Czytaj PDF

„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
Zajęcia plastyczne czterolatków i pięciolatków
Tematy i doświadczenia
Zajęcia plastyczne z dziećmi przedszkolnymi w Szkole Podstawowej
w Dąbrówce w roku szkolnym 2009/2010, prowadzone były według
założonego na początku roku szkolnego planu, ukierunkowywane
z uwzględnieniem postępów dzieci oraz ich prawidłowego rozwoju.
W zajęciach plastycznych z dziećmi przedszkolnymi, przyjęto podstawę
programową wychowania przedszkolnego:
„Wspomaganie i ukierunkowywanie rozwoju dziecka zgodnie z jego
wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze
środowiskiem społeczno kulturowym i przyrodniczym.”
W planie pracy określony został zakres wiadomości z dziedziny sztuk
plastycznych i wiedzy o sztuce. Podjęte zagadnienia były przekazywane,
sprawdzano też postępy i efekty poprzez twórczość własną dzieci, które
z chęcią wykonywały prace, wykazywały zainteresowanie zajęciami i brały
udział w „spotkaniach ze sztuką”.
Na zajęciach przekazywano wiedzę o barwie i kompozycji.
Dzieci rozróżniają barwy ciepłe i zimne, określają nastrój obrazu wywołany
temperaturą barw, ich nasyceniem.
Przedszkolaki malowały swoje obrazy „smutne i wesołe”. Tytuły nadane
pracom przez czterolatki, jak: „Słońce w trawie”, „Ślady pingwinów”,
„Takie kolory”, „Deszcz-deszcz”, „Kolorowa tęcza”, „Jesień”; przekazują, iż
namalowane obrazy – impresje kolorystyczne przedstawiały w ocenie
dzieci konkretne zjawiska, co zawarły w tytułach.
W cyklu prac, które powstały na temat kompozycji, można stwierdzić
podobnie.
W przekazie zagadnień związanych z kompozycją, starano się przyswoić
dzieciom pojęcie komponowania na kartce papieru.
Dzieci wykonywały wspólnie układankę ze skrawków materiałów
tekstylnych, proponując spokojne układy lub dynamiczne.
Doświadczenia z układanek materiałowych przeniosły następnie do
wykonywanych prac malując farbami obrazy „spokojne i ruchliwe”
Powstawały barwne płaszczyzny, kompozycje uporządkowane –
harmonijne lub zakłócone nazwane przez dzieci „kłótliwe”.
Wykonane kompozycje pięciolatki zatytułowały: ”Fabryka słodyczy”,
”Klocki Lego” „Kratka kolorowa” „Balonik do nieba”.
1 1
„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
W trakcie zajęć plastycznych dzieci również dużo rysowały ołówkiem,
kredkami i węglem.
Zwracano uwagę na warsztat rysunku, przede wszystkim na dynamikę
kreski, jej zastosowanie i przydatność w kształtowaniu rysowanych form.
Dzieci wiedzą, że kreska tworzy rysunek; zarys konturu, który następnie
jest wypełniony kreską lub kolorem. Syntezą tematu są gotowe, dostępne
w handlu „kolorowanki” dla dzieci.
Jedno z zadań, ćwiczenie wspomagające rysunek, polegało na
precyzyjnym wypełnianiu kratkowanego papieru, motywem dekoracyjnym
tzw. „szlaczkiem”.
Tematy rysunków były zróżnicowane, starano się zainteresować dzieci
otoczeniem, zwracano uwagę na drzwi do szkoły, okno i komin,
przekazując, że rysować można wszystko.
Czterolatki opisywały i rysowały drzwi w zabytkowym budynku szkoły.
Pięciolatki poznawały mechanizm zamka z kluczem do drzwi.
Jednocześnie skierowały swoją uwagę na pracujący za oknem ciągnik,
w efekcie obserwowany ciągnik z wyboru dzieci był tematem ich pracy.
