tematu na wewnętrzną część egzaminu dojrzałości z języka

IV LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
im. HENRYKA SIENKIEWICZA
al. NMP 56
42 - 200 CZĘSTOCHOWA
TEMATY
NA WEWNĘTRZNĄ CZĘŚĆ
EGZAMINU DOJRZAŁOŚCI
Z JĘZYKA POLSKIEGO
na rok 2013/ 2014
Lista poprawiona
według zaleceń OKE Jaworznie
otrzymanych 27 lipca 2007 r.
CZĘSTOCHOWA 2013
1. Literatura
1. Rozważania o życiu szczęśliwym. Omów temat na podstawie wybranych tekstów
filozoficznych i literackich.
2. Bóg, człowiek , przyroda. Przedstaw różne obrazy w wybranych tekstach literackich.
3. Groteska jako sposób wyrażania w literaturze tragiczności świata. Omów
na przykładach wybranych utworów.
4. Poetyka brzydoty w twórczości literackiej. Rozwiń temat na przykładzie
odpowiednich utworów.
5. Świat teatru absurdu. Omów zjawisko, ilustrując je wybranymi z literatury XX wieku
dziełami dramatycznymi.
6. Kobiety fascynujące i intrygujące w literaturze polskiej i obcej. Ukaż wybrane
portrety, uzasadnij swój wybór.
7. Omów motywy biblijne i ich funkcje w wybranych utworach literackich różnych
epok.
8. Wykaż żywotność motywów mitologicznych na przykładzie wybranych utworów
różnych epok.
9. Omów motywy tyrtejskie w wybranych utworach literackich.
10. Określ rolę miłości w życiu wybranych bohaterów literackich.
11. Na przykładzie dwóch wybranych epok wyjaśnij zależność dominujących w nich
gatunków literackich od ówczesnych programów ideowych.
12. Wykaż, odwołując się do wybranych utworów, że biografia pisarza bywa tworzywem
literackim.
13. Poddaj analizie motyw Arkadii w wybranych utworach literackich.
14. Przedstaw demaskację mitów narodowych w wybranych przez siebie utworach.
15. Dokumentaryzm i paraboliczność. Porównaj dwa sposoby prezentacji świata
w wybranych utworach literatury współczesnej.
16. Przedstaw różne oblicza sarmatyzmu na przykładzie znanych Ci utworów.
17. Na wybranych przykładach z literatury scharakteryzuj świat tradycji szlacheckich.
18. Wyjaśnij, na czym polega tragizm jednostki i tragizm dziejów, interpretując wybrane
utwory literackie.
2
19. Zanalizuj koncepcje tragizmu w wybranych dramatach antycznych, szekspirowskich
i romantycznych.
20. Walka o formę. Przedstaw awangardowe poszukiwania twórców wybranych dzieł
literackich.
21. Jak polscy twórcy oświecenia i pozytywizmu realizują utylitarystyczne zadania
literatury? Omów na podstawie wybranych utworów.
22. Jak twórcy różnych epok przedstawiali związek człowieka z przyrodą? Udziel
odpowiedzi w oparciu o wybrane dzieła literackie.
23. Nurty we współczesnej poezji polskiej: klasyczny, awangardowy, religijny. Omów,
ilustrując odpowiednimi tekstami.
24. Poszukiwanie sposobu na życie udane. Rozwiń temat, analizując przykłady
w wybranych utworach literackich różnych epok.
25. Utwory literackie szczególnie znaczące, Twoim zdaniem, w kształtowaniu systemu
wartości współczesnego młodego człowieka. Zinterpretuj wybrane dzieła, określając
zawarte w nich normy aksjologiczne.
26. Zanalizuj różne obrazy Polski i Polaków utrwalone w literaturze.
27. Przedstaw refleksje pisarzy nad ludzkim losem, interpretując wybrane utwory różnych
epok.
28. Wierność sobie czy kompromis? Oceń wskazane postawy moralne, analizując dzieje
wybranych bohaterów literackich.
29. Wyjaśnij rolę poety i poezji w życiu narodów i ludzi, interpretując rozważania zawarte
w wybranych dziełach literackich.
30. Omów i zilustruj trafnymi przykładami modernistyczne cechy prozy, poezji i dramatu
okresu Młodej Polski.
31. Pisarze polscy o inteligencji. W prezentacji sądów odwołaj się do wybranych tekstów
literackich.
32. Literacki wyraz buntowniczej postawy młodych w różnych epokach kultury polskiej.
Zaprezentuj przykłady, dokonaj ich oceny.
33. „Błędny rycerz na polskich drogach”. Scharakteryzuj marzycieli i idealistów
w wybranych utworach literackich.
34. Scharakteryzuj porównawczo obrońców ojczyzny w wybranych utworach literackich.
35. Scharakteryzuj artystę jako bohatera literackiego w wybranych utworach.
36. Samotni z wyboru czy z konieczności? Rozważ problem dotyczący bohaterów
romantycznych i modernistycznych.
3
37. Rola literatury w popularyzowaniu myśli filozoficznej. Rozwijając temat, podaj
przykłady związków literatury z filozofią na przestrzeni epok.
38. Omów różne funkcje tańca w wybranych utworach literackich.
39. Młodzi wobec problemów swoich czasów. Przedstaw poglądy i oceń postępowanie
młodych bohaterów w relacji do innych postaci w wybranych utworach literackich.
40. Sposoby poetyckiej perswazji (np. I. Krasickiego). Wyjaśnij na wybranych utworach
różnych epok.
41. Literackie rozmowy z Bogiem w przekazie twórców różnych epok. Omów
na wybranych przykładach.
42. Dokonaj interpretacji motywu władzy w wybranych utworach literackich.
43. Przeżycia osobiste jako przedmiot refleksji artystycznej. Zanalizuj wybrane przykłady
z literatury XIX i XX wieku.
44. Literackie portrety „ludzi ze skazą” przedmiotem refleksji na temat ułomności natury
ludzkiej czy prawdy o człowieczeństwie? Omów na wybranych przykładach.
45. Motyw szlacheckiego dworku w literaturze XIX i XX wieku. Przedstaw na wybranych
przykładach.
46. Postacie moralne i niemoralne w literaturze. Zaprezentuj kreacje literackie z różnych
epok.
