Szczepionki a autyzm

Pytania i
Odpowiedzi
Szczepionki a autyzm: co warto wiedzieć
VA C C I N E E D U C AT I O N C E N T E R
CZĘŚĆ 2 Wiosna 2012
CENTRUM EDUKACJI O SZCZEPIENIACH
Niektórzy rodzice obawiają się, że szczepionki mogą powodować autyzm. Obawy dotyczą głównie
trzech zagadnień, a są to: szczepionka skoniungowana przeciwko odrze, śwince i różyczce (ang
MMR); tiomersal, środek konserwujący, który zawiera rtęć używany dawniej w niektórych
szczepionkach oraz przekonanie, że dzieci otrzymują zbyt wiele szczepień zbyt wcześnie.
P. Jakie są objawy autyzmu?
P. Czy szczepionka MMR powoduje autyzm?
O. Objawy autyzmu, które zwykle pojawiają się w pierwszych kilku
latach życia, obejmują trudności w zachowaniu, umiejętnościach
społecznych i komunikacji. Dzieci z autyzmem mogą mieć trudności
w kontaktach społecznych z rodzicami, rodzeństwem i innymi
osobami; trudności ze zmianami i wyrażaniem potrzeb; mogą
wykonywać powtarzające się czynności jak machanie ręką lub
kołysanie się; mogą wykazywać nadmierne koncentrowanie się
na jakiejś czynności lub zabawce; mogą przejawiać podwyższoną
wrażliwość na hałas i dźwięki. Spektrum zaburzeń autystycznych jest
zróżnicowane pod względem rodzaju i stopnia nasilenia objawów,
stąd u dwojga dzieci z autyzmem choroba nie musi przebiegać tak
samo.
O. Nie. W 1998 r. brytyjski naukowiec Andrew Wakefield wyraził
pogląd, że szczepionka MMR może powodować autyzm. W
czasopiśmie medycznym The Lancet opisał przypadki ośmiorga
dzieci, u których wkrótce po szczepieniu szczepionką MMR rozwinął
się autyzm i problemy jelitowe. W celu stwierdzenia, czy podejrzenie
Wakefielda jest uzasadnione, badacze przeprowadzili szereg prób,
porównując setki tysięcy dzieci szczepionych szczepionką MMR z
setkami tysięcy dzieci, które nigdy nie otrzymały tej szczepionki.
Odkryli, że ryzyko zachorowania na autyzm było w obu grupach
takie samo. Szczepionka MMR nie była przyczyną autyzmu.
P. Co jest przyczyną autyzmu?
O. Konkretne przyczyny autyzmu u wszystkich dzieci nie są znane.
Ale jedno wiadomo na pewno: spektrum zaburzeń autystycznych
jest w wysokim stopniu uwarunkowane genetycznie. Naukowcy
doszli do takiego wniosku, badając bliźnięta. Odkryli, że jeśli
jedno z pary bliźniąt jednojajowych (identycznych) ma autyzm,
prawdopodobieństwo, że autyzm wystąpi także u drugiego,
jest większe niż 90 procent. Jeśli jednak jedno z pary bliźniąt
dwujajowych (nieidentycznych) ma autyzm, prawdopodobieństwo,
że autyzm wystąpi także u drugiego, jest mniejsze niż 10 procent.
Ponieważ bliźnięta jednojajowe (identyczne) mają identyczne geny, a
bliźnięta dwujajowe (nieidentyczne) nie, badania te stanowią dowód
na genetyczne podłoże autyzmu. Niedawno naukowcom udało się
wyodrębnić część genów, które powodują autyzm.
Rodzice czasem zastanawiają się, czy czynniki środowiskowe —
definiowane jako wszystkie inne poza genetycznymi — mogą
powodować autyzm. Jest to możliwe. Na przykład naukowcy
stwierdzili, że talidomid, środek uspokajający, może powodować
autyzm, jeśli był zażywany we wczesnym etapie ciąży. Podobnie,
jeśli kobieta we wczesnym etapie ciąży zostanie zakażona wirusem
różyczki, istnieje większe prawdopodobieństwo, że jej dziecko będzie
miało autyzm.