Podczas wykonywania rysunku komina, pięciolatki opowiadały o kominku
w pokoju i rożnie w ogrodzie. Starały się wiernie przedstawiać komin,
dorysowywały drabiny, kratki itp.
Następnie panie nauczycielki zadały dzieciom temat „Zima”, prace te
wypadły interesująco, były rysowane białą kredą na ciemnych tłach,
wykonane z inwencją twórczą.
Pięciolatki wprowadzały do rysowanego tematu „Zima” ciągnik, tym razem
już z pamięci i dowiedziały się, że rysunek może być wykonany z pamięci,
wyobraźni lub natury.
Czterolatki rysując „Zimę” dekoracyjnie traktowały tło – wypełniając je
obficie gwiazdami.
Dekoracyjne podejście wykazywały też wcześniej, kiedy rysowały drzwi,
wówczas w otoczeniu dorysowywały ozdoby.
Jest pewna prawidłowość, że twórczość dziecięca inspirowana
przedmiotami, wyrażana jest właśnie dekoracyjnymi pracami.
Pośród rysowanych przedmiotów znalazł się również młynek do kawy.
Inspiracją do pracy plastycznej była bajka Konstantego Ildefonsa
Gałczyńskiego „Młynek do kawy”.
Młynek, jako eksponat, został przyniesiony na zajęcia, w nawiązaniu do
treści czytanej bajki, odzwierciedlał ilustrację w książce.
Pracę tą dzieci wykonywały węglem na szarym papierze dużego formatu
i utrwalały fiksatywą. Dzieci poznały sposób zabezpieczania rysunków
węglem przed rozmazywaniem – utrwalaliśmy również rysunki
wykonywane białą kredą.
2 2
„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
Wprowadzając dzieci do zajęć plastycznych, sięgano po teksty literackie,
które nie tylko oddziaływały na dziecięcą wyobraźnię – w efekcie
pobudzając inwencję twórczą dzieci, lecz również ułatwiały przybliżenie
pojęć z dziedziny sztuk plastycznych.
Malowanie obrazów „smutnych i wesołych” było zadaniem abstrakcyjnym,
wyraz pracy – to co ewentualnie miałaby przedstawiać, w przygotowaniu
dzieci, wyrażono wierszem poprzez słowa:
„Już się jesień rozminęła z latem.
Przyszła pora na kolacje pstrokate.
Synowie i córki !
Siekajcie ogórki,
selery i pory
marchew, pomidory
w drobniusieńką kratkę.
Zrobimy sałatkę.
Joanna Papuzińska „Już się jesień...”
Pojęcie abstrakcji jest za trudne dla dzieci przedszkolnych, jednak tematy
prac jak najbardziej mogą być abstrakcyjne, pobudzają wyobraźnię –
można powiedzieć dzieciom „Narysujcie licho...”
„Spotkania ze sztuką dzieci przedszkolnych”: lekcje o barwie – nastroju,
komponowaniu, nawiązywałyby też do natury. Podczas spaceru
w kontakcie z przyrodą, dzieci poznawały barwy ciepłe w świetle słońca
i zimne, gasnące w cieniu.
Kolory w słońcu, padające cienie, różne nasycenie światłem słonecznym
pejzażu w ciągu dnia, obserwowali i malowali impresjoniści.
Poruszenie drzew wywołane wiatrem, czy charakterystyczne ruchy
zwierząt na przykład foki, zjawiska te umożliwiają przybliżenie pojęcia
kompozycji.
Zapoznając dzieci z różnymi technikami wykonywania prac plastycznych,
prezentowana była książka Jelki Godec Schmidt „Jak malować i rysować”.
Poradnik dla dzieci. Warszawa 1992
Zwrócono uwagę na rodzaje farb, różne kredki i grubości ołówków, które
różnicują kreski w rysunku.
Wspomniany „poradnik dla dzieci” przedstawia przede wszystkim warsztat
artysty – użycie narzędzi i technik plastycznych.