47. Które dzieła literatury polskiej mają szansę być znane na świecie? Uzasadnij swoją
opinię, omów walory artystyczne wybranych dzieł.
48. Ukaż świat prostych prawd życiowych na podstawie wybranych utworów literackich.
49. Bestsellery ostatniego półwiecza. Dokonaj interpretacji i analizy wybranych powieści,
określając ich związek z tradycją literacką, oraz uzasadnij, co, Twoim zdaniem,
zadecydowało o ich popularności.
50. Portret dziecka i jego przestrzeń życiowa w nowelach polskich. Przedstaw
na wybranych przykładach.
51. Wpływ wojny na psychikę człowieka. Omów zjawisko, odwołując się do wybranych
utworów z powojennej prozy.
52. Znaczenie i rola matki w życiu człowieka. Rozważ problem, nawiązując
do wybranych bohaterów literackich.
53. Autorytety moralne w literaturze XX wieku. Zaprezentuj swoje stanowisko, odwołując
się do wybranych przykładów.
54. Topos pielgrzyma w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
55. Postawy ludzi wobec systemów totalitarnych. Omów na wybranych przykładach
z literatury.
4
56. Etos rycerza w literaturze. Omów na wybranych przykładach.
57. Szczęście - dar niebios czy wynik starania człowieka? Rozważ temat, odwołując się
do wybranych utworów literackich i własnych przemyśleń.
58. Bawi, uczy, a może ocala przed rozpaczą... Omów rolę śmiechu w literaturze
na podstawie wybranych utworów.
59. Odwołując się do wybranych utworów, porównaj stanowiska pisarzy różnych epok
wobec sarmatyzmu.
60. Romantycy wobec klasycyzmu. Omów na podstawie wybranych utworów literackich.
61. Synkretyzm w literaturze. Omów na podstawie wybranych utworów.
62. Omów problem powstań narodowych w literaturze polskiej.
63. Przedstaw motyw tułacza, pielgrzyma, emigranta na podstawie wybranych utworów
literackich.
64. Przedstaw bliskie Ci wzorce moralne proponowane przez literaturę.
65. Związek literatury z życiem narodu. Omów na przykładzie utworów różnych epok.
66. Wyjaśnij i zilustruj przykładami odwołania do tradycji literackich w wybranych
utworach różnych epok.
67. Wyjaśnij rolę aluzji literackiej w wybranych utworach XIX i XX wieku.
68. Analizując postawy wybranych bohaterów literatury XX wieku, wyjaśnij, na czym
polega siła i słabość człowieka.
69. Scharakteryzuj „światy nieludzkie” w prozie współczesnej.
70. Odwołując się do wybranych utworów,
wobec zagrożeń i niepokojów XX wieku.
scharakteryzuj
postawy
pisarzy
71. Polaków wyobrażenia o godności, honorze, powinnościach wobec kraju. Rozwijając
temat, odwołaj się do wybranych utworów literatury dawnej i współczesnej.
72. „Człowiek jest zdumiewający, ale arcydziełem nie jest”. Słowa Josepha Conrada
uczyń mottem rozważań o złożoności natury ludzkiej na wybranych przykładach
bohaterów literackich.
73. Co pozostawiła po sobie starożytność? Odpowiedz, analizując wybrane dzieła
literackie różnych epok.
74. Ukaż problem winy i kary w wybranych utworach literackich różnych epok.
75. Omów problem rewolucji, porównując wybrane przykłady z literatury.
5
76. Tragizm, komizm, ironia - omów przykłady posługiwania się nimi w wybranych
utworach literackich.
77. Apoteoza buntu i młodości. Omów na podstawie znanych utworów różnych epok.
78. Literatura a polityka. Na wybranych przykładach omów, w jaki sposób pisarze
reagowali na bieżące wydarzenia.
79. Krajobraz jako motyw literacki - przedstaw jego funkcjonowanie w twórczości
pisarzy różnych epok.
80. Indywidualność i marionetka. Odwołując się do wybranych przez siebie bohaterów
literackich, scharakteryzuj wymienione typy osobowości.
81. Jakie walory dzieła literackiego decydują o jego
Odpowiedz, analizując wybrane utwory z różnych epok.
ponadczasowej
wartości?
82. Czym jest dla filozofów i pisarzy sumienie? Jaką rolę odgrywa sumienie w życiu
bohaterów literackich? Rozważ te problemy, interpretując wybrane dzieła.
83. Przedstaw odmiany klasycyzmu, analizując dzieła
(np.: Kochanowskiego, Krasickiego, Staffa, Herberta).
twórców
różnych
epok
84. Wyjaśnij, na czym polega mitotwórczy charakter literatury romantycznej, odwołując
się do dzieł literackich.
85. Porównaj metamorfozy bohaterów
literackich I połowy XIX wieku.
romantycznych
w
wybranych
utworach
86. Nieustająca żywotność toposów biblijnych. Omów ich funkcję na wybranych
przykładach (np.: Dziadów, Ocalonego, Wieży)
87. żywotność klasycyzmu jako jednego
na wybranych przykładach literackich.
z
głównych
nurtów
kultury.
Wykaż
88. Żydzi i stosunki żydowsko - polskie w poznanych utworach literackich. Ukaż i oceń.
89. Wizerunki kobiet w literaturze polskiej. Omów wybrane przykłady na podstawie
jednego okresu literackiego.
90. Rola pisarzy emigrantów w kulturze polskiej. Rozwiń problem, odwołując się
do przykładów z epok dawnych i współczesności.
91. Scharakteryzuj nurty dworski i sarmacki w poezji barokowej, interpretując i analizując
wybrane utwory.
92. Dokonaj prezentacji nowelistyki okresu pozytywizmu, interpretując i analizując
wybrane utwory.
93. Przedstaw współczesną poezję religijną, poddając interpretacji i analizie wybrane
utwory.
6
94. Małe formy poetyckie (epigramat, fraszka, bajka...). Dokonaj interpretacji i analizy
wybranych utworów, dowodząc uniwersalności ich treści.
95. Mit domu polskiego czasu niewoli w literaturze polskiej. Wykaż jego rolę
terapeutyczną na wybranych przykładach.
