuje) — schto m a so czinicz? Kak ma
najlepje so pom hacz?
Nichtö böte powokany, nichtö tez tom u khmanschi
njeje, tajke njezbozo wotwobroczicz, dyzli starschi; a
czi to dokonjeja z h lu b o k o w e r iw y m , p o b o z n y m
a n a b o z n y m w o c z e h n je n jo m dzeczi.
J a r a huste naturske poczinki — tez njepoczinki .
— kotrez dzeczi wot swojich ftarschich herbuja, za
czas ziwjenja a najebacz wschu pröcu so njezhubja
a wutupicz njedadza. R unje tak m a so to tez z w ern
a poboznosczu ja ra husto, hdyz su dzeczi ju w ot
swojich ftarschich döstale, hdyz je jim tak rjec pschinarodzena. T ajki pschiktad widzimy n a dzesaczletnym
Holm Ludwiku X V I I . Francowskeje, kotromuz njeweriwy, hruby schewc S im o n wot ftarschich herbow anu w em a bohabojoscz wudrecz njemözesche. A dokelz
je B öh dzeczi za so a za njebjo stw oril a je toho
d la tez z ru ft jich ftarschich pozada, njesmedza starschi
tez niczo zakomdzicz, schtoz möze je B ohu a njebjesam
zdzerzecz. Pschetoz hdyz S y n B ozi wo pohörschow anju, zawjedniku dzescza p raji, „zo by jom u lepje
bylo, hdy by so jom u mkynski kamjen wokoko schije
powisny! a w ön do hlubiny m o rja potepjeny b y l" : i
czoho m aja so Potom starschi bojecz, kotsiz su z njerodnym woczehnjenjom w ina, zo tez jene jeniczke jich
dzeczi so zhubi?
T ön le nastawk chce starschim k pomocy bycz,
tajke njezbozo w ot so a swojich dzeczi wotwobroczicz,
abo — je-li so jim to njeradzi — za so samych zam olwjenjo wotwobroczicz.
S y n Bozi p ra ji: „D o bry schtom njemöze zane
schpatne a schpatny schtom njemöze zane dobre plody
pschinjescz"; a pschislowo p ra ji: „Kajkiz schtom, tajki
p löd", abo „Kajkiz korjen, tajki wnkorjen." Z cokornicy padaja zas cokornicy, z jedle zas jenoz hable,
t. r. m aja-li dzeczi woprawdze weriwe a bohabojazne
bycz, dyrbja so starschi tajcy bycz pröcowacz — to
je preiste a najnuznische wumenjenjo za to. T o wo
sebje Placzi maczeri, kotrejz samo na sebi woczehnjenj»
dzeczi pschede wschem sluscha.
f
|
j
>
*
|
|
^
19
1. Z toho sczehuje samo tont so, kak wazne to
je, zo so pschi w j a z a n j u m a n d z e ls tw a pschede
wschem n a w e r u , p ö c c z iw o sc z a p o b o z n o s c z
hlada. Pschetoz schto dha moze pomhacz, byrnje
pschichodna maez eytu kschinju pjenjez sobu pschinjeska,
hdyz pak jej tam ne nuzne poczinki brachuja? A m
wona, am muz, ani dzeezi z tym zbozowne njebudza,
nie tudy a nie roe weeznosezi. K ruta, ziwa w era a
bohabojosez stej potajkim wosebje w naschich ezasach
najlepsche njewjesezine pöstanjo a „sobupschinjesene".
A kaz starschej, wosebje maez, za e z ĕ tn e derjemeezo swojoho dzeseza so stara, dawno hizo prjedy
haez so wone narodzi, tak a hischeze wjele böle ma
so to staez za d u c h o w n e z b o z o dzeseza, a to z tym,
zo w obaj starschej poboznje a poniznje za n je so
m o d l i t a j , zo cheyk je B öh z poboz'nosezu a swojim
dobrym duchom pozohnowaez, zo by rostto k ezesezi
Bozej a k zböznosezi swojeje dusche. Hdzezkuli nam
swj. pismo powjeda, zo su starschi hizo do n arod a za
swoje dzeezi so wjele m odlili, tarn so pokazachu na
dzeezoch tez ptody tejele m odlitwy. Psched B ohom
wschak niezo k zhubjenju njendze, najm jenje pobozna
a w obstajna m odlitw a. Starschi S am u el«, J a n a
kschezenika, najzböznischeje knjezny so wjele modlachu
psched narodom jich dzeezi a d z e e z i so te z za ty m
p o r a d z ic h u , kaz közdy widzi. „Proscheze a dostanjeeze" a „H dyz dw aj z w as n a zemi pschezjene
budzetaj wo kajkezkuli weey, za kotruz cheetaj prosyez,
da so jim aj wot mojoho W ötea, kiz je w njebjesach"
— p ra ji nasch Zböznik.
P o tajkichle slubjenjach S y n a Bozoho m aja zaw erno starschi w inu na tym , hdyz bohabojazne a pobozne dzeezi n im aja, dokelz pak z eyka Pak nie dosez
za tajke njeproscha.
Wosebje dyrbi k ö z d a m a e z rad u dopjelniez,
kotruz swj. F r a n e , ze T a le s zonje pisasche, kotrejz
B öh tön Knjez lubjesche: „Schtom y m aja swoje ptody
za eztowjekow, zönske pak za B oha. W o p r u j sto
k rö ez za d zen seb je a sw o je d zeezo B o h u "
a t. d., zo by w otrostto k ezesezi Bozej a k swojomu
spomozenju.
Hdyz w t y m l e e z a su zköseze, rozzahloseze,
hnew, paduschstwo a t. d. wot maezerje na dzeezo
pschekhadzeja, dha budza ezim böle z pomoeu hnady
Bozeje maezerne pöeeziwoseze a bohabojosez dzesezu
z wuzitkom. T o wschedne nazhonjenjo ezasto dosez
wuezi. Dzeezo budze lese pöeeziwoseze wot maezerje
nie jene z krewju herbowaez, ale tez z maezernej
eyrobu do so srebaez, a tak budza so do joho w utroby
tak rjee njew utupjom ne zakorjeniez za ezas ziwjenja.
2.
W prjedawfchich ezasach besche (kaz w ziwjenjach swjatych ja ra husto ezitamy) waschnjo poboznych
starschich w sc h e d n je z a sw o je d z e e z i so m o d lie z ,
zo bychu pöeeziwe a bohabojazne wotrostte. T o pak
je w naschich ezasach dwöjey haj tsi kröez n u z n ische, dokelz dzesezu w pozdzischim ziwjenju wjele
wjetsche strachi hroza, haez besche to w prjedawschich
ezasach. Z teje winy njeje jenoz radzom ne ale dzensischi dzen runje won nuzne, zo starschi hromadze
z dzeezimi wschednje böjsku w utrobu Jezusow u proscha,
zo by w ona dzeezi we swojej lubosezi a jednosezi
zdzerzaka a jim tak nehdy weezne ziwjenjo spozeziez
m ohta.
K tom u köneej dyrbi tez maez tak rueze haez
schkriezka rozom a we dzesezu jeno trochu wotuezeez
poezina, ts i b ö jsk e p ö e e z iw o s e z e , w e r u , n a d z iju
a lu b o s e z (kotrez buchu dzesezu sobu z kschezenskej
hnadu w ot swj. D ucha darjene), w u b u d z e e z a zazehliez pytaez — tak derje haez to dokonja, wosebje
tez lu b o s e z a s o b u z e ln o s e z z J e z u s o m K h r y stu so m k sch iz o w an y m , za ezoz je mjehka dzesezowa
wutrobiezka najböle pschistupna. T o so nihdy zakomdziez njesme. J e dzen dosez rozomnych a nawjedzitych m uzi, kotsiz p ra ja , zo ze schesezimi letam i
(hdyz dzeezo häkle do schule zastupi) dyrbi we westym
zmysku woezehnjenjo dzeseza dokonjane, joho zamer
za pschichodnosez hizo wobzamknjeny byez. Dzeezo,
kotromuz haez dotal lubosez k Jezusej Khrystusej do
w utroby zaezischezena njebu, budze joho w dalschim
ziwjenju z ezezka z w utrobu lubowaez, schtoz pak je
dzeezo n a m a e z e r n y m k lin je nawukto, to wostanje
do w utroby zaezischezane ezas ziwjenja. A hdy by
tez dzeezo pozdzischo so zabkudziko, n a poboznje a
bohabojaznje woezehnjenym dzesezu njeje nadzija zhubjena, zo prjedy abo pozdzischo so k tom u wröezi,
schtoz je n a klinje swojeje pobozneje maezerje nawukto.
Kak pak dyrbi tajki zabtudzeny n a praw y puez so
wröeziez, kotryz joho am n a maezernym klinje zeznat
njeje? Közdy widzi, kak njesmernje wazne to je.
S tarsch im , kotsiz tole zakomdzichu, möze wschak so
staez, zo, hdyz cheedza swoje njeporadzene wotrosezene
dzeezo napom inaez, w ot njoho wotm otwjenjo döstann:
'
3*
20
„Njejscze mje lepje w oczahnyli, sym tajfi, kajkohoz
scze mje pschihotowali." Kak dyrbi potom tajkile
porok do w utroby palicz, je-li spraw ny! A tu so ant
hischcze njespomina n a zamokwjenjo psched Bohom.
S n -li Pak starschi taste swojn winowatoscz czinili,
njezmeja so potom tajkoho zamokwjenja bojecz.
3. N jedyrbjeti starschi swojn sw jatn winowatoscz
rady dopjelnicz?! N im aja dzen zann ta t w y so c y
s w ja tn a p o s w je c z e n n w ec we swojim domje kaz
sw o je d z e c z o , dönz nta wone swjatosczacn hnadn,
kschczmskn njewinowatoscz abo kschesniczkn n a sebi.
J e wone ziwy tem pl D ncha swjatoho. T ohodla nam
powjedaja cyrkwinske staw izny, zo je L eonidas, nan
tak skawnoho cyrkwinskoho spisowaczerja O rigena, hnsto
w ntrobn swojoho m atoho dzescza poboznje wokoschak,
ziwje w erjo, zo je ta wobydtenjo swjatoho Dncha.
H dy bychn tote wschitcy starschi w opom inali, zawescze
niczo njebychn zakomdzili, schtoz möze pobozne woczehnjenjo dzeczi spechowacz.
K tom u tez sknscha, zo swoje dzeczo, hizo prjedy
hacz do schule khodzi, ke m schi sobnbjern. B y rnje
tez dzeczo hischcze tak dospoknoho spöznacza wo B o hn
njemefo, dha we B öh za to czim wjac wo njewinowatym dzesczn, a hdyz ptody Bozeje msche wschem
k spomözenjn slnza, kiz sn jej poboznje pschitomni,
dha dzeczo czim mjenje prözdne w ostanje, dokelz we
ntnt samsrm njewinowatoscz a maczerne dobre menjenjo poboznoscz dorosczenych wjac hacz zastnpi. Z o
m aja dzeczi, hdyz zapocznn do sch u le khodzicz, tez
p o r j a d n j e B o z e sk n zb y w o p y to w a c z a k tom u
dzerzane bycz (khiba zo wazne w iny, hakoz ja ra
wnlka zyma atb. je zam olw jeja), drje so samo rozym i.
Pschetoz n a nihdy so rozymiko njeby, czohodla dzeczi,
kotrez möza na wschednych dnach 3 hodziny w schnli
bycz, njedyrbjeli njedzeln pöldra hodziny w cyrkwi
wntracz. D o schesczich let pak dzeczi na dolhe Boze
sinzby bracz abo k dolhim paczerjam nnczicz njeje
radzomne, zo so we uich trjebaj wostnda a wotkhilenjo
pschecziwo tom u njepschihotnje.
4. R nnje tak so samo wot so rozym i, zo star
schi, chcedza-li pobozne, bohabojazne dzeczi woczahnycz,
jim njesmedza z a n o h o zkoho p s c h ik la d a dawacz.
Schto möze to pomhacz, hdyz starschi praw je wncza,
wopaki Pak czinja? „ S lo w a pohnnw aja, pschiklady
pak czahnn" je znate pschisiowo. Z e swojim dobrym
pschikladom häkle starschi swojim slowam a wnczbam
praw n möc a dokkadnoscz dadza. R nnje tak pschi
zlym pschiklady najlepsche wnczby niczo njezamöza,
pschetoz dzeczi bndza stajnje to czinicz, schtoz swojich
starschich czinicz widza, nie Pak to, schtoz woni jenoz
p raja. T ohodla na pschiklad nazhonjenjo wnczi, zo
hdzez starschi kleja a sakrnja, to zawescze tez dzeczi
czinja.
R n nje tak so dzeczom tez zenje n ic z o n je w e r n e
njesme prajicz, byrnje tez z dobrym w otpohladanjom
bylo. Pschetoz to ran i dzeczacn pschinarodzenn wernoscziwoscz, prjedy abo pozdzischo wone tola wernoscz
zhonja, a jich dowera so k schkodze cyloho woczehnjenja podryw a. Prascheja-li so dzeczi za neczim,
schtoz jim starschi prajicz njemöza, dha je hischcze
lepje — kaz tu a tarn starschi czinja — dzeczo na
hnbn dyricz, dyzli jom n zelhacz. Prenische njeschkodzi,
poslednische zawescze. Dzeczom pak, kotrez sn na poniznoscz a poslnschnoscz zwnczene, ant tajkoho dyrjenja
trjeba njebndze; te so dale praschecz njebndza, hdyz )
je so jim junu wotreczalo.
5.
P o n i z n v s c z a p o sln sc h n o sc z pak stej ka
za közdoho kschesczana tak wosebje za dobre, boha
bojazne dzeczi dw e z a k la d n e j p ö c c z iw o s c z i. N a
njej dyrbja starschi njewnstawajcy tlöczicz. A czoho
dla to ? Hordoscz je po slowach swj. pisma zapoczatk hrecha a z tym korjeń wschoho zkoho. Lucifer
dzen je z hordoscze so spjecziwschi do hele zastorczeny
byk, z hordoscze tez je naschejn prenjejn starschejn do
njeposlnschnoscze zawjedl a tak wschitkich jejn potomnikow z tymle zlym natyknyk, kotrez so netto hako
sczehwk herbskoho hrecha w k ö zd ej czk o w jeczej
w n t r o b j e nam aka. Tak je tez poniznvscz zakkad
wscheje pöccziwoscze. T oh od la p ra ji swj. B ern ard :
„Schtoz pöccziwoscze bjez poniznoscze hrom adzi, nosy
pröch do wetsika." W e wntrobje zakhowana hordoscz
je za djaboka ja ra krnta rnczic«, za kotrnz möze
czkowjeka pschimnycz, jom n schkodzecz, haj joho do
njezboza sczahnycz. S y n Bozi chce djabokej tute
straschnn rnczicn z rnkow wndrecz, hdyz p raji:
„ W n k ttc z e w o te r n n je , p sch eto z sym czichom y s ln y a p o n iz n e je w n tr o b y ." S w j. Paw ok
pak wopisnje pncz do njebjes takle: „Kotrychz je B öh
pschedwidzal, tych je tez pschedpostajik, zo bychn znam jenjn joho S y n a so p o r n n o s c z i n i l i , zo by wön
byk prenjorodzeny mjez mnohim i b ratram i." N ajwesczischi haj jeniczcy westy pncz do weczneje zböz-
21
noscze je po tajkim porunoscz z Jezusom Khrystusom krönu) do njebjes pozbehuje. T ak tez stuscha czkowjek
we zmyslenju a ziwjenju.
po swojim czele zemi, po swojim buchn pak njebju.
Tönsam y swj. P aw ok pak wopisuje zmyslenjo „Kajkiz schtom — tajki pköd", a runje tak m a so tez
a ziwjenjo Jezusowe z krötka takle: „K hrystus je so z cztowjekom. W zm i wot najlepschoho schtoma böczku
sam p o n iz it a je so stak p osk uschn y hacz do a sadz ju ■— jenoz pkonowc naroscze, kiz jenoz ptöncze
smjercze, haj hacz do smjercze kschiza — t o h o d l a pkodzi. Häkle znadobnjeny, schczepjeny tajki pkonowc
je B öh joho tez powyschik a jom u mjeno dak, kotrez dobre pkody Poskiczi. R u nje tak tez n a js w je c z is c h i
je wysche wschitkich m jenow " a t. d. P o pschikladze sta rsc h i m aja tola jenoz dzeczi, kotrez n a sw et
Khrystusowym dyrbitej po tajkim we kschesczanu a p s c h in d u wobczezene z h e rb s k im h rech o m a joho
toho dla hizo we dzesczu poniznoscz a poskuschnoscz zrudnym i sczehwkami, wosebje sk a b o sc z u r o z o m a
tam nej zakkadnej pöccziwosczi bycz, kotrejz m aja a s k a z e n o s c z u w o le . Tajke dzeczi trjebaja wsche
starschi dzeczom wosebje pschiwuczowacz, do w utroby schczepjenjo pschez sw jatu kschczencu a staroscziwe, bohasadzecz. Bjez njejn njeje kschesczanske pobozne ziwjenjo bojazne woczehnjenjo, m aja-li pkody pschinjescz weczam mözne am wobstajne. P o sk u sc h n o sc z je sotra noho ziwjenja.