Najnowsze informacje na temat wszystkich
szczepionek można znaleźć na naszej stronie
internetowej:
16VEC0022 Polish Autism.indd 1
Niektórzy rodzice, obawiając się szczepionki MMR, przestali
szczepić swoje dzieci. W miarę spadku liczby szczepień, zwłaszcza
w Wielkiej Brytanii, a do pewnego stopnia także w USA, epidemie
odry i świnki doprowadziły do hospitalizacji i zgonów, którym
można było zapobiec.
P. Czy tiomersal powoduje autyzm?
O. Nie. Liczne badania wykazały, że tiomersal w szczepionkach
nie powoduje autyzmu. Tiomersal jest to środek konserwujący,
zawierający rtęć, który stosowano w szczepionkach w celu
zapobiegania skażeniu. W 1999 r. środowiska naukowe zaapelowały
o wycofanie tiomersalu ze szczepionek dla zachowania ostrożności.
Niestety nagłe wycofanie tiomersalu ze wszystkich preparatów z
wyjątkiem niektórych wielodawkowych szczepionek przeciwko
grypie wzbudziło strach u części rodziców. Także lekarzy to zalecenie
zdezorientowało.
Od czasu wycofania tiomersalu przeprowadzono kilka badań w
celu stwierdzenia, czy powoduje on autyzm. Setki tysięcy dzieci
zaszczepionych preparatami zawierającymi tiomersal porównano
z setkami tysięcy dzieci, które otrzymały te same szczepionki bez
tiomersalu. Wyniki były jasne: W obu grupach ryzyko autyzmu było
takie samo; tiomersal nie był przyczyną autyzmu.
vaccine.chop.edu
4/21/16 7:22 AM
Szczepionki a autyzm: co warto wiedzieć
P. Czy autyzm jest spowodowany podawaniem dzieciom
zbyt wielu szczepionek zbyt wcześnie?
O. Prawdopodobieństwu, że dziecko zostaje przeciążone zbyt dużą
liczbą szczepionek podawanych zbyt wcześnie, przeczy kilka faktów.
Po pierwsze, przed uzyskaniem zezwolenia na stosowanie nowe szczepionki są zawsze poddawane testom, samodzielnie
lub w kombinacji z już istniejącymi szczepionkami. Takie
badania pozwalają stwierdzić, czy nowe szczepionki wpływają
na bezpieczeństwo i skuteczność już istniejących szczepionek i
odwrotnie, czy istniejące szczepionki mają wpływ na te nowe.
Badania te, tzw. badania pod kątem jednoczesnego stosowania, są
wykonywane za każdym razem, kiedy do istniejącego kalendarza
szczepień dochodzi nowa szczepionka.
Po drugie, chociaż w ostatnim stuleciu liczba szczepionek
dramatycznie wzrosła, to liczba czynników odpornościowych w tych
preparatach znacząco zmalała. Sto lat temu dzieci dostawały tylko
jedną szczepionkę, przeciwko ospie. Szczepionka przeciwko ospie
zawierała około 200 czynników odpornościowych. Przy dzisiejszym
postępie w oczyszczaniu białek i technologii rekombinacji DNA, 14
szczepionek podawanych małym dzieciom zawiera tylko około 150
czynników odpornościowych.
Po trzecie, zagrożenie immunologiczne powodowane przez
szczepionki jest znikome w porównaniu z tym, z czym małe dziecko
styka się na co dzień. Macica jest sterylna, nie ma w niej wirusów,
bakterii, pasożytów i grzybów. Ale gdy dziecko opuści macicę
i wyjdzie na świat, w jego organizmie natychmiast osiedlają się
miliardy bakterii, które żyją na wyściółce nosa, gardła, na skórze
i w jelitach. Każda bakteria zawiera od 2000 do 6000 czynników
odpornościowych. U noworodka musi pojawić się reakcja
odpornościowa na te bakterie, aby uniemożliwić im przedostanie się
do układu krwionośnego i spowodowanie zagrożenia. Zagrożenie ze
strony szczepionek jest niewielkie w porównaniu z zagrożeniem ze
strony środowiska.
Po czwarte, organizm dziecka ma olbrzymią zdolność reakcji
na zagrożenia immunologiczne. Susumu Tonegawa, biolog
molekularny, który za swoją pracę zdobył nagrodę Nobla, wykazał,
że człowiek jest w stanie wytworzyć od 1 miliarda do 100 miliardów
różnych typów przeciwciał. Biorąc pod uwagę liczbę czynników
odpornościowych we współczesnych szczepionkach, można ostrożnie
szacować, że dziecko jest w stanie zareagować na około 100 000
szczepionek naraz. Chociaż ta liczba wydaje się ogromna, wcale
taka nie jest, kiedy weźmiemy pod uwagę liczbę zagrożeń ze strony
bakterii, z jakimi dziecko musi sobie radzić w swoim środowisku.