96. Geografia literacka. Przedstaw rolę głównych ośrodków w życiu kulturalnym
i literackim Polski na przykładzie wybranych epok. Wyjaśnij, jak te ośrodki
zaznaczyły swój wpływ w znanych Ci utworach.
97. Ojcowie i dzieci. Rozważ problem rozpadu więzi pokoleniowych w wybranych
utworach literackich.
98. Przedstaw poetę jako bohatera literackiego w wybranych utworach romantyków.
99. Rozważ sposoby kreowania i funkcje pejzażu w polskiej poezji romantycznej.
100. Socrealistyczna przygoda kultury polskiej.
Omów wpływy stalinizmu
na kształt literatury polskiej, uwzględniając mechanizmy i świadectwa zniewolenia.
101. Literackie portrety dzieci i młodzieży. Dokonaj ich prezentacji na wybranych
przykładach z różnych epok.
102. Bohater tragiczny w literaturze antycznej, romantycznej i współczesnej. Omów
na wybranych przykładach podobieństwa i różnice.
103. Romantyczny model bohatera i jego recepcja w twórczości pisarzy następnych
epok. Omów na wybranych przykładach literackich.
104. Potrzeba istnienia mitu czy konieczność walki z nim? Przedstaw mitotwórczą
i burzycielską rolę literatury.
105. Obraz przemijającego świata w literaturze XIX i XX wieku. Odwołaj się
do wybranych utworów rozwijając temat.
106. Prometeusz, Ikar, Syzyf. Uzasadnij, że symbole te wpływały na określone
postawy i dążenia w literaturze różnych epok.
107. „Wolność fascynuje i napawa lękiem, dlatego zmusza, by nasza postawa
wobec niej była nieokreślona” - ks. Józef Tischner. Rozważ problem istoty wolności
na dowolnych przykładach literackich.
108. „Świat jest teatrem, aktorami ludzie, którzy kolejno wchodzą i znikają”
(W. Szekspir, Jak wam się podoba). Rozważ problem w wybranych utworach
literackich.
109. Motyw miłości i śmierci kochanków. Omów na przykładach wybranych
utworów literackich.
110.Zdanie Anny Kamieńskiej: „Są takie motywy, które poeci podają sobie
przez wieki jakby z rąk do rąk”, uczyń myślą przewodnią interpretacji i analizy
wybranych utworów poetyckich.
7
111. Mit i archetyp jako baza dla literatury XX wieku. Rozważ problem
na wybranych przykładach.
112. Wykaż obecność wyobrażeń i motywów ludowych w literaturze, analizując
wybrane utwory.
113. Studium osobowości totalitarnej. Dokonaj analizy postawy wybranych
bohaterów literackich.
114. Rewolucja. Rozważ problem, prezentując poglądy przeciwników
i zwolenników tego sposobu naprawiania świata w utworach literackich.
115. Anioł czy femme fatale? Przedstaw różnorodny obraz kobiety w literaturze
wybranych epok.
116. Czy człowiek może być kowalem swego losu? Rozważ problem, analizując
postawy wybranych bohaterów literackich.
117. Przedstaw różne sposoby wykorzystywania tematu powrotu do lat dziecinnych,
sięgając do wybranych przykładów z literatury polskiej.
118. Hiob naszych czasów. Omów problematykę cierpienia w polskiej literaturze
powojennej.
119. Literatura w obronie praw człowieka dawniej i dziś. Przedstaw problem
na wybranych przykładach.
120. Przedstaw wybrane kreacje bohaterów literackich, ukrywających swoją
tożsamość.
121. Humor i groza w dramacie. Przedstaw ich postać i funkcję na wybranych
przykładach literackich.
122. Analizując świat przedstawiony w wybranych dziełach epickich, omów wpływ
na los bohaterów miejsca i czasu.
123. Przedstaw kodeks moralny człowieka końca XX wieku, odwołując się
do wybranych przykładów literackich.
124. Scharakteryzuj kobiety obdarzone silną wolą w wybranych utworach
literackich.
125. Mroczna strona natury ludzkiej. Zanalizuj złożoność psychiki wybranych
bohaterów literackich.
126. Pieniądze - ich wpływ na życie człowieka. Rozważ na wybranych przykładach
bohaterów literackich.
127. Przedstaw i omów znane Ci z literatury różnych epok obrazy życia polskich
chłopów.
128. Ewolucja gatunkowa powieści. Przedstaw problem na wybranych przykładach
literackich.
8
129. Ewolucja gatunkowa dramatu. Przedstaw problem na wybranych przykładach
literackich.
130. Przedstaw motyw rozstania w literaturze XIX i XX wieku.
131. Prawdy żywe w twórczości romantyków. Przedstaw zagadnienie w oparciu
o wybrane utwory literackie.
132. Utwory literackie „jasne” i „radosne”. Analizując wybrane teksty,
scharakteryzuj wyrażoną w nich postawę optymizmu życiowego.
133. Bohaterowie wygrani i przegrani. Wyjaśnij, do jakich refleksji na ten temat
skłania Cię lektura wybranych utworów literackich.
134. Analizując losy wybranych bohaterów literackich, przedstaw swoje
rozważania wokół myśli Andrzeja Szczypiorskiego: „Człowiek nie wybiera sytuacji,
ale musi jej sprostać”.
135. Dokonaj charakterystyki porównawczej wybranych bohaterów literackich,
którzy podjęli wyzwanie przebudowy świata.
136. „Słynne lekcje polskiego” w naszej literaturze. Omów na wybranych
przykładach.
137. Kat i ofiara. Dokonaj analizy wpływu systemów totalitarnych na człowieka
w oparciu o przykłady literackie.
138. Czym zafascynowała Cię twórczość Michała Bułhakowa? Odpowiedz
na pytanie, interpretując i analizując wybrane dzieła tego pisarza.
139. Różnorodne ujęcie motywu samotności. Zilustruj swoje spostrzeżenia
wybranymi utworami literackimi.
140. „Gdzie się szczęście znajduje...” - słowa Adama Asnyka uczyń punktem
wyjścia do rozważań na temat roli szczęścia w życiu bohaterów wybranych utworów
literackich.
