Forum Partnerstwa Regionalnego Polska-Białoruś

Forum Partnerstwa
Regionalnego
Polska-Białoruś-Niemcy
Wyzwania dla współpracy Regionalnej
(Skrócony raport z konferencji)
Wojciech Borodzicz-Smoliński
Konferencja dofinansowana w ramach Programu Partnerstwa Transgranicznego
realizowanego przy wsparciu finansowym udzielonym przez Norwegię ze środków
Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
Konferencja Forum Partnerstwa Regionalnego
Polska-Białoruś-Niemcy
Wyzwania dla Współpracy regionalnej
została sfinansowana przez:
w ramach programu:
Partnerzy projektu:
Miasto Biała Podlaska
2
Powstanie raportu z konferencji Forum Partnerstwa
Regionalnego było możliwe dzięki wsparciu Fundacji Konrada
Adenauera.
3
W dniach 29 września – 1 października 2010 została zorganizowana konferencja „Forum
Partnerstwa
Regionalnego
Polska-Białoruś-Niemcy:
Wyzwania
dla
współpracy
regionalnej”. Konferencja została objęta honorowym patronatem Prezydenta Białej
Podlaskiej Pana Andrzeja Czapskiego.
Centrum Stosunków Międzynarodowych stworzyło Forum Partnerstwa Regionalnego
Polska-Białoruś.
Forum
jest
organizowane
w
ścisłej
współpracy
z
partnerami
zainteresowanymi w rozwoju dialogu na szczeblu samorządowym i regionalnym. Forum
jest otwarte na nowych partnerów i na współpracę z podobnymi inicjatywami zarówno
regionalnymi jak i międzynarodowymi.
Forum Partnerstwa Regionalnego Polska-Białoruś wypełnia lukę w już istniejących
formach współpracy. Jest to obok spotkań organizowanych przez euroregiony, wystaw
gospodarczych, targów „Dobrosąsiedztwo” unikatowa forma dyskusji przedstawicieli
lokalnych władz, przedsiębiorców działających w obszarze przygranicznym oraz
organizacji o charakterze społecznym.
Zadaniem Forum na poziomie regionalnym jest przekazywanie wiedzy i doświadczeń
płynących ze współpracy Polski i Białorusi z innymi krajami oraz pogłębianie dialogu na
poziomie regionalnym.
Do I Forum Partnerstwa Regionalnego Polska-Białoruś zostały zaproszone Niemcy.
Wybór organizatorów był motywowany bardzo dobrze rozwijającą się współpracą na
poziomie
przygranicznym
między
Polską
a
Niemcami
oraz
bardzo
dobrymi
doświadczeniami ze współpracy między Białorusią a Republiką Federalną Niemiec.
Struktura Forum została uformowana według sprawdzonego już wzoru Towarzystwa
Białorusko-Niemieckiego, które od ponad 10 lat organizuje podobnego kształtu imprezę
w Mińsku na Białorusi, z tą jednak różnicą, że koncentruje się ona na tematyce
geopolitycznej, kulturalnej i społecznej – pomija natomiast sprawy współpracy regionalnej.
Na Forum Partnerstwa Regionalnego składały się dwie grupy robocze oraz jedna sesja
ogólna rozpoczynająca całą konferencję. Pierwsza grupa robocza koncentrowała się na
zagadnieniach związanych z rozwojem małej i średniej przedsiębiorczości w regionie
4
przygranicznym polsko-białoruskim, druga grupa robocza podjęła się dyskusji na tematy
związane z problemami ochrony środowiska na graniczących ze sobą terenach oraz
kwestii zmian klimatu.
Forum rozpoczęto sesją poświęconą problemowi globalizacji i roli, która przypada w tym
procesie regionom.
Jako pierwszy wystąpił dr Janusz Onyszkiewicz, senior fellow
Centrum Stosunków Międzynarodowych, który skoncentrował się na źródłach procesu
globalizacji i jego znaczenia dla jednostek. Onyszkiewicz wskazał oprócz wielu
pozytywnych aspektów także i te negatywne. Jako jeden z niepożądanych
zostało
wskazana spłycenie więzi społecznych. Pan Andrzej Czapski, prezydent miasta Biała
Podlaska wskazał, że niezależnie od czy oceniamy globalizację pozytywnie czy
negatywnie nie mamy wpływu na procesy globalne, możemy natomiast starać się
umacniać więzi międzyludzkie na szczeblu lokalnym. Czapski uznał to za jedną z wielu
ważnych funkcji samorządów. Prezes Fundacji im. Lwa Sapiehy, Miroslau Kobasa
wskazał, że Białoruś pomimo wielu problemów wewnętrznych nie znajduje się na uboczu
procesu globalizacji. Jednak, aby w pełni wykorzystać wszystkie szanse potrzebna jest
głęboka reforma państwa.