Kaz pak zahrodnik mkodomu schtomikej kolik
poniznoscze a wsche druhe dobre poczinki bjez poniz
noscze su ru n ja jedli, kiz korjenjow n im a: preni blizschi pschistaji, zö by schtomik k njom u pschiwjazany runje
wichor ju pow ali. T o tez je dönt wschech pöcczi- rostk, tak dyrbja starschi swoje dzeczi Po praw idle swj.
wosczow, kotrez na kschesczansku poniznoscz njejsu wery z kschesczanskej poboznej czehnidbu runje horje
tw arjene. A hdyz S y n B ozi w sczenju swojim — do njebjes — woczahnycz. Zahrodnik Pak drje
japoschtokam p ra ji: „Jelizo so njewobroczicze a nje- schtomik ke kolikej krucze pschiwjazuje, tola tajkomu
budzecze kaz dzeczi, njepöndzecze do njebjeskoho kra- wjazej moch abo neschto druhe mjehke Podktaduje,
lestw a", mejesche pödla wery wosebje poniznu postusch- zo by wjaz schtomikej njeschkodzak. (Tez scheny wön
noscz dzeczi psched woczomaj. Poniznoscz a postusch- trjeba, hdyz so schtomik kschiwicz poczina.) R unje
noscz pak we dzeczoch hischcze njejstej pöccziwosczi tak dyrbi to tez we woczehnjenju dzeczi so stacz. P o
nie pschinarodzenej nakhilnosczi abo nakozeni. T ej so praw idle wery dyrbi dzeczo runje a praw je woczehz letam i zhubitej, haj runje do napschecznych zlych njene bycz z rozwuczenjom a napom inanjom , dobry
samotnosczow pschewobroczitej, je-li so starschi nje- pschikkad starschich pak m a je — kaz mjehki moch —
p rö c u ja ,' z ta jk o h o n a k o z e n ja p ö c c z iw o s c z e psched közdej schkodu zakitacz. A kaz zwercha, n a
tw o ric z a to z tym , zo je wucza z ln b o s c z e k mochu scheny wscho krucze hrom adu dzerza a schto
J e z u s e j ponizne a postuschne bycz. P r u t drje möze mikej zanu kschiwiznu njedowola, tak m aja tez, hdyz
a dyrbi tez po stowje swjatoho Ducha poskuschnoscz spomnjene sredki njedosahaja, zo bychu dzeczo porjadne
nuczicz, hdyz rozwuczenja a napom inanja niczo wjac zdzerzake, h r o z e n j a a k h o s ta n ja zastupicz. S u
njepom haja, täte wunuczena poskuschnoscz Pak tola potom starschich w in o w a to s c z , po skowach swjatoho
zana pöccziwoscz njeje. Dzeczo pak dyrbi wuknycz D ucha: „K hostaj swojoho syna z prutom , a zdzerw ot makoscze pöccziwoscz skutkowacz, a tak swoje zisch joho duschn psched helu"; a z as: „Schtöz swo
joho syna lubuje, njelutuje p ru ta n a nim , schtöz pak
ziwjenjo za B oha a njebjo zaskuzbne sczinicz.
synej p ru t wotczehnje, tön hidzi swojoho
6.
Tak m amy netko hischcze wo k h o sta n ja cswojomu
h
a b o sc h tra fa c h reczecz. J e to sredk woczehnjenja, syna." T o wschak je jasnje doscz pro jene! Schtöz
kotryz je Herbski hrech cyle nuzny sczinik. Schto m a tute wuczbu poskucha, ujezmeje zawescze zanoho zaso wo tont wjedzecz, hdy a kak m a so nakozowacz? mokwjenja psched B ohom , tön Pak je zmeje, kiz ju
S y n Bozi, weczna wernoscz, pschiruna w swj. zacpeje. S p o m ö z n a k ru to s c z w schak d y r b i b y c z ,
sczenju czkowjekow ze schtomami, a jara so pröca a w naschim tak lohkim, rozpuschczenym czasu je ta
pkaczi dopokazacz, kak ja ra a w kak m nohim nastu- wjac hacz dwöjcy trebna. „Zbehnjene khostanjo" —
panju staj sebi wobaj podobnaj a dyrbi so podobnje to je hkowne znam jo swobodnoho m urjerstw a, a bjez
dziwa! Djabokej dzen sredki, kotrez swj. Duch porucza,
z nim aj wobkhadzecz.
Schtom zakorjenjeny do zemje swoje hakzy (swoju do woczow kataja, dokelz so do joho czapra njehodza.
22
T o la smedza so khostanja jenoz tehdom wudzelecz, hdyz buchn w o p r a w d z e z a s lu z e n e , a tez
potom — z r o z o m o m . S u starschi, kotsiz wecy
n je k h o s ta ja , kotrez su psched Bohom khostanja
hödne, na psch. lze, njeposluschnoscz, kleczo, njeduschne
recze a t. d .; hdyz Pak je dzeczo (snadz z pschehladanja, tak zo je cyle bjez winy) njezbozo meko a
neschto rozbilo abo zlamako, potom runje tajcyle
starschi husto h rabn u, schtoz popadnu a do dzeczi
pjeru abo m jetaja. T ajkim schrasam brachujetej hizo
spomnjenej broe wum enjeni: zo sebi je d z e c z i z a s lu z a a r o z o m polet starschich; tajke schtrafy njebudza nie jeno niczo pomhacz, ale hischcze böle schkodzecz, dzeczi njebudza swojich starschich lubowacz ale
hidzicz a jich so bojecz wuknycz. H aj tez hizo trochu
skazenym a n je p o r a d z e n y m d z e c z o m 'w je le wjac
a wesczischo spomöze d z e w je c z d n jo w s k a p o b o z n o sc z a w obstajna m odlitw a k najswjeczischej W utrobje Jezusowej, dyzli pschezmerna krutoscz a njerozom na twjerdoscz.
7. Tez n a to njech je pokazane, zo roe czehnidbje
je d n o ta a p sch ezjen o scz brachowacz njesme: pschezje
noscz mjez schuln a domom (je-li schula dobra) a m je z
n a n o m a m a c z e r ju . T o drje tola közdy sam widzi,
kak nuzna tajka pschezjenoscz je. Hdzez sebi nan a macz
we woczehnjenju napscheczo dzelataj: tarn je wscho zhubjene, tarn m öza starschi a dzeczi do zahuby khwatacz.
N an khosta a macz so psche swoje dzeczi hörschi, jedyn chce
na praw o, druhi na lernn: schto m a tarn dobre nastacz?
T o reka skazenjo, nie woczehnjenjo dzeczi! Tez z toho
widzimy, psche czo B öh chce, zo d yrbitaj muz a zona
we mandzelstwje je n u w utrobu a jenu duschn mecz,
nie jeno swoje dla, ale tez swojich dzeczi dla.
8. Sköncznje njech so hischcze tsi sredki mjenuja,
kotrez nalozujo starschi da-li Böh swoje dzeczi bohabojazne a za njebjesa woczahnycz a w tajkim zmyslenju je zdzerzecz zamöza.
a)
P re n i je: D z e c z i s w ja to m u J ö z e f e j
sk u zb u d a c z . Hdyz beschtaj najzböznischa knjezna a swj.
Jözef 12letnoho Jezusa w tem plu zas nam akaloj, njeje
so jim aj tön hacz do swojoho zjawnoho w ustupjenja
zenje w jac zhubik. A czohodla nie? Dokelz besche
tak rjec polet swj. Jözefa do skuzby stnpit, z nim
pschezjene dzeko dzelasche. S w j. Jözef hako P atron
swj. cyrkwje möze w tym le wulkim hospodarstwje Bozim
ja ra wjele skuzownych trjebacz, a schtözknli p ola njoho
so pschistaji, wostanje z tym wescze w zakicze Jezusa,
M arije a Jözefa.
b) D ru h i sredk je, zo starschi swoje dzeczi hörliwje so m o d lic z wucza za w b o h e p ö h a n s k e
d z e c z i a za n je w e riw y c h z cy k a, zo bychu tez
czi kaz wone hnadu swj. kschczency a kschesczanskeje
wery döstali. Schtö we, hacz B öh runje tohodla
njedopuschczi, zo w era pola europskich ludow dzen a
böle w otebjera, dokelz su tak zymni a bjezdzakni pschecziwo najswjeczischim naleznosczam böjskeje W utroby
Jezusoweje — pschecziwo rozscherjenju praweje w ery ?
„ Z tej nterti, z kotrejz mericze, budze w am zasy
m erjene" p ra ji nasch Zböznik. Hdy bychmy h orliw i
byli we rozscherjenju wery (a byrnje jeno z m odlitw u
byko), dha by B öh po tymle slubjenju tez nam w eru
posylnjak rozm nozal. M odlitw a bjez dobrych skutkow
nim a zaneje mocy. M a -li Po tajkim m odlitw a starschich za dzeczi spomözna bycz, dyrbja so dzeczi dobrym skutkam pschiwuczowacz. T o so najlepje hodzi
z duchownej jakmoznu: zo za wobroczenjo wbohich
pöhanskich dzeczi proscha. Z a to m a katholska cyrkej
wosebite tow arstw o: „ T o w a r s t w o d z e c z a ts tw a
J e z u s o w o h o " mjenowane. T e wot swojich malych
sobustawow zada nie wjele paczeri, za to pak maky
pjenjezny pschinoschk. T ö n drje khude dzeczi dacz njemöza, ale schto jim zadzewa, zo so za to czim wjac
m o d la ? M odlitw a tychle malych mtodych duschow
pola B o ha wjele wjac zamöze, dyzli najwjetschi pschinoschk w pjenjezach. Dzeczi su jehnjata w K hrystusowym stadle, a kaz m aja jehnjata najczisrzischu
a najmjehczschu w olm u, tak je tez m odlitw a njewinowatych dzeczi najlepscha a B ohu najspodobnischa.
S o rozemi, zo dyrbja dzeczi tez czas k hrajkam
dostac^ — kaz dzen so tez dorosczenym pschistojna
dow olena zabaw a zapowjescz njemöze — hewak zmeje
schkodu na czele a na duschi. T o la cyly swöj czas
stajnje sebi hracz njeje am trebne am spomözne.
nNjech
a
starschi njezabudn, zo dobrom n pastyrjej duschow
runje najlepscha wokma joho jehnjatow : modlitwy a
dobre skutki dzeczi sluscheja! '
c) Tseczi sredk sköncznje sczehuje z tutoho podawka. W prjedawschich czasach, wosebje w 15tym
letstotku, zakhadzesche w E uropje hnsczischo m ör, kiz
tez „czorna smjercz" rekasche. Tez w naschej Luzicy
straschnje wustupowasche a w nekotrych wosadach
wjetschi dzel ludu zahubi. Pschelutowani, zo bychu
^
^n!
j roj
c^0
(<%
'
^
c|
^
^
TO
;
f
!
i
;
j
h,
c|
tc
^
^
, h
1 0
\ c
j
: ^
j (
^
,
.
:
.
"
,
._
I
:
(
I
f
pschichodnje psched tajkim njezbozom zakitani rooftaü,
slubichu, zo chcedza k czesczi swjateju m a rtra rjo w
F a b i a n a a B o s e z a n a (patronow pscheeziwo m orej)
közdoletnje k ru ty p ö st dzen bo swjedzenja tuteju
swjateju dzerzeez, a s w je d z e n swjateju sam za weczne
czasy tak swjeczicz kaz druhe pschikazane swjate dny.
(To so, kaz je znate, hischcze dzensnischi dzen swernje
dzerzi.) Z a to tez wostachu S e rb ja hacz dotal psched
teile straschnej khorosczu pschelutowani. — Kak so
netto tote za czehuidbu hodzi? W poslenich ezasach
sweta (kotrymz drje so tola dzen a speschnischo blizimy) budze po skowach naschoho Zböznika drje nie
czorna smjerez ezeka, ale w e e z n a s m je re z duschow
zakhadzeez. „H dy bychu tam ne dny so njepschikrötschile, njeby zadyn eztowjek wumözeny byt", p raji
weezna wernosez. T ejle hrozaeej wecznej smjerezi
drje njemöze swet zadyn lepschi sredk do pueza stajiez
haez tön, kotryz su nascht prjedowniey pscheeziwo
czornej smjerezi — a to tak spomöznje — naloHow ali. Jenoz budza jow duchowne sredki trebne, kaz
tarn ezelne. P o tajkim:
N ajprjedy d u c h o w n y k ru ty p ö st t. r. krute
zdzerzenjo nie jeno wschech h re sc h n y c h , ale tez wschech
straschn ych w je s e lo w tohole sweta.
P o to m d u c h o w n y s w je d z e n z tym , zo so z
dobrej wolu, z dobrym menjenjom eyle ziwjenjo B o hu
a joho sluzbje poswjeezi, kaz su Jezu s, M a rija a
Jözef to ezinili.
A k tseezomu. Kaz so tarn w ezasnej naleznosezi slub ezinjesche sw jatym aj F abianej a Bosezanej
(hako patronom aj pscheeziwo m orej), tak by so tudy
slub ez'iniez m et Jezusej, M a riji a Jözefej (hako patronam pscheeziwo weeznej smjerezi). Pschetoz: J e z u s
je, kiz weezne ziwjenjo (po tajkim tez zböznu smjerez)
daw a, kaz swj. P e tr p ra ji: „N jeje nam ezkowjekam
zane druhe mjeno pod njebjom bäte, we kotrymz
m öhli zbözni byez, khiba mjeno Jezusowe."
M a r i j a stejesche pod kschizom swojoho m rejaeoho syna. W tak swjatym wokomiku bu nam w ona
we wosobje swjatoho J a n a hako maezer kaz z testa
mentom pschepodata. M a rija zane swoje dzeezo, kiz
je ju w ziwjenju ezeseziko, zenje njewopuschezi, najmjenje w smjertnej hodzinje.
J ö z e f Pak je tön, kotromuz beschtaj pschi smjer
ezi Jez u s a M a rija k pomoey. Sw ojeje wulkeje
dobroeziwoseze dla pscheeziwo wschitkim, kotsiz z do-
23
weru wo joho zastupowanjo Pola B o h a proscha, bu
dze tutön swjaty tez weseze tusam u hnadu B ozu
w obstaraez, kotraz so jom u sta, zo byschtaj mjenujey
tez nam J e z u s a M a rija w smjerezi na pomoe
pschischtoj.
Dzeezi tohole sweta tak wjele a tak rady wo
swojich naleznosezach a starosezach reeza — ezohodla
dzeezi swetka wot nich njechali wuknyez swoje duchowne
naleznoseze z podobnej sweru a wobstajnosezu wvbstaraez?
D obre woezehnjenjo dzeezi je najlepscha naleznosez, najwjetschi dobytk, kotryz möza starschi pola
B o h a dosezahnyez a husezische pobozne pohnuw anja
a zdychowanja k w utrobom aj Jezusowej a M arijnej
a k swj. Jözefej najrjenschu zasluzbu wschednomu
dzelu zaweseza. A ezohodla?
D erje hizo je, hdyz möze nechto dwe weey na
dobo dokonjeez. Schtöz pak je tajkim krötkim zdychow anjam zwuknyl, möze schtyri kruchi zy jenym dobom
dosezahnyez: 1. swöj ezas derje nalozi; 2. je jom u
z tym m özno, wjele a poboznje so modliez, schtoz
so jom u hewak z dolhim i m odlitw am i njeradzi; 3.
möze z tym sebi sam om u a druhim , na psch. pöhan am , wjele w uprosyez, po tajkim wjele duchowneje
jakmozny daw aez, a 4 . dobudze najböle z tajkimi
zdychowanezkami tez wotpuski. (Tak je n a modlitwiezku
„ M ö j Jezuso, smilnosez!" 3 0 0 dnow, n a zdychnjenezko
„S lö d k a W u tro b a M arije budz moje spomözenjo"
tez 3 00 wotpuska zwolene), hdyz so poboznje w upraji.
Z tajkim i poboznym i srödkami mözemy, hdyz je husto
zberam y, pak tez khudym duscham w ezisezu wulku
pomoe pschihotowaez.
Njeje to lohka zaskuzba?
Njech tele rynezki praw je wjele ezitarjow poh nu ja, tajku spomöznu zasluzbu pytaez. T oho so
nadzija jich spisaezer wot swjateju W utrobow Jezusa
a M a rije a w ot swj. Jö zefa, a do jich zakita je porueza, hdyz jim puezowaez da do lubeje Luziey, do
kschesezanskich poboznych dom ow , ke kschesezanskim
starschim.