141. Jaki typ bohatera powieści historycznej jest Ci bliższy - ten, którego czyny
nacechowane są romantyzmem, czy ten, który po prostu wykonuje powierzone mu
zadanie? Rozważ problem, odnosząc się do twórczości Henryka Sienkiewicza.
142. Zinterpretuj motyw życia jako labiryntu, teatru, snu, analizując wybrane
utwory literackie.
143. Rozważ problem metaforycznej definicja człowieczeństwa na wybranych
przykładach utworów literackich o charakterze parabolicznym.
144. Ewolucja gatunkowa bajki. Przedstaw problem na wybranych przykładach
literackich.
145. Przedstaw topos domu polskiego i omów jego funkcje w wybranych utworach
literackich.
9
146. Zbuntowani bohaterowie różnych epok literackich - zilustruj odpowiednimi
przykładami.
147. Historia jako temat i jako pretekst w polskiej epice XIX i XX wieku.
Przeanalizuj wybrane utwory.
148. Człowiek „ocalony” wkracza w małą stabilizację. Przedstaw problem
na podstawie wybranych utworów literatury powojennej.
149. Motyw apokalipsy w literaturze różnych epok. Przedstaw w oparciu o wybrane
utwory.
150. Jednostka a mechanizmy zniewolenia. Rozważ problem na wybranych
przykładach z literatury współczesnej.
151. Różne sposoby opowiadania o doświadczeniach więziennych: gatunki,
narracja, język. Przeanalizuj wybrane utwory.
152. Motyw „exegi monumentum” na przestrzeni wieków. Zilustruj temat
wybranymi przykładami literackimi.
153. Motyw podróży i jego funkcje. Przedstaw w oparciu o wybrane utwory
literackie.
154. Kojarzenie przeciwieństw (np.: życie - śmierć, miłość - nienawiść, prawda fałsz). Wskaż odnalezione w literaturze przykłady, określ ich funkcje.
155. Polemiki, spory, prowokacje - starcia bohaterów literackich. Omów
na przykładach wybranych utworów.
156. Motto, cytat, ostatnia scena, tytuł jako klucze do interpretacji dzieła. Omów
na podstawie wybranych utworów literackich.
157. Zdrada jako przejaw słabości ludzkiej natury. Zilustruj wybranymi
przykładami literackimi.
158. Obłąkani i szaleni w dramatach Szekspira i dramatach romantycznych. Omów
na wybranych przykładach.
159. Motyw ars poetica w poezji współczesnej. Zilustruj wybranymi przykładami
literackimi.
160. Literatura faktu. Omów zjawisko na podstawie wybranych utworów.
161. Molier i Aleksander Fredro - znawcy sceny i znawcy człowieka. Porównaj obu
twórców, biorąc pod uwagę wybrane komedie ich autorstwa.
162. Epopeje starożytne i późniejsze. Czym Cię urzekają, jakie podobieństwa
i różnice dostrzegasz między nimi? Omów na wskazanych przez siebie przykładach.
163. Postawy życiowe bohaterów wierzących i niewierzących w Boga. Porównaj
wybrane przykłady literackie.
10
164. Wielkie powieści realistyczne - zwierciadła chodzące po ulicach
kapitalistycznych miast. Omów temat na podstawie wybranych utworów.
165. Symbolizm, impresjonizm, naturalizm, ekspresjonizm - w praktyce pisarskiej
Stefana Żeromskiego. Omów na wybranych przykładach.
166. „Postęp i wstecznictwo” to podstawowe kryterium oceny ludzi, czynów,
społeczeństw. Potwierdź tę tezę, odwołując się do wybranych utworów literackich
nie tylko doby oświecenia.
167. Wpływy Szekspira na polską literaturę. Omów temat na wybranych
przykładach.
168. Humor a literatura, czyli jak uleczyć świat radością. W odpowiedzi
wykorzystaj wybrane utwory z różnych epok.
169. Przestrogi dla Polski i Polaków. Rozwiń temat, opierając się na literaturze
różnych epok.
170. Motyw „gloria victis” w utworach drugiej połowy XIX i początku XX wieku.
Omów na wybranych przykładach literackich.
171. Manifesty poetyckie trzech pokoleń literackich XIX stulecia. Dokonaj
porównania, podziel się refleksjami.
172. Interpretując wybrane utwory literackie różnych epok, porównaj postawy
młodzieży w momentach szczególnego zagrożenia bytu narodowego.
173. Etos człowieka pracy wykreowany przez polską literaturę. Ukaż na wybranych
przykładach.
174. Człowiek dobry, służący innym pomocą. Przedstaw na wybranych przykładach
literackich.
175. Obrazy ważnych wydarzeń historycznych w wybranych utworach literatury
polskiej. Ukaż na wybranych przykładach.
176. Marzenie a rzeczywistość... Przedstaw i oceń wybrane postawy bohaterów
romantyzmu i ich spadkobierców.
177. Scharakteryzuj wybrane wzorce osobowe występujące w literaturze minionych
epok. Uzasadnij, które z nich są, Twoim zdaniem, aktualne współcześnie.
178. Na wybranych przykładach wykaż, że polska literatura dwudziestolecia
międzywojennego „odkryła nowe tematy, stała się mniej odświętna, a bliższa życiu...”
(słowa Artura Hutnikiewicza).
179. W jaki sposób bohaterowie literaccy przejawiają wierność
Omów na przykładach wybranych utworów XVIII - XX wieku.
wobec
Polski?
180. Bunt przeciwko zastanym konwencjom i postawom ugodowym. W omówieniu
tematu wykorzystaj wybrane utwory literackie okresu Młodej Polski i dwudziestolecia
międzywojennego.
11
181. Renesans polski - relikt przeszłości czy żywa tradycja? Przedstaw własne
myśli i sądy na podstawie wybranych utworów literackich tamtej epoki i epok
następnych.
182. Czy cierpienie ma sens? Rozważ problem, przywołując wybrane utwory
literackie.
183. Cechy hamletowskie - określ je, analizując kreacje Hamleta i wybranych
postaci literackich, podobnych do bohatera Szekspira.
184. Czy człowiek dorósł do tolerancji? Rozważ problem, interpretując wybrane
utwory literackie.