Na Forum przybyło około 70 uczestników w tym 20 gości z Białorusi. Warte zaznaczenia
jest fakt, że zarówno strona polska jak i białoruska były reprezentowane przez osoby na
stanowiskach kierowniczych i wykonawczych.
Wśród osób reprezentujących Białoruś byli także członek parlamentu Republiki Białoruś
oraz Rady Republiki, przedstawiciele Ministerstwa Ochrony Środowiska.
Organizatorzy Forum założyli, że Forum Partnerstwa Regionalnego stanie się cykliczną
konferencją odbywającą się raz do roku na przełomie trzeciego i czwartego kwartału.
Konferencja Forum Partnerstwa Regionalnego przebiegała w atmosferze porozumienia i
świadomości problemów stojących na drodze do współpracy regionalnej na poziomie
zadowalającym uczestników procesu.
5
Pierwsza sesja konferencji została poświęcona dyskusji wokół zależności pomiędzy
atrakcyjnością inwestycyjną regionu przygranicznego a rozwojem małej i średniej
przedsiębiorczości.
Pan dr Marcin Nowicki z Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową w Gdańsku
koncentrował się na kwestii właściwej definicji pojęcia atrakcyjności inwestycyjnej. Dr
Nowicki nalegał, aby władze lokalne zdefiniowały co rozumieją pod pojęciem atrakcyjności
inwestycyjnej. Potrzeba określenia tego terminu na nowo jest wynikiem stale zmieniającej
się sytuacji globalnej, wdrażania nowych technologii, wciąż zmieniających się
wskaźnikach ekonomicznych i gospodarczych.
Kolejny referent, pan Edward Kosturbiec ze Związku Pracodawców Prywatnych Lewiatan,
przedstawił proces transformacji przedsiębiorstwa na przestrzeni ostatnich 20stu lat, w
trakcie, których nastąpiło przeorientowanie kierunków produkcji i co ważniejsze
„zeuropeizowanie” świadomości kadry kierowniczej. Prezentacja pana Kosturbca
wskazała partnerom białoruskim oraz zgromadzonym gościom jak wielkie wyzwania stają
przed przedsiębiorcami chcącymi stanowić atrakcyjną alternatywę dla zachodniej
konkurencji.
O uwarunkowaniach i założeniach Wolnych Stref Gospodarczych na Białorusi na
przykładzie strefy brzeskiej mówił
Aleksander Stralcou, wykładowca Europejskiego
Uniwersytetu Humanistycznego, opisując działanie wolnych stref ekonomicznych w
Białorusi wyraził pogląd, że strefy jako forma zapewnienia przez państwo atrakcyjnego
miejsca na inwestycje zagraniczne są potrzebne jednak w ramach obecnego reżimu
prawnego Strefy nie mają możliwości pełnego rozwoju. Brakuje jasnego sformułowania
celów gospodarczych kraju i roli ekonomicznej stref, którą powinny odgrywać.
Pan Aleksander Ivachou reprezentujący przedsiębiorstwo AgroEkoTour w Brześciu
wskazał wyzwania i problemy w relacjach polsko-białoruskich na poziomie regionalnym
oraz małego i średniego biznesu. Niezmiernie istotnym elementem wystąpienia stało się
podanie przykładów działających na Białorusi polskich firm, które źródeł swojej obecności
na rynku upatrują w czasach, gdy nie obowiązywał ruch wizowy. Ivachou jest zdania, że
tylko radykalne uproszczenie procedury wizowej między Białorusią i UE jest w stanie
zatrzymać rosnący trend odwracania się białoruskiego biznesu w kierunku Rosji.