Różnicę w skali między zagrożeniami immunologicznymi
związanymi ze szczepionkami a naturalnymi zagrożeniami ze strony
środowiska, można wyjaśnić jeszcze inaczej. Ilość bakterii żyjących
na powierzchni ciała mierzy się w gramach (gram odpowiada wadze
jednej piątej łyżeczki wody). Ilość czynników odpornościowych
zawartych w szczepionkach mierzy się w mikrogramach lub
nanogramach (milionowa lub miliardowa część grama).
P. Czy badania, które wykazują, że ani szczepionka
MMR, ani tiomersal nie powodują autyzmu, są na tyle
dokładne, żeby wykryć problem w małej grupie dzieci?
O. Badania, które wykazują, że ani szczepionka MMR, ani
tiomersal nie powodują autyzmu, tzw. badania epidemiologiczne,
są bardzo dokładne. Badania epidemiologiczne wykazały np., że
szczepionka przeciwko rotawirusowi stosowana w USA w latach
1998-1999 u jednej na 10 tysięcy zaszczepionych osób powodowała
niedrożność jelit; że szczepionka przeciwko odrze u jednej na 25
tysięcy zaszczepionych osób powodowała spadek liczby komórek
hamujących krwawienie (płytek krwi); oraz że szczepionka przeciwko
świńskiej grypie stosowana w USA w 1976 r. u jednej na 100 tysięcy
zaszczepionych osób powodowała pewnien rodzaj paraliżu o nazwie
zespołu Guillaina-Barrégo.
W USA spektrum zaburzeń autystycznych zostaje rozpoznane
średnio u jednego dziecka na sto. Gdyby szczepionki były przyczyną
autyzmu choćby u jednego procenta dzieci autystycznych, badania
epidemiologiczne bez trudu pozwoliłyby to wykryć.
P. Jeśli się obawiam, że szczepionki powodują autyzm,
co w tym złego, jeśli przełożę na później lub odwołam
szczepienia mojego dziecka?
O. Badanie przeprowadzone niedawno przez Michaela Smitha i
Charlesa Woodsa wykazało, że prawdopodobieństwo wystąpienia
autyzmu u dzieci w pełni zaszczepionych w pierwszym roku życia nie
jest wyższe niż u tych, których rodzice postanowili przełożyć szczepienia
na później. Ponadto wszystkie dane świadczą, że szczepionki nie
powodują autyzmu, więc przekładanie na później lub odwoływanie
szczepień nie zmniejsza ryzyka autyzmu, a jedynie wydłuża okres,
kiedy dzieci są narażone na choroby, którym szczepienia mogą
zapobiec. Niektóre z tych chorób, jak ospa wietrzna, krztusiec
(koklusz) i zakażenie pneumokokami (które powoduje zakażenie
krwi, zapalenie płuc i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) wciąż
są dość powszechne. Przekładanie na później lub odwoływanie
szczepień tylko wydłuża okres, w którym dzieci są narażone na
zbędne ryzyko zapadnięcia na ciężkie, a czasem śmiertelne choroby.
Wszystkie dane świadczą, że szczepionki
nie powodują autyzmu, więc przekładanie
na później lub odwoływanie szczepień
nie zmniejsza ryzyka autyzmu, a jedynie
wydłuża okres, kiedy dzieci są narażone
na choroby, którym szczepienia mogą
zapobiec.
2
16VEC0022 Polish Autism.indd 2
4/21/16 7:22 AM
Bibliografia
Bibliografia na temat autyzmu
Ponieważ badania na temat autyzmu stale przynoszą coś nowego, warto
sprawdzać aktualny stan wiedzy na stronach Autism Science Foundation
(fundacji ds. badania autyzmu): http://www.autismsciencefoundation.
org/research-year.
Alarcon M, Abrahams BS, Stone JL, et. al. Linkage, association, and
gene-expression analyses identify CNTNAP2 as an autism-susceptibility
gene. Am J Hum Genet. 2008;82(1):150-159.
Arking DE, Cutler DJ, Brune CW, et. al. A common genetic variant in
the neurexin superfamily member CNTNAP2 increases familial risk of
autism. Am J Hum Genet. 2008;82(1):160-164.