185. Literaccy bohaterowie ugodzeni strzałą Amora w sytuacjach wyboru.
Przedstaw bohaterów Tobie szczególnie bliskich.
186. Scharakteryzuj postawę „człowieka ludzkiego” na wybranych przykładach
bohaterów literackich.
187. życie, podobnie jak proces, można wygrać albo przegrać. Rozwiń myśl,
odwołując się do wybranych bohaterów literackich.
188. Porównaj cele, przebieg i wyniki buntu w życiu wybranych bohaterów
literackich.
189. Czy podróż może zmienić życie człowieka? Co na ten temat mają
do powiedzenia znani Ci bohaterowie literaccy? Zaprezentuj swoją wiedzę i refleksje.
190. Modele patriotyzmu w polskiej literaturze. Zaprezentuj na wybranych
przykładach.
191. „Każda epoka ma swe własne cele”. Interpretując wybrane utwory literackie
różnych epok, rozwiń myśl Adama Asnyka.
192. I porażka tworzy bohatera... Przedstaw wpływ klęsk narodowych na kreacje
postaci literackich w XIX wieku.
193. Analizując dobrane przykłady, wyjaśnij, na czym polega kult ludzi wielkich
w literaturze.
194. Dokonaj analizy ciekawych portretów literackich w prozie dwudziestolecia
międzywojennego. Uzasadnij ich wybór.
195. Bohaterowie literaccy na tle przedstawionej w utworach rzeczywistości
polskiej. Przedstaw wybrane postacie i dokonaj ich oceny z punktu widzenia
współczesnego czytelnika.
196. Twórczość Adama Mickiewicza w tradycji literackiej późniejszych epok.
Omów na przykładach wybranych utworów.
197. Altruiści i egoiści w literaturze. Przeprowadź charakterystykę porównawczą
takich bohaterów różnych epok.
12
198. „Najważniejsze to dobrze wykonywać swój zawód”. Rozwiń myśl Alberta
Camusa, analizując postawy bohaterów w wybranych utworach literackich XIX i XX
wieku.
199. Od heroizmu i męczeństwa - po moralną degradację i relatywizm etyczny.
Przedstaw refleksje, jakie budzi w Tobie lektura utworów o tematyce wojenno okupacyjnej?
200. Literackie portrety polskiego chłopa. Przedstaw te, które Cię szczególnie
zainteresowały. Uzasadnij wybór.
201. Sylwetki uczniów i nauczycieli w literaturze dawnej i współczesnej. Przedstaw
na wybranych przykładach.
202. Mieszczaństwo i jego przedstawiciele jako przedmiot zainteresowania polskiej
literatury. Omów na wybranych przykładach.
203. Utwory literatury pięknej, które są Ci bliskie. Przedstaw refleksje nad ich
treścią i formą artystyczną.
204. Problem krzywdy człowieka w literaturze polskiej. Omów na przykładach
utworów z różnych epok.
205. Praca jako forma nobilitacji człowieka. Przedstaw swoje refleksje na ten temat
wywołane lekturą wybranych dzieł literatury polskiej.
206. Romantyczna koncepcja człowieka i jej kształt literacki. Omów na wybranych
przykładach.
207. Omów wpływ wydarzeń historycznych na dzieje miłości bohaterów wybranych
utworów literackich.
208. W jaki sposób czas zweryfikował literaturę powojenną? Wyjaśnij na podstawie
wybranych utworów.
209. „Całkowita wolność jest wielkim marzeniem i wielką fikcją”. Rozważ myśl,
analizując wybrane utwory literackie, w których występuje motyw wolności.
210. Czym są w życiu człowieka bunt i ofiara? Rozważ problem, analizując
postawy bohaterów romantycznych i ich spadkobierców w wybranych utworach
literackich.
211. Wizje Boga w literaturze. Omów na wybranych przykładach z różnych epok.
212. Dezintegracja osobowości w świecie form i stereotypów. Omów
na przykładach dzieł różnych twórców (np.: Franza Kafki, Brunona Schulza, Witolda
Gombrowicza, Tadeusza Różewicza).
213. Rola świata nadprzyrodzonego w dziele literackim. Wyjaśnij na podstawie
Makbeta, Dziadów, Kartoteki lub innych dramatów.
13
214. Mieć lub być - czy dylemat tylko współczesny? Rozwiń tę myśl, odwołując się
do wybranych utworów literackich.
215. Czy zgadzasz się z sądem, że konflikt rozumu i uczucia jest właściwością
nie tylko literatury romantycznej? Rozważ w oparciu o przykłady z literatury polskiej.
216. Ukaż różne drogi do szczęścia bohaterów przeżywających perypetie miłosne
w wybranych utworach literackich.
217. Wina tragiczna. Omów problem na wybranych dziełach literackich.
218. Żart, śmiech, satyra jako wyraz dezaprobaty istniejącej rzeczywistości. Omów
na podstawie wybranych utworów.
219. Jakim wartościom są wierne znane Ci pary małżeńskie? Omów na wybranych
przykładach literackich.
220. Przedstaw rodzinę polską w dniach radości i smutku w wybranych utworach
literackich.
221. „Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie / Święty i czysty, jak pierwsze
kochanie...” „Mała ojczyzna” inspiracją dzieł A. Mickiewicza, S. Żeromskiego,
M. Dąbrowskiej, Cz. Miłosza lub innych pisarzy. Omów, nawiązując do trzech
autorów.
222. Literacki kształt marzeń o niepodległej ojczyźnie w utworach XIX i XX wieku.
Omów na wybranych przykładach.
223. Różne oblicza samotności w literaturze polskiej i obcej. Ukaż wybrane
przykłady.
224. Zgoda człowieka na zło. Przedstaw na wybranych przykładach literackich.
225. Inspiracje i kontynuacje romantyczne w literaturze Młodej Polski. Przedstaw
na wybranych przykładach.
226. Testament, pamiętnik i dziennik w literaturze polskiej. Omów na wybranych
przykładach.
227. Bohater negatywny w utworze literackim. Omów na wybranych przykładach.
228. Obecność średniowiecza w literaturze polskiej następnych epok. Omów
nawiązania w wybranych utworach.
229. Czy inny znaczy gorszy? Rozważ problem w oparciu o wybrane utwory
literackie różnych epok.