Zagadnienia te, nie były jeszcze przerabiane w pierwszym roku zajęć–
stanowią bazę tematów prac z poszerzaniem umiejętności warsztatowych.
W zakresie poznawczym technik plastycznych, dzieci wykonały kolaż, był
to „Portret Mikołaja” – postać z książki „Młynek do kawy”
K.I.Gałczyńskiego.
3 3
„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
Dzieci przedszkolne tworzyły kolaż ze skrawków materiałów tekstylnych.
Zostały przygotowane do pracy poprzez pokaz książki – bajki Braci Grimm
”Kot w butach”, w całości ilustrowanej w technice kolażu. Kot w butach
w książce wyklejony został właśnie ze ścinków tekstyli.
Szczególnym zainteresowaniem dzieci cieszyły się tematy prac związanych
ze środowiskiem.
Dzieci przedszkolne są bystrymi obserwatorami, najważniejsze też było dla
nich narysowanie ciągnika, który pracował za oknem.
Praca plastyczna dzieci jest przekazem ich myśli, to jest ich wypowiedź,
nie tylko zabawa. Są zawsze gotowe podjąć wezwanie do pracy.
Wskazując na życie w środowisku, zadano dzieciom temat pracy
plastycznej „Pastwisko”.
Rozmowa z dziećmi przybliżała kontekst kulturowy, fakt, że pastwiska są
rzadko już spotykane w krajobrazie Wielkopolski. Nie wszystkie dzieci
miały możliwość obcowania ze zwierzętami w gospodarstwie.
Dzieci przedszkolne rozumiały temat, przekaz o hodowli owiec zaciekawiał,
słuchały z uwagą pogadanki o wyrobie serów – produktach regionalnych.
Czterolatek po stwierdzeniu, że „owca lubi sól” - zapytał, czy „owca lubi
też pieprz”, na zasadzie skojarzenia „sól i pieprz” czyli solniczka.
„Pastwisko” rysowane przez dzieci miało uwzględniać reguły, zawierać:
ogrodzenie, staw, rzekę, jako miejsca wodopoju, drzewa lub zadaszenie
dające schronienie owcom przed słońcem.
Tematy prac plastycznych w grupie czterolatków i pięciolatków:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Drzwi, Komin
Zamek z kluczem do drzwi
Mój obraz „smutny i wesoły”
Kompozycja „spokojna i ruchliwa”
Młynek do kawy
Kolaż – Portret Mikołaja postaci z bajki
Pastwisko
Licho
Kropla wody- „Woda jest źródłem życia” rysowanie kredami w plenerze
(Festyn Rodzinny)
4 4
„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
Zajęcia plastyczne trzylatków
Prace plastyczne trzylatków mają formę „bazgroty”, tak określona została
twórczość plastyczna dzieci trzyletnich w literaturze z pedagogiki.
Na zajęciach z plastyki podejmowaliśmy zadania, które ułatwiałyby wyjście
z „bazgroty”, poprzez ćwiczenie kreski i formy w rysunku.
Na zajęcia zostały przyniesione różne kapelusze, zwrócono uwagę na ich
formę. Dzieci, najpierw, na kapeluszu palcem obrysowywały jego formę,
następnie wyznaczoną linię, zapamiętany kształt, przenosiły na papier.
Na kolejnych zajęciach do kapelusza dołożone zostały pióra. Rysunek
pióra polegał na dorysowaniu kresek przylegających do linii pionowej,
zadanie to, nie sprawiało trudności trzylatkom.
Nauka o kolorze trzylatków, miała miejsce podczas jesiennego spaceru po
parku. Ciepłego, jesiennego dnia zbieraliśmy liście i nazywaliśmy kolory,
rozpoznawane już przez najmłodsze dzieci.
Przynieśliśmy ze spaceru kasztany w zielonej i kolczastej łupince owocu,
rozłożyliśmy na stołach w sali przedszkolnej, z otwartych łupinek wypadały
kasztany.