*
• *
*
B o h a e z i dyrbja sebi njebjesa k u p ie z , po skowach
Khrystusowych: „Czineze bsei pscheezelow z njesprawnym m am m onom , zo hdyz so wasch köne blizi, w as do
swojich wobydlenjow w ozm u." Khudzi döstanu je
d a r m o , kaz Zböznik p ra ji: „Z bözni su khudzi po
I
24
duchu, dokelz jich je njebjeske kralestwo." Z a wobeju
Pak je bohabojazne ziwjenjo — Po wuczbje Khrystusowej — nuznje trebne, te dyrbi so w ot maloscze
wuczicz, hewak je cztowjek wjele mjenje nawuknje
hacz schto druhe na swecze.
Drobnostti z katholskoho ziwjenja.
Krasny pschiklad.
L o r d R i p o n , kaz je znate, besche hacz do nowischoho czasa Protestant a hlowny pschedsyda (mischtr)
wschech swobodnych m urjerjow w Jendzelskej. W otmysliwschi sebi katholsku cyrkej, kotruz be hacz do
toho czasa hidzit, blize zeznacz, zo by z czim wjetschim
wotmachom a wuspechom ju pschesczehacz m ohl, pocza
jeje stawizny a wosebje pisma swj. cyrkwinskich wötcow
schtudowacz. Z tym Pak spözna, zo je tale katholska
cyrkej wo prawdze w erna a jeniczka cyrkej Khrystusowa, a z hnadu Bozej czehnjeny wotrjeknywschi so
swobodnoho m urjerstw a zastupi do katholskeje cyrkwje.
T ajka kroczel pak rozom nej a spraw nej jendzelskej
kralownje njezadzewasche, ale pscheswedczena wo joho
wubjernej wustojnosczi postaji nadobnoho lo rd a za
mestokrala w Jndiskej. T am je sebi tön w krötkim
czasu czescz a wobdziwanjo wschitkich dobyl. Jo h o
ziwjenjo bjez wschoho poroka skutkuje ja ra spomöznje
n a cy!e indiske wobydlerstwo. Közdu njedzelu je wön
pschitomny Bozej mschi a predow anju, nyschporej a
wjeczornym litan ijam ; közdu njedzelu döstawa swjate
w opraw jenjo. Jo h o pschiklad tez spechuje tarn möcnje
katholske naboznistw o: cyrkwje, klöschtry a schule nastaw aja n a mnohich mestach. — D o b ry pschiklad, hlej,
kak dobre plody njese!
M aP a smjercz njepscheczeka kathotskeje cyrkwje.
W H eidelberg» je njedawno protestantski Pro
fessor B lu n ts c h li n a hasy w ot smjercze pscheslapnjeny
byt. W ön besche „mischtr stota" t. r. wyschschi wjednik
swobodnych m urjerjow w Badenskej a Bajerskej, a
hkowny zapleczer tak m jenow anoho „kulturkam pfa".
Hdzezkuli mözesche, poküza swoju hidu pschecziwo katholskej cyrkwi a je badenskim katholikam njesmernje
schkodzil. Tez weriwym protestantam je hako hlow a
swobodnjesmyslenoho „proteftantskoho to w arstw a"
wulku schkodu naczinik. — P o rst B ozi pisa pomaku
ale jasnje!
Hlajstraschmscha rada.
;
Khezor Bjedrich I I . Hohenstaufski mejesche j a r a :
wuschiknoho radziczela, P e t r a de V i n c i s z mjenom,
cyle a cziscze „syna tohole sweta". D olho besche i
tönle muz khezorowy preni m inister, pozdzischo P a k !
pany do njehnady; chaj, surowy khezor da jom u wo- I
be woczi wukalacz, tam nej woczi, kotrejz beschtej tak !
hluboko do wschech potajnosczow hladatej!
S lep y a wopuschczeny nam aka P e tr de V incis i
pomoc w klüschtrje, hdzez mejachu sobuzelnoscz z joho !
njezbozom. T o la sw jata czischina w poboznym domje
czwilowanoho kanclerja njehnu a njepolepschi. Czorny
duch w je c z iw o s c z e joho w utrobu zapschija. A hlej!
pschileznoscz, so wjeczicz, be jom u tez börzy skiczena!
Z wichorami z wonka a ze nutska wobhrozeny
sebi Bjedrich I I . börzy wjac radzicz njewjedzesche a
ze zrudobu spominasche na swojoho tak wuschiknoho _
a nehdy tak swernoho kanclerja. Sköncznje so zmuzi !
a pschehotowany pschindze k P etrej do zanjesenoho >
klöschtra. T a m jom u skorzesche, kak joho wojakam
mzda a jom u sam om u pjenjezy brachuja a kak je nuzne,
zo swojim pscheczelam w Jtalskej pomoc pschinjese.
A pscheklepany kancler jom u da tule ra d u : „Z e
wschech klöschtrow a jich cyrkwjow, kotrez po swojim
puczu nadendzesch, w urub swjate sudobja, te daj ze- ;
schkrecz a do pjenjez pschebicz, — tak mözesch zastatu I
mzdu wupkaczicz."
Bjedrich I I . dzesche a czinjesche Po tutej radze
njewjedzo, zo je zly kancler jom u jam u w uryl, do
kotrejez besche hizo krala B altassara straschne „M ene,
Tekel, F a re s !" storcziko. —
A bt W olfgang tez börzy khezorowe hjezbözne czinjenjo zaczu, wötse do njebjes wolachu
zakoscze nad tajkim i boharubjenstwam i. T ohodla
kanclerjej krucze porokowasche, zhoniwschi, zo je
wön tajku straschnu rad u khezorej b a t „Kak dha
mözesche ty", rjekny abt, „m udry muz a prawiznik, ■
swojom u nehduschomu knjezej tajku zku rad u dacz?"
Pscheklepany starc pak so khwalesche z tajkej rad u
prajicy, zo je z njej swojoho njepscheczela, khezora,
cyle zniczik, p sch eto z z e n je hischcze n je je so
k n je z e r je j d e r je schko, kiz je s w o ju ru k u za
b o h u s w je c z e n y m i w e c a m i w u p s c h e s trje l." —
W o prawdze tez w ot toho czasa khezora Bjedricha
njezbozo ze surowej speschnosczu pschesczehasche; cyly
joho splah zrudny könc namaka.
25
Njejsu stawizny wschech letstotkow, a tez najnowschich czasow pokne podobnych pschikladow?
ôöozny gmerak.
Schtö njespomina hischcze na horliwoscz, z kotrejz
do leta 1 8 7 0 wschitcy swerni katholikojo za swjatoho
wötca wustupowachu, zo bychu Pak samt do bamzowoho wöjska hako „zw afow je" zastupili, Pak z pjenjeznym i pschinoschkami zdzerzenjo tychsamych podpjerali.
Tez S e rb ja su tehdom za dweju wojakow trebne pjenjezy naw dali, schtoz su same parizske nowiny L ’ U n i
vers z khwalbu w opom inate. — Njesm jertne wopomnjeczo Pak je sebi z wosobnym w oporom zakhowa!
wyschschi wjednik bamzowoho wöjska: g e n e r a l L a m o r i c i d r e , kotryz bamzej swerny wosta hacz do
poslednjoho. X uton, prjedy francözski general, besche
run je tak skawny hako swerny katholik kaz hako wutrobity wojak. Zenje swoju weru ani w najm jenschim njezaprje. N apadnje drje swoju weru njepokazowasche, runje pak tez tam n u bednu, w ohidnu bojoscz
psched ludzim i njeznajesche, kotraz w naschich dnach
nekotromuzkuli swoju w eru pokazacz njeda. — Tajkich
nadendzemy we wschech dzelach czlowjeskoho tow arstw a.
— Z najwjetschej swedomitosczu dopjelnjesche wsche
kaznje kath. cyrkwje, dzerzesche wsche pöstne dny a njezakomdzi zenje B ozu mschu.
Hizo hako francözski general je w A lgirje sebi
najwjetschu khwalbu zasluzil. P ö ln y meschnik besche
we hlownym kw artirje stajnje na joho stronje, za
generalowym blidom sobu jedzesche. A hdyz so w
polu B oza mscha dzerzecz njemözesche, spewasche general
w swojim stanje wötse m odlitw y, kiz so n a Bozej
mschi spewaja. Tez hako general hischcze we p rivatnej kapali husto meschnikej pschi Bozej mschi sluzesche.
T ajka poboznoscz joho zmuzitoho czinjesche. Aj,
kak njebojaznje n a swojim konju do njepscheczelskich
czrjödow jechasche, njedziwajo na kulki, kiz kaz krupy
wokolo wuschow hwizdachu, njedziwajo n a rauh,
kotrez dösta: M o d litw a besche joho posylnila a z
heskom „B ö h a w ötczina!" pschedrje m urje njepscheczelow.
Z a ryczerske skutki dösta so jom u zaskuzene m yto.
W on bu general cyleje divisije a 1 8 4 5 generalny
gouverneur (namestnik) Algirskeje.
T o la wysche hacz wojerska a wöjnska skawa
besche jom u dostojnoscz m uza a kschesczana. Hako
swerny syn swojeje cyrkwje njechasche swöj mjecz pozbehnycz w njespraw nej wöjnje, w kotrejz joho khezor
namestnika Khrystusowoho, bamza, poczischczowasche.
Njebojaznje to swojom u khezorej w u praji. Z a to Pak
swöj mjecz a swoju zmuzitu ruku bamzej k pomocy da.
„B am z je möj tootc", prajesche tym , kotsiz jom u wotradzachu, dokelz widzachu, zo dyrbi pschemocy podlezecz, „joho htow a je w obhrozena: hdze je hdy syn
swojoho wötca w nuzy wopuschczil?" — T o su slowa,
kiz meke so z njezniczomnym pismom n a joho wopomnik zapisacz. — M y Pak wuknjemy z toho: B ohabojoscz a poboznoscz je k wschem wecam dobra, tez
k wojerstwu. Najwjetschi w öjw odojo: B ay ard , T illy,
prync Eugen a tak wjele druhich wot najftarschich
hacz do najnowschich czasow buchn pobozni, swerni
synojo swojeje swj. cyrkwje.
Wjany skutk W usa IX .
P iu s I X . ju n u zhoni, zo je ja ra bohaty zemjan
snadnych winow d la sw ojim aj synomaj cyle swoje
herbstwo w oczahnyl a wscho tam nom u meschnikej wotkazal, kiz budze n a dnju joho pohrjeba w cyrkwi,
hdzez so joho czeko w ustaji, prenju B ozu mschu dzer
zecz. Testam ent, hacz run je dziwny doscz, dyrbjesche
so czesczicz, ale tez synom aj herbstwo zdzerzecz. T o la
bamz nam aka börzy, kak m a so tudy pomhacz. R an o
zähe dzesche z jenym pschewodzerjom do cyrkwje, hdzez
zemjanowe czelo lezesche, pschindze hischcze prjedy hacz
be cyrkej woczinjena a dzerzesche tarn Preni Bozu
mschu. Hdyz bu testam ent w otewrjeny, namakachu
tarn wo praw dze dziwne postajenjo: netto besche bamz
herba, w otstupi pak hnydom swoje herbstwo synomaj
wum rjetoho.
Pschecjiwo palencej.
W czasopisach a knihach, kiz z ludom derje menja,
njemöze so doscz pisacz pschecziwo m ordarjej a zahubjerjej czasnoho a wecznoho zboza jednotliw oho, kaz
swöjbow a narodow : pschecziwo p a le n c e j. Z jenym
hlosom tam aja rozom ni lekarjo kaz wschedne nazhonjenjo w uziw anjo alkoholow abo palencow, njech we
kajkejzkuliz pschiprawje. Palencarska khoroscz je bjez
ludzim i bohuzel doscz rozscherjena, tak zo zaw erno
so khwalicz njemöze, hdyz druhdy w o p a c z n e menjenja wo njeschködnosczi alkoholow so wobkruczeja.
S p iso w ar S e m m l e r , kotryz je leta dolho w Ame4
26
riet) ratarjo w pschi swojim dzele wobkedzbowa!, pische
tak: „ Z e n je njedaw a so w Am ericy dzetaczerjej
palenc a möze so tute dobre waschnjo jenoz khwalicz.
W obydlerjow poknöcneje Ameriki ant w jedzi ant w
piczn pomernych rekacz njemözemy: z tobaka a z alkoholow w otw jedn so letnje 2 4 0 0 mittönt) dawkow do
krajneje kasy. T o zda so zakostnje wjele n a wobydlerstwo nim ale 5 0 m ilionow dnschow. T o la Pak
dyrbi so tu wjedzecz, zo smemy tajkeje njestyschaneje
njepomernoscze w piczn jenoz wobydlerjow w m estach
wobskorzowacz, a zo recze hödne njeje to, schtöz so
n a k r a j n palenea w npije. Schtöz je czezcy dzelacz
dyrbjal, kaz ja w Am eriey, schtöz so samoho wobkedzbnje a wernoscHe so njeboji, dyrbi zo m nu wnjuacj, zo je roina wjele khwaleneje d zek a w o scze a
w u sc h ik n o sc z e amerikanskoho dzelaczerja joho p o m e rn o s c z we p ic z n . Hdy tola tam ne bjezbözne
pschiwerki föne w ozm n, po kotrychz so w ot splaha k
drnhom n toeri, zo palenc khmanoscz k dzeln powyschi?!
M i njech nichtö njepschińdze a njepraji, zo sym rndzak abo tem perencler (japoschtok pomernoscze, kajcyz
sn w A m ericy); nichtö njesedzi radscho, hako ja we
wjesotym tow arstwje, hdzez so schkleitca piw a abo
tuina pije; jelizo pak m i nechtö p raji, zo piw o, wino
a palenc cztowjeka k d z e ln posylnjnje, tornn p rajn
do woczow: to je njewernoscz! Njech so schkleitca
t'itoa abo tuina pije we czasu, hdzez niczo za dzelo
nimasch, njech tez, zo by so czi w ntroba zwjeselila
abo staroscz zahuala, m ojedla, ale na p a le n c dyrbi
so zakleczo potozicz, dokelz tutön m o ri czelo a duschn,
podusy dobre waschnja a wnhasnje wsche lepsche czncza
tue czlowjeczej w ntrobje. Wschak wem derje, zo je
runje tu Nemcach doscz zapitych lekarjow a wnczenych,
kotsiz bjez pschestacza poczinki palenea khw ala; wem
pak tez, zo tnczi slepcy zenje palenc p ili njejsu pschi
dothim a czezkim dzele. P alen c njezamöze dzelaczerja
wokschewicz a posylnicz, kaz kschnd nie wnstatoho
konja, to wostanje wernoscz pschi wschitkej lekarskej
abo wuczenej — zelhanosczi! Nihdze njemöze so lepje
möc a strow otn podryjace skutkowanjo palenea wobkedzbowacz, hako tue wöjnje abo tue rnanövrach. J e
to bohnzel mjez wojerskirni wyschkarni rozscherjeny zrnylk,
zo je fnzl (neplacy palenc) na strapacach Porno közdornn lekarstwn a wosebje, hdyz sn tnzne a horce
dny. S a p a -li slönco, stanje so potorn, zo tu a tarn
jedyn z wojakow so na pröch pschi puczu synje a
rnarodirow acz poczina, z közdej schtundn pschiroscze
czrödka khorowatych, doniz tta posledkn so jedyn njesypnje a je n a blakn rnorwy. Netko zastanje kolonna
a larna so htowa nab tyrn, schto je w in a tak nahleje
srnjercze. W ec pschińdze do nowinow a wschitko
sw ari a zeli na surowoscz wojerskich wyschkow, kotsiz
pjecza wojakow dracznja. Ale, schto sw ari so n a
w y sch k o w ? J e to hischcze mnz, kotryz pschi 2 4 ° R .
Po khlödnej drözy 6 — 8 hodzinow hicz njezamöze?
Kejko drnhich czlowjekow dyrbi z wjele czezschim 1
brem jenjom , dyzli je wojerski tornister, dalschi a wo- !
boznischi pncz czinicz, a tuoni zaneje schkody na strowosczi njepoczerpja! Surow oscz pschecziwo wojakej
je, jom n z a p o w je s c z , zo so c z e rstw e je w o d y napije, a d o w o lic z , zo kaz czeschne dzeczo közde p o r !
stow kroczel z palencoweje blesche cyca. Njech so ,
pola wojakow palenc zakaza a swet njezaslyschi niczo
wjacy wo tyrn, zo so wojakam pschi exercirow anjn ,
abo n a manöurach mozhy zeschkreja (sonnenstich)!