Bailey A, LeCouteur A, Gottesman I, et al. Autism as a strongly genetic
disorder: evidence from a British twin study. Psychol Med. 1995;25:6377.
Bauman M. Autism: clinical features and neurological observations. In:
Tager-Flusberg H, ed. Neurodevelopmental Disorders. Cambridge, MA:
The MIT Press;1999;383-399.
Chess S, Fernandez P, Korn S. Behavioral consequences of congenital
rubella. J Pediatr. 1978;93:699-703.
Folstein S, Rutter M. Infantile autism: a genetic study of 21 twin pairs. J
Child Psychol Psychiatry. 1977;18:297-321.
Gai X, Xie HM, Perin JC, et al. Rare structural variation of synapse and
neurotransmission genes in autism. Mol Psych. 2011; 1-10.
Glessner JT, Wang K, Cai G, Korvatska O, et al. Autism genome-wide
copy number variation reveals ubiquitin and neuronal genes. Nature.
2009;459:569-573.
International Molecular Genetic Study of Autism Consortium
(IMGSAC). A genomewide screen for autism: strong evidence
for linkage to chromosomes 2q, 7q, and 16p. Am J Hum Genet.
2001;69:570-581.
Moessner R, Marshall CR, Sutcliffe JS, et al. Contribution of
SHANK-3 mutations to autism spectrum disorder. Am J Hum Genet.
2007;81:1289-1297.
Rodier PM. The early origins of autism. Sci Am. 2000;282:56-63.
Smith MJ and Woods CR. On-time vaccine receipt in the first year
does not adversely affect neuropsychological outcomes. Pediatrics.
2010;125(6):1134-1141.
Strömland K, Nordin V, Miller M, Akerström B, Gillberg C. Autism
in thalidomide embryopathy: a population study. Dev Med and Child
Neurol. 1994;36:351-356.
Wang K, Zhang H, Ma D, Bucan M, et al. Common genetic
variants on 5p14.1 associate with autism spectrum disorders. Nature.
2009;459:528-533.
Wassink TH, Piven J, Vieland VJ, et al. Evidence supporting WNT2 as
an autism susceptibility gene. Am J Med Genet. 2001;105:406-413.
Bibliografia na temat szczepionki MMR
Dales L, Hammer SJ, Smith NJ. Time trends in autism and in MMR
immunization coverage in California. JAMA. 2001;285:1183-1185.
Davis RL, Kramarz P, Bohlke K, et al. Measles-mumps-rubella and other
measles-containing vaccines do not increase the risk for inflammatory
bowel disease: a case control study from the Vaccine Safety Datalink
project. Arch Pediatr Adolesc Med. 2001;155:354-359.
DeStefano F, Bhasin TK, Thompson WW, Yeargin-Allsopp M, Boyle C.
Age at first measles-mumps-rubella vaccination in children with autism
and school-matched control subjects: a population-based study in
metropolitan Atlanta. Pediatrics. 2004;113:259-266.
DeStefano F, Chen RT. Negative association between MMR and autism.
Lancet. 1999;353:1986-1987.
Farrington CP, Miller E, Taylor B. MMR and autism: further evidence
against a causal association. Vaccine. 2001;19:3632-3635.
Fombonne E, Chakrabarti S. No evidence for a new variant of measlesmumps-rubella-induced autism. Pediatrics. 2001;108:E58.
Fombonne E, Cook EH Jr. MMR and autistic enterocolitis: consistent
epidemiological failure to find an association. Mol Psychiatry.
2003;8:133-134.
Honda H, Shimizu Y, Rutter M. No effect of MMR withdrawal on the
incidence of autism: a total population study. J Child Psychol Psychiatry.
2005;46:572-579.
Kaye JA, del Mar Melero-Montes M, Jick H. Mumps, measles, and
rubella vaccine and the incidence of autism recorded by general
practitioners: a time trend analysis. BMJ. 2001;322:460-463.
Madsen KM, Hviid A, Vestergaard M, et al. A population-based study
of measles, mumps and rubella vaccination and autism. N Engl J Med.
2002;347:1477-1482.
Peltola H, Patja A, Leinikki P, Valle M, Davidkin I, Paunio M.
No evidence for measles, mumps and rubella vaccine associated
inflammatory bowel disease or autism in a 14-year prospective study.
