Stroje kapeli Kotkowiacy Strój damski (mężatki) W

Stroje kapeli Kotkowiacy Strój damski (mężatki) W

Stroje kapeli Kotkowiacy
artykuł o strojach wykorzystywanych przez kapelę Kotkowiacy
Strój damski (mężatki)
W niedzielę i święta kobiety nakładały koszulę, spódnicę na szelkach i szorc
jak w stroju dziewcząt. Oplecek szorca wykonany był z sukna. Na szorc
nakładano suknię koloru zielonego, granatowego lub bordo. Suknie szyto z
jedwabiu, brokatu lub rypsu. Dla ozdoby wszywano w szwy na ramionach i
plecach wąskie wypustki. Suknie zapinało się na metalowe haftki, nie
posiadały one kołnierzyka, wycięcie wokół szyi stębnowano.
Na suknię nakładano fartuch - do niebieskiej sukni czerwony, do zielonej różowy, a do bordo - zilelony lub niebieski.
Ozdobę szyi stanowił kryzik tiulowy i jeden lub dwa sznury szklanych korali.
Okrycie głowy stanowiła tiulowa kopka. Istniało pewne zróżnicowanie z
regionu Kramska i Podmokla, a Dąbrówki; choć starsze kobiety z tej
miejscowości pamiętają jeszcze noszenie kopek o stroju takim jak w
Kramsku i Podmoklach. Czepki-kopki noszone w dni świąteczne w Dąbrówce
wykonywane są z haftowanego tiulu.
Na nogi kobiety nakładały czarne niciane lub bawełniane pończochy i
sznurowane niskie buty na średnim obcasie.
Na ramionach nosiły duże wełniane, drukowane pasami kwiatów i
wykończone długimi frędzlami chusty, tzw. sić. Chusty te składa się po
przekątnej, narzuca na plecy, przekłada na piersiach na krzyż i do boków
przypina szpileczkami, aby końce opadały swobodnie w dół.
Strój damski (panny)
1/4
Koszule szyto z trzech gatunków płótna: nadołek z najgrubszego, stanik z
cieńszego, a rękawy z najdelikatniejszego. Rękawy suto marszczono a u
dołu wszywano mankiet zakończony białą koronką. Naramienniki były
ozdobione białym haftem.
Na koszulę nakładano białą spódnicę, z tyłu mocno fałdowaną, fałdy wszyte
w pasek. Dolne zakończenie spódnicy stanowiła wąska fabryczna koronka.
Następnie nakładano białe kabatki szyte z cienkiego fabrycznego płótna,
sięgające do bioder.
Na kabatek nakładano barwny oplecek zszyty z bogato ozdobioną haftem
spódnicą. Obie te części stroju zszyte razem nazywano szorcem. Oplecki
szyto przeważnie z adamaszku i atłasu w kolorach: modrakowym,
niebieskim, zielonym, jaskrawo seledynowym, różowym, jaskrawo
cynobrowym i karmazynowym. Podszewkę oplecka stanowiła biała flanela
lub płótno. Oplecki zapinano na metalowe haftki, wzdłuż których dawniej
między materiałem i podszewką wszywano metalowe taśmy, przez co
oplecek lepiej przylegał do figury. Ozdoby oplecka stanowiły zygzakowate
sznurki i olpotki oraz srebrne lub złote taśmy.
Na wierzchnią spódnicę nakładano zapaskę zwaną fartuchem. Zapaski
szyto z tych samych materiałów co oplecki, a więc z atłasu i adamaszku,
ozdabiano ją paskiem i kokardą oraz pasami haftu i koronek u dolnego
brzegu zarówno samej zapaski jak i kokardy.
Szyję przyozdabiano białym tiulowym kryzikiem i dwoma lub czterema
sznurami szklanych, dmuchanych korali związanych z tyłu barwną
wstążeczką.
Włosy dziewczęta czesały na "płyjskę", tj. przedziałek na środku głowy i
zaplatały w jeden warkocz zwinięty w kok.
Na nogach nosiły białe, niciane lub bawełniane pończochy. Obuwie
stanowiły sznurowane, na niskim obcasie trzewiki.
Odświętny strój męski
2/4
Najdawniej znany odświętny strój kawalerów składał się z białej koszuli z
Na zdjęciu powyżej obecna kołnierzykiem, granatowych (modrakowych) spodni wpuszczanych w czarne
wersja stroju ludowego
buty z cholewkami, czerwonej gładkiej "jaki" oraz czarnego kapelusza z
wykorzystywana przez
czerwoną wstążką, za którą zatykano barwne pióra sójki, albo plecionki ze
Kapelę Koźlarską
słomy. Kołnierzyk pod szyją zawiązywano wąską czerwoną wstążeczką.
"Kotkowiacy".
Wierzchnie okrycie stanowiła sukmana.
Koszule rozpowszechnione po pierwszej wojnie światowej, posiadały krój
zbliżony do współczesnych koszul. Jedynie rogi kołnierza były lekko
zaokrąglone.
Spodnie noszone na początku XX wieku, szyte były z granatowego płótna.
noszono je na szelkach, krzyżowanych na plecach, wykonanych z tego
samego materiału co same spodnie. Po 1945 roku rozpowszechniły się
spodnie na pasku.
Na koszulę nakładano sukienną katankę o kolorze czerwonym, lub modrym.
Czerwone katanki nosili młodzi kawalerowie, modre natomiast starsi i żonaci.
Szyte są na białej podszewce, zapinane na dwa rzędy guzików. Są one
krótkie - niewiele za pas, o wąskich rękawach, przy szyi z wyłogami.
Powszechnie noszono jako okrycia wierzchnie czarne sukienne sukmany,
jako odświętny strój zimowy; przetrwały one do 1945 roku. Szyję i piersi
przed zimnem chronił fartuszek, tj. kawałek tkaniny zszytej z kołnierzykiem,
zapinanym z tyłu na guzik lub metalową haftkę. Fartuszek wkładano
bezpośrednio na koszulę pod katankę i sukmanę. Szyto go z rypsu lub sukna
w różnych kolorach, przeważnie jednak w kolorze czerwonym dla młodszych,
a niebieskim i czarnym dla starszych. Kołnierzyk i część opadającą na piersi
zdobiono wstążkami i koralikami lub barwnym krzyżykowym haftem.
OD JERZEGO SKRZYPCZAKA:
Obecny strój męski kapela "Kotkowiacy" przyjęła w 1994 roku bazując
na zdjęciach z czasów międzywojennych i opowiadaniach Tomasza
Kotkowiaka, który wspominał czasy kiedy chodzono w jasnych spodniach i
czerwonych "westkach".
Z opowiadań Tomasza Spychały, wybitnego wieloletniego kierownika
RZPiT Dąbrówka Wlkp., ciemne spodnie założono w roku 1936 na znak
protestu przeciw Niemcom którzy zdecydowali o tym, że wieś Dąbrówka
znalazła się w granicach Niemiec a nie Polski. Taka forma przetrwała w wielu
zespołach do dziś.
Artykuł na podstawie:
"Folklor Ziemi Lubuskiej"
autorzy: Alina Cieślińska, Helena Krużycka, Władysław Pawłowski, Irena
Sochacka
Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury COK, Warszawa
1975
Zdjęcia: Kapela Koźlarska "Kotkowiacy"
3/4
Autor: Wooya
4/4