Schködny, kaz w ojakej, je palenc tez közdomn
d z e t a c z e r j e j , njech tu fabrikach, njech n a ro li dzeka.
Czim prjedy so nemske knjezerstwa wo tyrn pscheswedcza, zo je palenc zahnbjer pilnoscze, dzelawoscze
a strow oty, a pschimerjene zakonje pschecziwo wnziw anjn fnzlow wndadza, czim mjenje m a so indnstrija
a ratarstw o w Nemskej bojecz, zo bndze amerikanski
dzelaczer a rölnik nemskoho z tuifotu sweta zaczischczecz.
M öc a wnschiknoscz dobndze amerikanski dzelaczer z '
toh o, zo so alkoholow zdzerznje. S y m z mnohimi
reczat, kotsiz sn fern z Nemcow pschiczahnyli a wschitcy
w nznaja, zo je z a h n b a nemskoho dzelaczerja joho
njepom erna pschikhilenoscz k palencej. — Njepostaraja-li so enropske kttjezerstwa w praw ym czasn wo
to, zo so palencarstw o (alkoholism ns) podnsy, dha
je czas blizko, zo E uropa za kosczenc dozraw i a
a m e r ik a n s k i dzelaczer bndze z knjezom wikow sweta." D o ta l S em m ler, kotryz wobstejnoscze nemskich, '
jendzelskich a amerikanskich dzekaczerjow a rölnikow
ze samsnoho pscheswedczenja derje doscz znaje; njech
je joho sndniske skowo krnte, p r a w d a pak tez je.
*
*
*
Njetrjebam y dolho za toinu pytacz, czohodla sn
sczehwki palenea tak zahnbjace. D aw no je dopokazane,
zo je w palencu sylny je d , kotryz je pod mjenom
„fnselöl" znaty. Közdy by so hrecha b ojat, mek-li
so z jedom zawdacz; pschestanje pak hrech tohodla
27
z hrechom bycz, hdyz so czeko a strowoscz z jedom
zawdawa, kotryz je njewinowate mjeno p a l e n c a na
so wzal. S w ja ty japoschtok reczi wo tym, zo zly
buch tez schtaltnoscz swetloho jandzela n a so wozmje,
zo mohk czlowjeka zaslepicz a zawjescz. Wezo niczo
wo palencu njeje wjedzal: joho slowo Pak möze so
na t u t ö n napoj derje nalozicz. Schto zda so böle
njeschködne, hako palenc, hdyz so nazolty w schklenczcy
zyboli? A tola dzerzisch w schklency z palencom w
rucy djasa wobdatoho ze swetkej drastu jandzela.
Njeje doscz n a ty m , zo je w palencu hizom doscz
jebu, powyschi so joho jedojtoscz w naschich czasach
z tym , zo so k joho czisczenju druhe sylne jedy, wosebje schwablowa kisalina (schwefelsäure) natoza. Wschön
swet toe, zo je znaty „nordhäuser" hacz do 2 5 % z tutej kisalinu nameschany. Z o to jeniczcy w N ordhausenu
njeczinja, zo jed hischcze zaw daja, möze sebi közdy
myslicz.
Slowczko mjez nam aj! Reczu z rozom nym i ludzimi a njebych nikoho rady pohörschowak, wernoscz
Pak tez zamjelczecz njesmem. Werisch ty, zo je wschön
palenc, kotryz sy pil, z neplow abo zita paleny? J a
nie. Wedomoscz a rjemjeslniske pschiprawy tez dokonjeja, zo so sp riritu s z ----------- kak dha m ohl bjez
postorka p r a jic z ? ------- Reczu m ojedla ze slowami
swj. pisma, zo so spiritus tez z wecow p ali, „ k o tre z
z e r to m n u t s d u a sw ö j n a t u r s k i p u c z n a m a k a ja " , kaz swjate sczenjo w pöscze p raji. W er to abo
nie, tejko je weste, zo runje k b a r b je n y m a fJob*
kim palencam so spiritus z tajkich powostankow bjerje.
F abriki tola tak njem udre njebudza, zo n a sudy napisaja, z czoho su swöj spiritus wuczahnyle. S p ir i
tu s je sp iritu s; njeswedomnoscz naschich czasow pschez
niczo njepadnje!
Praschesch-li so za tym , czohodla so palenjo Pa( lenca ze strony swetnych wyschnosczow dowoli, hdyz
to la tejko schkody w swecze naczini, trjebasch jenoz n a
to pohladacz, kejko dawkow kraja leto kaz druhe palernje wotwjedu. W Ruskej czehnje so z nich letnje
1 3 0 0 m ilionow markow! H aj, hdy by nechtö pucz wjedzak, na kotrymz so tutön dawk n a d r u h e waschnjo
do krajskich pokladnicow pschiwjedze, by nekotre knjezerstwo hizo jutse palenjo zakazako. Hdyz Pak swetne
zakonje tu derje haczicz njem öza, njech budz közdy
sam sebi a közdy hospodar swojej swöjbje z p o licajom !
S y horjeka slyschak, zo palenc ra ta rja pschi dzele
ani njewokschewi ani k dzelu njeposylni. K czomu
dha daw a so czeledzi runje wo z n jach tejko palenca?
T o tola prjedy byko njeje! Njeby z khofejom abo z
njeschködnischim piwom so lacznoscz stajicz m ohta?
D zi mi z reczemi, kaz: z palencom je najm jenje dzeka,
z nim n a jtu n s c h o woteiidu atd. H anbuj so, zo chcyk
dale tajke m ordarstw o na swojich domjacych a n a
czeledzi ze swojej njerodu abo z tun jotu zamlowjecz.
W ot toho, schtoz za khanu palenca wudasch, mözesch
hizom schwarny kotot khofeja naw aricz a njewotendzesch z nim niczo drözscho.
A wy dzetaczerjo, kiz w zymje skaly kamacze
abo druhe dzelo wonka w obstaracze, njechacze so wo
tym pscheswedczicz, zo je palenc, kotryz w as khudych
a do czasa k dzelu n je k h m a n y c h czini? W zymje pijecze jön pschecziwo zymje, a wön to la njehreje, a w
lecze so toho wostajicz njemözecze, k czomuz scze so
w zymje pschiwuczili, a tak czehnje so zta w ina ze
zymy do lecza a z lecza do zymy. Z h r e c z mözecze
so jenoz wot stroweje cyroby, a hdyz pjenjezy, kotrez
so n a palenc ro zb rö ja, n a jedz (wosebje tut, kiz w
czele najw jacy czoploty czini) nalozicze, pscheswedczicze
so börzy wo tym , zo so bjez napoja tracz hodzi,
kotryz so runje w skalach kaz pschiböh czesczuje.
Czwiluje-li lacznoscz, je tola njeschködnych napojow
doscz a pschiprawy k tepjenju netto tak tunje, zo
mözecze sebi do közdeje skaly gelegne abo blachowe
khachliczki stajicz, a czopte Piwo ze rzanej muku, khofej
atd. naw aricz, hdyz so wam spodoba. Byschcze bjez
palenca hinajschi muzowje byli! S y m ja czasto z mojim aj woczomaj w idzal, zo pschi tw arjenju mostow
n a zeleznicach so nemscy a pölscy dzekaczerjo po 6 a
8 muzach ze skalu bertlowachu a pschi wschech sochorach ju njewuzbehnychu; tu pschindzeschtaj dw aj italskej skakarjej, zapschimnjetaj, a hlaj, skata w ali so, zo
wscho wrjeskotasche. Njech be wuschiknoscz tuteju dzekaczerjow wjetscha, to Pak je tez weste, zo m a italski
dzekaczer wjele wjacy mocy, dokelz palenc njepije.
T oh o d la Pytaja po wschech krajinach E uropy pschi
tw arjenju zeleznicow italskich dzelaczerjow a skalarjow,
dokelz mischtyrjo derje wjedza, zo je d y n z tutych
wjacy nadzela, hako dw aj z a p i t a j Nemcaj abo moje
dla tez S erb a j.
J e snadz so cgi wostudziko? M i je tez wobozna
wec, pschecziwo palencej pisacz, hdyz m a tejko pschec z e lo w , a njewesch, hdy a hdze postorczisch a z lu-
28
dzimi sebi tola tez cyle skazycz njecham. Njech budz
tönkröcz doscz! Pschindu zasy, hdyz traz so toho njenadzijesch. M a m za to, zo je palenc to jeniczke n a
swecze, fchtoz sme so h a n ic z a czomuz möze so czescz
prjecz bracz, am zo by so z tym zhreschiko. gk.
Pschehlad a rozhlad.
Z wjetscha m aja za to, zo je najczezschi dzel
cykeje protyki „w jed ro". T ez ja njecham nad tym
dwelowacz, spom inajo na pschistowo: „Ludzo dzetaja
protyki a B öh w jedro." T o m u njech je kazkuli chce,
ale to je Weste, zo je lepje, hdyz B öh sam wjedro
postaja, hacz nasch jedyn. T o mözesch tez börzy
spöznacz, chcesch-li sebi jeno tak trochu ludzi, jich
waschnja a njepoczinki w obhladacz. T o la to, luby
czitarjo! ty sam dzen wote dnja widzisch, a duz drje
trjeba njeje, zo bychmoj tez w „ K ra ja n u " z tajkimi
wecami papjeru köncowaloj. Dzensa nastajm öj so
do druhich köncow sweta a to — kaz netkle m öda je
— najprjedy do Ameriki.
W e zjenoczenych statach polnöcneje A m e rik i
nastupi w zandzenym lecze nowy Präsident Jakub
A braham G arfield swoje zastojnstwo, n a kotrohoz
cyky swet najwjetsche nadzije mejesche a to z dobrym
praw om . Pschetoz schtöz so wot khudoho dzelaczerja
hacz n a prosessora a generala pozbehnycz we a wschudzom jenoz za swoj lud a kraj skutkuje, tak zo joho
najwyschschoho zastojnika swojeje republiki wuzwolichu,
tön drje budze tajkeje dowery wescze hödny. A z
G arfieldom so njebechu zjebali. W ön be muz, kiz
mejesche dobrn a krutu w oln a to tez hnydom dopokaza, hdyz wobtykanych zastojnikow ze sluzby honicz
a jenoz hödnych a swernych Postajecz pocza. Ale to
be joho smjercz. Nekajki G uiteau, kotromuz be Präsi
dent mesto zapowjek, n a njoho tseli, a za 11 njedzel
po njesmernych bolosczach jedyn z najslawnischich a
najlepschich muzow zemrje, kiz su hdy w Americy
knjezili. B öh dak, zo by nowy Präsident A rth u r
swojomu wulkomu prjedownikej, kiz be tez napscheczo
katholskej cyrkwi ja ra derje zmysleny, podobny byl.
W e srjedznej Americy (P a n a m a ) so nowy kanal
z czichoho do atlantiskoho m o rja ryje, zo njebychu
trjebali w jac tak daloko wokolo potodnischeje Ameriki
jezdzicz. D ro h a wec to budze, ale ja ra w uzitna a
n a to m aja w Americy pschec Pjenjez doscz. Bohuzel
zo wschudôm tak njeje, n a pschiklad hdyz dyrbi so
nehdze cyrkej tw aricz!
tez
Nekotsi m udri m enja, zo w Americy tez niczo
nii
wjac njeje, runjez je tarn jenoz 2 5 ,0 0 0 wojakow; tohobo
dla puschczich so do A f r i k i , hdzez ant w zymje koni
zucha njetrjebaja a w lecze je tarn tak horco, zo so
B
ani khmanje wöjna wjescz njehodzi. Francow zojo
tr
m jenujcy, kotsiz m aja w Africy wulki kraj A l g ir ,
tu
chcychu rubjeznych K rum irow , kiz mernych wobydlerjow
pschesczehacz njepschestachu, trochu pokhostacz a z toho : bi
nasta nim ale wostudla w öjna. Z wopredka so F ra n ki
cowzam derje schlachczesche, a Tuniski bey (kral) dyrbi
st
hizom dleschi czas francowske knjezstwo pschipöznacz.
sAle hdyz arabski wjerch B u-A m em a wustupi a swojich
z>
krajanow kaz nehdy Abdel-Kader wokolo sebje zhrop
m adzi, bu Francow zam wec dzen a wobczeznischa;
s
dokelz, hdyzkuli chcychu joho zbicz, zas czekasche.
S la w n y m oler n a wsy pola P a riz a be wo tym wulke
swjeczo nam olow at a hdy^ sebi P arizenjo je w obhlar
dowacz pschindzechu, njewidzachu n a nim niczo khiba
wulku pusczinu. N a praschenjo, hdze je B u-A m em a,
c
w otm olw i m oler, zo je hizom dale, a n a praschenjo,
hdze je srancowski general Saussier, zo hischcze döschol
njeje. Ale njech so kazkuli w obaraja, sköncznje F ra n
cowzojo tola dobudu.
1
W o Zulukafrach w Africy be zandzene leto
runje tak m alo slyschecz kaz wo Afghanach. Z a to
Pak su sebi zas R usojo schwarny kruch kraja w Asiji t !
pschidobyli. G eneral Skobelew podczisny | Turkm enow
a zniczi jich mesto a twjerdziznu Ahal-Teke. M jez
K hinu a Ruskej bu sköncznje mer sczinjeny.
W R u s k e j so po mnohich pospytach nihilistow
radzi, carja Aleksandra I I . n a 13. merca sköncowacz.
Njech tez wschelacy wschelako sudza, Aleksander be
za swöj lud wazny rezent, wön da 22 m ilijonam
robotnych a njewölnych burow swobodu a sam ostatnoscz, porjedzi w Ruskej ja ra wjele, wosebje pak sudnistwo a zniczi stoletnu njepraw du, naschich kschesczanskich a stowjanskich b ratro w z turkowskoho wotroczstwa wumoziwschi. Jo h o syn a naslednik Aleksander I I I .
je drje tola muz, wot kotrohoz möze so nie jenoz
Ruska ale tez cyta E u ro p a najlepschich wecow nadzijecz. Polakow a R usow zjednacz, katholskej cyrkwi
swobodu a p raw a wröczicz a nihilistow wukorjenicz,
budze drje czezki ale to la nie njemözny nadawk. Böh
i.
daj, zo by so jom u to radzilo!
J
Dokelz runje wo Skowjanach reczimy, chcemy
tez z krötka n a juznych a awstriskich S kow janow spomnicz. B o k h a r a m bechu z lutej liberalnosczu tak swobodnu wustawu bali, zo na tamnische wobstejenja
nim ale tak derje so pschihodzesche kaz pjascz n a wöczko.
Bjez bîroa, zo be so mkodomu wjerchej Aleksanbrej
trochu zastyskalo, bokelz chcychu a mözachu tarn wschitcy
knjezicz a czinicz, schtoz chcychu; swobobna w ustaw a
jim to bowolesche. Tak to wostacz njemözesche a buz
i ba Aleksanber wulku n arob nu zhrom abziznu powolacz,
kotraz so jenohkösnje za to w u praji, zo m a so wu
staw a — kaz be rufst car pisak — sybom let za
schpihel tyknycz, a zo möze netk wjerch Po swojim
zmystu a rozom je knjezicz. — Tez w S e r b s k e j bu
pob wjerchom M ilan o m liberalne ministerstwo wotstronjene a n a joho mesto pschinbze konservativne.
C z o r n o h ö r s k i wjerch Miktawsch, kiz je jebyn
z najwuczenischich a nazbzelanischich mjez swojoho
ru n ja, je sköncznje swöj T urk am wotbobyty keuch
kraja bostaf a m a netk tez swöj samsny pschistaw w
abriatiskim m orju.
W A w striji abo R a k u s k e j je sebi konservativna
strona, ke kotrejz z wuwzaczom nekotrych matoruskich
zapöslancow z Galiciskeje wschitcy S tow jen jo skuscheja,
wosebje pschez financnoho m inistra Dunajewskoho
(P olaka) telko nahlabnoscze a mocy bobyla, zo so
liberalnym wescze njerabzi ju postorczicz. Kejzor
sam je m inistrej T aaffe nim o m ery pschikhileny a
nie jenoz konservativnje ale ryzy katholscy zmysleny.