230. „Zdaje mi się, że widzę...gdzie? Przed oczyma duszy mojej” (W. Szekspir).
Omów rolę wizji, snu i proroctwa w literaturze polskiej i obcej, odwołując się
do wybranych przykładów.
231. Zinterpretuj motyw przemijania życia człowieka w wybranych utworach
literackich różnych epok.
14
232. Bronić godności człowieka. Jak realizują to zadanie współcześni twórcy?
Omów na przykładach wybranych utworów.
233. Wielkie polemiki bohaterów literackich. Omów na wybranych przykładach.
234. „Do Europy - tak, ale tylko razem z naszymi umarłymi” (Maria Janion).
Omów motyw pamięci o zmarłych w literaturze polskiej (na wybranych przykładach).
235. Noc i dzień, światłość i ciemność jako motywy literackie. Przedstaw ich różne
ujęcia, odwołując się do wybranych przykładów.
236. „Między realizmem a kreacją. Romantyczne poematy o miłości”. Analizując wybrane
przykłady literackie, omów specyfikę romantycznych ujęć miłości.
237. Analizując wybrane przykłady literatury romantycznej, omów zależność pomiędzy ich
biografizmem a realizmem przeżyć wewnętrznych bohaterów.
238. Motyw grozy w literaturze. Omów problem na przykładach z dwóch wybranych epok literackich.
239.Twarze kobiet w poezji współczesne. Przedstaw temat na wybranych przykładach.
240. Miłość i smutek „kaskaderów” literatury. Omów problem odwołując się do wybranych twórców.
241. Motyw walki dobra ze złem w literaturze. Omów problem na wybranych przykładach.
242. Obecność tradycji antycznej w twórczości poetów różnych epok. Omów na wybranych
przykładach.
15
2. Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki
1. Świat przyrody w dziełach literackich i malarskich epoki romantyzmu i pozytywizmu.
Przedstaw na wybranych przykładach.
2. Człowiek wobec Boga, życia i śmierci. Rozważ problem, odwołując się do wybranych
utworów literackich i malarskich.
3. Omów cechy impresjonistycznego obrazowania w wybranych utworach literackich
i dziełach malarskich. Dokonaj analizy porównawczej dzieł.
4. Symbolizm w malarstwie i literaturze. Dokonaj analizy porównawczej wybranych
dzieł.
5. Czy należy filmować dzieła literatury pięknej? W argumentacji wykorzystaj znane
adaptacje filmowe.
6. Bohater literacki a jego kreacja filmowa lub teatralna. Zaprezentuj na wybranych
przykładach.
7. Stanisław Wyspiański artystą wszechstronnym. Omów temat, przywołując różne
formy działalności artysty.
8. Rola inspiracji malarskich i plastycznych w literaturze pięknej. Omów na wybranych
przykładach.
9. Analizując wybrane dzieła literackie i malarskie jednej epoki, dowiedź wzajemnych
oddziaływań tych dziedzin sztuki.
10. Pejzaż jako temat malarski i literacki. Dokonaj analizy porównawczej wybranych
przykładów.
11. Przedstaw wybrane filmy o drugiej wojnie światowej, będące adaptacją utworów
literackich. Określ podobieństwa i różnice między tymi dziełami filmowymi
a ich literackimi pierwowzorami.
12. Porównaj różne ujęcia motywu Częstochowy i Jasnej Góry w literaturze i innych
dziedzinach sztuki.
13. Portrety artystów w utworach literackich i sztuce
filmowej). Analiza porównawcza wybranych dzieł.
(np. malarskiej, rzeźbiarskiej,
14. Porównaj dawne i współczesne wzorce rodziny utrwalone w literaturze i innych
dziedzinach sztuki.
15. Różne oblicza rewolucji w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Analiza
porównawcza wybranych dzieł.
16. Zaprezentuj motyw wsi polskiej i określ jego funkcje, analizując wybrane utwory
literackie i dzieła malarskie z różnych epok.
16
17. Porównaj różne ujęcia motywu raju i piekła występujące w literaturze i innych
dziedzinach sztuki.
18. „Artysta nie może oddzielić się od niedoli świata”. Odnieś myśl A. Camusa
do twórczości wybranego pisarza/poety, malarza, reżysera filmowego. Zanalizuj
porównawczo ich dzieła.
19. „Świat bez miłości jest światem martwym...” Dokonaj interpretacji porównawczej
wybranych dzieł literackich i filmowych potwierdzających prawdę Alberta Camusa.
20. Czy adaptacje filmowe są interpretacjami czy ilustracjami utworów literackich?
Porównaj cztery różne przykłady.
21. Wielkich dzieł nie zniszczy czas. Jakie kryteria zastosujesz, oceniając wartość
utworów literackich i filmowych? Uzasadniając dobór, porównaj najwyżej cenione
przez siebie dzieła literatury i filmu.
22. Związki filmów Andrzeja Wajdy z literaturą i innymi dziedzinami sztuki. Omów
na wybranych przykładach.
23. Andrzej Wajda i jego interpretacje wielkiej literatury narodowej. Zaprezentuj sylwetkę
twórczą reżysera, omów trzy jego filmy.
24. „Życie każdego człowieka warte jest uwagi, ma swoje tajemnice i dramaty”
Krzysztof Kieślowski. Dokonaj interpretacji porównawczej dwu filmów tego reżysera i
wybranych dzieł literatury współczesnej potwierdzających cytowaną prawdę.
25. Dzieła Szekspira w filmowych wersjach. Dokonaj analizy porównawczej trzech
adaptacji z ich literackimi pierwowzorami.
26. Deformacja świata w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
27. Określ funkcje motywu niedoli
z literatury i innych dziedzin sztuki.
dziecka,
interpretując
wybrane
przykłady
28. Dokonaj analizy porównawczej portretów dzieci występujących w literaturze i innych
dziedzinach sztuki.
29. Powstania narodowe w polskiej sztuce. Porównaj wybrane dzieła literackie
z malarskimi.
30. Artystyczne wizerunki Madonny w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów na
wybranych przykładach.
31. Omów funkcje motywu Matki Boskiej Bolesnej, analizując wybrane dzieła różnych
epok, np. literackie, malarskie, teatralne, muzyczne.