6
Kolejna sesja „Współpraca przygraniczna jako stymulator rozwoju małej i średniej
przedsiębiorczości”. Specjaliści w czasie tej części konferencji koncentrowali się na
kwestiach ekonomicznych i prawnych uwarunkowaniach funkcjonowania małych i
średnich przedsiębiorstw. Pierwszy z panelistów, profesor Valery Sidarchuk przedstawił
złożoność funkcjonowania małego biznesu w Białorusi. W swojej prezentacji pan
Sidarchuk wskazywał nie tylko pozytywne
procedury
rejestracji),
ale
także
te
zmiany prawodawstwa (uproszczenie
elementy
które
komplikują funkcjonowanie
przedsiębiorstw.
Przedstawiciel Klubu Biznesu z Grodna pan Ivan Ilkiewicz zaznaczył, że w rejonie
grodzieńskim
pracuje ponad 85 przedsiębiorstw z polskim
kapitałem. Ilkiewicz jest
zdania, że przedsiębiorcy białoruscy zakończyli etap kumulacji kapitału, typowy dla
końcówki lat 90-tych, co daje im możliwość szukania kierunków inwestycyjnych i
ukierunkowywania swojej produkcji na zachód. Szef Klubu Biznesu zaznaczył, że wśród
kierownictwa kraju daje się odczuć pozytywna zmiana nastawienia wysokich urzędników
do małego i średniego biznesu. Ilkiewicz wskazał, że jednym z ważniejszych problemów
we współpracy przygranicznej jest nie samo zniesienie wiz, ale przede wszystkim
wprowadzenie ułatwień w przekraczaniu granicy dla przedsiębiorców.
Kazimierz Zdunowski z Polsko-Białoruskiej Izby Handlowo Przemysłowej wskazał, że do
poprawy relacji biznesowych polsko-białoruskich potrzebne są dwa elementy: pozytywne
otoczenie społeczno-gospodarcze i dobre otoczenie prawne. Dyrektor PBIHP upatrywał
głównych
problemów
przedsiębiorstw,
które
rozwoju
MSP
kształtują
w
więzi
braku
o
rynku,
charakterze
braku
dużych
kooperacyjnym.
flagowych
Bez
tak
zdefiniowanego rynku MSP będą się koncentrować na drobnych usługach. Wielu
przedsiębiorców szukających szansy na rozwój zwracających się do PBIHP pierwsze
pytania, które stawia to kwestie bezpieczeństwa i stabilności rynku. Kazimierz Zdunowski
wskazywał na wiele elementów, które mają za zadanie ułatwić inwestowanie w Białorusi i
wdrażanie polskich technologii na Białorusi.
W grupie roboczej poświęconej ochronie środowiska i zmianom klimatu w trakcie sesji
zatytułowanej „Ochrona środowiska jako problem globalny i ponadnarodowy” wystąpili
Vladimir Nistsiuk, członek rady obywatelskiej przy prezydencie Rep. Białoruś ds. energii
odnawialnej oraz Giennadij Kazak reprezentujący Ministerstwo Środowiska Republiki
7
Białoruś. V. Nistsiuk wskazał na problem poszukiwania przez państwa lepszych
sposobów wykorzystywania energii ze źródeł odnawialnych. Nistiuk wskazał, że wszystkie
państwa także Białoruś poświęcają wiele sił na wdrażanie systemów energii odnawialnej.
Nistsiuk w swoim wystąpieniu przedstawił Białoruś jako kraj, w którym są podejmowane
szerokie działania mające na celu wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych,
istnieją duże problemy z brakiem wystarczającej ilości technologii służących utylizacji
odpadów przemysłowych.
Giennadij Kazak, przedstawiciel grodzieńskiego oddziału Ministerstwa Środowiska
Republiki Białoruś wskazał, że Białoruś a szczególnie regiony przygraniczne niezwykle
intensywnie i efektywnie współpracują z polskim Ministerstwem Ochrony Środowiska.
Kazak przypomniał o powstaniu wielu wspólnych projektów służących wzmocnieniu
kontroli ochrony środowiska w szczególności zasobów wodnych. Reprezentant Białorusi
wskazał na problem jakim jest brak możliwości technicznych, dzięki którym możliwa
byłaby likwidacja zeskładowanych zasobników z pestycydami.