Kelko w uliw a a mocy pak w Rakuskej monarch
hischcze bzensa m a, to pokaza so pschi kwasu joho
jeniczkoho syna R ubolfa hacz na najrjenscho. Wschitcy
njebziwajo na narobnoscz pröcowachu so, zo bychu
Habsburgskomu robej a wosebje netczischomu kejzorej swoju luboscz wopokazali. — Czechojo su
sköncznje po wjacy hacz 20letnym n apin anju swoju
universitu z czeskej reczu zas naspjet abo lepje
z now a zalozenu böstali. T u ta najwyschscha schula
bubze w letnym Potletu 1882 dospokna. B ohuzel je
so jim za to krasne nowe bziwablo, kiz byrbjesche so
run je wotewricz, spalilo; tola je so hizom zas pjenjez
boscz nabalo, zo möza je za bwe lecze z now a natwaricz. — Schtoz naschn weru nastupa, bubze brje
sköncznje w Rakuskej tez lepje. Z najmjenscha be to
pschi poslebnim kejzorowym puczow anju po Tyrolskej
wibzecz, hbyz kejzor sam zjawnje jesuitow jako naj-
29
lepschich wuczerjow pokhwali, schtoz so liberalnym
nihby n a nihby spobobacz nochcysche. Z krötka smemy
prajicz, zo so w Rakuskej wschitko polepscha, wezo
jeno po m aln, Pschetoz, schtoz su za 2 0 let liberalni
skazyli, njemöza am najwuschiknischi konservativni za
bwe lecze zas porjebzicz.
W J t a l s k e j revolucija bzen a wjacy mocy nabywa. Hbyz bu czelo bam za P ija I X . bo wosebje
k tom u tw arjenoho row a pschenjesene, ba so romski
nizki njekniczomny lu b , w olajo a z kamjenjemi mjetajo, bo pröcessijöna. Wschelake zhromabzizny zabachu
sebi w ot knjezerstwa a sejma, zo byrbja so zarukowane
(garantijne) zakonje zbehnycz, po kotrychz byrbi italske
knjezerstwo bam za zakitacz. Hewak w Jtalskej so niczo
pschemenilo njeje, wojakow je tarn boscz a bawkow
hischcze wjele w jac, skoro kaz w Francözskej, jenoz
z tym rozbzelom , zo m aja Francozow je najbohatschi
kraj w cykej E uro pje. Schkoba, zo su czi, kiz runje
w P a riz u knjeza, pschecziwo cyrkwi tak njepscheczelscy
zmysleni. T o la smemy so tez tarn lepschich czasow
nabzijecz, bziwajo n a horliw u bzelawoscz francözskoho
buchownstwa a katholskoho pism ow stw a, n a kotrez so
közbe leto wjele m ilijonow w ubaw a. Tez to je znate,
zo run je francözske Pjenjezy nim ale same swjatoho
w ötca a nasche missijonstwo bzerza.
W J e n b z e ls k e j by wscho bobre byto, hby by
njespokojna Jrsk a a njemerne kolonije w Africy a
A fghanistan w Asiji njebyte. Katholikam so hewak
w Jenbzelskej skoro najlepje wjebze. Tak je n a pschiklab namestuy tra t w Jnbiskej katholik R ip o n a husto
mözachmy slyschecz, zo je so nechtö k naschej werje w röczil.
Jeb y n z najhtownischich pobawkow w N em sk e j
be, zo bu po mnohich letach sköncznje zas jene a to
Trierske biskopstwo wobsadzene.
Z toho je wibzecz, zo m aja tak mjenowanoho
kulturnoho w ojow anja nim ale syte. A le hacz bubzemy
za leto hizom wo bospolnym m erje pisacz möc, to
jenoz B ö h we. Nabzijecz so chcemy, bokelz by to
tez n a katholsku wec w Sakskej bobry w uliw melo.
W naschej wötczinje swjeczesche so prenje bny
septembra SOletny jubilej konstitucije, pschi czimz bu
tez sejm n a krötki czas powolany. Kak w uzitna je
w ustaw a naschomu krajej byla, to najlepje spöznajesch,
so bopom inajo, zo je runje Sakska w közbym nastup an ju mjez najprenim i krajemi cyleje zemje. Böh
bat, zo by tez pschichobnje ta t bylo a w ostato!
30
Z o wo Schpaniskej a Turkowskej niczo njepisam,
su tamnischi ludzo a nie ja w ina. Cuza hkowa n as
sköneznje njetrjebaka tak ja ra bolecz, mamy dze tez
dom a w Serbach dosez rceeoro, kiz su runje tak wobzarow anja hödne kaz schködne. Z o na pschiklad nascha wölba do sakskoho sejma tak njewupadze, kaz byez
d yrbi, tom u so njetrjebam y dziwaez. Tez z baezoiiskej eyrkwju so hischeze dosez lepje nim a, hdyz m a
wjele S erb o w w jaey horliwoseze za dalische naleznoseze dyzli za blizsche abo swoje. Jelizo na pschiklad
nemske katholske wosady w Sakskej za baezoiisku
eyrkej tak bohaeze w opruja, kaz S e rb ja za wschelake
nemske, potom dyrbim y my za jich so böte staraez
atd. P ö d la tutych potrebnosezow w Sakskej, dyrbim y
wezo pschi möznosezi tez za Bonifaeijow e abo lyonske
tow arstw o, kiz m aja schersche Polo skutkowanja,' tez
rad woprowaez. N a serbsku pschezjenosez a njesebieznosez hischeze letsa hordzi byez njetrjebam y. Kak zo
budze k letu lepje! A to pschejmy sebi nie jenoz k now om n letu, ale ezmmy tez közdy po swojich samsnych
moeach tat!
R jan y dopokaz pschezjenoseze katholskich S lo w ja now besche wulka, z 1 5 0 0 ludzi wobstejaea deputaeija,
kiz so k 5. julijej do R o m a poda, zo by swjatom n
wöteej Leonej X I I I . dzak wschech S low jan ow za eneyklikn abo wokolny list „grande munus“ w uprajila.
Tez jedyn S e rb k. dr. P e tr J o rd a n z Czeschkee, nett
toe W inje, be mjez nim i. D la nuzy wo serbskich
duchownych* njeje tarn zadyn z nich n a 2 — 3 njedzele
woteńez a taut so podaez mohk! W o swöj kraj a lud
wuley zastuzbny a slaw ny biskop S tro ß m a y e r z D jakowa be hlowny wjednik a pschepoda bamzej nahladny
d ar za P etrow y pjenjezk. B am z je w swojim liseze
z now a n a zjednoezenjo wschech S lo w jan o w w katholskej eyrkwi pokazal. Najrjensche wukozenjo tohole
lista je biskop S tro ß m ay er napisal, kiz mözemy w
nemskim pschekozku wschem S erb a m haez nanajbvle
pornezeez. Wezo by to nim ale ezezka wee byla, wosebje R usow pschewobroeziez, ale schtoz je ezezke, njeje
hischeze njemözne, a sköneznje njesmemy tez zabyez,
zo möze wschohomöeny B öh tez nehdy wobstejenja
ta t pschemeniez, zo budze to , schtoz so nett haez nanajezezsche zda, nehdy lözsche a snadne. M y Pak dyr* Serbski pschelozk encykliki bu z druhim i skowjanskimi
bamzej pschepodaty.
bim y sebi to z eyleje w utroby pscheez a zadaez a
B o ha wo to prosyez, zo bychmy wschitey pschezjeni a
jeni byli we werje, w nadziji a w lubosezi!
— š.
Potajna Boza mscha.
Zatraschne ezasy bechu n a tonen zaüdzenoho
letstotka w Franeözskej za katholskich kschesezanow. Je d ,
kotryz bjezbözni muzojo (sami so mjenowachu „bratsja
B elzebuba", — djabola — ) wusywachu, jed njewery
a njekhmanstwa be ja ra speschnje lud skazyl. K ral ;
bu wot njekhmanikow do jastw a ezisnjeny a sköneow any, eyla kschesezanska w era pottöezena, wsche eyrkwje
buchn zezamkane, duchowni m orjeni abo z kraja w upokazani. — T o la dobri katholsey kschesezenjo khowachu swojich meschnikow, kotsiz w noey mjelezo swj.
sakramenty wudzelachn, predowachn a B ozu mschu
dzerzachn. Tez w P a riz n sam ym bechu pschee nekotsi
duchowni skhowani.
T u dzesche 21. wulkoho rözka 1793 wjeezor jena
zönska, po zdaezu stara, po hasy do pschedmesta.
W on a be pytnyla, zo muz hizo dleschi ezas za njej
dze. T oh od la cheysche jom u z pueza hiez a stupi do
zuatoho dom u. W obsedzer kheze widzesche, zo je zönska
ja ra zaströzana a woprascha so jeje, ezoho so tak
boji. Zhoniwschi w inu, stupi sam na hasu, zo by
w ohladal, schto to do m uza je. T o la dolho njetrajesche, a wobsedzer so wröezi a zönskej polny stracha
poruezi, zo dyrbi khwataez z joho domu, pschetoz
hewak jom u samomu wulke njezbozo hrozy. Zönska
tohodla zas w ustupi a khwatasche do swojoho khudoho wobydleńezka — tola euzy muz pschez zas za
njej. K hw atajey w ona do stwiezki zastupi, hdzez jej
stary muz hnydom stölezk poda, dokelz be so z dycha
w ubezata. T o la zönska jom u ze strachom znapscheeziwi:
„Skhow ajeze so khetse, pschetoz nasche wobydlenjo je
znate!" — T ön le schedziwe besche meschnik z rjad a karm elitow, kiz be rukam tamnych m ordarjow ezeknyk,
kotsiz bechu jeho sobubratrow w klöschtrje zabili.
Hizo bechu n a skhodze muzowe stopy slyscheez, a khwa
tajey skhowa so meschnik do kham ora. Hnydom so
zaklepa tsi kröez do duri, a w tymsamym wokomiknjenju tez hizo stejesche wulki muz we stwiezey.
Zönska spözna z dobom, zo je tonte muz töusam y, kiz
besche hizo nekotre dny prjedy wokolo jich dom u lazyl.
Cuzy muz wobhladowasche so w stwiezey a
zdasche so hnuty byez khudoby dla, kotraz so tu we <
31
wschem pokazowasche. P o khwili p ra ji: „ J a njendu
hako njepscheczel, ale sym pschischot, zo bych sebi w ot
w as jeitu hnadu w uprosyl. W y macze pschi sebi
czesczomnoho meschnik«, kiz je kaz pschez dziw zam ordowanju ro karmelitskim klöschtrje wuczeknyk. Z n a ju
joho mjeno a tez wasche. Z toho widzicze, zo m ohl
w as dawno pscheradzicz, bych-li chcyk."
T ele skowa slyschawschi, w ustupi meschnik ze
swojeje khowanki do jstwy a rjekny: „N jem özu sebi
myslicz, zo chcecze nam zko czinicz a dowerju so tohodla w am . Schto todte mnje zadacze?" N jeznaty
muz p ra ji: „P obozny wötcze, du w as prosycz, zo
byschcze Boz'u mschu za wotemretoho dzerzeli, kotrohoz
czelo w njeswjeczenej zemi lezi."
Meschnik po tutych skowach muzej do woczoto
pvhlada a w joho wobliczu routfu stysknoscz wuczischczanu w uhlada. „Pschindzcze" — p ra ji tohodla —
„dzens srjedz noch zas, a sym hotowy, wasche zadanjo
dopjelnicz." Njeznaty muz so podzakowa w utrobnje
a wotendze.
S rjed z nocy Pak pschindze zas a bu dowjedzeny
do zadneje stwiczki, hdzez be hizo wschitko za dzerzenjo
w opora nowoho zakonja pschihotowane. S ta r a kschinja
besche tu z w oktarjow ym i rub am i pschikryta; na njej
stejesche Boza m a rtra a schtyri wöskowe sweczki so
tu sweczachu. S ta ry meschnik, zhotowany w meschniskej drascze, pschindze z kheluchom, na kotrymz patena
(talerk) lezesche. Kancy beschtej schklenczanej. N jeznaty
muz so poklakny a kleczesche harz do könca Bozeje msche.
Sköncziwschi B ozu mschu, wobroczi so meschnik
k njeznatom n a rjekny: „ M ö j syno, stej-li ttoojej^ rucy
z kralowej krewju toomaczanej, p raj m i to. Z adyn
hrech so njenam aka, kotryz njeby po praw ej zelnosczi
mohk spuschczeny bycz, pschetoz K hrystus je swojim
japoschtotam a jich nastupnikam möc bat, to joho
t mjenje kschesczanow we swjatej spowjedzi w ot közdoho
hrecha tootwjazacz." Njeznaty muz w otm oltoi: „ M ö j
wötcze, njejsym drje bjez winy n a kralowej smjerczi,
to la nim am pschi tym najwjetschu w in u." Pschi tym
poda meschnikej maky kaschczik. N a to stupischtaj zas
w obaj do prenjeje stwiczki a muz p ra ji meschnikej a
zönskej: „W ostancze tudy, dobre dusche budza so za
w as staracz, donz z now a lepsche czasy njepschindu.
Z a leto 21. wulkoho rözka pschindu zas, zo bych
Bozej mschi m ohl pschitomny bycz." Z tutym i slow am i so poruczi.
Meschnik woczini netto kaschczik a nam aka w nim
rubischko z Potom nam aczane, a krwawe blaki bechu
to nim widzecz. N a jenym rözku besche kralowska
kröna wuschita. Meschnik hnydom spözna, zo je to
rubischko morjenoho krala Ludwika X V I .
W ot toho czasa so khudymaj w obydlerjom aj
czesneje stwiczki w ot njeznateju rukow pschecy pom hasche. Döstaschtaj jescz, brjetoo, drastu a k tom u tez
dwe kharcze, z kotrym ajz zakitanaj mözeschtaj ro P a rizu bjez bojoscze, w ot policistow dosahnjenaj bycz,
wobkhadzowacz. Husto tez dösta meschnik pokiwy,
zo dyrbi n a swoju westoscz kedzbowacz.
T ak be so zas 21. jan u ar pschiblizit. Z a s pschin
dze srjedz nocy cuzy muz a zas swjeczesche stary
meschnik B ozu mschu, na kotrejz tam ön z wulkej pobvznosczu wosta.
Tönkröcz pak njeprajesche ant
stowczka a wotendze.
Z a pol leta sta so pschemenjenjo w francowskim
knjezerstwje. R obespierre, kotryz be po zam ordow anju
krala ze surowej hrubosczu a njesmilnosczu zakhadzak
a m o rd o w al, bu powaleny. Sm ilnische knjejstwo
zastupi n a mesto krjewjelacznoho surow ca. S ta r y
meschnik mözesche zas bjez bojoscze po P a riz u khodzicz. Jen oh o dnja w opyta znatoho pschekupca, kotro
hoz hako swernoho kralowoho poddana znajesche. T u
bu runje n a hanbnej karje jedyn muz k w otprarojenju
wjezeny. Wulke czrjödy ludu za nim bezachu. S ta r y
duchowny pohladawschi z woknom spözna hnydom
R obespierra n a karje sedzacoho, spözna pak tez pschi
nim toho samoho m u za, kiz be pola njoho dwöjcy
B ozu mschu skyschal. „S chtö dha je tonte wulki
muz, kiz pschi R o bespierru sedzi?" woprascha so
pschekupca. „ T o je, w otm olw i pschekupc, ta t (dracz),
kiz je tez w otpraw jenjo Ludwika X V I . w jedl." —
S ta r y meschnik börzy n a to dzesche born a prajesche
pschi sebi: „T ö n le ta t je so za swojoho krala m odlil,
hdyz bjezbözne hkowne mesto pschi joho smjerczi
juskasche!"
T. X .
Wuzitne wschelezizny.
Spomöznc napominanja.
Francözski m inister ratarstw a je poruczil, zo
m aja so po cylym kraju n a kromje lesow, n a puczach,
to zjawnych zahrodach a t. d. tafle nastajecz z tutym i
napism am i:
32
J e z so ziwi z myschemi, schnakami a neplacym i
czerwjemi, z cyla ze zwerjatkam i, kotrez ratarstw u
wulku schkodu czinja: N je k ö n c u jc z e jeze!
K r o k a w a zezerje za hodzinu 2 0 — 3 0 pschekasancow (insektow): N je k ö n c u jc z e k ro k a w y !
K n o t zerje njepschestajnje czerwje, schwjercze,
schködne waczki a wschelake pschekasancy; w joho
zoldku so njejsu zenje zbytki rostlinow namakake; wjac
wuzitka pschinjese harz schkody: N je k ö n c u jc z e k n o ty !
M e js k i b ru k a neplacy czerw staj najwjetschej
njepscheczelej ratarstw a. Mejski bruk lehuje 6 0 — 1 00
jeji, z kotrychz czerwje a pozdzischo mejske bruki so
w u lah n u : K ö n c u jc z e m ejsk e b ru k i!
P t a c z k i . Pschekasancy (insekty) w közdej krajinje közdoletnje za wjac m illionow schkody naczinja.
Jen o z ptaczki möza je pschedobycz, Pschetoz zezeru ja ra
wjele husancow , su po tajkim najwuzitnischi pomocnicy ratarstw a : D z e c j i , n je w u b j e r a j c z e z a n e
hnezda!
^schecziwo hikawcy
radza „Homöopathiske now iny" tönte sredk: N ajhörscha hikawka so lohcy zastaji z ty m , zo wöbe wuschi
z porstom zadzerzujesch a potom pak sam Pak z pom ocu druhoho, kiz sudobjo dzerzi, cyle pomaku neschto
pijesch. N ajhörschu hikawku z tym le jednorym sredkom börzy zastajisch.