32. W jakim stopniu sztuka odzwierciedla światopogląd swego czasu? Rozważ problem
na wybranych przykładach z literatury i innych dziedzin sztuki dwu epok.
33. Wizje Sądu Ostatecznego w literaturze i malarstwie. Analiza porównawcza dzieł.
17
34. Omów motyw uczty i jego funkcje na wybranych przykładach z literatury i innych
dziedzin sztuki.
35. Określ funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki, porównując
wybrane dzieła XIX i XX wieku.
36. Karykatura jako sposób prezentacji świata i człowieka. Zanalizuj wybrane przykłady
z literatury i innych dziedzin sztuki.
37. Porównaj obrazy ogrodów na wybranych przykładach z literatury i innych dziedzin
sztuki.
38. Uroda miejsc i czasów minionych utrwalonych w literaturze i innych dziełach sztuki.
Dokonaj analizy porównawczej wybranych przykładów.
39. Artystyczne interpretacje krajobrazu wiejskiego w literaturze i malarstwie. Porównaj
wybrane dzieła.
40. Omów funkcje motywu upadku i nawrócenia człowieka na wybranych przykładach
z literatury i innych dziedzin sztuki.
41. Omów funkcje motyw podróży w wybranych utworach literackich i malarskich.
Porównaj portrety podróżników.
42. Omów wpływ obrazu Piotra Bruegla Pejzaż z upadkiem Ikara na rozumienie motywu
ikaryjskiego w wybranych wierszach współczesnych poetów polskich.
43. Obraz Warszawy drugiej połowy XIX wieku w literaturze i malarstwie. Ukaż
na wybranych przykładach.
44. Dokonaj analizy porównawczej różnych obrazów śmierci występujących w literaturze
i innych dziedzinach sztuki.
45. Motyw Bożego Narodzenia w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Dokonaj analizy
porównawczej wybranych przykładów z różnych epok.
46. Porównaj portrety świętych występujące w literaturze i innych dziedzinach sztuki.
Określ artystyczne sposoby ich przedstawienia.
47. Motyw radość życia i radości w cierpieniu. Zanalizuj wybrane przykłady z literatury
i innych dziedzin sztuki.
48. Porównaj różne ujęcia motywu ludzkiego cierpienia występujące w literaturze
i innych dziedzinach sztuki.
49. Reportaż - jego funkcja i różne formy. Przedstaw w oparciu o znane Ci przykłady
z publicystyki, literatury, filmu i telewizji.
50. Porównaj różne ujęcia motywu rodziny występujące w literaturze i innych dziedzinach
sztuki.
51. Jakie niepokoje człowieka XX wieku ujawniają znane Ci utwory literackie i filmy?
Omów na wybranych przykładach.
18
52. Rola inspiracji malarskich i muzycznych w literackiej spuściźnie Młodej Polski.
Wytłumacz na wybranych przykładach.
53. Matka i syn w znanych Ci utworach literackich i innych (np. malarskich, filmowych).
Analiza porównawcza dzieł.
54. Omów funkcje stroju w sztuce, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. obrazy,
rzeźby, filmy, przedstawienia teatralne).
55. Włodzimierz Tetmajer, Stanisław Wyspiański, Stefan Żeromski
- młodopolscy
malarze uczuć i nastrojów. Przeprowadź analizę porównawczą ich dzieł literackich i
malarskich.
56. Określ związki twórczości literackiej rodziny Kossaków z innymi dziedzinami sztuki,
analizując wybrane utwory np. Marii Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej.
57. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie
i J. Matejko). Analiza porównawcza dzieł.
(np. H. Sienkiewicz
58. Życie przygodą czy trudem? Rozważ problem w interpretacji porównawczej
wybranych dzieł literackich i filmowych.
59. Groteska w sztuce XX wieku. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł
literackich i malarskich.
60. Omów związki polskiej poezji współczesnej z różnymi
średniowiecznej i określ ich funkcje na wybranych przykładach.
dziedzinami
sztuki
61. Literackie fascynacje gotykiem. Przedstaw na podstawie wybranych dzieł z różnych
epok.
62. Porównaj różne ujęcia motywu Nike występujące w literaturze i innych dziedzinach
sztuki.
63. Omów związki liryki współczesnej z różnymi dziedzinami sztuki barokowej i określ
ich funkcje na wybranych przykładach.
64. Omów związki literatury baroku z malarstwem tej epoki, analizując porównawczo
wybrane dzieła.
65. Wpływ Apokalipsy na literaturę, malarstwo i film. Porównaj wybrane przykłady.
66. Porównaj realizacje klasycznego ideału człowieka pięknego i dobrego w wybranych
dziełach literackich, plastycznych, filmowych.
67. Interpretacje sceniczne dramatów - zanalizuj wybrane spektakle teatru żywego planu
i/lub telewizyjnego.
68. Określ związki wybranych dzieł literackich Stanisława Witkiewicza i Stanisława
Ignacego Witkiewicza - Witkacego z innymi dziedzinami sztuki.
19
69. Omów różne ujęcia i funkcje motywu paktu z diabłem w wybranych dziełach
literackich i malarskich.
70. „Nowy wspaniały świat”. Dokonaj analizy porównawczej obrazów antyutopii
w wybranych dziełach literackich i filmowych.
71. Omów sposoby tworzenia polskiej sztuki kabaretowej i jej funkcje w wieku XX
i XXI, porównując wybrane dzieła literackie i przedstawienia teatralne.
72. Muzyczne interpretacje
przykładach.
znanych utworów poetyckich.
Omów na
wybranych
73. Wizerunki ludzi honoru w literaturze, sztukach plastycznych i filmie. Omów temat na
wybranych przykładach różnych epok.
74. „ Teatr, cyrk, kabaret- mieszanie gatunków w polskim teatrze współczesnym”. Omów na
wybranych przykładach.
75. Różne formy artystycznego przekazu literackiego i scenicznego. Omów na przykładzie
wybranego dramatu.
76. Malarstwo i literatura jako źródło inspiracji w twórczości Jacka Kaczmarskiego. Omów na
wybranych przez siebie przykładach wierszy i piosenek.