Sesja pt. „Nowe technologie w dziedzinie ochrony środowiska” została rozpoczęta przez
pana dra Krzysztofa Biernata, reprezentującego Polską Platformę Biopaliw w Instytucie
Biopaliw i Energii Odnawialnej. Wskazał, że obecnie duża część energii spożytej
na
wytworzenie dóbr jest marnowana w postaci np. opakowań. Jednocześnie pan Biernat
nawiązał do badań z których wynika, że im kraj bogatszy, tym mniej energii przetwarza z
biomasy. Wg. panelisty zarówno UE jak i USA odchodzą od bezpośredniego spalania
biomasy, uważając ten proces za marnowanie energii. Mówiąc o biopaliwach, pan Biernat
wskazał na ogromne zróżnicowanie tego segmentu. W trakcie swojego wystąpienia
przedstawiciel Instytutu Biopaliw i Energii Odnawialnej przedstawił nadchodzące zmiany
w UE oraz zmiany w polskim prawie dostosowujące je do Aquis Communitaire.
Wojciech Batusiewicz, wiceprezes Polskiej Izby Gospodarczej „EkoRozwój” koncentrował
się na zaprezentowaniu słuchaczom kierunków rozwoju „biomasy” w Polsce zauważając,
że w toku prac Polska wybrała przetwarzanie biomasy za pomocą biogazowi. Prezes
Batusiewicz wskazał, że jego organizacja chce wspierać rozwój biogazowi (lokalnych i
przydomowych) szczególnie w regionie Polski Wschodniej. Wojciech Batusiewicz
wskazywał również na bardzo dynamiczny rozwój energetyki wiatrowej. Energia Wiatrowa
ma bardzo atrakcyjny okres zwrotu między 6 a 7 lat. Ponadto ciągły postęp
8
technologiczny w budowie turbin pozwala na stawianie farm wiatrowych przy bardzo
niskich poziomach wietrzności.
Prezes firmy Rapid, Zenon Laszuk, przedstawił w swoim wystąpieniu kierunku
działalności jego firmy w dziedzinie energii cieplnej i odnawialnej. Mówca przedstawił
możliwości pozyskiwania energii cieplnej i elektrycznej ze energii świetlnej. Firma Rapid
proponowała również zapoznanie się z możliwościami jakie dają pompy ciepła oraz ich
wykorzystania w miastach.
Prezes Stowarzyszenia Energii Odnawialnej pan Vladimir Nistsiuk zaprezentował firmy
wchodzące w skład jego organizacji. Zaznaczył przy tym, że wiele z tych firm dysponuje
nowoczesnymi technologiami w zakresie na przykład odzyskiwania i późniejszej obróbki
smarów i olejów z gruntów i wody. Część firm jest ukierunkowana na montaż i budowę
elektrowni wodnych oraz wiatrowych.
Stowarzyszenie Samorządu Euroregionu Bug w Chełmie przedstawiło swoje działania w
kontekście współpracy przygranicznej. Pani Galina Grabczuk wskazała, że duża część
wspólnych projektów Euroregionu, jest poświęcona współpracy polsko-białoruskiej w
dziedzinie agroturystyki. Perspektywa dalszego rozwoju obejmuje stworzenie projektu
parasolowego przeprowadzonego w partnerstwie między Polską-Białorusią
i Ukrainą.
Projekt zakłada nie tylko pogłębianie współpracy, ale także oznaczenie turystyczne szlaku
wodnego.
Ostatnia część konferencji pod tytułem „Współpraca w dziedzinie ochrony środowiska na
poziomie rządowym i wojewódzkim między Polską i Białorusią”
rozpoczęła się
prezentacją przygotowaną przez Lubelską Fundację Rozwoju, która jest jednocześnie
organizacją kierującą Lubelskim Klastrem Ekoenergetycznym. Pani Sylwia RomańskaWęzik przedstawiła niezwykle szczegółowo różne formy i kierunki działania Lubelskiego
Klastra Ekoenergetycznego. Prezentacja klastra miała na celu pokazanie możliwych form
współpracy transnarodowej.
Kolejna prezentacja również posłużyła jako przykład specyficznego uregulowania, które
także może być wprowadzone na Białorusi. O Towarowej Giełdzie Energii mówił jej
9
wiceprezes - pan Dariusz Bliźniak. W trakcie prezentacji zostały przedstawione
podstawowe mechanizmy kształtujące rynek energii w Polsce.
Pani Tamara Yalkovskaya reprezentująca Ministerstwo Środowiska Republiki Białoruś
zarysowała największe osiągnięcia w dziedzinie współpracy na poziomie regionalnym.