WoKschewjacy napoj za znjencow.
P r j e c z z n je k n ic z o m n y m p a le n c o m ! J e to
dobre waschnjo, zo w Serbach dale a böte czopky
k h o fe j k swaczinje dawacz poczinaja. T ö n njech
w ostanje! A tez w lecze, wo zne je to najsprawnischi
napoj za dzekaczerjow. Pschetoz, schto wosebje znjen
cow, kiz w smudzacym sköncu dzelaja, najböle slabi?
S y ln y pöt. P o d arm o so pröcuja znjency swoju zehliwu
lacznoscz z w odu abo piw om abo palencom zalecz; z
tym so pocênjo jenoz powjetschi a wschelake khoroscze
wosebje w oda pschihotuje. Lepje hizo je, hdyz so sadowe wino abo kisako do wody zmescha. Najlepschi
napoj pak za naschich znjencow, kotsiz w pocze swojoho
woblicza sebi a nam khleb pschihotuja, je a wostanje
czo pk y k h o fe j. T ö n Posylnja, zahaczi najhörsche
pocênjo a stom ha, zo czelna möc dleje w utraje. —
T u z : S to kröcz radscho khofej (byrnje tez serbskim
hospozam kusk w jac pröch naczinil), dyzli zadlawy
palenc! — Tez dzetawi ludzo, kaz m urjerjo, czeslojo,
kryczcy a druzy z nekotrej pröcu khofej d östanu, a
byrnje tajka swaczina jedyn abo p or pjenjezkow dröz- i
scha b y la , njeje dzesacz let dlejschoho ziw jenja wjac
winojte dyzli tajki snadny wulozk?
Hljedjenjo tintowych bkaliow.
B y rnje so cyla blescha tinty na schpundowanjo
rozlaka, niczo njewadzi. W zm i hnydom 1/2 punta
vitriolow oho w olija a kapaj jön (boze d la nie speschnje lecz, hewak mözesch so smjercz spalicz) do 2 puntow czisteje reczneje wody. Blak najprjedy z czopkej
w odu a z peskom wuschudruj a polij netto z tam nej ■
vitriolow ej w odu. Z a hodzinu je so tinta cziscze wuczahnyka a potom mözesch hischcze junu blak wumycz.
Zerzawe bkaki
so takle w otstronjeja: W zm i jenak wjele beloho wöska
a terpentinowoho w olija, zhrej jej z mernej czo pk otu !
a zmeschej. Z tejle zalbu nam azaj czenko zerzawy
blak a potom w urybuj z lapku, dönz so njesweczi;
tak so blaki zhubja.
1
IendzeksKa pschenca njeje khmana/
Nürnbergske tow arstw o mkynskoho zjenoczenstwa
w otradza wschem ra ta rja m wusyw jendzelskeje pschency.
T a je ja ra khuda tak mjenowanoho lepika (Heber) a
z njeje so muka wumjele, kiz so j a r a h u b je n j e
p je c z e . W okolo N ü rnb erga su so tohodla wschitcy
m lyncy zreczeli, zo na zane waschnjo tajkeje pschency
w jac kupowacz njechadza. — Tez za ratarjo w tote ,
pschenca khm ana njeje, dokelz ze swojej tokstej a sylnej stom u ro lu wuczehnje.
^schecziwo zidze w dzeczet«
trjebaja z ja ra dobrym wuspechom „ätzkalk", to je
kalkowy Pröch z kalkoweje pjecy. W ja n u a rju , hdyz
je zmjerzlo abo praw y mröz, so tajke zidowe mestna
tolsto z tajkim kalkom posypaja. Z tym so dzeczelow a zida m ori a ny jeje mescze pokaze so husty
dzeczel.
v
1
Zane zuöyöoteujo wjac!
B o la-li cze zuby, wzmi schklencu zymneje wody
ze studnje, namaczej w njej schczetku tsi kröcz za sobu 1
st schudruj bolacy zub z njej tak dolho, dönz zub
njepschestanje bolecz.. T önte sredk pjecza pschecy
pom ha. S p y ta j!
\
SkowczKo za wschech.
Schtoz je jedz a napoj za zoldk, to je czisty (
p o w e t r (lost) za P luca; schtoz je jed za zoldk, to <
33
je zky, njeczisty pow etr za pkuca. — Zokdkej niczo
njepom ha, hdy by jön chcyk z pkucow wulekowacz:
tak tez pkucam niczo njepom ha, hdyz do zokdka lekarstwo bjerjesch. Czisty a czerstwy pow etr, porjadnje
do so srebany, je powschitkowne, universalne lekarstwo
za pkuca. P tu ca m k woli dyrbim y swoju kozu krutu
czinicz. W ot pkucow so njemözemy zazymnicz, skerje
sczoplicz. — D u rje su k tornu, zo so zaczinjeja, wokna
Pak, zo so woczinjeja. Z a khorych je prenje lekarstwo
czisty powetr. — Duschaty kaschel je najböle wot
pröschnoho pow etra. — Dzeczi njeskhorjeja tak ja ra
na puczu do abo ze schule, ale w schulskich jstwach.
— Rejw arki döstanu husto suchoczinu (A uszehrung)
wot horcoho, z prochom napjelnjenoho pow etra. —
Listynoscherjo w ostanu strowi, dokelz so stajnje w
czistym powetse hibaja, tohodla su tez n a kraju —
wysche druhich pödlanskich winow — ludzo w lecze
ja ra poredko, w zymje Pak husczischo khori, dokelz su
w lecze stajnje wonka. — Nie meschczanski powetr sam,
ale wosebje meschczanske ziwjenjo tak husto suchoczinu
pschihotuje. T ohodla w kupjelach ludzo wotkhorjeja,
dokelz su tam porjadnje ziwi, wjele wonka khodza a
dychaja, wodu pija a so kupaja. — Zapoczatk suchocziny so hodzi zahojicz, hdyz tajki khory hnydom
pöcznje z hibanjom a porjadnym dychanjom w czistym
powetse (po lekarjowej radze) lekowacz, hewak je Potom
pozdze.
Sadowe vkaki ze schatow.
Czerwjene jahodki, kkadzene slowki, czerwjene
wino a druhe podobne wecy so ja ra czezcy ze schatow
w otstronjeja. Njech Pak nasche porjadne („ryntlich")
hospozy tote spytaja: N ajprjedy womazane schaty z
czistej w odu wupkokaj, potom z mydkom a pow is.
P o to m wudzekaj z twjerdeje papjery tajki liwk, staj
jön n a scheroku kromu, zapal spody njoho kusk schwabla
a dzerz jedyn blak po druhim wysche zwjerschneje
liwkoweje dzerki. P o to m hischcze ju n u cyke schaty
wupkokaj a w czistej wodze w utunkaj. S y -li to wscho
swernje czinika, spuschcz so n a to, zo so blak zhubi.
Wottjowe ökaki «a drjewje
nam azaj z tonom (betej hlinu), abo ze zelenym mydkom
a za 2 4 hodzinow häkle ze zymnej w odu w otm yj.
Kischcze «eschto za pkokarmcze.
W Hollandskej ptokarnicze wosebje beke schaty
czinja. Kak to ? B jeru tam mesto „soda" tak mjeno-
w any „boraks". J e to wosebita druzina sele, bekeje
barby. T rjeb a Pak so rjedzeny abo raffinirow any
boraks do procha roztokczeny. D o 4 5 mernych khanow
(abo litrow ) w arjaceje wody trjeba so horschcz roztokczenoho boraksa. Z tym so nim ale potojca hewak
trebnoho mydka zalutuje. Z a schaty, kiz m aja so
twjerde czinicz, je wjac boraksa trebne. B o raks tkaninam nie najmjenscheje schkody njeczini, czini Pak
najtwjerdschu wodu mjehku. Tez so trjeba za rjedzenjo wkosow a zubow.
W ucznate nepke.
W naleczu so neple abo berny wjac dobre a
m ucznate njew arja. T o m u so hodzi wotpomhacz,
hdyz so tajkim neplam , prjedy hacz so w arja, kotwokoto kolesko belizny wotbeli. T ak möze potom
ptödna woda, kiz za beliznu a w neplu so dzerzesche,
wotbezecz a nepl so mucznaty sködny zw ari. Tez
möze so woda trochu woselicz, dokelz so potom czim
lepje w art a t. mj. solanin z nepli w otstroni. N a
tele waschnjo möza so stare neple bjez stracha wuziwacz, dönz zas nowe k jedzi njejsu.
Straschne waschnjo
so pola naschich knotarjow njecha zhubicz. „ K ra ja n "
njecha so wadzicz tohodla, hacz dobre czini, knoty
kojicz abo nie. Ale nakojene knoty na hakzy abo
kije weschecz a potom sköncu a hniczu wustajecz, je
zawescze hacz na najstraschnische. Közde czeko, hdyz
je westy czas stare, m a we sebi czelny jed (Leichen
gift). M uchi a druhe pschekasancy pak runje n a tajke
ttajace czeta du, z tajkim jedom napjelnjene abo wo
m azane wopuschcza czeko a pschilecza n a cztowjeka
abo skoczo. T u sebi hnydom nam akaja közdu tez
najmjenschu ran u a zaw daja ju z jedom. J e -li Pak
so jed z krewju zmeschak, je k re j sk a z e n a a to reka:
w e sta s m je rc z . Tez w Serbach smy hizo pschiktady doziw ili, zo su ludzo n a kusnjenjo muchi
w um reli! Njech tola gmejnscy pschedstejiczerjo swojim knotarjam zakazaja, knoty wonka weschecz. Chcedza-li kontrolu, njech jim pschinjesu knotowe wopuschki, knoty pak njech zahrjebaja. — Kak wazne to
je, widzimy z toho, zo je stworiczer sam za to so
starak, zo schködne czeka n a zemi njewostanu. Hdzez
je w lecze zwerjatko panyko, tam mözesch börzy make
wkaczki (rownikow — T otengräber) namakacz, kotrez
5
34
pilnje dzelaja, zo bychu czelo zahrjebale — n a kij
abo hakzu pak njemöza.
J e - l i P ak n ech tö w o t j e d o j t e j e m u ch i k usn je n y , dyrbi hnydom suchn horcotu na zdala skutkowacz dacz, t. r. njech zehliwe zelezo, w uhlo abo
zehliwu cigaru cziscze blizko pschi ran je dzerzi. H orcota jed rozeczeri, kaz töj abo wösk z drasty. (H ny
dom lekarja, je hischcze lepje.)
közdej dwe lecze rjedzicz dacz — ale jenoz wuschiknom u czasnikarjej! P a ra k möze najjednorischi czasnik
skazycz, zo najwuschiknischi mischtr schkodu wjac njezaruna.
KzasniK.
Z Ayschporec Aosczijowoßo öremjeschka.
Schtö so njeje wjeselit, hdyz mözesche preni
zaczny czasnik s w ö j mjenowacz. Közde schtwörczhodziny je sebi jön w obhladow al. — T o la dobry
czasnik je tak wazna wec, zo dyrbjat közdy wjac
pröcy za njön trjebacz, hacz so wschednje stawa. T udy
nekotre pokiwy: N aczahuj swöj czasnik porjadnje
közdy kröcz w jenajkim czasu, najlepje ran o, hdyz sy
stanyl. N a to dyrbi so wosebje dziwacz, zo so czasnik
n a zane ja ra zymne mestno (na psch. zymny kamjen,
polirow ane blido w zymje a t. d.) njekkadze. Wosebnischomu czasnikej möze so pjero lohcy puknycz, dokelz
so czoplota nahle do zymy pschewobroczi. Z e zymu
so tez w olij w czasniku sydnje, koleska a czopiki czezo
khodza a czasnik njeporjadnje dze. Chcesch-li czasnik
wotpokozicz, budze najlepje, zo jön na kosy powisnjesch
a to n a mjehku podkohu. Bjez podkohi njech czasnik
njewisa, hewak so pocznje czumpacz a z tym so hiczu
zadzewa. Wosebje na to ma so hladacz, zo weczko
derje zamka, hewak so czasnik czisty njezdzerzi. T ohodla m a so ja ra radzicz, zo dobry czasnik w kozanym
zaczku nosysch. Zaki w ta rn su pak z p latu , pak z
lohkoho kortuna zeschite, z nich so stajnje pschez rybow anjo ja ra wjele mochu a malych nitkow puschcza,
a te swöj pucz tez do najkruczischo zamknjenoho czasnika nam akaja. — K lu c z ik njech njeje wulki, ale
ta t m aly, zo joho dzerka runje n a czopik dze, zo by
naczahujo hnydom Pytnyk, hdy je czasnik do könca
naczehnjeny. Pschejara scheroki kluczik sköncuje tez
z czasom czopik a tön nowy dzekacz dacz, je drohn
wec. — Czasnikowe p o k a z o w a r je smedza so tez do
zady wjerczecz a je lepje mjenje do zady, hacz wjac
do predka wjerczecz. — Z khwilemi dyrbisch czasnik
z nutska dacz w u r je d z ic z . W olij w nutska po neczim
wuskhnje, prochu so tarn nahrom adzi, koleska a stolpiki so böte w utrjebaja, czasnik njeporjadnje hicz poczina a sköncznje zastanje. J e dobro, lepschi czasnik
D zen pschibjera p atorzicu : kuntworace zywanczko,
B ozi dzen kokoschacu kroczalku, n a Tsoch K ralow
powrjestko.
_______
Smeschki.
P s c h is to jn y z o r t so pschihodzi za
kschesczana, wokschewja duschu a spechuje
tez strowoscz czeka.
Hospodarstwo, hdzez muz bekej ruczcy nosy a
zona po khezkach kleska, „steji kaz pola Peskec Boza
rozka."
_______
Schtöz je krupy, ton je hkupy a schtöz zane
njeje, je hischcze hlupischi.
'
Közdy m a swoju hkowu, kaz truzna kawka.
Köczka n a krala hlada — a ja n a tebje njedyrbjak?
__
S y d n so dele, njepraj wjele.
Schtöz je wysche, zjedza mysche.
S m o rze wesch, schtöz po czmje zjesch, hacz pawka,
abo muchu.
__
Z a speschne huby: Rjeko, rjekn rakeczan Rjekec
Rjekej, zo je rakeczan Nekec Rjek rjekk, zo reka
reka reka.
_
W ot nozowych schkrabankow psyk slaknje — (hdyz
niczo wjac njekrydnje).
„ T o mohl tola 5 0 dnow w zymnej wodê lezecz
a by wuczehnjeny so tola hischcze zas mjerzacz d yrbjat."
Schto je to : Schtöz je czini, je njezdzerzi, schtöz
bjerje, je njeznaje, schtöz je znaje, je njebjerje, a schtöz
je bjerje, je njezdzerzi. — W otm olw jenjo: Falschne
pjenjezy.
A dekanskeje kuchiny.
Schto je dobre? — Hejduschne krupy huste zwarjene a z b u tru zidke sczinjene. A bo: Hejduschnych
35
blincow 9 n a hrom adu polozenych a zwjerschny tak
dolho mazany, dönz najspödnischi mokry njeje.
3 nazHoitjenja.
W e wjetschim mescze praschesche so duchowny na
kschesczanskej wuczbje: „C zohodla buschtaj H adam a
Jev a z paradiza w u h n ataj?" T u m ata khuda holczka
Porsczik zbehnywschi wotmokwi: „W on aj njemözeschtaj
podrozne pjenjezy zaptaczicz." ■— W boha holczka
wescze z nazhonjenja reczesche.
Dzeczi recza romtosq.
Wöndraschkec Zank pschinjese knjezej wuczerjej
bleschu w ina. „A j, möj synko, schto m i to la njesesch?" — ,,N a n je mje k w am pöstat, a rot) dyrbicze sej tele roiito praw je stodzecz dacz." — „A to
je sej tola wasch nan prarou schkodu czinik." — „A
ne ne, knjez wuczer, wön je je tez döstak, ale toone
besche jom u ja ra kisate."
H^schepytowanjo swedomja.
Knjez kapkan besche ro schult p rajii, zo m a közdy
cztowjek wjeczor prjedy hacz lehnycz dze srooje swedomjo pschepytowacz, kak je dzen pscheczinit. T o be
sebi Miklarosch, kiz prenje leto do schule khodzi, spomjatkoroal. W jeczor roe kozu njechasche spacz a be
njemerny. T o bu maczeri napadne a nasroari joho,
czohodla njespi. „H a j", rootmokwi Miklawschk, „knjez
kaplan je nam P rajil, zo dyrbim y wjeczor swojoho
swedomja so praschecz; ja hizo dawno so prascham,
ale roorte mi njew otm olw ja."
spokojicz a wosebje n a to dopom ina, zo jeje synk z
ruku wjac horje njemöze. T o la knjez fa ra r p ra ji:
„ M o ja lu b a , chcu czi dobru rad u dacz; a jelizo ju
dopjelnisch, hischcze dzens wjeczor hizo budze twöj
P etrk ruku zas zbehacz möc. (Z on a wczipnje poskucha.)