Lancet. 1998;351:1327-1328.
Taylor B, Miller E, Farrington CP, et al. Autism and measles, mumps
and rubella vaccine: no epidemiological evidence for a causal association.
Lancet. 1999;353:2026-2029.
Wilson K, Mills E, Ross C, McGowan J, Jadad A. Association of
autistic spectrum disorder and the measles, mumps and rubella vaccine:
a systematic review of current epidemiological evidence. Arch Pediatr
Adolesc Med. 2003;157:628-634.
3
16VEC0022 Polish Autism.indd 3
4/21/16 7:22 AM
Bibliografia na temat tiomersalu
Andrews N, Miller E, Grant A, Stowe J, Osborne V, Taylor B.
Thimerosal exposure in infants and developmental disorders: a
retrospective cohort study in the United Kingdom does not support a
causal association. Pediatrics. 2004;114:584-591.
Fombonne E, Zakarian R, Bennett A, Meng L, McLean-Heywood
D. Pervasive developmental disorders in Montreal, Quebec, Canada:
prevalence and links with immunizations. Pediatrics. 2006;118:E139150.
Heron J, Golding J. Thimerosal exposure in infants and developmental
disorders: a prospective cohort study in the United Kingdom does not
support a causal association. Pediatrics. 2004;114:577-583.
Hviid A, Stellfeld M, Wohlfahrt J, Melbye M. Association between
thimerosal-containing vaccine and autism. JAMA. 2003;290:17631766.
Madsen KM, Lauritsen MB, Pedersen CB, et al. Thimerosal and
the occurrence of autism: negative ecological evidence from Danish
population-based data. Pediatrics. 2003;112:604-606.
Picciotto IH, Green PG, Delwiche L, et. al. Blood mercury
concentrations in CHARGE study children with and without autism.
Environ Health Perspect. 2010;118(1):161-166.
Price CS, Thompson WW, Goodson B, et. al. Prenatal and infant
exposure to thimerosal from vaccines and immunoglobulins and risk of
autism. Pediatrics. 2010;126:656-664.
Schechter R, Grether J. Continuing increases in autism reported to
California’s developmental services system: mercury in retrograde. Arch
Gen Psychiatry. 2008;65:19-24.
Stehr-Green P, Tull P, Stellfeld M, Mortenson PB, Simpson D. Autism
and thimerosal-containing vaccines: lack of consistent evidence for an
association. Am J Prev Med. 2003;25:101-106.
Tozzi AE, Bisiacchi P, Tarantino V, et. al. Neuropsychological
performance 10 years after immunization in infancy with thimerosalcontaining vaccines. Pediatrics. 2009;123(2):475-482.
Bibliografia na temat zdolności
immunologicznej
Offit PA, Quarles J, Gerber MA, et al. Addressing parents’ concerns: do
multiple vaccines overwhelm or weaken the infant’s immune system?
Pediatrics. 2002;109:124-129.
Verstraeten T, Davis RL, DeStefano F, et al. Study of thimerosalcontaining vaccines: a two-phased study of computerized health
maintenance organization databases. Pediatrics. 2003;112:1039-1048.
VA C C I N E E D U C AT I O N C E N T E R
Powyższe informacje zostały przekazane przez Centrum Edukacji o
Szczepieniach przy Szpitalu Dziecięcym w Filadelfii. Centrum jest
ośrodkiem edukacyjnym dla rodziców oraz personelu medycznego,
w którego pracach uczestniczą naukowcy, lekarze, matki oraz ojcowie
poświęcający się badaniom nad chorobami zakaźnymi i zapobieganiu
im. Centrum Edukacji o Szczepieniach jest finansowane przez katedry
Szpitala Dziecięcego w Filadelfii. Centrum Edukacji o Szczepieniach nie
otrzymuje wsparcia od firm farmaceutycznych.
CENTRUM EDUKACJI O SZCZEPIENIACH
vaccine.chop.edu
Szpital Dziecięcy w Filadelfii jest pierwszym w kraju szpitalem pediatrycznym
oraz światowym liderem w dziedzinie opieki zdrowotnej,
pionierskich badań naukowych, edukacji i działań prozdrowotnych.
©2012 Szpital Dziecięcy w Filadelfii, Wszystkie prawa zastrzeżone • 16VEC0022/NP/06-12
16VEC0022 Polish Autism.indd 4
4/21/16 7:22 AM