77. Romantyczna wizja świata i człowiek. Omów temat odwołując się do wybranych utworów
literackich epoki i dzieł malarskich Caspara Davida Friedricha.
20
3. Język
1. Język w domu, w szkole, w grupie rówieśniczej. Czy to ten sam język? Zanalizuj
przykłady ze współczesnej polszczyzny.
2. Język przemówień współczesnych polityków. Dokonaj analizy wybranych
wypowiedzi.
3. Scharakteryzuj język dziennikarzy i sprawozdawców sportowych na wybranych
przykładach.
4. Język polskich piosenek współczesnych. Dokonaj analizy przygotowanego materiału.
5. Sztuka przemawiania. Zanalizuj wybrane teksty z literatury baroku, oświecenia
i współczesne teksty prasowe.
6. Przedstaw rolę tropów poetyckich (figur stylistycznych) na wybranych przykładach
literackich.
7. Dokonaj analizy języka, stylu i formy pism użytkowych (życiorysu, testamentu, listu,
kwestionariusza) na wybranych przykładach.
8. Funkcje gwary w wybranym utworze literatury Młodej Polski. Przedstaw zjawisko
odwołując się do fragmentów tego dzieła.
9. Gwara uczniowska w Twojej szkole. Dokonaj analizy zebranego materiału.
10. Stylizacja językowa w dziełach literackich. Omów rodzaje, cechy i funkcje
w wybranych utworach H. Sienkiewicza, S. Wyspiańskiego, E. Redlińskiego lub
innych twórców.
11. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach Twojego pokolenia
i pokolenia romantyków. Analiza przykładów (np. listów A. Mickiewicza,
J. Słowackiego, Z. Krasińskiego, C. K. Norwida, F. Chopina).
12. Analiza językowa i kulturowa przysłów polskich
o określonej tematyce).
(na przykładzie przysłów
13. Twój ulubiony publicysta. Omów jego język i styl.
14. Omów zjawisko oddziaływania języków obcych na język polski, analizując
zgromadzone teksty mówione i pisane.
15. Historia w słownictwie zapisana. Przedstaw na wybranych przykładach.
16. Omów na przykładzie dowolnie wybranych wierszy poetów XX wieku zjawisko
neologizmu.
21
17. Scharakteryzuj język poezji baroku, przywołując wybrane teksty tej epoki.
18. Zasady publicznego zabierania głosu - wyjaśnij na podstawie analizy wybranych
przemówień okolicznościowych, mów pogrzebowych, toastów, dyskusji
np. z literatury, radia, telewizji.
19. Językowe środki perswazji w reklamie. Zanalizuj wybrane przykłady z radia, telewizji
lub prasy.
20. Scharakteryzuj na wybranych przykładach słownictwo internetowe.
21. Dokonaj analizy stylistyczno-językowej rozmów służbowych
(np. rozmowy
kwalifikacyjnej, rozmowy z przełożonym, rozmowy z podwładnym) na wybranych
przykładach.
22. Moda a norma językowa. Zanalizuj przykłady ze współczesnej polszczyzny.
23. Wpływ antyku i Biblii na język polski. Analizując zgromadzony materiał,
scharakteryzuj funkcje leksyki i frazeologii antycznej i biblijnej w tekstach
mówionych i pisanych.
24. Rola frazeologizmów w poezji. Omów na podstawie wierszy jednego twórcy,
np. Stanisława Barańczaka lub Wisławy Szymborskiej.
25. Język prasy młodzieżowej. Dokonaj oceny jego poprawności na wybranych
przykładach.
26. Stylizacja biblijna i jej funkcje w wybranych utworach róŜnych epok. Przedstaw
na wybranych przykładach.
27. Omów funkcje
i współczesnych.
komizmu
językowego
w
wybranych
utworach
dawnych
28. Język mediów wobec zasad poprawności językowej. Zanalizuj wybrane przykłady.
Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś.
29. Styl ezopowy i jego funkcje w literaturze polskiej. Omów na wybranych przykładach.
30. Charakterystyczne cechy językowe stylu utworów literackich okresu romantyzmu.
Omów na wybranych przykładach.
31. Charakterystyczne
przykładach.
cechy stylu poezji
Młodej
Polski.
Omów na wybranych
32. Charakterystyczne cechy stylu poezji Bolesława Leśmiana i Juliana Tuwima. Omów
na wybranych przykładach z okresu międzywojennego.
33. Nowomowa Na podstawie powieści George’a Orwella Rok 1984omów jej cechy
i funkcje, wyjaśnij pochodzenie nazwy. (Przykłady tekstów do analizy możesz także
zaczerpnąć z powojennych gazet propagandowych.)
34. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich.
ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter.
Uwzględnij
cechy
22
35. Twórcze wykorzystanie języka mówionego w literaturze współczesnej. Omów
na wybranych przykładach.
36. Przedstaw styl potoczny i jego funkcję w literaturze. W jakich epokach literackich
pisarze szczególnie chętnie posługiwali się stylem potocznym?
37. Funkcje stylizacji modlitewnych w literaturze różnych epok. Omów na wybranych
przykładach.
38. Etykieta językowa różnych czasów i środowisk. Zanalizuj wybrane przykłady
literackie (i inne).
39. Dawna kultura zapisana w języku. Przedstaw na wybranych przykładach.
40. Zapożyczenia językowe. Omów problem i oceń zasadność najnowszych zapożyczeń
w języku polskim.
41. Omów sposoby bogacenia słownictwa na przykładach celowo dobranych tekstów
mówionych i pisanych.
42. Czym jest ironia stylistyczno-językowa? Zanalizuj przykłady posługiwania się nią
w wybranych utworach literackich.
43. Fonetyczne środki stylistyczne. Omów na wybranych przykładach z poezji polskiej.
44. Składniowe środki stylistyczne. Omów na wybranych przykładach z poezji polskiej.
45. Wyjaśnij, na czym polega wpływ życia społecznego na język. Zanalizuj przygotowany
materiał językowy.
46. Specyfika języka bohaterów literatury science-fiction. Omów na przykładach
wybranych utworów.
47. Zasób frazeologiczny języka polskiego. Analizując zgromadzone teksty mówione
i pisane, scharakteryzuj funkcje związków frazeologicznych.
23