W um yj tw ojom u synej, hdyz domoj pschindzesch, khri
bjet praw je ze zymnej wodu, potom pschiwjazaj strowu
ruku praw je krucze k czelu, pokoz praw je dobru pomazku n a hlow u a njedaj jom u hewak niczo jescz —
hischcze dzens wjeczor budze so zka rufet zas cyle
derje zbehacz." Lubozna macz zrozemi, schto knjez
fa ra r chce a khwatasche prjecz. — T o m ohl sebi
nechtözkuliz k w utrobje wzacz.
Dzeczi praja, kaz mysta.
R ano p raji macz swojim dzeczom: „Posluchajcze
dzeczi, dzens wjeczor pschindze k nam nowy rouj, kiz
tu hischcze zenje byk njeje; to njesmecze wo joho
wlosach niczo reczecz." — W jeczor pschindze w uj a
dzeczi ja ra n a njoho hladaja. Z a blidom so sköncznje m ata Lenka zmuzi a z porstom n a njoho pokazujo rjeknje: „A le maczi, ty sy nam dzens rano zakazala, zo njesmemy w ot wlosow naschoho w uja niczo
prajicz, tön dzen zane wtosy n im a!"
W Korczmje.
H antw arski: Budzecze wy tu juschku hischcze
jescz? — Höscz: Ne! — H antw arski: D h a budzcze
tak dobry, a dajcze hischcze za 3 nowe khleba pschinjescz, a potom ju j a zjem.
W mescze zabtudzeny.
W e W inje besche sebi n a wulkej wustajency cuzy
Aak öesche prawje!
T o besche hischcze ro czasu, hdyz mejesche tez zaby! czislo a hasn swojoho wobydlenja napisacz, docyrkej a duchownstwo do schule neschto reczecz, tu kelz besche ja ra zabycziwy. S rjed z torhoschcza stejo
pschindze jena zona ze sroojim 13letnym synkom k takle skorzesche: „Netk njewem, hdze bydlu hacz na
schulskomu inspektorej a skorzesche, zo je wuczer jeje kowarskej hasy polet schewca K raw ca, abo n a krawskej
syna tak njesmilnje bis, zo z praw ej ruku w jac na hasy pola kowarja Schew ca, abo n a schewskej hasy
htowu njemöze. Duchowny zadasche sebi, zo by hölca pola krawca K ow arja."
Wschisprawne myto.
wuslekla a tön tak pschehladany m ohl bycz. Z o n a
to sczini a pokaza na m aln m ödrjencu pschez khribjet.
W starych czasach besche jich wjele, kotsiz za tym
Netk so fa ra r k hölcej wobroczi a rjekny: „H aj, möj sledzachu, kak m öhli zkoto dzetacz. Tajkim ludzom
syno, tu je cze knjez wuczer krucze dyrik; ale zo sy rekaja alchimistojo. Tez w czasu bamza K lim anta X I I .
sebi to zaskuzit, wo tym njedw eluju, Pschetoz znaju besche podobny kuzkar. T ö n Proschesche bamza ^ wo
tebje dawno hako praw oho njepleka, kiz swojomu uiyto, dokelz je so jom u sköncznje radziko zloto dzewuczerjej wjele m jerzanja czini; znaju pak tez knjeza lacz. B am z pösla jom u hako m yto wulku möschnu
wuczerja hako sczerpnoho a rozom noho muza, kiz p rajicy, zo dzen m uz, kiz möze sebi swoje pjenjezy
prjedy njekhosta, hacz je n u za." T o la zona so njecha sam dzekacz, hewak niczo trjebacz njemöze.
5*
36
K aj, to je neschto drohe.
M öjzes: B arucho spisch? B aruch: Ne! M öjzes:
Pozcz m i toter. B aruch: Ne, ja spju.
n a eyle suchn wuskhnjenu w utrobu pokoziez. T ö n Pak
pschihladujo a z hkowu wijo p ra ji: Pschewjele krena
za ta t mako mjasa.
Kez zadzewk.
Dziwoe znajomstwo.
S ud nik : T w oje stowa dyrbisch netto z pschisahu
wobkruczicz. Zbehn p raw u ruku. — Swedk (zbeha
lewu ruku). — S u d n ik : P ra w u sym prajik. —
Sw edk: T o ja njemözu. — S u d n ik : Czohodla dha
to nie? — Sw edk: J a sym w ot makoseze lerne byk.
H um boldt nehdy w P o tsd am je we wosebnym
tow arstw je dziwnu stawiznu wo amerikanskich ludzizraezkach powjedasche. N a swojich puezach w Ameriey
w opyta nehdy nekajku pusezinu. Jen o h o duja sedzesche
pschi hobrskim Jn d ia n u , kiz besche psched krötkim
kschesezansku w eru pschijak a praschesche so joho: „ S y
Kwebekskoho knjeza biskopa znak?" — T u so zbehny
J n d ia n a p ra ji: „H aez joho zn aju? ja dzen sym joho
sobu jedk."
Knew skepi.
Knjez pöska swojoho skuzownika, zo by neschto
wobstara!. Skuzownik swöj nadawk runje wopaki
w obstara, n a ezoz so knjez rozhnewawschi zawoka:
„H dyz cheu wosoka pöskaez, pöndu pschichodnje sam.
Rozem isch?"
Wedomoscz a swedomjo.
S ta r y duchowny by druhdy prajik: „ S t a r i mejachu swedomjo bjez wedomoseze, my mamy wedomosez bjez swedom ja."
Hljany zawod.
P re d a r w M eklenburgskim zapoeza n a prenjej
njedzeli posta („ Je z u s w ot djaboka spytow any")
swoje predow anjo takle: „ S y -li S y n Bozi, praj, zo
bychu tele kamjenje khleb byke." L ubi bratsja, predow anja, kotrez hewak skyschicze, w am skowo Boze wukkaduja; ale dzensa budu w am skowo djaboka wukkabotoacś."
Gak so hkuchim dze.
A ktuar: M a m wam rozsud wyschschoho sudnistwa wozjewiez; te je w uprajiko, zo za rozhnewanjo
waschoho rychtarja 5 dnow klödy döstanjeeze, khiba
zo cheeeze 5 0 markow zapkaeziez.
B u r: Weseze schto, knjez aktuaro, wy mözeeze
m i z waschim suduistwom na khribjet lezez.
A ktuar (kij to njeje rozemik): Ale za 10 dnow,
hewak je ta wee „rechtskräftig".
Rozwuezenjo wo pöscze.
1. L is ty a p ö stn e k h a r ty . Pisom ne powjeseze
möza so pöskaez Pak hako lis t, Pak hako p ö s tn a
Kozane jalifnlia.
k h a r t a . S c h to z t u d y w o listach a k h a rta c h
s e z e h u je , p k a e z i w o eykej N e m sk e j a R a k u s k e j,
A . : Kak wjele jabkukow je tudy za kroschik?
kotrejz stej wuzschi pöstny zwjazk zwjazakej.
B . : T u pkaezi közde tsi nowe.
A.
: Schto, tsi now e? a tola je so letsa wschön a) P ö s t n a k h a r t a (dyrbi srankow ana byez,
njefrankowane so njebjeru) jednora pkaezi 5 pj., dw öjna
sad takle radzik!?
B . : T o dzen su kozane jabkuka! Njejseze dha (z wotmokwjenjom, kotrez möze döstawaezer kharty
w nowinach ezitali, zo je koza w Lipsku 2 0 proeentow wotreznyez a z wotmokwjenjom wröezo pöskaez) 10 pj.
Poslednische do Rakuskeje njendu. T aste kharty möza
drözscha?
______
z tintu abo wokojnikom pisane byez.
Knjez k swojom u pohonezej: „ J a n o , hejzo w
W . Kharty do wukraja piacza 10 pj. a z wotmokschtyrjoch deschezik pöndze, pojedu w tsoch prjeez."
wjenjom 2 0 pj.
b) Schto pkaeza lis ty ? Wschedne listy haez do
Wjeje wczipny.
15
gram
m ow ezezke Pkaeza 10 p j., njebechu-li Pak
Knjez am tm ann k burej, kiz ezapku psched nim
frankow
ane,
pkaeza 2 0 pj. (toho, kiz je döstanje), —
njezejm a: „ T y drje njewesch, schtö ja sy m ?" — B u r :
w
ot
1
5
—
2
5
0
gram m ow pkaeza 2 0 pj., njefrank. 30 pj.
„N e, njecham Pak tez wjedzeez."
Khudy muz
da sebi lekarja pschinez, dokelz besche straschnje skhorjek.
T ön da wulki krenowy plestr uam azaez a khoromu
,
,
.
N B . D o wukraja: 1 — 15 gram m ow frankowane 2 0 pj.,
njefrankowane za közde 15 gram m ow 4 0 pj.
c) L isty n a w o ja k o w haez do 60 gram m ow |
su d a r m o . N a adresu dyrbi so napisaez: „S o ld aten - £}
37
F Brief, eigene Angelegenheit des E m p fän g ers." Tez so nemskich krajow dyrbja so wosebite „anweisunki za
njesme zabyc^ pschistajicz B ataillon, kom panija a t. d. w ukraj" (nemske a srancözske) trjebacz. — Wjetsche
d)
A d r e s a dyrbi jasnje Pisana bycz; do njeje
summy je najlepje w pjenjeznym liscze (z dwem aj
pschindze kschczene a fwöjbne mjeno toho, n a kohoz zyglom aj we wosebitym pjenjeznym kuvercze) pöslacz,
list je, mesto abo w jes, w kotrejz bydli (w mescze a to najlepje p ap jeru , dokelz zlote list ja ra czezki
tez hasa a czisko) a wosebje tez pöstna stacija, do czini. P jenjezny list pkaczi k najmjenschomu 4 0 pj.
W o ja k e j (hacz horje do seldwebla) mözesch
kotrejez w jes flufcha.
N B . Deleka nekotre tajke stacije a pschistuschace wsy
pjenjezy, a to jenoz hacz do 15 m. z postanweisunku
zapisam.
za 10 pj. pöslacz. Pjenjezny lis t na wojaka njeje
,.
D o krajow z wonka Nemskeje dyrbi adresa z niczo tunschi.
la c z o n s k im p if m o m pisana bycz. Jelizo adresu
4.
Kak möza so w je tsc h e w ecy a tajke, kotrez
cyle derje njewesch, napifaj zady n a list swoje mjeno h a k o lis t n je n d u , slacz?
a w obydlenjo, zo mözesch list zas döstacz, njeje-li
T e dyrbja so slacz hako p a k e ty . T ajki Paket
adresat namakany byl.
njesme wjac hacz 5 0 kilogram m ow (1 0 0 puntow )
2. Listy, kotrez su wosebje wazne, so z a p is u ja , wazicz.
, zo bychu so adresatej wescze döstake. N a tajki list
K paketej dyrbisch pschidacz p a k e to w u a d r e s u
so napische: „ E in s c h r e ib e n " , za to czi listynoscher (Postpacketadresse), kotruz mözesch w ot listynoscherja
n a druhi dzen pschinjese wopismo. Tajke z a p i s a n j o döstacz. (N a jenu tajku adresu mözesch tsi pakety
f ■ pkaczi 20 p j., zapisany list po tajkim 3 0 p j., njeje-li slacz.) D o w ukraja dyrbisch hischcze druhu cedlu
pschez 15 gr. czezki. (Tez kharty a posykki pod kschiz- (deklaraciju) napisacz, schto w pakecze je (tez tu
nym zwjazkom — h ladaj dale deleka — so zapisuja cedlu czi listynoscher w obstara).
za 2 0 pj.)
Paket dyrbi bycz d o k r u te je p a p j e r y abo do
3. Kak so p je n je z y sczelu? — M a le summy, p l a t u derje zawaleny a z powjazom zwjazany. Z yglo. snadz nekotre sleborne, mözesch w listowych markach wacz njetrjebasch, sy-li derje zaw alil a zawjazak. N a
do wschednoho lista skhowane pöslacz. Hdyz hizo do Paket dyrbisch tu sam u adresu napisacz, kaz n a pake
markow dze, je najlepje „Postanw eisung" trjebacz. tow u adresu.
K tom u dyrbisch w ot listynoscherja mecz pöstny sorP o r t o z a p a k e ty w N e m sk e j a R a k u s k e j je
m u lar abo cedlku, tu dyrbisch praw je wupjelnicz, wschelake po czezi paketa a dalokosczi m esta, hdzez
wosebje adresu derje napisacz
a n a lewu wusku
m a pschincz. Dalokoscz je dzelena do 6 zonow abo
smuzku (wotrezk) swoje mjeno a zady, k czomu pje wokrjesow. Z a tajke Porto so tonte t a r i s postaja:
njezy su. P o to m dasch w upjelnjenu cedlu z pjenje1.
2.
3.
4.
5.
6.
zam i listynoscherjej, a tön czi n a druhi dzen pschi
zona
zona
njese wopismo. Tajke wopismo sebi khowaj, mözesch W a h a we zona zona zona zona
kilo
hacz do hacz do hacz do hacz do hacz do
pschez
trasch je hako kwitönku trjebacz!
10—20
grammach*
2
0
—
50
150
10
5
0
—
100
1
00
—
150
S lacz mözesch na jenu postanweisunku w N em geografiskich m ilow :
skej hacz do 4 0 0 m.
5 0 pj. 50 pj.
hacz do 5 kg. 2 5 pj. 50 pj. 5 0 pj. 5 0 pj.
) P o rto wuczini za
1 pj. hacz do 1 0 0 m. (sobu): 2 0 pj.
5 — 6 kg. 3 0 pj. 6 0 pj. 70 Pj. 80 pj.
9 0 Pj. 100 pj.
- 1 00 m. -- - 2 0 0 - - 3 0 6 - 7 kg. 35 pj. 70 Pj. 90 pj. 110 f l. 1 30 pj. 150 pj.
- 200 - - - 400 - - 40 7 - 8 kg. 4 0 pj. 8 0 pj. H O Pj. 140 pj. 1 7 0 pj. 200 pj.
■
Chcesch-li w jac slacz, dyrbisch wjac anweisunkow
8 — 9 kg. 4 5 pj. 9 0 pj. 1 3 0 pj. 1 70 pj. 210 pj. 2 50 pj.
wzacz.
9 — 10 kg. 5 0 pj. 100 pj. 1 50 pj. 200 pj. 2 50 pj. 3 00 pj.
D o R a k u s k e je („khezorskeje") mözesch tez hacz
a t. d.
Z a közdy
do 4 0 0 m. slacz, pkaczi Pak közde 2 0 m. 10 pjenjezkow
dalschi kilo" p orta, k najmjenschomu 4 0 pj. P o tajkim : hacz do
4 0 pj. 5 0 pj.
da w jac: | 5 p i 10 pj. 20 pj. 3 0 pj.
: 80 m. pkaczi Porto 4 0 pj. a Potom közde 2 0 m . 10
pj. w jac. — D o Rakuskeje a do wschech zwonka* K ilogram m staj 2 puntaj.
38
8. Listy a pakety möza tez na pöscze lezo wostacz
Njebesche-li Paket frankowany, dyrbi döstawaczer
— m a-li sebi döstawaczer sam po nje hicz. N a
10 pj. wjac pkaczicz.
Pakety n a w o ja k o w hacz bo 3 kilogrammow tajki list abo Paket masch napisacz „Postlagernd" a
pöstnu staciju, hdze m a lezecz. Njeje-li tajka wec
pkacza 2 0 pj.
Kaz je z tohole tarifa widzecz, je lepje d w a j za 3 mesacy hischcze dopraschowana, pösczele so wröczo.
9. K otre posykki d y r b j a bycz s r a n k o w a n e ?
lö z sch ej paketaj pöskacz, dyzli jedyn czezschi. N a
Pöstne
kharty, posykki twornych m ustrow a czischczepschiktad: Chcesch jenu wec pöskacz, kiz so hodzi dzeninow
,
pöstne anweisuuki, postvorschußlisty, posykki
licz a hromadze wazi pschez 9 kilogram mow. W 3.
na
wyschnoscze
a ham ty. Napisasch stowczko „ f r e i " .
zonje pkaczi tajki Paket 1 5 0 pj. porta. Sczinisch-li
M
arka
stuscha
do
hornjoho p r a w o h o rözka.
z toho dw aj p a k e ta j Po 4 % kilogr., pkaczi Porto
10. Dokelz je husto njeznate, kajka je za tu abo
jenoz 5 0 pj. a 5 0 pj. — 1 00 pj.
tam nu wjes p ö s tn a s t a c ij a , pschistaju tudy hischcze
5.