Dzieci brały do ręki kasztany i wyczuwały ich kulistą formę, wypukłość.
W łupinkach rozpoznawały formę wklęsłą.
Praca nad formą inspirowana była też wierszem. Wykorzystany został
dobrze znany dzieciom wierszyk „Kółko graniaste czterokanciaste...”
Zwróciliśmy uwagę na otoczenie, dzieci liczyły w sali przedszkolnej „cztery
kąty a piec piąty” - był jeszcze piec kaflowy w sali szkolnej w Dąbrówce –
dawny z wnętrz dworskich (niezależnie od nowego ogrzewania).
Praca plastyczna polegała na zaznaczeniu na kartce czterech kątów, czyli
postawieniu kropek i połączeniu ich linią – obrys formy „kółka
graniastego”. Stawianie kropek (sprawiało trudności) było lekcją rysunku
dla trzylatka. Uczyły się trzymać ołówek pomiędzy kciukiem, a palcem
wskazującym oraz dociskania ołówka, wyraźnego rysowania na papierze.
Obrys formy „kółka graniastego” dzieci wypełniały kropkami i kreskami.
Następne zadanie było utrwaleniem doświadczeń rysunkowych, polegało
na połączeniu kropek luźno rozmieszczonych na kartce. Tematem był
„sznur korali”, różne korale zostały też przyniesione na zajęcia.
Na kolejnym spotkaniu rysowaliśmy „Portret Dominiki”. Dominika,
koleżanka przedszkolna pozująca do portretu otrzymała przypięty do
kamizelki czerwony kwiat.
Jednocześnie pokazano dzieciom obraz namalowany przez malarza
Władysława Podkowińskiego „Dziewczynka z obręczą”.
5 5
„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
W celu ułatwienia dzieciom pracy nad rysunkiem postaci, na kartce została
przyklejona wycięta z papieru kamizelka.
Krzyś narysował siebie, był ubrany w zielony sweter, właściwie wybrał
kolor kredki – powiedział, że jest „ubrany na zielono”.
W nawiązaniu do „zajęć z robotyki”, trzylatki w trzech grupach na dużych
formatach szarego papieru, komponowały wspólnie rysunek składający się
z różnych form, przenosząc z pamięci klocki znane „z robotyki”.
Figury na kartce były też modelowane przez naklejanie nitek kolorowej
wełny (ćwiczenie manualne, programowe w zajęciach plastycznych
trzylatków).
Następnie zaznaczony kontur wełną i jego otoczenie wypełniany był
dowolnym rysunkiem rozbudowującym formę.
Dzieci dążyły do tego, by ich praca była przedstawiająca. Dominika
zatytułowała swoją pracę „Pająk”. Maks na całej kartce powstałą formę
z naklejanych nitek i dorysowywanych linii nazwał „Maszyna do wyciskania
soku”.
Następnie dzieci rysowały z panią nauczycielką „Biedronkę”, wszystkie
prace znalazły się na wystawie.
Tematem ze środowiska był rysunek zatytułowany „Pastwisko” – fotografie
zilustrowały wygląd pastwiska, dzieciom opowiedziano o tym, co owce
jedzą i jakie pożytki otrzymujemy z owcy.
Tematyka pastwiska w pracy plastycznej trzylatków przedstawiała
malowane farbami obłoki, po czym, część z nich stanowiła niebo,
pozostałe, po uzupełnieniu rysunkiem, przypominały owieczki.
Tematy prac plastycznych w grupie trzylatków:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Kapelusz
Pióro
Barwy jesieni
Kółko graniaste
Sznur korali
Portret Dominiki
Rysunek z robotyki
Kolaż, kompozycja z nitką wełny
Pastwisko
Grażyna Ławniczak, prowadziła i opisała zajęcia
6 6
„Sztuka i Środowisko”
Działalność twórcza z dziećmi
Szkoła Podstawowa im. Kazimierza Nowaka w Dąbrówce 2009/10
7 7