Pani Yalkovskaya przedstawiła umowy regulujące relacje białorusko-polsko w zakresie
ochrony środowiska. Bardzo pozytywnie została oceniona współpraca w ramach polskobiałoruskiej międzyrządowej komisji ds. współpracy transgranicznej. Przedstawicielka
Ministerstwa Środowiska wskazała również na problemy np. w ocenie jakości wody –
kiedy to kraje stosują całkowicie inne metody i nazewnictwo.
Pani Ewa Olesiejuk, reprezentująca polskie Ministerstwo Środowiska wskazała, że 12 IX
2009 została podpisana w Białowieży umowa o współpracy w dziedzinie ochrony
środowiska. Niestety umowa wciąż nie została jeszcze opublikowana w dzienniku
urzędowym co sprawia, że formalnie jeszcze nie obowiązuje. Spodziewamy się, że
opublikowanie nastąpi do końca br. roku. Na mocy powyższej umowy strony powołają
wspólną komisję ds. ochrony środowiska oraz szereg podkomisji np. ds. współpracy w
dziedzinie gospodarki wodnej czy między parkami narodowymi. Spotkania komisji są
planowane minimum raz w roku. Pani Olesiejuk wskazała również na szereg innych
spotkań odbywających się w ramach dwustronnych, np. dotyczące współpracy na wodach
granicznych, także kwestia utrzymania granicznego odcinka Kanału Augustowskiego.
Ważnym do odnotowania jest współpraca w ramach projektów Polskiego Programu
Polskiej Pomocy Rozwojowej oraz w ramach środków przyznawanych z Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska.
Radca Wojewody Lubelskiego pan Zdzisław Strycharz, wskazał na współpracę
województwa lubelskiego z Białorusią i Ukrainą z punktu widzenia lokalnego. Za
najważniejszy impuls do rozwoju wzajemnych relacji pan Strycharz uznał intensywność
kontaktów na poziomie gmin. Ze struktury współpracy radca wojewody lubelskiego
wskazał, że znacząco większa intensywność występuje ze stroną ukraińską niż
białoruską.
Podsumowanie
10
Na zakończenie konferencji uczestnicy podkreślili potrzebę organizowania w ramach
współpracy polsko-białoruskiej Forum na poziomie regionalnym.
Centrum
Stosunków
Międzynarodowych
zostało
wskazane
i
poproszone
o
kontynuowanie działań zmierzających do stworzenia stałej platformy współpracy na
poziomie regionalnym, która będzie się przejawiać, co roczną organizacją Forum
Partnerstwa Regionalnego Polska-Białoruś oraz podejmowania działań zmierzających do
organizacji seminariów na bardzo dokładnie określone tematy problematyczne w relacjach
na poziomie regionalnym.
Uczestnicy konferencji zaproponowali także, aby z inicjatywy Centrum Stosunków
Międzynarodowych prowadzić cykl spotkań odbywających się w ciągu całego roku.
Tematyka spotkań mogłaby być
poświęcona bieżącym
wyzwaniom
współpracy
regionalnej pomiędzy Polską i Białorusią. Takie seminaria mogły by również służyć
procesowi zbliżania polskich i białoruskich ekspertów i biznesmenów. Seminaria powinny
odbywać się na Białorusi, co pozwoli promować ideę budowy partnerstwa regionalnego
na poziomie lokalnych decydentów.
11
Center for International Relations
The CIR is an independent, non-governmental think-tank, dedicated to the study of international
relations and those foreign policy issues, which are of crucial importance to Poland, Europe and
transatlantic relations. CIR carries out its own research projects, prepares reports and analyses
and participates in international projects in cooperation with similar institutions in several countries.
The center’s activities are analytical and educational in character. Since it was founded in 1996, the
CIR has become an influential forum for foreign policy analysis and debate, involving leading
politicians, diplomats, civil servants, local government officials, businessmen, journalists, students
and representatives of other NGOs.
Our goals are:
• to strengthen Polish foreign policy and to deepen the knowledge of international relations
in Polish society,
•
to deepen the understanding of the aims of Polish foreign policy among the political,
diplomatic and journalist elites in other countries as well as to make Polish leaders aware
of the foreign policy objectives of other countries.
•
to influence the most important elements of the foreign policy debate in Poland and abroad
CIR’s President and Founder is Ambassador Janusz Reiter.
ul. Emilii Plater 25
00-688 WARSZAWA
tel: (+48 22) 646 52 67, 646 52 68
fax: (+48 22) 646 52 58
e-mail: [email protected]
www.csm.org.pl
12