C z isc h c z a n e w ecy a m u s tr y t w o r o w
najwaznische p ö s tn e s t a c i j e w sakskej serbskej Luzicy
möza so p o d k schizny m z w ja z k o m (unter Kreuz
ze serbskimi wsami, kiz do njeje skuscheja. M a-li so
band) abo w e w o c z in je n y m kuverc-ze skacz.
ta abo druha stacija hischcze pschiwzacz, njech so mi
a) Czischczane wecy (pisma, knihi a t. d.) pkacza wozjewi a „ K ra ja n " pschinjese da-li B öh k letu,
p o rta :
schtoz tu letsa trjebaj brachuje.
wot 1 hacz do 5 0 gram m ow 3 pj.,
1. D o W udyschina skuscheja: Belczecy, Bobolcy,
10 - 50 - - 250
Bönjecy,
Börk, Boschecy, Bozankecy, Brezow, Cyzecy,
20 - 250 - - 500
Czichonca,
D alicy, D elany, D elnja K ina, D elnja
- 5 0 0 - - 100 0
30 Hörka, Dobraschecy, Dobrusch, Dzenikecy, Dzechorecy,
Czezsche hacz 1 kilogram m so njebjeru.
Dzeznikecy, Hnaschecy, Hnewsecy, H o rn ja K ina, H rub) M u s t r y t w o r o w hacz do 2 5 0 gr. 10 pj. bjelczicy, H ruboczicy, Jenkecy, Jeschicy, Konjecy,
— N a adresu so staji skowo „M u ster".
Közle, Krakecy, Kschiwa Borschcz, Kumschicy, Kunicy,
Tastete posykki dyrbja bycz tak zawalene, zo Kupschicy, Kwaczicy, L eton, Lubjenc, Lubochow,
möza je n a pöscze lohcy pschehladacz, smedza tez z Luboz, Lutowcz, Maksecy, M ach Budyschink, M a rg a pow jazom pschewjazane bycz, ale wjaz dyrbi so lohcy rethenhütte, M erkow, Nadzanecy, Nowe Kupschicy,
möc prjecz wzacz. Z ruku pisane tont niczo njesme Nowe Maksecy, N ow a Czichonca, Nowe Porschicy,
nutska bycz; to la je dowolene Weste stowa z wokoj- Plusnikecy, Porschicy, Pschischecy, R abocy, Raschow,
nikom a t. d. podschtrychowacz.
R atarjecy, Scziwjecy, Skönkecy, S m o licy, Sokolca,
Splözk,
T oronca, Tselany, W ow njow , W ulka D u6. Lisch z pjenjezam i a drohe pakety dyrbja
derje zaw alene a tak zazyglowane bycz, zo so nihdze brawka, W uricy, Wysoka, Zreschin.
2. D o W udestec: Z ahor, Debsecy, Jikocy, H ajnjedadza woczinicz. Zyglow ac^ z naporstnikom abo
z pjenjezami njeje dowolene. — Pjenjezy nje- nicy, H o rn ja Hörka, Lejno, M ate Bobolcy, Mnischonc,
smedza so w liscze suwacz; najlepje je, hdyz je do Czorne Noslicy.
3. D o K a tsc h tro w a : Jedlow , Kincz, Krjepjecy,
twjerdeje papjery, khartow a t. d. zaschijesch abo zasunjesch.
Ruschecy, W alow y.
4 . D o K u c z in y : B rem jo, Brezynka, B rezyna,
7. Tez z a p k a c z e n jo Post w obstara. N a list
abo Paket möze so „Postvorschuß" (tez „N achnahm e") B ukojna, Czelchow, D ubraw ka, Jatsob , H lina, Kislicy,
bracz hacz do 1 50 m. N a adresu lista abo paketa Kluksch, K obelnja, K om orow , K upoj, Lemjeschow,
so tu napisa: „Vorschuß von . . . " a pschistajisch, Lichan, M aka Zuberniczka, Maleschecy, N ow a W jes,
kak wjele pjenjez chcesch w ot pösta w obstarane mecz. P o tp ic y , Pschiwczicy, R u h e ta l, S trö z a , Zakhow,
Tez n a to döstanjesch wopism o, a je-li adresat za- Zdzarki, Zdzer.
5. D o K a m je n c a : B am bruch, Bekoj, Breznej,
pkaczil, za tute wopismo w ot pösta pjenjezy. — Tez
swoje mjeno a w obydlenjo dyrbisch n a tajki list z B runow , Czornow, D ebricy, Jelenjow , Jezow , J itro ,
„nachnahm e" napisacz.
Kschidow, Leskej, Lepkarjecy, Njebjelczicy, Nemske
39
Pazlicy, N adrözna Hrabowka, Peskecy, P ro ty c , Serbske
Pazlicy, Skaskow, S chpital, T radow , W ysoka, W oslenk, Wukecy.
6. D o M akoH o M jekK o w a: Banecy, B oranecy,
B ro njo, C zorny H obler, Czemjercy, Haslow, Kamjenej, K rönica, Khasow, Khelno, Lahow, Luh, Milkecy,
Möschecy, Pschezdren, P o sth o rn , R ad w or, Radworski
H aj, S kona Borschcz, Smochczicy, Strözischczo, W unjow , W utolczicy, Zarecz.
7. D o M m a k a k a : B ukojnja, D roby, H att,
K hröst, Lipicz, Lomsk (po la M in ak ata), Psow y,
Wjesel.
8. D o W anczic: Bukowc, Czasecy, Czornecy,
Cêschkecy, D obranecy, H aty, H tuponca, H o ra, Hörki,
H ranca, Ja w o ra , Jasenca, Jelca, Kanecy, Kaschecy,
Kopschin, Kozaricy, Kukow, Khrösczicy, Lejno, Libon,
Luh, Luscz, M a rijn a Hwezda, M itoczicy, N jeradecy,
Nowy D w ö r, N ow y Luscz, Nowe M esto, N ow a
Wjeska, Nuknica, P anczicy, Pozdech, P raw oczicy,
Smjeczkecy, S ta r a Cyhelnica, S w in ja rn ja , T si Kheze,
W etenca, W orklecy, Wuczkecy, W udw or, Zejicy.
9. D o H*ornorc: Bukecy, B locany, Czornow,
Czorny B ö h , D rozdzij, K olw aza, K opricy, Lejno
pola Bukec, Lusk, Mjeschicy, Neczin, Rachlow, R odecy, S ow rjecy, Schekecy, W adecy, W aw icy, W ujezd,
Wujezk, Zornosyki.
10. D o A a k e c : Böschicy, Dobroschicy, Holeschow,
Holeschowska D ubraw ka, Jenschecy, Jitk , Kamjenej,
Kom orow, Konjecy, Koslow, Lischa-Hora, Lazk, Lomsk
pola Njeswaczidka, Lupoj, Lupjanska D ubraw ka, Njeswaczidlo, N iza W jes, Nowe Böschicy, N ow a S m je rdzaca, N ow a W jes pola Njeswaczidta, N ow a W jes
pola Rakec, Nowoslicy, R albicy, R özant, S ern ja n y ,
S m jerdzaca, Scheschow, Schunow , T ru p in , W bohow,
W etrow .
11. D o W je le c z in a : Bjedrusk, Böjswecy, Rozwodecy, Tuczicy, W arnolczicy, Wostaschecy, Z dzar.
12. D o Iiczenja (Ziczenka): Beczicy, B ete N oslicy, Berkow, Bloaschicy, Böschericy, Brezynka, Cokow, Czerwjene Noslicy, D a rin , Debischkow, D em jany,
D reczin, Druzkecy, Dziwoczicy, Hodzij, Holca, H ornja
Borschcz, Hunczericy, Huska, Kaczecy, Koblicy, Kösyrn,
M aka Borschcz, M jedzojz, N ow a W jes, Njezdaschecy,
P ra h a , Precz'ecy, Sem ichow, Spytecy, T si Hwezdy,
Ziczenk.
Wjeczov do nowoho leta.
(Krötka stawizna z najnowischoho czasa.)
Besche to zymny a njelubozny dzen 31. decembra
1876. Zm jerznjeny sneh piskasche a reschczesche pod
nohom aj czkowjekow a pod kolesami, a w ötry w etr
mjetasche now y sneh do woknow we wjescy G . . . .,
we pruskej Westfalskej.
S ta rt) fa ra r pschindze z cyrkwje; besche tarn
w jac hodzinow w spowjednym fiele sedzat a tschepvtasche, ta t besche jom u zym a; joho mödry ptaschcz
wschak joho njemözesche doscz zakitacz. R uch beschtej
cyle zmjerzlej, nozy joho ledm a dzerzeschtej a wkosy,
kotrez khetrje redke n a schiju dosahachu, bechu bete
kaz sneh, kiz be so n a Ptaschcz nasydak.
F a r a r stupi do jstwy a syny so ke khachlam,
zo by po m atu roztat. J o h o fotra, hizo we wysokich letach, pschinjese jom u schalku horcoho khofeja z
pomazku — wosuschka njemejeschtaj. „ R a d y bech
tebi schklencu horcoho w ina pschihotowaka" — prajesche — „ale B o hu zel toho nim am y." Pschi tym
sylzu z wöczka w utrje. „Lutujem öj, hdzez jeno so
hodzi, ale njewem, kak d yrbi n am aj dosahacz, dönz
je czi tw o ja mzda w ot knjejstwa w zata."
F a r a r pozdychny. „ T o je zrudny posledni wjeczor
leta", p raji, „ a n a nowe leto njebudze lepje. T o la
njecham skorzicz, wschak njejsym sam, kiz m am so ta t
zle; skoro wschitkim duchownym w Pruskej so ta t dze."
„A k tom u pschindu netto z nowym letom tez
zliczbow anja", reczesche fotra kaz sam a za so dale,
„njewem, hdze dyrbim y n a posledku wostacz. Z a n a
mzda, m ale abo skoro zane jakmozny za Boze msche,
a wopory wunvscheja jenoz pjenjezki, kaz posledni
w H ody."
„Wscho kaz B öh chce, luba fotra! Czasy su
hubjene, wschudzom je nuza a mako zastuzby."
„ T o je w erno, ale je hischcze dosc^ bohatych,
kotsiz möza to la neschto parow acz a kotsiz njedyrbjeli
dopuschczicz, zo m a jich khudy fa ra r, kiz je z nowym i zakonjemi ta t krucze trjecheny a telko w oporow
za w eru pschinjese, nuzu czerpjecz. T y so zanom u
njezapowjesch a byrnje cze wo pot noch ke khoromu
pozadali, njech je ta t daloko hacz chce, haj byrnje
dyrbjat lezo wostacz, — a tebje bjez pomocy wostaja."
„Njerecz takle fo tra , to je njeluboznje. D opjelnjuju jenoz swoju winowatoscz, a czim czezo je.
40
czim wjetscha zastuzba. S y m katholski meschnik, sym
schtyrceczi let w tejle wosadze skutkowat a bubu jej
hako swerny pastyr skuzicz, hacz mje B öh wotwoka.
B y rnje netkle zokdk druhdy hködny byk, je tola wutro b a wjesoka."
„ T o wschak je cyle rjenje a praw je, ale ty m i
njerozemisch. T u je k psch. bohaty mkynk P e lc ; tön
muz je tez dobry katholski, to chcu rady wericz; ale
dzensischi dzen njedosaha, hdyz nechtö w katholskej
bjesadze rjan e recze dzerzi, z hubn za cyrkej wojuje
a potom meni, schtö we schto je dokonjai, hdyz k
woporej dze a sleborny krosch na taler pokozi."
„ T ö n muz zawescze ttjeroe, kak czezcy n a s wotwotczehnjenjo mzdy tköczi, wön m a dobru w u tro b u "— .
„H aj, dobra w utroba sama njedosaha, dzensischi
dzen dyrbi so p o k a z a c z , zo je nechtö katholski, runje
dzensa."
F a r a r niczo njewotmokwi. W onka wichor do
woknow hwizdasche. T o styschesche sotra a z hrözbu
na to spominasche, zo je drjewo hacz do m ateje hromadki wotnoschene a w pincy njebesche ant nepl wjac.
— T u so zaklinka.
„ M ö j pom haj! netk trasch mözesch hischcze ke
khorom u hicz!" p ra ji a bezesche wotczinicz. T o la jeje
strach besche podarm o. W onka stejachu dw aj muzskej
a dwe knjeznje, kiz chcychu z knjezom fararjo m reczecz.
Bechu z wubjerka dweju tow arstw ow , kotrejz besche
knjez fa ra r psched wjac letam i zatozik. F a ra rjo w a
sotra dowjedze sich do jstwy a wundze.
Hdyz psched swojim fararjo m stejachu, reczesche
wjednik: „K njez fa ra r, my dzemy hako w otpöslani
nascheju tow arstw ow , zo bychmy w am na poslednim
dnju tohole leta n utrny dzak p ra jili za wschu luboscz
a pröcu, kotruz scze w m injenym lecze za n as hako
duchowny wötc a wosebje za naschej tow arstw je woprowak. T ez chcemy w am najwutrobnische zbozopschecza w uprajicz za nowe leto so nadzijo, zo budze
wjesoke leto za w as a zo w as B öh nam zdzerzi
strow oho a czerstwoho. S m y sebi dow olili swöj
dzak tez ze znam jenjom luboscze a czesczownoscze
pokazacz a w mjenje nascheju tow arstw ow pschepodaw am w am tonte brevir. Közdy z n a s je swöj
pschinoschk k tom u dak, a proschn w as, zo byschcze
maky d ar tak lubje pschiwzal, kaz jön dam y."
I
Z tutym i slow am i pschepoda wjednik fararjej
krasny wulki brevir do dobreje koze wjazany ze slebornym i zamkami. Hluboko hnuty dzakowasche so fa ra r
za pschihodny a rjan y d ar jednorych ludzi. Proschesche
sich, zo bychu so posynyli, to la wschitcy so dziwnje
prjecz nuzowachu.
Kak besche so staroscziwe wobliczo staroho meschnika rozjasnilo, hdyz besche zas sam a rjan u wulku
knihu w obhladowacz pocza! Tak zrudny hacz besche
prjedy byk, tak wjesoky besche nad tajkej lubosczu
swojich duchownych dzeczi! Wscha hörkoscz wobcêznoho powokanja besche zabyta.
S o posmewknjo woczini brevir a pocza jön kopjeny za lopjenom wobhladowacz. Aj, besche to najrjensche wudaczo tejele najnuznischeje knihi za meschnika . . . tola schto to !? . . . T u dzen dwacyczi
markowska papjera mjez lopjenom aj tczesche — a tu
zas jena — a hischcze jena! . . .
Poskoczi a bezesche k durjam , kiz z tschepotacej
ruku woczini w o la jo : „ S o tr a , pöj khetse n u ts ! S ta r a
w era je hischcze ziwa a pokazuje tez, zo je ziw a!"
„S ch to dha je ? "
„ Jo w le " , p ra ji fa ra r sotse krasnu knihu a do
njeje nakkadzene „swjeczatka" pokazujo — a sylzy so
jom n z woczow kulachu — „ tu widzisch, zo Böh
luby Knjez swojich njewopuschczi!"
A w ön naliczi pjatnacze tajkich zelenkojtych „swjeczatkow".
J e dziw, zo tez sotsine sylzy bezachu? Tak wjesoky
wjeczor dokho wjac n a khudej sarje byk njebesche. —
Lubi so czi, luby czitarjo, täte staw izna? D obre,
wopokaz te^ ty swojim duschepastyrjam luboscz, kotruz
trjebaja. D a j jim z w j e s o k e j w u t r o b u , schtoz jim
skuscha k zeziwjenju a k pschistojnomu ziwjenju, a
schtoz je tw oja winowatoscz, dokelz „kiz woktarjej
skuzi, dyrbi tez w ot woktarja ziwy bycz." A hdyz
pola n a s — B o hu dzak — hischcze tajke w urjadne
dopokazy luboscze a staroscze, kaz tonte, nuzne njejsu,
njezabudz to la , zo su tw oji duschepastyrjo za tebje
staroscziwi a za sw jatu skuzbu w opory pröcy a d M a
njelutuja. T ohodla pschinjes jim közdy czas dar
dzakowneje, dowerneje a pvkornje poskuschneje w utroby.
P o to m je jich pröca rjenje m ytow ana tez mjez
czkowjekami.
1
i
!
j
:

Krajan 1882 - Serbski

Transkrypt

Podobne dokumenty

Praca z dziećmi daje dużo radości i satysfakcji

Abo oferuje 25% zniżki na enzymy FASTDIGEST

kuchnia - Iwona Tokc

reklama 56

WYJAZDY CZESCIOWO PRYWATNE, SAMOORGANIZOWANE